Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2022 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Daria Ratymirska

Protokolant: p. o. prot. sąd. Oliwia Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2022 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę 5.482,36 zł

I.  zasądza od strony pozwanej (...) Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda J. M. kwotę 5.482,36 zł (pięć tysięcy czterysta osiemdziesiąt dwa złote 36/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25.03.2022 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.217 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sygn. akt I C 311/22

UZASADNIENIE

J. M., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) z/s w B., wniósł pozew przeciwko (...) Towarzystwu (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 5482,36 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia złożenia pozwu, tj. 25.03.2022r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z kolizją drogową z dnia 25.01.2019r., której sprawca ubezpieczony był u strony pozwanej od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Podał, że w związku z likwidacją szkody w swoim pojeździe, poszkodowany w okresie od 25 stycznia do 11 marca 2019r. wynajął od powoda samochód zastępczy marki O. (...), segment C, mimo że był uprawniony do wynajęcia samochodu wyższego, droższego segmentu D, do którego należał uszkodzony A. (...), czym spowodował zmniejszenie rozmiaru szkody. Stawka dobowa za najem została uzgodniona w wysokości 180 zł netto plus VAT. Jak wskazał powód, jest to stawka rynkowa i pozwany nie ma prawa do jej arbitralnej i nieuzasadnionej weryfikacji. Strony nie ustaliły okresu trwania najmu, gdyż to zależało od działań strony pozwanej, okresu ewentualnej naprawy lub zakupu nowego samochodu w miejsce uszkodzonego. Poza ustaloną stawką dobową, umowa nie przewidywała dodatkowych opłat ani kaucji. Powód podał, że poszkodowany upoważnił go do reprezentacji w postępowaniu likwidacyjnym i ustalenia warunków najmu samochodu zastępczego. Powód wystąpił do pozwanego o udzielenie pełnej informacji o najmie, przedstawienia regulaminu i projektu umowy wypożyczalni, która miałaby zrealizować najem, celem ustalenia stosunku do oferty powoda. Powód wskazał, że jeżeli oferta pozwanego okazałaby się korzystniejsza i poszkodowany by ją wybrał, samochód wynajmowany od powoda mógł być zwrócony, a umowa, zawarta z powodem mogła być rozwiązana w każdym czasie. Pozwana nie udzieliła merytorycznej i jasnej odpowiedzi do końca najmu, tym samym nie dała szansy porównania i dokonania wyboru, zignorowała poszkodowanego, przez co, zdaniem powoda, ponosi negatywne konsekwencje, wynikające ze złamania obowiązku współdziałania. Powód podniósł, że propozycja pozwanego dotycząca organizacji samochodu zastępczego była pozorowana, opierała się na powtarzaniu szablonu informacyjnego i miała na celu jedynie stworzenie argumentu w ramach ewentualnego postepowania sądowego. Dochodząc zapłaty w niniejszym postępowaniu, powód podał, że łączny koszt wynajmu po zwrocie auta w dniu 11.03.2019r., wyniósł 10.258,20 zł. Powód podał, że nabył wierzytelność na podstawie umowy cesji z dnia 11.03.2019r. Pismem z dnia 11.03.2019r., doręczonym w dniu 14.03.2019r., powód zgłosił pozwanej swoje roszczenie. W niniejszej sprawie powód domagał się zapłaty z tytułu kosztów najmu ograniczonych do kwoty 4618,65 zł, stanowiącej różnicę pomiędzy kosztami najmu za okres od dnia 25.01.2019r. do dnia 5.03.2019r. (40 dni) po stawce 221,40 zł, a kwotą wypłaconą, tj. 3.856,05 zł, z tytułu uznania przez nią swojej odpowiedzialności. Powód domagał się ponadto zapłaty kwoty 863,71 zł, tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie za okres od 14 kwietnia 2019r. do dnia poprzedzającego złożenie pozwu, tj. 24 marca 2022r. Uzasadniając okres najmu, powód podał, że poszkodowany do dnia wypłaty odszkodowania z tytułu tzw. szkody całkowitej, nie miał środków na zakup nowego samochodu, dlatego dalszy okres najmu do dnia 5 marca 2019r., jako obiektywny okres organizacyjny, pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem i podlega refundacji.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Zarzuciła, że wypłaciła odszkodowanie w wysokości 3856,05 zł za 34 dni najmu, tj. od dnia rozpoczęcia najmu, 25.01.2019r. do dnia otrzymania informacji przez poszkodowanego o kwalifikacji szkody, jako całkowitej, tj. 20.02.2019r. oraz dodatkowo 7 dni na zagospodarowanie wraku pojazdu i nabycie nowego. Podała, że uznała w całości koszty podstawienia pojazdu oraz wysokość stawki najmu za 5 dni najmu, wskazując, że wysokość stawki za pozostałe, uznane dni, została przez nią zweryfikowana do kwoty 92,25 zł brutto. Zdaniem pozwanej, dla określenia kosztu najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej nie ma znaczenia faktyczna wypłata odszkodowania oraz sprzedaż pozostałości pojazdu, lecz jedynie czas obejmujący okres niezbędny na sprzedaż wraku i zakup pojazdu o zbliżonych parametrach. Jednocześnie pozwana wskazała, że 7-dniowy termin na sprzedaż wraku pojazdu i zakup nowego, był liczony od dnia faktycznej wypłaty odszkodowania, tj. 20 lutego 2019r. Pozwana zarzuciła, że działania poszkodowanego, powiększające rozmiar szkody na mocy art. 363 kc nie mogą obciążać odpowiedzialnego i przez to prowadzą do zmniejszenia rozmiaru należnego odszkodowania. Pozwana podała, że wysłała na adres e-mail poszkodowanego instrukcję dotyczącą wynajmu pojazdu zastępczego oraz, że stawka za dobę wynajmu, w przypadku skorzystania z usług innej firmy, zostanie zweryfikowana zgodnie z cennikiem, znajdującym się w tabeli, zamieszczonej w instrukcji. W tej sytuacji, zdaniem pozwanej, była ona uprawniona do weryfikacji stawki dobowej najmu, zgodnie z przekazaną instrukcją. Pozwana podniosła, że zgłoszenie szkody nastąpiło 3 dni po rozpoczęciu najmu, wobec czego doszło do nieuzasadnionego wydłużenia najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestia odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku z dnia 25.01.2019r. nie była sporna. Zgodnie z art. 822 kc, w wyniku zawarcia urnowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 kc). Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według reguł określonych w art. 363 kc. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Powód uzasadnił swoją legitymację wobec pozwanego ubezpieczyciela tym, że nabył wierzytelność o wypłatę odszkodowania, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, od poszkodowanego, na podstawie umowy cesji (art. 509 kc). Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Skuteczne jest zbycie wierzytelności, nieoznaczonej dokładnie w umowie przelewu, jeżeli można ją określić na podstawie treści stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika (tak: wyrok SN z dnia 5 listopada 1999 r., III CKN 423/98, OSNC 2000, nr 5, poz. 92). Poszkodowanemu przysługiwało wobec pozwanego ubezpieczyciela roszczenie o naprawienie szkody z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej między ubezpieczycielem i sprawcą kolizji drogowej z dnia 25.01.2019r. Zgodnie z umową cesji, dołączoną do pozwu, przeniósł na powoda wierzytelność, z tytułu odszkodowania w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Należność dochodzona w pozwie stanowiła różnicę między kosztami wynajmu samochodu zastępczego, naliczonymi przez powoda, a wysokością odszkodowania, wypłaconego przez pozwanego ubezpieczyciela. Poza sporem było, że dotychczas pozwana wypłaciła powodowi kwotę 3856,05 zł. Sporna była wysokość stawki za dobę oraz okres najmu.

Pozwana nie kwestionowała faktu, że stawka powoda była rynkowa. Nie kwestionowała wysokości stawek, obowiązujących u innych podmiotów, prowadzących działalność gospodarczą w zakresie najmu pojazdów, których cenniki zostały dołączone do pozwu (k-35 i nast.). Przeciwnie, twierdziła, że stawka, za którą ubezpieczyciel chciał wynająć pojazd jest niższa, bo ubezpieczyciel jest zupełnie innym kontrahentem dla wypożyczalni; jest to ogromny podmiot, nie natomiast zwykła osoba z ulicy, który w ciągu miesiąca może zagwarantować wypożyczalni ogromną ilość klientów, wobec czego może negocjować stawkę na niższym poziomie, niż przewiduje to rynek lokalny. Wniosek, który się nasuwa jest taki, że to stawka najmu, akceptowana przez pozwanego, jest nierynkowa, niższa od przeciętnych stawek obowiązujących na rynku lokalnym. Tymczasem poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej oferty na rynku, nie musi korzystać jedynie z usług podmiotu, który oferuje najniższe ceny. Wystarczy, aby stawki najmu pojazdu nie odbiegały rażąco od średnich stawek na rynku lokalnym.

Pozwana ogólnikowo zarzuciła, że poszkodowany działał wbrew obowiązkowi minimalizacji szkody, skoro wynajął pojazd od powoda po stawce znacznie wyższej, niż ta, za którą miał możliwość. Nie odniosła się zarazem do twierdzeń powoda, że poszkodowany wynajął samochód zastępczy z segmentu C, choć przysługiwał mu pojazd z segmentu D, do którego należał pojazd uszkodzony, i już tym samym doprowadził do zmniejszenia rozmiaru szkody.

Pozwana podała, że uznała wysokość stawki najmu powoda za pierwsze 5 dni, weryfikując wysokość stawki za pozostałe, uznane dni, do kwoty 92,25 zł brutto. Tymczasem, zgodnie z tabelą, dołączoną do odpowiedzi na pozew, akceptowana przez pozwany Zakład ubezpieczeń stawka netto za dobę wynajmu pojazdu w klasie D, powyżej 7 dni, wynosi 110 zł (135,30 zł brutto). Pozwana nie wyjaśniła, dlaczego zweryfikowała stawkę do kwoty niższej, w sytuacji, gdy poszkodowanemu przysługiwał pojazd zastępczy porównywalnej jakości i tej samej klasy, co uszkodzony w wypadku.

Dalej, pozwana ogólnikowo podniosła, że dalsza procedura udostępniania pojazdu zastępczego uzależniona była od aktywności poszkodowanego, który mógł podjąć kontakt z pozwaną i pozyskać od niej pełną informację w kwestii najmu pojazdu zastępczego. Nie zaprzeczyła zarazem i w ogólne nie odniosła się do twierdzeń powoda (popartych dołączonymi do pozwu wydrukami wiadomości e-mail z dnia 28.01.2019r., 30.01.2019r., 4.02.2019r.), że powód, upoważniony przez poszkodowanego, kilkakrotnie bezskutecznie próbował uzyskać od pozwanej konkretne informacje odnośnie zakresu oferowanej usługi najmu i uzyskać odpowiedzi na pytania w tym przedmiocie oraz wnosił o organizację samochodu zastępczego. Pozwana nie wykazała, że udzieliła merytorycznej i jasnej odpowiedzi do końca trwania najmu, ani, że podjęła realne działania w celu organizacji pojazdu zastępczego dla poszkodowanego, a przez to, jak podnosił powód, nie dała szansy porównania warunków najmu i dokonania wyboru oferty. Można wobec tego zgodzić się ze stanowiskiem powoda, że propozycja pozwanego, dotycząca organizacji samochodu zastępczego, była pozorowana, opierała się na powtarzaniu szablonu informacyjnego i miała na celu jedynie stworzenie argumentu w ramach ewentualnego postępowania sądowego.

Pozwana nie udowodniła także, że współpracowała w tamtym czasie z wypożyczalniami, które wynajmowały pojazdy zastępcze po stawkach deklarowanych przez pozwaną. Nie wykazała także, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy od powoda za wyższą cenę, odbiegającej rażąco od średnich stawek na rynku (art. 6 kc).

Co do zasady, należy zgodzić się ze stanowiskiem, że zasada pełnej kompensacji szkody nie może przewidywać jakichkolwiek, dowolnych kosztów, tylko ze względu na fakt, że finalnie koszty te ponosić ma nie sprawca szkody, a jego ubezpieczyciel. W rezultacie przyjęcia stanowiska, że koszty związane ze szkodą winny zostać pokryte niezależnie od ich wysokości, doprowadzić może do niewspółmiernego obciążania ubezpieczycieli nierzadko rażąco wygórowanymi żądaniami podmiotów, świadczących usługi, związane z najmem zastępczym. Z drugiej jednak strony poszkodowany nie ma obowiązku szukania najtańszej oferty na rynku. W rozpoznawanej sprawie poszkodowany wynajął pojazd zastępczy od powoda, informując o tym pozwany Zakład ubezpieczeń i zwracając się niezwłocznie o przedstawienie szczegółowej oferty najmu pojazdu zastępczego, oferowanego przez pozwanego po niższej stawce, aby móc porównać obie oferty co do jakości świadczonych usług. Prośba, wystosowana przez poszkodowanego za pośrednictwem jego pełnomocnika w wiadomości e-mail, pozostała bez rzetelnej odpowiedzi ze strony pozwanego Zakładu. W tych okolicznościach zarzut strony pozwanej, że poszkodowany nie wypełnił obowiązku minimalizacji szkody nie zasługiwał na uwzględnienie (art. 354 § 2, art. 362 i art. 826 § 1 kc). Sam fakt, że ubezpieczyciel sprawcy wypadku poinformował poszkodowanego o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego za określoną stawkę, bez kontynuowania współpracy w tej kwestii i bez udzielenia odpowiedzi na pytania poszkodowanego co do jakości i zakresu usługi, nie może świadczyć o tym, że wybór przez poszkodowanego innej oferty, nawet po wyższej stawce, jest ekonomicznie nieuzasadniony. To na skutek zaniechania współpracy przez pozwany Zakład, poszkodowany nie mógł rzetelnie zapoznać się z ofertą ubezpieczyciela i zdecydować, czy skorzystanie z niej zagwarantuje mu satysfakcjonujący poziom i zakres usług, a więc najem auta zastępczego w tej samej klasie co uszkodzony ale za niższą cenę za dobę. Wobec zaniechania współpracy w tej kwestii przez pozwanego, który ograniczył się jedynie do ogólnej informacji o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego po określonej dopuszczalnej stawce, nie można w ogóle przyjąć, że istniała obiektywna możliwość wynajęcia podobnego samochodu za niższą cenę. Skorzystanie zatem przez poszkodowanego z innej oferty było racjonalne i uzasadnione, a koszty tej usługi obciążają pozwanego, jako ubezpieczyciela sprawcy wypadku. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można uznać, że poszkodowany swoim niedbałym zachowaniem doprowadził do zwiększenia rozmiarów szkody, przez co naruszył obowiązki z art. 826 § 1 kc i art. 354§ 2 kc.

Powołując się na obowiązek poszkodowanego minimalizowania szkody i zmniejszenia jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i art. 826 § 1 kc), strona pozwana nie wykazała, że przedstawiła poszkodowanemu ofertę, która gwarantowała satysfakcjonujący poziom i zakres usług, a więc najem auta zastępczego w tej samej klasie co uszkodzony za cenę 92,25 zł za dobę. Należne odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego powinno zatem być naliczone po stawce dobowej, umówionej z powodem.

Strona pozwana wypłaciła dotychczas odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w okresie od dnia 25.01.2019r. (kiedy poszkodowany rozpoczął najem) do dnia 20.02.2019r., tj. do dnia poinformowania poszkodowanego o szkodzie całkowitej i wypłaty odszkodowania z tego tytułu, oraz w okresie dalszych 7 dni, pozwalających na sprzedaż wraku pojazdu i zakup nowego (łącznie 34 dni). Powód domagał się zapłaty z tytułu zwrotu kosztów najmu za dalszy okres, do dnia 5.03.2019r. (łącznie 40 dni). Bezspornym było, że odszkodowanie za tzw. szkodę całkowitą zostało wypłacone poszkodowanemu w dniu 20.02.2019r. Przyjmując, że pozwana zleciła przelew środków w tym dniu, poszkodowany mógł nimi dysponować od dnia następnego. Do tego czasu poszkodowany nie miał pieniędzy na zakup nowego auta, dlatego dalszy okres najmu w wymiarze 8 dni roboczych (23 i 24 lutego oraz 2 i 3 marca 2019r. to dni ustawowo wolne), do dnia 5 marca 2019r., jako obiektywnie uzasadniony okres organizacyjny, potrzebny na zagospodarowanie wraku i zakup nowego pojazdu, pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem i podlega refundacji.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów w zw. z art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 kc, art. 361 § 1 i 2 kc, art. 363 § 1 i 2 kc, zasądzono na rzecz powoda odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w okresie 40 dni wg stawki 221,40 zł za dobę, pomniejszając tą kwotę o dotychczas wypłaconą z tego tytułu sumę.

Bezspornym było, że pismem z dnia 11.03.2019r., doręczonym w dniu 14.03.2019r., powód zgłosił pozwanej swoje roszczenie, wzywając do zapłaty konkretnej kwoty, w oparciu m.in. o dołączoną fakturę VAT nr (...) i umowę najmu pojazdu zastępczego. Mając na uwadze, że pozwana w terminie spełniła tylko część należnego świadczenia, żądanie powoda zasądzenia odsetek za opóźnienie od dnia 14 kwietnia 2019r., w kwocie skapitalizowanej 863,71 zł, naliczonych od kwoty 4618,65 zł do dnia poprzedzającego złożenie pozwu, tj. 24 marca 2022r., zasługiwało na uwzględnienie. Dalsze odsetki zasądzono zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 25.03.2022r., tj. od dnia złożenia pozwu (art. 481§1 i 2 kc w zw. z art. 455 kc i art. 817 kc).

Orzeczenie w pkt II oparto na przepisach art. 98§ 1,1(1), 3 kpc. W skład kosztów procesu, które pozwany, jako przegrywający sprawę, powinien zwrócić powodowi, wchodzą: opłata sądowa od pozwu (400 zł), wynagrodzenie pełnomocnika, będącego adwokatem (1800 zł) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).