Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2022 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. B. (B.)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 5 października 2021 r., sygn. akt II C 847/21

1)  oddala apelację,

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 1082/21

UZASADNIENIE

P. B. wystąpił z pozwem o zapłatę przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. domagając się zasądzenia 2.895,20 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 31 lipca 2020 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu za wynajęty poszkodowanemu samochód zastępczy od 23 czerwca – 16 lipca 2020 r., przy stawce 220 zł brutto dziennie

Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Gliwicach wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uproszczonym.

Pozwana zaskarżył powyższy nakaz zapłaty w całości wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, gdyż uzasadniony okres najmu wynosił 16 dni, a stawka 110 zł netto.

Wyrokiem z 5 października 2021 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach zasądził od pozwanej na rzecz powoda 2895,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 31 lipca 2020 r. (pkt 1.) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda 1117 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 2.).

Rozstrzygnięcie zapadło przy ustaleniu, że 19 czerwca 2020 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód osobowy marki O. (...), stanowiący własność K. H., a sprawcą zdarzenia był inny uczestnik ruchu drogowego, który wówczas poruszał się pojazdem ubezpieczonym w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanej; poszkodowanej zatrzymano dowód rejestracyjny po zdarzeniu, bo samochód nie był jezdny, a 23 czerwca zawarła ona umowę najmu pojazdu zastępczego z powodem, na podstawie której wynajęła samochód marki S. (...) ze stawką dobową najmu 220 zł brutto; umowa ta przewidywała dostarczenie i odbiór pojazdu na koszt najemcy, nie przewidywała żadnych innych opłat czy też kar; tego samego dnia poszkodowana zawarła z powodem także umowę cesji, na mocy której przeniosła przysługujące jej względem ubezpieczyciela wierzytelności wynikające z ww. szkody komunikacyjnej; 23 lipca 2020 r. powód wystawił fakturę na 5060 zł brutto z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez 23 dni, z terminem zapłaty 30 lipca 2020 r., a w dokumencie brak było opłat związanych z dostarczeniem/odbiorem pojazdu zastępczego.

Sąd Rejonowy ustali; też, że poszkodowana w dniu zdarzenia zgłosiła telefonicznie szkodę pozwanej; podczas tej rozmowy poinformowano poszkodowaną, że zakład ubezpieczeń może zorganizować pojazd zastępczy, a samodzielna organizacja przez poszkodowanego pojazdu zastępczego będzie skutkować zwrotem kosztów według stawki akceptowanej przez (...), podano też wysokość dobowych stawek za poszczególne klasy pojazdów, zaznaczono też, że więcej informacji będzie przekazane na piśmie, a także podkreślono, że na poszkodowanym ciąży obowiązek minimalizacji szkody. Pismem z 19 czerwca 2020 r. pozwana potwierdziła zgłoszenie szkody i wskazała ogólne zasady najmu pojazdu zastępczego, podała nr telefonu do kontaktu oraz wysokość stawek dobowych najmu różnych pojazdów zastępczych akceptowane przez zakład ubezpieczeń (dla pojazdów z segmentu D przy okresie najmu powyżej 7 dni – 110 zł netto/doba), zaznaczyła też, że przy decyzji o wynajmie we własnym zakresie przez poszkodowanego, pozwana może ograniczyć wysokość zwrotu, który przyzna i wypłaci kwotę zgodną z kosztami jakie pozwana poniosłaby gdyby najem był przez nią organizowany. W postępowaniu likwidacyjnym przedstawiciel zakładu ubezpieczeń przeprowadził dwukrotnie oględziny uszkodzonego pojazdu, bo 30 czerwca 2020 r. dokonano telefonicznego zgłoszenia dodatku; kosztorysem z 3 lipca 2020 r. ustalono nową wysokość szkody, a 7 lipca 2020 r. wiadomością e-mail pozwana przesłała aktualną decyzję o ustaleniu wysokości szkody wraz z tym kosztorysem; w kolejnych dniach (8-9 lipca) miała miejsce organizacja części do naprawy, a 10 lipca rozpoczęto prace naprawcze, co trwało do 14 lipca 2020 r., zaś odbiór pojazdu nastąpił następnego dnia. Wiadomością e-mail z 1 lipca 2020 r. powód zwrócił się do pozwanej o kontakt celem wspólnego ustalenia stawki najmu pojazdu zastępczego; wiadomość powtórzono 14 lipca 2020 r. Pismem z 3 sierpnia 2020 r. pozwana poinformowała powoda o przyznaniu 2164,80 zł odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego, uwzględniając stawkę dobową 110 zł netto i 16 dni najmu, w tym: 4 dni technologiczny czas naprawy (7 – 13 lipca), 10 dni - uzgodnienie kosztów naprawy, 2 dni wole (11 - 12 lipca). Pismem z 8 marca 2021 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty 2895,20 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami od 31 lipca 2020 r.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy, przodując regulacje art. 822
§ 1, 2 i 4 k.c., art. 36 ust.1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 415 k.c. w zw. z art. 436 k.c., art. 509 § 1 k.c., art. art. 361 § 1 i 2 k.c., art. 363 § 1 k.c., art. 354 § 1 k.c. oraz art. 6 k.c., uznał powództwo za zasadne w całości; zaznaczył też, że podstawą faktyczną odpowiedzialności było zaistnienie kolizji drogowej, w czasie której uszkodzony został pojazd poszkodowanej, a za którą odpowiedzialność pierwotnie ponosi sprawca, który zawarł umowę ubezpieczenia pojazdu od odpowiedzialności cywilnej z pozwaną; podkreślił też, że poszkodowany może dokonać wyboru podmiotu, od którego wynajmie pojazd zastępczy i nie ma obowiązku poszukiwać najtańszej dostępnej oferty, a ubezpieczyciel może odmówić zwrotu części kosztów jedynie w sytuacji wyboru oferty rażąco wygórowanej, przy czym to na nim spoczywa ciężar udowodnienia, że wybrana oferta w istocie miała taki charakter, tak samo jak ciężar wykazania, że nieskorzystanie z oferty tańszej było wynikiem winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa poszkodowanej i spowodowało zwiększenie rozmiarów szkody, bowiem tylko w wypadku wykazania przez zakład ubezpieczeń nielojalnego postępowania naruszającego obowiązujące wierzyciela (poszkodowanego) wymogi współpracy z dłużnikiem (zakładem ubezpieczeń) przy wykonaniu zobowiązania, można wierzycielowi postawić zarzut powiększania rozmiarów szkody przez wybranie oferty wyższej niż średnia. Sąd rejonowy ocenił, że pozwana nie wykazała, aby poszkodowana postąpiła w sposób nielojalny wobec niej; zdecydowała się ona na wynajem pojazdu zastępczego u powoda, a zastosowana przez niego stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego jest wprawdzie wyższa od tej zaproponowanej przez pozwaną, jednakże pozostaje stawką rynkową. Dodatkowo Sąd Rejonowy podkreślił, że jakkolwiek wysokość stawki dobowej najmu jest elementem istotnym, to jednak nie jedynym jaki wpływa na ocenę całokształtu umowy najmu pojazdu zastępczego i jej warunków, a firmy świadczące usługi wynajmu pojazdów zastępczych często obciążają klienta dodatkowymi kosztami czy też opłatami, np. obligatoryjna kaucja, opłatą za podstawie/odstawienie pojazdu, udział własny klienta w szkodzie, dodatkowe kary, limit kilometrów, itp. W zawartej przez poszkodowaną umowie żadne takie dodatkowe opłaty czy należności nie zostały zastrzeżone (za wyjątkiem kosztów niepodstawienia/odbioru pojazdu, te jednak poszkodowanej w tej sprawie nie zostały naliczone). Tym samym w ocenie Sądu Rejonowego wskazane okoliczności nie mogą zostać pominięte przy ocenie warunków umowy pojazdu zastępczego z 23 czerwca 2020 r. Dodatkowo Sąd ten zwrócił uwagę na okoliczność jakie dokładnie informacje zostały przekazane poszkodowanej w odniesieniu do warunków najmu pojazdu zastępczego organizowanego przy pomocy pozwanej; pracownik pozwanej w rozmowie telefonicznej zapytał się o chęć wynajęcia pojazdu zastępczego, jednak po informacji, że poszkodowana nie jest nim zainteresowana poinformował ją wyłącznie, że istnieje możliwość udzielenia pomocy w tym zakresie, odwołał się do ogólnych stawek i zasad najmu, pouczył o obowiązku minimalizacji szkody oraz wskazał, że więcej informacji będzie dostępne na piśmie; zatem w rozmowie telefonicznej udzielono poszkodowanej wyłącznie ogólnych informacji bez podania konkretnych warunków najmu pojazdu zastępczego i oferty zakładu ubezpieczeń; także w piśmie z 19 czerwca 2020 r. pozwana nie zawarła większej ilości konkretnych informacji odnoszących się bezpośrednio do poszkodowanej – pismo to miało charakter ogólnikowy, nie zawierało żadnych szczegółowych postanowień potencjalnej umowy najmu i nie prezentowało dokładniejszych warunków umowy najmu pojazdu zastępczego (nie było informacji czy umowa będzie przewidywać kaucje, dodatkowe opłaty czy kary, jak również w jakich sytuacjach nastąpią takowe dodatkowe naliczenia, czy będą mieć charakter obligatoryjny). Sąd Rejonowy zważył także, że w toku postępowania likwidacyjnego powód zwracał się do pozwanej z prośbą o kontakt celem omówienia kwestii stawki najmu pojazdu zastępczego, ale tenże wniosek pozostał bez odpowiedzi; przedstawione przez pozwaną dowody (dokumenty, nagranie na płycie CD)
w żaden sposób nie świadczą o poinformowaniu poszkodowanej o konkretnych warunkach
i zasadach wynajmu pojazdu zastępczego; nie udowodniono, że w sytuacji gdyby poszkodowana zadeklarowała chęć skorzystania z pojazdu organizowanego przez ubezpieczyciela, to pozwana faktycznie byłaby w tamtym czasie w stanie zaoferować jej odpowiedni pojazd; fakt kooperacji ubezpieczyciela z podmiotami oferującymi najem pojazdów zastępczych nie budził wątpliwości, ale realna możliwość zapewnienia z ich pomocą na tamten moment pojazdu odpowiedniej klasy nie została udowodniona; ponadto nawet w razie przyjęcia, że pozwana faktycznie była w stanie zorganizować od swoich kooperantów pojazd zastępczy dla poszkodowanej, nie udowodniła, że najem pojazdu analogicznej klasy do samochodu uszkodzonego, przy zachowaniu warunków najmu zaoferowanych przez powoda faktycznie wynosiłby 110 zł netto. Tym samym za zasadną Sąd Rejonowy uznał dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego w wysokości 220 zł brutto.

Sąd Rejonowy uznał, że powód wykazał zasadność i celowość najmu pojazdu zastępczego przez 23 dni, tj. od 23 czerwca do 15 lipca 2020 r. O odsetkach orzekł na podstawie art. 481 k.c., art. 455 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów.

Apelację od tego wyroku złożyła pozwana, zaskarżając go w części w pkt.
1. i 2., wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa ponad 947,10 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 31 lipca 2020 r. i ustalenie kosztów postępowania stosownie do wyniku sporu oraz obciążenie powoda kosztami postępowania odwoławczego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie art. 822 k.c. w związku z art. 361 § 2 k.c. art. 363 k.c. po przez to, że szacując rozmiar należnego odszkodowania z tytułu kosztu najmu pojazdu zastępczego Sąd Rejonowy zastosował wygórowaną stawkę dzienną wynajmu, niemającą uzasadnienia w wykazanych potrzebach poszkodowanej, a także bezzasadnie uznał, że poszkodowana nie miała obowiązku zmniejszania rozmiaru szkody poprzez skorzystanie z propozycji ubezpieczyciela oferującego pomoc zorganizowanie najmu pojazdów zastępczych należących do tego samego segmentu, co pojazd uszkodzony.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy rozpoznawał sprawę w postępowaniu uproszczonym składzie jednego sędziego, gdyż dotyczy żądania zasadzenia świadczenia, które nie przekracza 20000 zł (art. 505 ¹ § 1 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰ § 1 k.p.c.).

Orzeczenie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym, gdyż żadna ze stron nie wnosiła o przeprowadzenie rozprawy, a samo jej przeprowadzenie nie było konieczne dla rozpoznania sprawy (art. 374 k.p.c.).

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne, należy jedynie podkreślić, że umowa najmu pojazdu zastępczego została zawarta 23 czerwca 2020 r. – tak wynika z dokumentów, co miało miejsce kilka dni po zdarzeniu; wynika to też z części zważeniowej uzasadnienia Sądu Rejonowego. Nie były one też kwestionowane w apelacji.

Zastosowana przez powoda i Sąd Rejonowy dzienna stawka wynagrodzenia za korzystanie z pojazdu zastępczego jest rynkowa, na co sama wskazywała pozwana w sprzeciwie /k. 32v./, w toku procesu przed Sądemnie zmieniała tego stanowiska.

Pozwana nie wskazała nawet wymagań poszkodowanej, co do samochodu zastępczego, a nie odpowiedziała na żadną wiadomość e-mail kierowaną do niej w sprawie wynajmu takiego pojazdu; skierowano do niej dwie takie wiadomości. Z tego można wyciągnąć wniosek, że pozorna była oferta najmu, a nie te zapytania. Twierdzenie zaś, że wysłanie takich e-maili było niezrozumiałe nie koresponduje z materiałem sprawy. Tylko poprzez kontakt z ubezpieczycielem można było uzyskać szersze informacje nt. warunków najmu pojazdu zastępczego, a także nająć tenże pojazd. Brak jakiejkolwiek reakcji na te wiadomości jest zupełnie niezrozumiały. To tylko wskazuje na brak współpracy ze strony ubezpieczyciela, który z niewiadomych przyczyn nie podjął tego tematu, a przecież dysponował nawet danymi poszkodowanej.

Dodatkowo pozwana w postępowaniu likwidacyjnym niezasadnie ograniczyła zakres najmu do 16 dni, a w procesie nie wskazała nawet jakie stawki powyżej tego okresu ponosiłaby poszkodowana za wynajem pojazdu zastępczego; niewątpliwie bowiem tenże wynajem trwał zasadnie dłużej, na co wskazał Sąd Rejonowy, a co ostatecznie nie było kwestionowane w apelacji; w toku procesu przed Sądem Rejonowym pozwana kwestionowała długość okresu najmu. Być może samochód zastępczy zostałyby poszkodowanej odebrany lub zostałaby zobowiązana do uregulowania należności za czas ponad 16 ni najmu, ale nawet nie wiadomo w jakiej wysokości. Te elementy powinny wynikać z umowy (oferty przedstawionej poszkodowanej), a poszkodowanej nie przedstawiono warunków tej umowy – w tym zakresie o warunkach nic nie wiadomo. Dlatego nie można poczynić wiążących ustaleń w tym zakresie, a to obciąża pozwaną (art. 6 k.c.).

Poszkodowana powinnna zapobiec zwiększeniu szkody w miarę możliwości (por. art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z 22 maja 2013 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych), a pozwana takich możliwości nie wykazała, gdyż nie przedstawiła nawet warunków oferty najmu pojazdu zastępczego i nie odpowiedziala na zapytania w tym zakresie. W tej sprawie dla ustalenia, że poszkodowana zawarła umowę najmu na mniej korzystnych warunkach trzeba wpierw ustalić jaką ofertę przedstawił ubezpieczyciel (wszystkie jej warunki), nie jest tu wystarczające samo porównanie dobowej ceny najmu, chodzi też o warunki w jakich miałaby nastąpić taka podmiana i warunki korzystania
z pojazdu, a tego zabrakło; w tej sprawie jest też istotne w jaki sposób zostałyby rowiązane kwestie związana z dłuższym okresem najmu niż przewidywała pozwana.

Z tych powodów trudno zarzucić poszkodowanej, że nie dopełniła swoich obowiązków w celu minimalizacji szkody, skoro ubezpieczyciel nie przedstawił jej warunków oferty najmu pojazdu zastępczego (jego podmiany), ograniczał zaś zwracane koszty najmu do 110 zł netto na dobę, a stawka przyjęta przez przez wynajmującego mieści się w zakresie cen rynkowych, co nie jest kwestinowane. Trzeba tutaj wyraźnie zaznaczyć, że ważne są nie tylko stawka dobowa najmu, ale też inne ewentualne płatności związane
z ofertą i warunki wykonywania umowy. Tej oferty, którą ubezpieczyciel przedstawiłby poszkodowanej w ogóle nie znamy, bo jej nie przedstawiono.

W takich realiach tej sprawy należało uznać, że pozwana w żaden sposób nie wykazała, aby zaproponowała poszkodowanej inny pojazd, w takiej samej klasie
i odpowiadających jej warunkach oraz o niższej cenie, a ona z tego nie skorzystała; nie wykazała, aby jej oferta była korzystniejsza dla poszkodowanej (art. 6 k.c.).

Dlatego też normalnym następstwem zdarzenia z 19 czerwca 2020 r. było powstanie potrzeby najmu pojazdu zastępczego, a koszty poniesione w tym zakresie, mieszczące się
w zakresie cen występujących na rynku lokalnym, stanowią element powstałej szkody (art. 361 § 1 k.c. w związku z art. 363 § 1 i 2 k.c.).

Zastosowana przez Sąd Rejonowy regulacja prawna jest prawidłowa.

Dlatego też zarzuty apelacji są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰
§ 1 k.p.c., należało orzec jak w pkt. 1. sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na postawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 ze zm.) oraz § 10 ust. 1 pkt
1 tego rozporządzenia., gdyż pozwana sprawę przegrała.

SSO Roman Troll