Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko Towarzystwu (...) SA z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 6 kwietnia 2022 roku, sygn. akt I C 7/21

oddala apelację;

zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powódki A. B. 450 ( czterysta pięćdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie poczynając od dnia następnego po upływie tygodnia od doręczenia pozwanemu odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 225/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 6 kwietnia 2022 roku wydanym w sprawie I C 7/21 z powództwa A. B. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. zasądzono od pozwanego na rzecz powódki 3.836,23 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 października 2017 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 1.617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 1. wyroku) oraz nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu tytułem nieuiszczonych wydatków na poczet wynagrodzenia biegłego 1.125,44 zł (pkt 2. wyroku).

Rozstrzygniecie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 14 sierpnia 2017 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki B. (...) i Coupe rok produkcji 2007 o nr rej. (...), będący własnością B. K. (1). Pojazd, którym poruszał się sprawca szkody był ubezpieczony w zakresie OC w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.. Szkoda została zgłoszona tego samego dnia pozwanemu. W wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego o numerze (...)-01 i dokonanych w dniu 22 sierpnia 2017 oględzin uszkodzonego pojazdu przez biegłego rzeczoznawcę R. Ł. pozwane Towarzystwo (...) S.A. przyznało i wypłaciło poszkodowanej odszkodowanie za szkodę w pojeździe, którą uznało za szkodę częściową najpierw na podstawie decyzji z dnia 20 września 2017 roku w kwocie 2.877,67 złotych, a ostatecznie po złożeniu reklamacji i ponownej analizie sprawy w dniu 13 października 2017 roku jeszcze kwotę 9.166,75 złotych. Łączna kwota wypłaconego przez stronę pozwaną odszkodowania za szkodę objętą postępowaniem wyniosła 12.044,42 złotych i wynikała z kalkulacji, w której wartość naprawy brutto wynosiła 14.144,42 złote, zaś zastosowane przez pozwanego potrącenie wynikające ze wzrostu wartości pojazdu po naprawie 2.100 złotych.

W dniu 1 września 2017 roku B. K. (2) zawarła z powódką, reprezentowaną przez pełnomocnika notarialnego M. B. umowę przelewu wierzytelności pieniężnej wobec (...) S.A. w związku z likwidacją szkody nr (...)-01 z dnia 14 sierpnia 2017 roku w pojeździe marki B. (...) E92 o numerze rejestracyjnym (...).

Pismem z dnia 22 września 2017 roku powódka jako cesjonariusz wierzytelności poszkodowanej B. K. (1) zwróciła się do pozwanego z wnioskiem o dopłatę odszkodowania uzupełniającego za szkodę z dnia 14 sierpnia 2017 roku w pojeździe marki B. (...) E92 o numerze rejestracyjnym (...) wskazując, że wypłacone odszkodowanie jest nieadekwatne do powstałej szkody. Powódka wskazała, że w braku uznania wysokości roszczenia lub nieudzielenia odpowiedzi w terminie do 29.09.2017 roku wnosi o potraktowanie pisma jako ostatecznego wezwania przedsądowego do zapłaty.

Pozwana spółka w dniu 20 kwietnia 2016 roku zawarła z (...) spółką z o.o. porozumienie nr (...) dotyczące udzielania (...) rabatów na ceny nowych oryginalnych części zamiennych w celu ich wykorzystania w procesie likwidacji szkody na poziomie od 5 do 12 procent. W dniu 2 listopada 2016 roku pozwana spółka zawarła z (...) spółką z o.o. porozumienie nr (...) dotyczące udzielania klientom wskazanym przez pozwanego 40 procentowych rabatów na ceny materiałów lakierniczych w celu ich wykorzystania w procesie likwidacji szkody w pojeździe.

Wysokość kosztów naprawy uszkodzeń samochodu marki B. o nr rej (...) powstałych podczas zdarzenia z dnia 14 sierpnia 2017 roku - przy przyjęciu stawki tzw. roboczogodziny czynności naprawczych na poziomie kwoty 100,00 zł netto, która to stawka pozwala ma ich wykonanie w warsztacie z okręgu (...) dysponującym odpowiednim zapleczem technicznym do jej przeprowadzenia oraz przy użyciu wyłącznie nowych oryginalnych części zamiennych opatrzonych logo producenta pojazdu (części jakości O) wynosi 18.975,97 zł brutto (w tym 3.548,35 zł podatku VAT). Z kolei koszty likwidacji uszkodzeń tego pojazdu przeprowadzonej na tych samych warunkach (stawka tzw. roboczogodziny w wysokości 100,00 zł netto) lecz przy użyciu części jakości (...) zaś w przypadku braku ich dostępności na rynku – przy zastosowaniu oryginalnych części zamiennych opatrzonych logo producenta pojazdu (części jakości O) zamyka się kwotą 16.832,38 zł brutto (w tym 3.147,52 zł VAT). Wysokość kosztów naprawy uszkodzeń samochodu marki B. objętego postępowaniem - przy uwzględnieniu rabatów zastosowanych przez pozwane TU kształtowała się na poziomie kwoty 16.534,85 zł brutto (w tym 3.091,88 zł podatku VAT). Do przywrócenia stanu pojazdu sprzed szkody winny być wykorzystane części oryginalne jakości O lub Q. N. wykonana z wykorzystaniem dostępnych części oryginalnych jest całkowicie równoważna naprawie z użyciem jedynie części oryginalnych producenta pojazdu i jako bardziej ekonomiczna winna być podstawą określenia odszkodowania. Konstrukcja uwzględniania przez pozwanego rabatów przy oblizaniu wartości naprawy uszkodzonego pojazdu jest w ocenie biegłego sztuczna i obliczona jedynie na obniżenie kosztów odszkodowania. W ocenie biegłego wzrost wartości pojazdu w przypadku naprawy przeprowadzonej z wykorzystaniem wyłącznie części nowych z logo producenta (jakości O) wynosi 3.600 złotych brutto, zaś przy wykorzystaniu dostępnych części oryginalnych 2.600 złotych.

Sąd Rejonowy uznając powództwo za w całości zasadne wskazał, że montaż wyłącznie oryginalnych części w samochodzie poszkodowanego nie byłby uzasadniony, albowiem prowadziłby de facto do wzbogacenia poszkodowanego. Jednocześnie, Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż poszkodowany nie ma obowiązku korzystania z usług konkretnego warsztatu, oferującego rabaty. Sąd ten zaznaczył również, że dokonanie naprawy samochodu częściami O lub (...) nie może być traktowane jako wpływające na wzrost wartości samochodu.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik pozwanego, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w wyniku dokonania niewszechstronnej i dowolnej oceny materiału dowodowego w sprawie, w szczególności decyzji płatniczej z dnia 20.09.2017 r. i z dnia 13.10.2017 r., kalkulacji nr (...)-01 z dnia 04.10.2017 r. oraz porozumień rabatowych poprzez:

a)  nienadanie odpowiedniego znaczenia dowodowego ww. dokumentów, co prowadziło do pominięcia przez Sąd I instancji okoliczności, iż poszkodowany nie korzystając z ofert rabatowych przyczynił się do maksymalizacji rozmiarów szkody i naruszył obowiązek współdziałania z wierzycielem przy naprawieniu szkody, oraz poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że kwestia ewentualnego dysponowania przez ubezpieczyciela rabatami na części zamienne i materiały lakiernicze pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, w sytuacji gdy powód dochodził hipotetycznych kosztów naprawy, a zastosowanie rabatów ofertowanych przez pozwanego było również hipotetycznie możliwe,

b)  poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że pozwany nie wykazał, aby poszkodowany był w stanie naprawić uszkodzony pojazd za kwotę podaną w kalkulacji naprawy ubezpieczyciela, w sytuacji gdy pozwany informował poszkodowanego w kalkulacji naprawy o możliwości nabycia części materiałów lakierniczych w cenach wskazanych w kosztorysie w cenach z proponowanymi rabatami oraz wskazywał dane kontaktowe, pod które należało skontaktować się w celu chęci skorzystania z propozycji pozwanego, a skoro poszkodowany nie podjął żadnej próby kontaktu z pozwanym, to w jaki inny sposób ubezpieczyciel ma wykazać, że poszkodowany miał realną możliwość nabycia części lub materiałów w cenie z rabatami,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 k.c. i art. 363 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że pozwana ponosi odpowiedzialność gwarancyjną z tytułu kosztów naprawy pojazdu liczonych w oparciu o hipotetyczne, maksymalne na rynku koszty naprawy, które nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z powstałą szkodą z tego względu, że powód nie wykazał, aby poniósł takie koszty i dochodzi odszkodowania „kosztorysowo”, zaś celowy i ekonomicznie uzasadniony koszt naprawy, pozwalający na przywrócenie stanu poprzedniego pojazdu uwzględniać winien możliwe do uzyskania za pośrednictwem pozwanej rabaty na części zamienne i materiały lakiernicze, które były gwarantowane przez pozwaną;

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie za uzasadnione nadmierne w istocie koszty naprawy w kwocie 16.832,00 zł uwzględniające jedynie części jakości (...) podczas gdy uwzględnienie wariantu kalkulacji z zastosowaniem części o jakości O z rabatami również w pełni rekompensuje poniesioną szkodę;

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. ora w zw. z art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przez jego niezastosowanie i pominięcie przy określeniu uzasadnionych kosztów naprawy, że poszkodowany ma obowiązek współdziałać z ubezpieczycielem w wykonaniu zobowiązania i dążyć do minimalizacji szkody, a zatem skoro został poinformowany o możliwości nabycia części zamiennych i materiałów lakierniczych z uwzględnieniem rabatów, to powinien z takiej możliwości skorzystać, tym bardziej, że powód dochodził hipotetycznych, a nie rzeczywistych kosztów naprawy. Skutkowało to błędnym przyjęciem, że uzasadnione koszty naprawy winny uwzględniać jedynie części jakości Q, z pominięciem gwarantowanych rabatów na części jakości O oraz materiały lakiernicze.

5.  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 481 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie skutkujące błędnym uznaniem, że pozwany pozostawał w opóźnieniu już 23.10.2017 r. co do kwoty 3.836,23 zł, podczas gdy dochodzona kwota miała charakter sporny od chwili wyrokowania.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o:

1.  zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji,

2.  rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację, pełnomocnik strony powodowej wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i jako taka podlegała ona oddaleniu.

Wobec postawienia w apelacji zarzutów naruszenia zarówno prawa procesowego jak i materialnego, trzeba podnieść, że prawidłowość zastosowania lub wykładnia prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na gruncie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej wyroku. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wówczas gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok SN z 26 marca 1997 r. , II CKN 60/97, OSNC 1997/9/128).

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c., sąd ma obowiązek ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszystkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Musi też przeprowadzić selekcję dowodów, a więc dokonać wyboru tych, na których się oparł, i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, przy czym selekcja ta powinna być poparta argumentacją zgodną z regułami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności zgodnych z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980/10/200). Strona kwestionująca prawidłowość zastosowania art. 233 § 1 k.p.c., powinna przedstawić argumenty świadczące o niezachowaniu przez sąd tych reguł. Zarzut ten przy tym nie może polegać wyłącznie na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 12 lutego 2010 r., VI ACa 356/10, Lex nr 821059, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 kwietnia 2010 r., I ACa 240/10, Lex nr 628186).

Podnoszone przez stronę pozwaną zarzuty w swojej istocie sprowadzają się do stanowiska, iż przy ustaleniu wysokości należnego powodowi odszkodowania powinny być uwzględnione gwarantowane przez ubezpieczyciela rabaty. Zaznaczyć w tym miejscu jednak należy, że Sąd Okręgowy podziela ugruntowaną w tym zakresie linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, zgodnie z którą roszczenie odszkodowawcze w ramach ustawowego obowiązku ubezpieczenia komunikacyjnego OC powstaje już z chwilą wyrządzenia szkody tj., właśnie w chwili nastąpienia wypadku komunikacyjnego i pojawienia się dalszych przesłanek odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 436 k.c. Obowiązek naprawienia szkody nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu i czy w ogóle zamierzał dokonać takiej naprawy w przyszłości. Należy zatem wyraźnie odróżnić sam moment powstania szkody i roszczenia o jej naprawienie od daty ewentualnego naprawienia rzeczy (samochodu), bowiem dla powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela istotne znaczenie ma sam fakt powstania szkody, a nie fakt naprawienia samochodu (sekwencja zdarzeń: wypadek komunikacyjny i uszkodzenie pojazdu, powstanie szkody w majątku poszkodowanego, powstanie roszczenie odszkodowawczego, inne zdarzenia, w tym m. in. naprawienie samodzielne samochodu przez poszkodowanego i poniesienie wydatków). Szkoda w majątku właściciela pojazdu i roszczenie o jej naprawienie powstają już w chwili uszkodzenia pojazdu, a nie dopiero po dokonaniu naprawy pojazdu i przedstawieniu ubezpieczycielowi kosztów jego naprawy (art. 361 § 2 k.c.) (Wyrok SN z 8.03.2018 r., II CNP 32/17, LEX nr 2497991). Z tych względów uzależnianie wysokości odszkodowania stricte od przedsięwziętych przez poszkodowanego działań, mających na celu likwidację szkody byłoby niesprawiedliwe. Różnicowałoby bowiem pozycję poszkodowanego który (zwłaszcza przed otrzymaniem odszkodowania) naprawił szkodę, od pozycji poszkodowanego, który jeszcze takiej naprawy (likwidacji szkody) nie dokonał lub nawet nie ma zamiaru jej dokonać. Szkoda bowiem (a w ślad za nią obowiązek jej likwidacji, np. w drodze wypłaconego odszkodowania) powstaje i jest określona już w samym momencie jej wystąpienia – w tym przypadku w dniu, kiedy to pojazd poszkodowanego brał udział w zdarzeniu. Jednocześnie, nie sposób w zachowaniu poszkodowanego powoda doszukać się zachowań prowadzących do zwiększenia szkody w rozumieniu 362 k.c.

Powołany do sprawy biegły wskazał, jakie koszty naprawy pojazdy winny być brane pod uwagę przy ustaleniu wysokości należnego stronie powodowej odszkodowania. R., które gwarantować miał pozwany nie są elementami powszechnie obowiązujących cen na rynku części zamiennych. Trafnie zauważa nadto powód, że możliwość wyboru warsztatu naprawczego przez poszkodowanego w przypadku skorzystania z „rabatów” ubezpieczyciela byłaby iluzoryczna, skoro wybrany przez powódkę warsztat miałby zostać zobowiązany przez niego do pozyskania części zamiennych od dostawcy, wskazanego przez ubezpieczyciela. Uwzględnienie takowych rabatów, którymi dysponuje ubezpieczyciel, różnicowałoby sytuację poszkodowanych, którzy zdecydowali się na naprawę samochodu, oraz tych, którzy pojazdów nie naprawili.

W ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody nie jest władny narzucać jakichkolwiek stawek oraz podmiotów, z których usług poszkodowany może skorzystać naprawiając uszkodzony pojazd, do czego finalnie i tak sprowadzałyby się oferowane przez ubezpieczyciela „rabaty”. Ocena zasadności skorzystania z konkretnej oferty uzależniona jest od konkretnych okoliczności. Wybór dostawcy stosownych materiałów, czy części zamiennych niezbędnych do naprawy uszkodzonego pojazdu, choć oczywiście musi pozostawać racjonalny z puntu widzenia ekonomicznego, może być uzasadniony szeregiem innych czynników, np. jakością produktów konkretnego producenta lub obsługi przez dany podmiot. To samo dotyczy warsztatu naprawczego.

Podsumowując, wysokość szkody w sprawie przedmiotowej wyrażają hipotetyczne koszty naprawy według cen rynkowych, zarówno w zakresie robocizny, jak i materiałów. Poszkodowany zatem nie ma obowiązku (także mając na względzie dyrektywę minimalizacji szkody) naprawienia samochodu w oparciu o oferowane przez ubezpieczyciela rabaty, bowiem w ogóle nie ma obowiązku naprawy samochodu.

Z powyższych względów zarzuty podnoszone przez stronę pozwaną jawią się jako całkowicie chybione i nie mogły prowadzić do wzruszenia zaskarżonego orzeczenia. Biorąc powyższe pod uwagę, apelacja nie dostarczyła Sądowi Okręgowemu takich argumentów, które skłaniałyby Sąd do modyfikacji wyroku Sądu Rejonowego. Dlatego też, apelację jako bezzasadną należało oddalić na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. wobec faktu, że strona skarżąca przegrała w postępowaniu apelacyjnym. Na zasądzone na rzecz powoda koszty procesu składa się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, o czym orzeczono w punkcie 2. wyroku.