Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Kole I Wydział Cywilny, w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Konrad Łęgoszewski

Protokolant: sekr. sąd. Anna Ziółkowska

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2021 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa G. B.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta G.

o zniesienie służebności przesyłu

1.  Znosi służebność przesyłu ustanowioną na części nieruchomości o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni ok. 3000 m ² położonej w R.
gm. D. umową o ustanowienie prawa służebności przesyłu z dnia 5 lutego 2013 r., sporządzoną w formie aktu notarialnego przed Notariuszem D. R.. A Nr (...) pomiędzy G. B., a W. (Polska) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

2.  Odstępuje od obciążania pozwanego kosztami procesu.

K. Ł.

UZASADNIENIE

Powódka G. B. wniosła o zniesienie służebności przesyłu ustanowionej przez powódkę na czas nieokreślony na części niezabudowanej działki położonej w R. gmina D. oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni około 3000 m ², dla której Sąd Rejonowy w Kole prowadzi księgę wieczystą nr (...) na rzecz W. (Polska) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. (obecnie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G.) w formie aktu notarialnego Repertorium nr (...) z dnia 5 lutego 2013 r. W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 5 lutego 2013 r. zawarła z pozwaną (...) Sp. z o.o. (wówczas W. (Polska) Sp. z o.o. z siedzibą w G.) umowę o ustanowienie przez nią prawa służebności przesyłu na czas nieokreślony na części nieruchomości działki położonej w R. o powierzchni około 3000 m ² w formie aktu notarialnego Repertorium nr (...). Zgodnie z § 4 umowy służebność przesyłu polega na prawie korzystania przez Przedsiębiorcę z opisanej działki m.in. w celu umożliwienia swobodnego poruszania się śmigła stanowiącego element siłowni wiatrowej. Pozwana do chwili obecnej nie wybudowała elektrowni wiatrowej i z wiedzy powódki wynika, że nie wywiązała się również z zawartych umów z sąsiadami. Powódka dążąc do polubownego rozwiązania sporu bez konieczności ingerencji Sądu wystosowała do pozwanej w dniu 4 lutego 2020 r. wezwanie do zawarcia umowy prowadzącej do rozwiązania służebności. Okazała się to bezskuteczne, gdyż pozwana nie udzieliła żadnej odpowiedzi. Zgodnie z art. 295 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. jeżeli służebność gruntowa (tu służebność przesyłu) utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienie bez wynagrodzenia. Pozwana przez 7 lat od zawarcia umowy nie rozpoczęła budowy elektrowni wiatrowej na rzecz której została ustanowiona służebność przesyłu. Od momentu podpisania umowy służebność nie przynosi żadnej korzyści gospodarczej nieruchomości władnącej. Cel dla którego została ustanowiona służebność przesyłu nigdy nie została osiągnięty, skoro nie zbudowano żadnej elektrowni wiatrowej. Natomiast na powódce ciąży wiele obowiązków m.in. powstrzymywanie się od wznoszenia budynków, budowli lub innych urządzeń i nie może wykorzystać potencjału posiadanej nieruchomości.

Pismem z dnia 27 listopada 2020 r. powódka wniosła o wezwanie do udziału w sprawie Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta G. – właściwego ze względu na ostatnią siedzibę pozwanego. Według powoda w dniu 10 czerwca 2020 r. w wyniku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego na podstawie art. 25d ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym pozwana Spółka została rozwiązana. Natomiast zgodnie z art. 25e tej ustawy Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym podmiocie. W postępowaniach dotyczących mienia i zobowiązań Skarb Państwa reprezentowany jest przez starostę. Prezydent Miasta G. wykonuje funkcje starosty, gdyż Miasto G. jest miastem na prawach powiatu

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Prezydent Miasta G. wniósł o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu, jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza 75.000 zł, oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł w pierwszej kolejności brak legitymacji biernej, gdyż nie jest następcą (...) Sp. z o.o. w G.. Według pozwanego zgodnie z art. 25e ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym podmiocie, a z kolei według art. 25e ust. 2 tej ustawy Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podmiotu wykreślonego z KRS jedynie z nabytego mienia. Pozwany nie nabył mienia spółki (...) Sp. z o.o., a więc Skarb Państwa nie może być uznany za właściwego adresata powództwa. Nie jest zatem tak, że Skarb Państwa staje się podmiotem, który wchodzi we wszystkie niedokończone relacje podmiotu wykreślonego z KRS. (...) Sp. z o.o. w momencie rozwiązania nie posiadała zbywalnego majątku, to nie doszło do sukcesji praw i obowiązków zlikwidowanej spółki, a w konsekwencji Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania wykreślonego podmiotu.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kole z dnia 14 lipca 2021 r. określono wartość przedmiotu sporu na kwotę 80.000 zł i w konsekwencji stwierdził niewłaściwość rzeczową tut. Sądu i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Koninie. Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2021 r. sygn. akt (...) Sąd Okręgowy w Koninie stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i przekazać sprawę według właściwości tutejszemu Sądowi Rejonowemu.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 5 lutego 2013 r. powódka G. B. zawarła w formie aktu notarialnego przed notariuszem D. R.. A Nr (...) umowę o ustanowienie służebności przesyłu na czas nieokreślony na części niezabudowanej działki położonej w R. gmina D. oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni około 3000 m ², dla której Sąd Rejonowy w Kole prowadzi księgę wieczystą nr (...), na rzecz z W. (Polska) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i jej następców prawnych polegającą na prawie korzystania przez przedsiębiorstwo z powyższej działki: a) w celu umożliwienia swobodnego poruszania się śmigła stanowiącego element siłowni wiatrowej, b) eksploatacji wyżej wymienionego urządzenia, w szczególności do zapewnienia właściciela całodobowego, swobodnego dostępu urządzeń wchodzących w skład Parku (...), c) obowiązku właściciela do powstrzymywania się do działań uniemożliwiających przedsiębiorcy dostęp do urządzeń. Zgodnie z § 11 umowy w przypadku nie rozpoczęcia budowy elektrowni wiatrowej w ciągu 8 lat od podpisania umowy strony zobowiązują się rozwiązać powyższą umowę, a Spółka złoży wniosek o wykreślenie służebności przesyłu z księgi wieczystej nieruchomości. W akcie notarialnym zawierającym umowę zawarto wniosek o wpisanie w Dziale III księgi wieczystej nr (...) prawa służebności przesyłu i w konsekwencji służebność została ujawniona w księdze wieczystej.

Dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) z dnia 5 lutego 2013 r. – k. 14-17, odpis księgi wieczystej nr (...) – k. 8-9.

Turbina wiatrowa miała zostać zbudowana na sąsiedniej nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), należącej do T. C. (1), a śmigło stanowiące element siłowni miało być usytuowane nad powierzchnią gruntu powódki na działce o numerze (...) na wysokości od około 60 metrów do około 170 metrów i miała zajmować obszar nie większy niż 3000 m ². Po podpisaniu umowy Spółka (...) (Polska) z siedzibą w G. nie przystąpiła do realizacji inwestycji polegającej na budowie turbin wiatrowych i nie wybudowała turbiny wiatrowej na nieruchomości T. C.. Powódka otrzymała od wymienionej spółki najpierw symboliczne 1 zł, a następnie dwukrotnie po 500 zł. Nieruchomość na której ustanowiona jest służebność w dalszym ciągu jest użytkowana na cele rolnicze.

Dowód: zeznania świadka T. C. - k. 92-92v akt 00:02:54-00:10:55, zeznania powódki G. B. - k. 92v akt 00:10:58-00:14:40, akt notarialny Rep. A nr (...) z dnia 5 lutego 2013 r. – k. 14-17.

Zgodnie z danymi zawartymi w Krajowym Rejestrze Sądowym KRS: (...) W. (Polska) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. z dniem 19 listopada 2015 r. została przekształcona w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

Dowód: odpis pełny KRS: (...) – k. 12-13.

Powódka pismem z dnia 4 lutego 2020 r. wezwała Spółkę (...) do zawarcia umowy prowadzącej do rozwiązania służebności przesyłu pod rygorem uznania, że brak odpowiedzi w terminie 7 dni od doręczenia wezwania będzie uznane jako brak wyrażenia zgody na zawarcie takiej umowy. Spółka nie odpowiedziała na pismo powódki.

Dowód: pismo powódki z 04.02.2020 r. – k. 42, zeznania powódki G. B. - k.92v akt 00:10:58-00:14:40

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. została rozwiązana bez przeprowadzenia likwidacji na podstawie art. 25d ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym i wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z dnia 10 czerwca 2020 r. z uwagi na brak zbywalnego majątku i brak faktycznego prowadzenia działalności.

Dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z dnia 10 czerwca 2020 r. – k. 82-83.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania powódki G. B. oraz świadka T. C. (3). Ich zeznania są spójne, rzeczowe i wzajemnie ze sobą korespondują, a nadto znajdują potwierdzenie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach. Z zeznań wynika, że Spółka (...) (Polska) z siedzibą w G. poza podpisaniem umów nie przystąpiła do realizacji inwestycji polegającej na wybudowaniu na nieruchomości sąsiada powódki turbiny wiatrowej, a właściciele nieruchomości w dalszym ciągu korzystają z nich rolniczo bez żadnych ograniczeń.

Sąd również uznał za wiarygodne również dokumenty zgromadzone w toku postępowania – stanowiące dowody w myśl art. 243 ² k.p.c. Ich autentyczność, moc dowodowa oraz prawdziwość stwierdzonych w nich faktów nie budziły wątpliwości, nie były też kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań należy podkreślić, że w przedmiotowej sprawie stan faktyczny był w istocie niesporny. Spółka (...) (Polska) z siedzibą w G. zawarła bowiem z powódką umowę o ustanowienie służebności przesyłu co wynikało z faktu, że na sąsiedniej nieruchomości miała wybudować turbinę wiatrową z niezbędną infrastrukturą, a nad nieruchomością powódki byłyby usytuowane śmigła turbiny. Do realizacji tej inwestycji nigdy nie doszło, a powódka w dalszym ciągu w pełni korzysta rolniczo ze swej nieruchomości (tak jak sąsiad na nieruchomości którego miała być wybudowana turbina). Z tej przyczyny powódka zwróciła się pisemnie do Spółki (...) o rozwiązanie umowy służebności przesyłu. Powódka nie miała przy tym wiedzy o tym, że już wówczas toczyło się postępowanie w przedmiocie rozwiązania Spółki (...) z uwagi na brak faktycznej działalności i zbywalnego majątku (ogłoszenie o wszczęciu postępowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym z 20.02.2020 r. – k. 82 in fine). Ta okoliczność została bowiem ustalona w toku tego postępowania, kiedy pełnomocnik powódki zobowiązany do doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej, ujawnił te okoliczności.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta G. podniósł zarzut braku legitymacji biernej Skarbu Państwa, więc w pierwszej kolejności należało odnieść się to tej kwestii.

Wbrew temu zarzutowi Sąd stoi na stanowisku, że w niniejszej sprawie jako strona pozwana winien występować Skarb Państwa. Okoliczność, że Spółka (...) została rozwiązana z uwagi na brak zbywalnego majątku nie oznacza automatycznie, że Skarb Państwa nie jest jej następcą prawnym. Wskazywany już art. 25e ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym nie uzależnia powstania odpowiedzialności od pozostawienia przez wykreślony z Rejestru podmiot majątku, a Skarb Państwa wstępuje do postępowań zawsze, gdy chodzi o odpowiedzialność za zobowiązania. Taki pogląd zaprezentował między innymi Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 30 lipca 2021 r. sygn. akt V ACa 331/21 (LEX nr 3253566) czy Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 19 kwietnia 2018 r. sygn. akt XXIII Gz 276/18 (LEX nr 2503418), a nadto tak wskazano w Komentarzu do art. 25e ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, red. T. O. 2021, wyd. 5 (L.). Zatem w przypadku wykreślenia spółki kapitałowej w trybie art. 25d ust. 1 wspomnianej ustawy – a tak jest w rozpatrywanej sprawie – toczące się przeciwko takiemu podmiotowi postępowanie winno być prowadzone z udziałem Skarbu Państwa, który jest następcą prawnym tej Spółki. Zastrzec jednak należy, że Skarb Państwa nabywając nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie ponosi odpowiedzialność za zobowiązania tego podmiotu jedynie z nabytego mienia. W niniejszej sprawie przedmiotem sporu nie jest wprost kwestia odpowiedzialności za zobowiązania majątkowe Spółki (...), gdyż bezspornym jest, że Spółka nie pozostawiła żadnego zbywalnego majątku (taka była podstawa faktyczna do jej rozwiązania), ale jedynie konieczność reprezentacji tego podmiotu w toczącym się postępowaniu sądowym.

Oceniając merytorycznie żądanie pozwu należy stwierdzić, że powódka w toku procesu wykazała, iż służebność przesyłu straciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie. Skoro bowiem Spółka (...) nie wybudowała na sąsiedniej nieruchomości turbiny wiatrowej, to istnienie służebności nie ma żadnego znaczenia dla tej nieruchomości. Świadek T. C. – właściciel nieruchomości na której miała być posadowiona turbina wprost podał, że inwestycja nie została zrealizowana, a on nie ma żadnego kontaktu z wymienioną Spółką. Co więcej w tutejszym Sądzie toczy się postępowanie z jego powództwa o stwierdzenie wygaśnięcia umowy dzierżawy gruntu, na podstawie której Spółka (...) (Polska) z siedzibą w G. była uprawniona do wybudowania turbiny wiatrowej na nieruchomości o numerze ewidencyjnym (...).

Zgodnie z art. 295 k.c. jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia. Z kolei art. 304 ⁵ k.c. stanowi, że do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. O utracie wszelkiego znaczenia można mówić wówczas, gdy w istocie odpadną przesłanki ustanowienia służebności. Należy przy tym zauważyć, że służebność przesyłu od służebności gruntowych odróżnia to, iż ustanawia się ją na rzecz przedsiębiorcy niebędącego właścicielem innej nieruchomości (władnącej), a więc odesłanie z art. 305 ⁴ k.c. należy rozumieć w ten sposób, że przy odpowiednim stosowaniu przepisów o służebnościach gruntowych przedsiębiorcę przesyłowego uznaje się za właściciela nieruchomości władnącej. Uwzględniając specyfikę służebności przesyłu oznacza to, że zniesienie tej służebności na podstawie art. 295 k.c. może nastąpić, jeżeli służebność utraciła dla przedsiębiorstwa wszelkie znaczenie, a więc kiedy służebność przesyłu przestała przynosić jakąkolwiek korzyść gospodarczą przedsiębiorstwu. Taka właśnie sytuacja w niniejszej sprawie zachodzi, skoro jak już wielokrotnie wskazano nie doszło do wybudowania turbiny wiatrowej na sąsiedniej nieruchomości. Co więcej przedsiębiorca, na rzecz którego ustanowiono służebność przesyłu został rozwiązany z powodu braku prowadzenia działalności gospodarczej i braku zbywalnego majątku.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w punkcie 1 wyroku zniósł służebność przesyłu ustanowioną na części nieruchomości o numerze ewidencyjnym (...) położonej w R. gm. D. umową o ustanowienie prawa służebności przesyłu z dnia 5 lutego 2003 r., sporządzoną w formie aktu notarialnego przed Notariuszem D. R.. A Nr (...) pomiędzy G. B., a W. (Polska) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

W punkcie 2 wyroku Sąd orzekł o kosztach Sąd w oparciu o art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania pozwanego kosztami procesu. W niniejszej sprawie choć powództwo zostało uwzględnione w całości, to trudno mówić w tradycyjnym znaczeniu o „wygranej” i „przegranej” stronie procesu. Skarb Państwa występuje w sprawie bowiem jako następca prawny rozwiązanej spółki kapitałowej, a reprezentacja Prezydenta Miasta G. wynika jedynie z ostatniej siedziby rozwiązanej Spółki. Zresztą nawet strona powodowa ostatecznie nie wnosiła o obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu. Z tych przyczyn Sąd uznał, że zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie Skarbu Państwa obciążania kosztami procesu.

K. Ł.