Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2022 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2022 r. w Toruniu

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda M. P. 428,04 zł (czterysta dwadzieścia osiem złotych cztery grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty;

II. w pozostałej części powództwo oddala;

III. zasądza od powoda na rzecz pozwanego 530,54 zł (pięćset trzydzieści złotych pięćdziesiąt cztery grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt: I C 71/22 upr

UZASADNIENIE

Powód M. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) w W. kwoty 2 210,31 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 24 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 27 sierpnia 2018 r. miała miejsce kolizja drogowa, w której uszkodzony został pojazd S. (...) nr rej. (...), użytkowany przez J. S. . Pozwany uznał swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia i wypłacił kwotę 2 955,69 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Powód wskazał, iż na skutek cesji wierzytelności ,wstąpił w prawa poszkodowanego. Podał, iż domaga się kwoty 2 210,31 zł
z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Pojazd był wynajmowany przez poszkodowanego przez okres likwidacji szkody, tj. 28 dni po stawce 184,50 zł brutto. Powód podał, że pozwany uznał za zasadny 19 dniowy okres najmu ze stawką dobową najmu ograniczoną 107,01 zł brutto.

Wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa
i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Wskazano, iż ubezpieczyciel kwestionuje zarówno stawkę dobową najmu pojazdu jak i jego okres. W toku likwidacji szkody, ubezpieczyciel poinformował zgłaszającego szkodę o możliwości organizacji pojazdu zastępczego na koszt pozwanej spółki. Oferował bezkaucyjnie i bezgotówkowo pojazd zastępczy w wariancie obejmującym nielimitowany przebieg, ubezpieczenie, serwis. Poszkodowany nie był zainteresowany przedstawioną mu propozycją najmu, nie wykazał jakiegokolwiek zainteresowania, wcześniej wynajął pojazd zastępczy. Zdaniem pozwanego, poszkodowany miał możliwość skorzystania z tańszych usług najmu, z czego nie skorzystał,
a tym samym wygenerował dodatkowe, zbędne koszty. Szkodę pojazdu zakwalifikowano jako tzw. całkowitą w dniu 10 września 2018 r. W ocenie ubezpieczyciela, z tą datą, poszkodowany powinien podjąć działania zmierzające do znalezienia nowego pojazdu. Do wypłaty środków doszło 24 września 2018 r. Powód nie wykazał, aby dzień przelewu odszkodowania miał wpływ na ewentualny zakup nowego pojazdu w miejsce uszkodzonego. Za zasadny można uznać najem 21-dniowy po stawce 87 zł netto. Wyższa stawka dobowa była sprzeczna z zasadą minimalizacji szkody.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 27 sierpnia 2018 r. miało miejsce zdarzenie drogowe, w którym uszkodzeniu uległ pojazd użytkowany przez J. S., marki S. (...) nr rej. (...). Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie OC w Towarzystwie (...)
w W..

(Bezsporne)

Wskutek kolizji, pojazd został uszkodzony, nie był jezdny, doszło do szkody całkowitej.

(Bezsporne)

W dniu zdarzenia, poszkodowany zawarł z M. P. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...).H.U. auto-mar M. P. pojazd zastępczy za kwotę 150 zł netto za dobę. Nie był obowiązany do zapłaty dodatkowej kaucji. Umowa została zawarta na doby, od dnia udostępnienia do dnia zwrotu pojazdu. Najem trwał do dnia faktycznej wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania tj. 24 września 2018 r.

(Bezsporne, a nadto: umowa wynajmu pojazdu zastępczego k. 12-14, protokół k. 15-16)

W dniu 2 listopada 2018 r. M. P. wystawił poszkodowanemu fakturę za najem pojazdu zastępczego przez 28 dób na łączną kwotę 5166 zł brutto (po stawce dobowej 150 zł netto/doba).

(Bezsporne, a nadto: faktura VAT k. 17)

Po zgłoszeniu szkody, w dniu 31 sierpnia 2018 r. ubezpieczyciel, w zwrotnej korespondencji mailowej, przedstawił poszkodowanemu oraz nabywcy wierzytelności propozycję organizacji najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany został poinformowany, że (...) pokryje koszty najmu pojazdu, jeśli nie może korzystać ze swojego pojazdu.
W przypadku szkody całkowitej uzasadniony okres wynajmu obejmuje czas niezbędny na dokonanie zakupu auta. Przekazał dane kontaktowe do współpracujących z ubezpieczycielem wypożyczalni. Poinformował, że skorzystanie z oferty nie jest obligatoryjne, jednak w razie wynajęcia pojazdu we własnym zakresie, koszt wynajmu ostanie uznany do wysokości stawki obowiązującej u partnera tj. 81,30 netto.

(Dowód: pismo ubezpieczyciela k. 49-53)

Dnia 26 listopada 2018 r. J. S. zawarł z M. P. umowę przelewu wierzytelności - prawa do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w okresie od 27 sierpnia 2018 r. do 24 września 2018 r.

(Dowód: Bezsporne, a nadto umowa przelewu wierzytelności k. 10-11)

W dniu 12 września 2018 r. ubezpieczyciel ustalił istnienie szkody całkowitej i poinformował o tym fakcie nabywcę wierzytelności . Wypłaty środków na zakup nowego pojazdu ubezpieczyciel dokonał w dniu 24 września 2018 r.

(Bezsporne)

Przyznał koszty najmu pojazdu zastępczego w kwocie 2 568,24 zł . Za okres pierwszych pięciu dni po stawce 150 zł netto, a od dnia zgłoszenia szkody (31 sierpnia 2018 r.) przez następnych 19 dni zweryfikowano stawkę do kwoty 87 zł netto. W pozostałym okresie odmówił uznania czasu najmu pojazdu za uzasadniony.

(Dowód: korespondencja w toku postępowania likwidacyjnego k. 18-25)

Poszkodowany pojazd zastępczy zdał w dniu faktycznej wypłaty odszkodowania tj. 24 września 2018 r.

(Bezsporne)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych aktach sprawy, w tym akt szkodowych znajdujących się na płycie CD.

Sąd na podstawie art. 235 § 1 k.p.c. pominął zawnioskowany przez powoda dowód
z zeznań świadka i opinii biegłego. Odnośnie zeznań świadka okoliczność na jaką miał być przyprowadzony ten dowód ,nie była sporna między stronami . Pozwany nie kwestionował roszczenia co do zasady. Wnioskodawca nie wskazał danych adresowych świadka, umożliwiających wezwanie go na rozprawę. Świadek pracuje zagranicą, nie podejmuje korespondencji w kraju, przeprowadzenie tego dowodu niepotrzebnie przedłużałoby proces. Okoliczność, na jaką domagano się przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego nie była istotna i niezbędna do rozstrzygnięcia sprawy. W postępowaniu uproszczonym dowód
z opinii biegłego jest przeprowadzany jedynie wyjątkowo.

Strony nie kwestionowały zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ustalony stan faktyczny był w znacznej mierze bezsporny między stronami. Spór między stronami oscylował wokół oceny czy zastosowana przez powoda stawka za najem pojazdów zastępczy podlegała refundacji z ubezpieczenia OC sprawcy szkody. Ponadto, sporny był okres najmu pojazdu zastępczego – w zakresie w jakim dotyczył właściwej daty zakończenia najmu pojazdu zastępczego. Pozwany ubezpieczyciel twierdził, że z uwagi na okoliczność, że wystosował do poszkodowanego propozycję organizacji najmu pojazdu zastępczego (zorganizowanego przez poszkodowanego na własną rękę), mógł ograniczyć zakres swej odpowiedzialności. Zasadnicze znaczenie miało zatem ustalenie czy powód wykazał, iż wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, scedowane na powoda, przekraczające koszty akceptowalnych przez ubezpieczyciela stawek najmu pojazdu zastępczego, były celowe i ekonomicznie uzasadnione, a w konsekwencji czy były objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dodatkowo ocenić należało , kiedy najem pojazdu powinien się zakończyć: w dniu poinformowania o zaklasyfikowaniu szkody jako całkowitej (jak chciał ubezpieczyciel), czy też w dniu faktycznej wypłaty środków (jak domagał się powód).

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (art. 822 § 1 k.c.). Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych regulują przepisy ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2060 z późn. zm., dalej jako ustawa). Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Ustalenie odszkodowania z ubezpieczenia OC następuje według ogólnych zasad, określonych w art. 361-363 k.c., z tym jedynie zastrzeżeniem, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest tylko do świadczenia pieniężnego, ograniczonego do wysokości, ustalonej w umowie, sumy gwarancyjnej (art. 822 § 1 k.c. i art. 36 ust. 1 ustawy).

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011r. (III CZP 5/11 OSNC 2012, Nr 3, poz. 28) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego, niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że nie wszystkie wydatki, pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Sąd Najwyższy zauważył, iż nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych. Za celowe i ekonomicznie uzasadnione mogą być – co do zasady – uznane wydatki poniesione na najęcie pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony
i na czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu. Pogląd ten Sąd Rejonowy
w całości podziela.

Powyższa uchwała Sądu Najwyższego otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, co spowodowało w ostatnich latach znaczny wzrost spraw w sądach, w których dochodzone są powyższe należności. Pojawiły się rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych i praktyce likwidacyjnej zakładów ubezpieczeń dotyczące tego, czy ciążący na poszkodowanym obowiązek minimalizacji szkody oraz obowiązek współdziałania z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania uzasadnia odmowę pokrycia przez ubezpieczyciela OC faktycznie poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego w zakresie, w jakim wykraczają one poza koszty najmu proponowanego przez ubezpieczyciela.

Celem rozstrzygnięcia tychże rozbieżności wydana została uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r. (III CZP 20/17, LEX nr 2340475) zgodnie z którą: wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe
i ekonomicznie uzasadnione.

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy zmierzył się z problemem usystematyzowania dotychczasowej wykładni i praktyki orzekania w przedmiotowych sprawach. Sąd Najwyższy w przytoczonej uchwale stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania
z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Sąd Najwyższy wskazał nadto, iż w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Tym samym obowiązek ten ciąży na poszkodowanym nawet, gdyby ubezpieczyciel sam nie przejawiał inicjatywy w tym zakresie.

W ocenie sądu, w realiach sprawy ubezpieczyciel po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, powinien zwrócić poszkodowanemu koszty wynajmu pojazdu zastępczego za okres 28 dni. Nie było podstaw do przyjęcia, że najem pojazdu zastępczego powinien skończyć się 7 dni od dnia poinformowania o zaklasyfikowaniu szkody jako całkowitej. Istotna jest data faktycznej wypłaty środków z ubezpieczenia. Poszkodowany, w przypadku całkowitego uszkodzenia pojazdu, ma bowiem prawo korzystać z pojazdu zastępczego aż do czasu uzyskania realnej możliwości organizacji innego pojazdu. Okres ten wynosi zasadniczo 7 dni od dnia faktycznej wypłaty odszkodowania. Pozwany nie wykazał, aby przyjęty przez poszkodowanego okres najmu pojazdu zastępczego był nieuzasadniony. Ciężar wykazania okoliczności tego rodzaju spoczywał na pozwanym. Najem pojazdu , do dnia faktycznej wypłaty odszkodowania był w pełni uzasadniony.

Za okres pierwszych pięciu dni najmu pojazdu, towarzystwo ubezpieczeń zaakceptowało stawkę 184,50 zł brutto. W następnych dniach, od dnia zgłoszenia szkody, słusznie zweryfikowano stawkę dobową do 87 zł netto za dobę. Powód nie wykazał, aby poniesienie wyższych kosztów najmu pojazdu zastępczego, zorganizowanego przez poszkodowanego na własną rękę , było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Tymczasem, ubezpieczyciel zaproponował poszkodowanemu precyzyjnie określoną i łatwo dostępną organizację najmu pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel przedstawił poszkodowanemu informację o partnerskim zakładzie wypożyczającym samochody poszkodowanym. Poinformował, że skorzystanie z oferty nie jest obligatoryjne, jednak w razie wynajęcia pojazdu we własnym zakresie, koszt wynajmu ostanie uznany do wysokości stawki obowiązującej u partnera tj. 81,30 netto.

Biorąc pod uwagę, że ubezpieczyciel zaakceptował pierwsze 5 dni najmu pojazdu po stawce 184,50 brutto, odszkodowanie należne poszkodowanemu wynosiło 3 383,73 zł (5 dni po stawce dobowej 184,50 zł brutto tj. 922,50 zł oraz 23 dni po stawce zweryfikowanej 107,01 zł brutto tj. 2 461,23 zł) . Bezspornie wypłacił poszkodowanemu kwotę 2955,69 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego . Dlatego sąd zasądził 428,04 zł dopłaty do należnego poszkodowanemu (nabywcy wierzytelności) kwoty 3 383,73 zł brutto.

Skuteczność cesji wierzytelności objętej pozwem nie ulegała wątpliwości. Mając na względzie powyższe zapatrywania Sąd uwzględnił powództwo co do kwoty 428,04 zł, o czym orzeczono na podstawie art. 822 § 1 kc.

W pozostałym zakresie sąd oddalił powództwo jako bezzasadne.

O odsetkach orzeczono w myśl art. 481§1 kc.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc. Powód wygrał sprawę
w 19%. Na koszty procesu poniesione przez powoda (1 117 zł) składały się: 200 zł opłata od pozwu, 900 zł koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata skarbowa za pełnomocnictwo. Refundacji przez pozwanego podlegało 19% tej kwoty tj. 212,23 zł. Pozwany wygrał sprawę w 81%. Koszty procesu poniesione przez pozwanego wynosiły 900 zł - koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata skarbowa za pełnomocnictwo. Należał mu się zwrot 81% tej kwoty tj. 742,77 zł. Dokonując potrącenia powyższych kwot, Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego 530,54 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia orzeczenia.