Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2022 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Iwona Krawczyk

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2022 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania A. A.

przeciwko (...) w W.

w związku z odwołaniem od decyzji z dnia (...) roku znak: (...)

o odsetki ustawowe za opóźnienie w wypłacie zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego

zmienia zaskarżoną decyzję (...) w W. z dnia (...) roku znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującej A. A. prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych do dnia wypłaty świadczenia za okres:

1)  od 25 lipca 2018 roku do 31 lipca 2018 roku od 31 sierpnia 2018 roku,

2)  1 sierpnia 2018 roku od 1 września 2018 roku,

3)  od 2 sierpnia 2018 roku do 31 sierpnia 2018 roku od 1 października 2018 roku,

4)  od 1 września 2018 roku do 3 września 2018 roku od 4 października 2018 roku,

5)  od 4 września 2018 roku do 27 września 2018 roku od 30 października 2018 roku,

6)  od 28 września 2018 roku do 30 września 2018 roku od 31 października 2018 roku,

7)  od 1 października 2018 roku do 5 października 2018 roku od 6 listopada 2018 roku,

8)  od 7 października 2018 roku do 31 października 2018 roku od 1 grudnia 2018 roku,

9)  od 1 listopada 2018 roku do 30 listopada 2018 roku od 1 stycznia 2019 roku,

10)  od 1 grudnia 2018 roku do 31 grudnia 2018 roku od 1 lutego 2019 roku,

11)  od 1 stycznia 2019 roku do 31 stycznia 2019 roku od 5 marca 2019 roku,

12)  od 1 lutego 2019 roku do 28 lutego 2019 roku od 2 kwietnia 2019 roku,

13)  od 1 marca 2019 roku do 31 marca 2019 roku od 1 maja 2019 roku,

14)  od 1 kwietnia 2019 roku do 30 kwietnia 2019 roku od 1 czerwca 2019 roku,

15)  od 1 maja 2019 roku do 31 maja 2019 roku od 2 lipca 2019 roku,

16)  od 1 czerwca 2019 roku do 30 czerwca 2019 roku od 1 sierpnia 2019 roku,

17)  od 1 lipca 2019 roku do 31 lipca 2019 roku od 1 września 2019 roku,

18)  od 1 sierpnia 2019 roku do 30 sierpnia 2019 roku od 1 października 2019 roku,

19)  od 1 września 2019 roku do 31 września 2019 roku od 1 listopada 2019 roku

20)  od 1 października 2019 roku do 5 października 2019 roku od 6 listopada 2019 roku.

Sygn. akt VI U 439/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku znak: (...) (...) w W. odmówił M. A. (1) prawo do wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od wypłaconego zasiłku chorobowego za okres od 26 lipca 2018 roku do 6 października 2018 roku oraz zasiłku macierzyńskiego za okres od 7 grudnia 2018 roku do 5 grudnia 2019 roku. W uzasadnieniu podał, że ostatnim dokumentem niezbędnym do dokonania wypłaty zasiłków był wyrok Sądu Okręgowego (...) w W. wydany w sprawie o sygn. akt VII U 1518/18 z dnia 13 maja 2021 roku, który wpłynął w dniu 1 lipca 2021 roku, a wypłata świadczenia nastąpiła w dniu 23 lipca 2021 roku.

(decyzja z dnia 24 września 2021 roku – a.r.)

Od powyższej decyzji M. A. (1) wniosła odwołanie wskazując, że ZUS powinien wypłacić jej odsetki od wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. W uzasadnieniu podała, że ZUS dysponował na etapie postępowania przed nim wszelkimi dokumentami, które umożliwiały ustalenie jej podlegania do ubezpieczenia społecznego, w tym chorobowego. Podała, że ZUS powinien jej wypłacić zasiłki chorobowe i macierzyński w ciągu 30 dni od daty ustalenia prawa do świadczeń, a nie od daty wpływu wyroku Sądu Okręgowego do ZUS.

(odwołanie – k. 1-4)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie wskazując, że dopiero wyrok Sądu Okręgowego (...) przesądził kwestię jej podlegania do ubezpieczeń społecznych. Dodatkowo w toku postępowania przed tym Sądem pozyskano nowe dowody, w tym dokumenty, zeznania świadków oraz opinię biegłego ginekologa położnika.

(odpowiedź na odwołanie – k. 25-25v)

Sąd ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia (...) roku nr (...) (...) w W. ustalił, że M. A. (1) nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu wypadłemu od 12 maja 2018 roku jako pracownik u płatnika składek E. D.. W uzasadnieniu podał, że nie przedstawiono żadnych wiarygodnych dowodów wykonywania pracy przez odwołującą pracy.

Od powyższej decyzji M. A. (1) złożyła odwołanie wskazując, że była rzeczywiście zatrudniona jako pracownik u E. D. oraz miała zawartą umowę o pracę na czas określony do 8 października 2018 roku. ZUS wniósł o oddalenie odwołania powołując się na to, że E. D. jest matką M. A. (1) oraz nie znajdowało odzwierciedlania w potrzebach firmy zatrudnienie odwołującej.

Sprawa została zarejestrowana przed Sądem Okręgowym (...) w W. pod sygn. akt VII U 1518/18.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2021 roku wydanym w sprawie VII U 1518/18 Sąd Okręgowy (...) w W. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia (...) roku nr: (...) w ten sposób, że stwierdził, że M. A. (1) jako pracownik u płatnika składek E. D. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu od 12 maja 2018 roku do 7 października 2018 roku. Wyrok jest prawomocny, nie został zaskarżony przez żadną ze stron tego postępowania.

W uzasadnienie wyroku Sąd wskazał, że odwołująca została zatrudniona u E. A., ponieważ ta cierpiała z powodu dolegliwości rwy kulszowej. Strony zawarły umowę o pracę, gdzie odwołująca została zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży marketingu. M. A. (1) obsługiwała klientów w sklepie w maju, czerwcu i lipcu od godz. 11 do 18 od poniedziałku do piątku oraz w soboty od 9 do 14. Prowadziła też stronę internetowa ellamoda.Pl. (...) wypłacała odwołującej wynagrodzenie za pracę oraz ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów z akt rentowych: umowy o pracę, zakresu obowiązków, karty szkolenia wstępnego, wydruków strony ellamoda.pl, zdjęć przestawiających odwołującą w sklepie na ul. (...) w W., orzeczenia lekarskiego, potwierdzeń przelewów. Dodatkowo Sąd uzupełnił postępowanie dowodowe o dowody z zeznań R. Z., E. L. i M. A. (2) oraz zeznania odwołującej i E. D. i opinię ginekologa położnika.

Po dokonaniu ustaleń faktycznych Sąd skonstatował, że nie ulegało wątpliwości, że odwołująca świadczyła pracę na rzecz E. D. co zostało potwierdzone dowodami w sprawie. Umowa o pracę z dnia 12 maja 2018 roku nie była pozorna, nie miała za zadanie upozorować wykonywania pracy przez odwołująca , aby uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Skonstatowano, że ciąża nawet zaawansowana nie stoi na przeszkodzie zatrudnieniu, pod warunkiem, że faktycznie jest realizowany stosunek pracy.

Na etapie przed wydaniem decyzji z dnia (...) roku w toku postepowania administracyjnego przed ZUS odwołująca składała pisemne wyjaśnienia, potwierdzenia przelewów wynagrodzenia od E. D. za maj, czerwiec i lipiec 2018 roku, dokumentację fotograficzną z jej pracy i prowadzenia strony internetowej. Złożyła ponadto wyjaśnienia płatnika składek E. D., dowody sprzedaży odzieży oraz dokumentację medyczną dotyczącą ciąży i niezdolności do pracy. ZUS w piśmie z dnia 5 września 2018 roku nie wskazał, jakie wnioski dowodowe odwołująca może złożyć celem wykazania faktu wykonywania pracy ograniczając się do zadania pytań i podania, że ma prawo składać wnioski dowodowe i wyjaśnienia.

(decyzja z dnia 31 października 2018 roku - a.r., potwierdzenia przelewów – a.r., wyjaśnienia E. D., - a.r., umowa o pracę i zakres obowiązków –a.r., potwierdzenia przelewów wynagrodzenia – a.r., potwierdzenia sprzedaży – a.r.; dowody z akt sprawy VII U 1518/18 – odwołanie – k. 3-4, odpowiedź na odwołanie – k. 36-37v, wyrok – k. 421, uzasadnienie – k. 428-434)

Zaświadczenia lekarskie o niezdolności odwołującej do pracy wpłynęły do ZUS i ZUS powinien wypłacić zasiłki za okresy w dniach:

21)  od 25 lipca 2018 roku do 31 lipca 2018 roku w dniu 30 sierpnia 2018 roku,

22)  1 sierpnia 2018 roku w dniu 31 sierpnia 2018 roku,

23)  od 2 sierpnia 2018 roku do 31 sierpnia 2018 roku w dniu 30 września 2018 roku,

24)  od 1 września 2018 roku do 3 września 2018 roku w dniu 3 października 2018 roku,

25)  od 4 września 2018 roku do 27 września 2018 roku w dniu 29 października 2018 roku,

26)  od 28 września 2018 roku do 30 września 2018 roku w dniu 30 października 2018 roku,

27)  od 1 października 2018 roku do 5 października 2018 roku w dniu 5 listopada 2018 roku.

Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od 7 października 2018 roku do 5 października 2019 roku wypłynął do ZUS w dniu 29 października 2018 roku. ZUS powinien wypłacić zasiłki macierzyńskie za okresy:

1)  od 7 października 2018 roku do 31 października 2018 roku w dniu 30 listopada 2018 roku,

2)  od 1 listopada 2018 roku do 30 listopada 2018 roku w dniu 31 grudnia 2018 roku,

3)  od 1 grudnia 2018 roku do 31 grudnia 2018 roku w dniu 30 stycznia 2019 roku,

4)  od 1 stycznia 2019 roku do 31 stycznia 2019 roku w dniu 4 marca 2019 roku,

5)  od 1 lutego 2019 roku do 28 lutego 2019 roku w dniu 1 kwietnia 2019 roku,

6)  od 1 marca 2019 roku do 31 marca 2019 roku w dniu 30 kwietnia 2019 roku,

7)  od 1 kwietnia 2019 roku do 30 kwietnia 2019 roku w dniu 30 maja 2019 roku,

8)  od 1 maja 2019 roku do 31 maja 2019 roku w dniu 1 lipca 2019 roku,

9)  od 1 czerwca 2019 roku do 30 czerwca 2019 roku w dniu 30 lipca 2019 roku,

10)  od 1 lipca 2019 roku do 31 lipca 2019 roku w dniu 30 sierpnia 2019 roku,

11)  od 1 sierpnia 2019 roku do 30 sierpnia 2019 roku w dniu 30 września 2019 roku,

12)  od 1 września 2019 roku do 31 września 2019 roku w dniu 30 października 2019 roku

13)  od 1 października 2019 roku do 5 października 2019 roku w dniu 5 listopada 2019 roku.

(pismo ZUS z załącznikami– k. 33-35v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów z akt sprawy o sygn. akt VII U 1518/18 oraz akt organu rentowego których autentyczność nie była kwestionowana w toku postępowania. Odwołująca nie kwestionowała terminów w jakich ZUS powinien wypłacić zasiłki chorobowe i macierzyński za poszczególne okresy, w zakresie pisma złożonego przez ZUS. Nie zachodziła potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego albowiem kwestia rozpoznania Sądu sprowadzała się do ustalenie czy ZUS ponosi odpowiedzialność za niewypłacenie zasiłku chorobowego i macierzyńskiego w terminie 30 dni od złożenia dokumentów ustalających prawa do tych świadczeń.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu z następujących przyczyn.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 zd. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. - Dz. U. z 2017 r. poz. 1368, z późn. zm., dalej jako: ustawa zasiłkowa) zasiłki chorobowe wypłaca się nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Oznacza to, iż maksymalny termin do wydania decyzji w przedmiocie prawa do zasiłku wynosi 30 dni od złożenia kompletu dokumentów.

Z kolei art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. - Dz. U. z 2017 r. poz. 1778, z późn. zm.; dalej, jako: ustawa systemowa) wskazuje, że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie bowiem z treścią art. 85 ust. 1 ustawy systemowej organ rentowy ponosi odpowiedzialność, jeżeli szkoda ubezpieczonego jest wynikiem zawinionego zachowania organu. Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie podejmując próbę klasyfikacji błędów organu rentowego, można je podzielić na błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji w przedmiotowym stanie faktycznym. W takiej sytuacji sąd nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy.

Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia, liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia i w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności za które ponosi on odpowiedzialność (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 maja 2017 r., sygn. akt III AUa 551/16).

Jak zaś wskazano wyżej nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności za które ZUS ponosi odpowiedzialność tylko w takim wypadku, jeżeli zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu.

Zgodnie z treścią art. 87 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w trakcie przeprowadzania kontroli inspektor kontroli Zakładu ma prawo:

1) badać wszelkie księgi, dokumenty finansowo-księgowe i osobowe oraz inne nośniki informacji związane z zakresem kontroli;

1a) dokonywać oględzin i spisu składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek;

2) zabezpieczać zebrane dowody;

3) żądać udzielania informacji przez płatnika składek i ubezpieczonego;

4) legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości, jeśli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli;

5) przesłuchiwać świadków;

6) przesłuchiwać płatnika składek i ubezpieczonego, jeżeli z powodu braku lub po wyczerpaniu innych środków dowodowych pozostały niewyjaśnione okoliczności mające znaczenie dla postępowania kontrolnego.

2. Inspektor kontroli Zakładu wykorzystuje dla celów kontroli informacje zawarte na kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek.

W tej sprawie Sąd rozpoznający sprawę ustalił, że Sąd Okręgowy (...) w W. wydając decyzję z dnia (...) roku wyłączjącą odwołującą z ubezpieczeń społecznych, w tym ubezpieczenia chorobowego jako pracownika u płatnika składek E. D. dysponował materiałem dowodowym jakim dysponował ZUS przy wydaniu zaskarżonej decyzji tylko dokonał odmiennej oceny. Sąd w toku postępowania, w wyniku którego zmieniono decyzję z dnia 31 października 2018 roku dopuścił jako dowód w postępowaniu dowody z dokumentów tożsamych jak w postępowaniu administracyjnym mianowicie: umowę o pracę, zakres obowiązków, potwierdzenie przelewów wynagrodzenia , fotografie dokumentujące pracę odwołującej i prowadzoną stronę internetową oraz wyjaśnienia płatnika składek. W ocenie Sądu już te dokumenty, połączone z wyjaśnieniami odwołującej i E. D. powinny stanowić podstawę dla ZUS do dokonania prawidłowego ustalenia, że odwołująca była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Ze zdjęć widać, że odwołująca wykonywała swoją pracę nawet będąc w ciąży, dodatkowo prowadziła stronę internatową. Na zdjęciach są również znaczniki dat ich zrobienia, co świadczy o tym, że były wykonane w okresie kiedy odwołującą pracowała. Ponadto dopuścił dowód z zeznań świadków, ale dowód z zeznań świadków mógł dopuścić również ZUS na etapie postępowania administracyjnego. Również mógł przesłuchać odwołującą i płatnika składek na etapie postepowania administracyjnego. Organ rentowy dysponował narzędziami prawnymi umożliwiającymi weryfikację okoliczności związanych z prowadzoną sprawą. Ponadto wezwanie do złożenia przez odwołującą lub płatnika dokumentów leżało tylko i wyłącznie w gestii organu rentowego. ZUS nie wykazał wystarczającej aktywności dowodowej w postępowaniu dotyczącym podlegania odwołującej się lecz jedynie ograniczył się do wezwania odwołującej się i jej pracodawcy do złożenia wszelkich dokumentów i złożenia wniosków dowodowych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien wyjaśnić na etapie postępowania administracyjnego rodzące się wątpliwości, czy to przez kierowanie pism do zainteresowanych, czy to przez aktywność dowodową, bądź zobowiązanie zainteresowanych do przedłożenia dokumentów do ZUS.

Nie można przyjąć poglądu, że ZUS każdorazowo kiedy ma wątpliwości co do tego czy dana umowa o pracę jest pozorna, czy nie, ogranicza się do wezwania do złożenia wyjaśnienia, a sam nie prowadzi inicjatywy dowodowej w celu ustalenia rzeczywistego stanu faktycznego. Dodatkowo należy wskazać, że w toku postępowania przed wydaniem decyzji ZUS odwołująca składała dokumentację medyczną dotyczącą ciąży i niezdolności do pracy. Jeśli więc organ rentowy miał wątpliwości co do tego czy rzeczywiście mogła wykonywać pracę będąc w ciąży przez trzy miesiące to korzystając z wiedzy lekarzy orzeczników mógł dokonać oceny dokumentacji medycznej pod tym kątem.

Poprawne dokonanie analizy dostępnego materiału dowodowego przez ZUS w toku postępowania administracyjnego pozwoliłoby na wydanie prawidłowej decyzji lub zaniechanie wydania decyzji z dnia 31 października 2018 roku. Reasumując za wydanie decyzji z dnia 31 października 2018 roku która następnie została zmieniona przez Sąd Okręgowy (...) w W. w sprawie VII U 1518/18, odpowiedzialność ponosi ZUS. Tak więc jeśli taka decyzja nie zostałaby wydana, czyli ZUS dokonały prawidłowych ustaleń na podstawie dostępnego materiału. Wobec czego nie uznałby, że odwołująca nie podlegała do ubezpieczeń społecznych obowiązkowo do 12 maja 2018 roku. Odwołująca się zachowuje wobec czego prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie świadczeń ponieważ do niewypłacanie świadczeń w terminie 30 dni od złożenia dokumentów doszło z winy ZUS, a nie odwołującej lub płatnika składek.

Odnośnie terminów od jakich odwołującej należy się prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie ZUS w wypłacie zasiłku chorobowego Sąd miał na względzie pismo ZUS, z którego wynikały terminy płatności konkretnych zasiłków. Tych terminów odwołująca nie kwestionowała, aż do wydania wyroku. Wobec czego Sąd miał na względzie, że ZUS powinien wypłacić zasiłki chorobowe i macierzyńskie za konkretne okresy w dniach wskazanych w piśmie, więc skoro nie uczynił tego w terminie, a dopiero 23 lipca 2021 roku, to odsetki ustawowe za opóźnienie należą się odwołującej od dnia następnego po terminie płatności.

Mając na względzie powyższe Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

(...)