Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 października 2012 roku

Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na posiedzeniu niejawnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Małek – Bujak (spr.)

Sędziowie: SSA Jolanta Ansion

SSA Ewa Piotrowska

w sprawie z odwołania M. T. (M. T.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wysokość emerytury

w związku z zażaleniem ubezpieczonego z dnia 11 września 2012 roku

na postanowienie Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 21 sierpnia 2012 roku

w sprawie o sygn. akt IV U 555/12

postanawia:

1.  uchylić zaskarżone postanowienie oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego w części dotyczącej przeliczenia emerytury za okres od 1 kwietnia 2009 r. do nadal w zakresie określonym decyzją z dnia 24 czerwca 2009 r. pkt III i sprawę przekazać Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. do rozpoznania;

2.  w pozostałej części oddalić zażalenie.

/-/ SSA J.Ansion /-/ SSA M.Małek - Bujak /-/ SSA E.Piotrowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUz 259/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2012 roku, Sąd Okręgowy
w Częstochowie odrzucił odwołania ubezpieczonego M. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia 20 lutego 2012 roku,
na mocy której odmówiono mu ustalenia kapitału początkowego oraz od decyzji z dnia
24 czerwca 2009 roku o przeliczeniu podstawy wymiaru emerytury.

W oparciu o akta rentowe ubezpieczonego i akta sprawy o sygn. IV U 288/09, Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony pobiera emeryturę od dnia 1 lipca 1991 r. Na skutek wniosku ubezpieczonego z dnia 23 września 2005 r. o doliczenie okresu zatrudnienia
(w szczególności ustalenia okresów składkowych w wymiarze 41 lat) i przeliczenia podstawy wymiaru emerytury, organ rentowy decyzją z dnia 21 listopada 2005 r. przeliczył ubezpieczonemu wysokość świadczenia przyjmując okres składkowy w wymiarze 40 lat
7 miesięcy i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 152.39 % ( po ubruttowieniu) ustalony
z okresu 3 lat kalendarzowych (1987-1989), gdyż wwpw ustalony z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu 1981-1990 (64,54 %) oraz 1985 - 1994 (68,16 %)
były niekorzystne. Decyzją z dnia 24 czerwca 2009 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu w miejsce wcześniejszej emerytur (EW90) emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (E) i dokonał przeliczenia podstawy wymiaru emerytury ustalając hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (63.20 %) oraz z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1981-1990 (81,80%), przyjmując, jako korzystniejszy dotychczasowy wariant podstawy wymiaru z lat 1987-1989 ze wskaźnikiem 152,39 %.

W sprawie o sygn. akt IV U 288/09 przed Sądem Okręgowym w Częstochowie toczyło się postępowanie w przedmiocie doliczenia ubezpieczonemu okresu pracy przymusowej w latach 1940-1944, które zakończyło się prawomocnym wyrokiem oddalającym odwołanie ubezpieczonego od decyzji organu rentowego odmawiającej zaliczenia tego okresu.

Pismem datowanym na 28 stycznia 2012 r. wniesionym do organu rentowego w dniu
2 lutego 2012 r. ubezpieczony wniósł o:

- uznanie okresów składkowych w wymiarze 41 lat

- zaliczenie okresu pracy przymusowej w latach 1940-1944

- prawidłowe naliczenie emerytury w punkcie III decyzji z dnia 24 czerwca 2009 r.

- przeliczenie emerytury z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu 1980-1990 oraz 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia według najkorzystniejszego wariantu.

Motywując przedstawione orzeczenie, Sąd I instancji wskazał, że podziela stanowisko organu rentowego, iż sprawy objęte niniejszym odwołaniem były wielokrotnie podnoszone przez ubezpieczonego w postępowaniu przed organem rentowym i rozstrzygane prawomocnymi decyzjami tego organu, a w części były także przedmiotem prawomocnych rozstrzygnięć Sądu.

Zdaniem Sądu Okręgowego w szczególności kwestia wymiaru okresów składkowych była już rozstrzygnięta w decyzji z dnia 21 listopada 2005 r. Ubezpieczony we wniosku z dnia 23 września 2005 r. domagał się m.in. zaliczenia okresu składkowego w wymiarze 41 lat. Rozpoznając ten wniosek organ rentowy ustalił 40 lat, 7 miesięcy okresów składkowych i taki staż był liczony do świadczenia w kolejnych decyzjach. Ubezpieczony nie wniósł
w ustawowym terminie odwołania od decyzji organu rentowego, natomiast zakwestionował m. in. wysokość okresów składkowych w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego
z dnia 1 marca 2008 r. i w tym przedmiocie toczyło się postępowanie przed Sądem Okręgowym w Częstochowie pod sygn. akt IV U 1766/08. Ponadto przedmiotem w/w decyzji organu rentowego było przeliczenie emerytury z 10 kolejnych lat kalendarzowych
(1981-1990).

Sąd I instancji wskazał również, że podobnie decyzją z dnia 24 czerwca 2009 r. organ rentowy przeliczył emeryturę (z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia w podstawie wymiaru) z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu 1981-1990 oraz dokonał przeliczenia
z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia, ale tak ustalone wskaźniki wysokości podstawy wymiaru nie były dla ubezpieczonego korzystne.

Powyższe roszczenia należało zatem w ocenie Sądu Okręgowego odrzucić na podstawie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. W tym samym trybie Sąd ten odrzucił roszczenie w części
w jakiej ubezpieczony zarzucił błąd organu rentowego w wyliczeniu emerytury w pkt III decyzji z dnia 24 czerwca 2009 r.

Natomiast pozostałe roszczenie będące przedmiotem sporu dotyczyło uznania okresu pracy przymusowej wykonywanej na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie 1940-1944.
Sąd Okręgowy podniósł, że w tym zakresie zapadło prawomocne orzeczenie w sprawie
o sygn. akt IV U 288/09 i w związku z tym zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. odwołanie również odrzucił.

Zażalenie na postanowienie wniósł ubezpieczony, zaskarżając je w całości, domagał się wnikliwego rozpatrzenia jego sprawy. Uzasadniając swoje stanowisko ubezpieczony wskazał, że jego pismo dotyczyło zmiany emerytury EW na E, przeliczenia emerytury oraz uznania jego pracy przymusowej podczas okupacji niemieckiej w latach 1940 – 1945
i nadpłacenia świadczenia. Zdaniem skarżącego mylnie bowiem dokonano przeliczenia emerytury EW na E w decyzji z dnia 24 czerwca 2009 roku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie ubezpieczonego jest tylko w części uzasadnione.

Sąd Apelacyjny w znacznej części podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji oraz słuszność jego rozstrzygnięcia. Rację ma bowiem Sąd Okręgowy uznając,
że w niniejszej sprawie zachodzi powaga rzeczy osądzonej co do ustalenia okresów składkowych oraz odmowy zaliczenia okresu pracy przymusowej w latach 1940 – 1944 r.,
a także opóźnienia w złożeniu odwołania od decyzji z 24 czerwca 2009 roku do czego Sąd Apelacyjny ustosunkuje się w dalszej części.

Nie podziela jednak Sąd Apelacyjny stanowiska Sądu Okręgowego w zakresie odrzucenia odwołania od decyzji z 24 czerwca 2009 roku w części zarzucającej błąd organu rentowego wyliczeniu emerytury w pkt III tej decyzji.

Wprawdzie Sąd Okręgowy stwierdził, że odrzucenie uzasadnione jest tym samym trybem co odrzucenie spóźnionego odwołania od decyzji z 24 czerwca 2009 roku, to jednak uszło uwadze Sądu, że powołując się na błąd organu rentowego ubezpieczony we wniosku
z 28 stycznia 2012 roku domagał się faktycznie wyrównania świadczenia od chwili przeliczenia emerytury do nadal. W tym zakresie więc roszczenie jako nowe winno być
w pierwszej kolejności rozpoznane przez organ rentowy.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny w pkt 1 zmienił zaskarżone postanowienie w myśl art. 477 ^14a k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Odnośnie pozostałych zarzutów Sąd Apelacyjny zauważa, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach
w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swojego wyroku z dnia 27 stycznia 2011 roku
(sygn. akt I UK 191/10, LEX nr 896481) wskazał, iż powszechnie przyjmuje się, że moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy aspekt (prawomocność w sensie pozytywnym) oznacza, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym wyroku, co gwarantuje poszanowanie dla orzeczenia sądu ustalającego lub regulującego stosunek prawny stanowiący przedmiot rozstrzygnięcia. Określone w art. 365 § 1 k.p.c. związanie stron, sądów oraz innych organów
i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku. Natomiast negatywna strona prawomocności materialnej polega na wykluczeniu możliwości ponownego rozpoznania sprawy między tymi samymi stronami co do tego samego przedmiotu.
Jest to negatywna przesłanka procesowa, określana jako powaga rzeczy osądzonej, czyli
res iudicata, która została uregulowana w art. 366 k.p.c. (zob. wyroki Sądu Najwyższego:
z 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, LEX nr 345525 oraz z 23 czerwca 2009 r., II PK 302/08, LEX nr 513001). Stwierdzenie, że art. 365 § 1 k.p.c. przypisuje prawomocnemu orzeczeniu sądu moc wiążącą nie tylko wobec stron i sądu, który je wydał, lecz również innych sądów, organów państwowych oraz organów administracji publicznej, a w wypadkach prawem przewidzianych także innych osób, oznacza jedynie tyle, że żaden z wymienionych podmiotów nie może negować faktu istnienia prawomocnego orzeczenia i jego treści, niezależnie od tego, czy był, czy nie był stroną tego postępowania. Jednakże mocy wiążącej prawomocnego wyroku w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c. nie można rozpatrywać w oderwaniu od art. 366 k.p.c., który przymiot powagi rzeczy osądzonej odnosi tylko "do tego, co
w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami." Granice przedmiotowe powagi rzeczy osądzonej określa przedmiot rozstrzygnięcia i jego podstawa faktyczna, natomiast jej granice podmiotowe obejmują tożsamość obydwu stron procesu, a więc powoda i pozwanego, a także ich następców prawnych. Zatem związanie sądu prawomocnym orzeczeniem, zapadłym w innej sprawie, na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. (rozumiane jako rozstrzygnięcie kwestii prejudycjalnej) występuje w zasadzie przy tożsamości nie tylko przedmiotowej, ale i podmiotowej obu tych spraw. Prawomocne przesądzenie określonej kwestii między tymi samymi stronami tworzy indywidualną i konkretną normę prawną wywiedzioną przez sąd z norm generalnych
i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego
z 23 czerwca 2009 r., II PK 302/08, LEX nr 513001). Jeśli określona kwestia objęta tą indywidualną normą prawną ma znaczenie prejudycjalne w sprawie aktualnie rozpoznawanej między tymi samymi stronami, to nie może być ona w ogóle badana.

Mając na względzie stan faktyczny w niniejszej sprawie, nie może budzić żadnych wątpliwości, że na gruncie niniejszej sprawy i sprawy prawomocnie rozstrzygniętej wyrokiem tutejszego Sądu Apelacyjnego z dnia 20 października 2009 roku (sygn. akt III AUa 1937/09) oddalającego odwołanie M. T. od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 24 marca 2009 (sygn. akt IV U 288/09) zachodzi zarówno tożsamość przedmiotowa jak i podmiotowa. Skoro zatem, pomiędzy stronami niniejszego postępowania została już prawomocnie przesądzona kwestia braku podstaw doliczenia ubezpieczonemu okresu pracy
w latach 1940 – 1944 jako pracy przymusowej, to niedopuszczalne jest ponowne badanie tej kwestii w niniejszym postępowaniu. Powaga rzeczy osądzonej występuje również w zakresie w jakim wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2008 roku (sygn. akt IV U 1766/08) Sąd Okręgowy
w Częstochowie oddalił odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 1 marca 2008 roku ustalającej wysokość okresów składkowych na 40 lat i 7 miesięcy.

Tak ustalona powaga rzeczy osądzonej z art. 366 k.p.c. skutkuje odrzuceniem odwołania ubezpieczonego w myśl art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., co też prawidłowo uczynił Sąd Okręgowy.

Natomiast odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w C. z dnia 24 czerwca 2009 roku ustalającej wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem przeliczenia z 10 i 20 lat kalendarzowych, zostało złożone po terminie. Niezależnie od powyższego podkreślić należy, że w piśmie z dnia
28 stycznia 2012 roku (data wpływu 2 lutego 2012 roku) nawiązującym do pisma
z 23 kwietnia 2009 roku w rozpoznaniu którego organ rentowy wydał decyzję z 24 czerwca 2009 roku, ubezpieczony w pkt 5 wnosząc o przeliczenie świadczenia wg kolejnych 10 lat
i 20 lat nie powołuje się na jakikolwiek inne okoliczności lub dowody niż te, którymi dysponował organ rentowy wydając decyzję z 24 czerwca 2009 roku.

Sąd pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie, prawidłowo przyjął, że obecne odwołanie ubezpieczonego od powyższej decyzji należy uznać za dalece spóźnione i z tego względu podlegające odrzuceniu, a to na mocy art. 477 ⁹ § 3 k.p.c.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c.
w związku z art. 397 § 2 k.p.c., postanowił jak w punkcie 2 postanowienia.

/-/ SSA J.Ansion /-/ SSA M.Małek - Bujak /-/ SSA E.Piotrowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia ek