Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. D.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

z dnia 6 lipca 2020 r., sygn. akt VI C 2143/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala powództwo oraz zasądza od J. D. na rzecz Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 917 (dziewięćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od J. D. na rzecz Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1716/20

UZASADNIENIE

Powódka J. D. wniosła dnia 22 marca 2019 roku pozew o zasądzenie od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 3.600,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 6 listopada 2018 r. do dnia zapłaty, jak również o zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 23 maja 2019 r. (VI Nc 1619/19) Referendarz Sądowy uwzględnił roszczenie powódki.

Od powyższego nakazu sprzeciw wniosła pozwana, która wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2020 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz J. D. kwotę 3600,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 listopada 2018r. do dnia zapłaty oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 11 marca 2015 r. J. D. złożyła do Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...) - (...), ze składką w wysokości 4.000,00 zł rocznie (pobieranych z jej konta). Podpisując wniosek potwierdziła ona, że uprzednio zapoznała się z treścią OWU wraz z załącznikami.

W dniu 15 kwietnia 2015 r. została zawarta umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...) pomiędzy J. D. a Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W., stwierdzona polisą o numerze (...). Na podstawie tej umowy udzielona została ochrona ubezpieczeniowa w zakresie ryzyka zgonu ubezpieczonego i choroby śmiertelnej. Umowa została zawarta w wariancie (...) opcji (...), zaś składka wynosiła 4.000,00 zł rocznie. Początek okresu ubezpieczenia określono na 15 kwietnia 2015 roku. Integralną częścią umowy były Ogólne Warunki Indywidualnego (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...).

Ogólne Warunki Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) przewidywały, że Wariant – to wskazany w Umowie ubezpieczenia dla opcji uniwersalnej wariant (...) lub(...), dla którego ustalona została przez strony Umowy ubezpieczenia wysokość sumy ubezpieczenia z uwzględnieniem zapisów § 4 ust. 3 pkt 2) OWU; Wartość indywidualnego konta inwestycyjnego – to wartość polisy i Wartość dodatkowa polisy; wartość polisy – to kwota równa wartości jednostek uczestnictwa, znajdujących się na Indywidualnym koncie inwestycyjnym składek regularnych, nabytych na zasadach określonych w Umowie ubezpieczenia za opłacone Składki regularne; wartość wykupu całkowitego – to kwota, którą Ubezpieczyciel wypłaca Ubezpieczającemu na zasadach określonych w § 21 OWU; wartość wykupu częściowego – to kwota, którą Ubezpieczyciel wypłaca w związku z częściowym wykupem na zasadach określonych w § 21 OWU. (§ 3.1) Przedmiotem ubezpieczenia jest życie Ubezpieczonego. (§ 5.1) Umowa ubezpieczenia zawierana jest na czas nieokreślony. (§ 5.3 i 4) Ubezpieczający składa wniosek o zawarcie Umowy ubezpieczenia oraz wpłaca pierwszą Składkę regularną w wysokości wskazanej we wniosku o zawarcie Umowy ubezpieczenia. W przypadku wybrania przez Ubezpieczającego opcji uniwersalnej, Ubezpieczający dokonuje wyboru pomiędzy Wariantem (...) albo Wariantem (...). Zawarcie Umowy ubezpieczenia następuje na podstawie wniosku o zawarcie Umowy ubezpieczenia podpisanego przez Ubezpieczającego i Ubezpieczonego. Ubezpieczyciel potwierdza zawarcie Umowy ubezpieczenia Polisą. (§ 5 .10) Umowa ubezpieczenia w zakresie, o którym mowa w § 3 OWU, jest zawarta w dniu oznaczonym w Polisie jako początek okresu ubezpieczenia. (§ 8.1 i 2) Z tytułu zawarcia Umowy ubezpieczenia Ubezpieczający zobowiązany jest do opłacania Składki regularnej w wysokości określonej w Umowie ubezpieczenia na rachunek bankowy wskazany przez Ubezpieczyciela. Wysokość Składki regularnej nie może być niższa niż minimalna Składka regularna wskazana w Tabeli opłat i limitów. Wysokość Składki regularnej określana jest w Umowie ubezpieczenia na podstawie wskazania przez Ubezpieczającego we wniosku o zawarcie Umowy ubezpieczenia. (§ 9.1.5) Umowa ubezpieczenia rozwiązuje się na skutek m.in. złożenia wniosku o wykup całkowity ubezpieczenia, o którym mowa w § 21 OWU - z dniem następnym po dniu doręczenia Ubezpieczycielowi wniosku o wykup ubezpieczenia. (§ 9.2) Ostatni dzień okresu, za który opłaty z tytułu Umowy ubezpieczenia zostały pobrane wyznaczany jest na podstawie iloczynu liczby dni danego Miesiąca polisowego (tj. Miesiąca polisowego, w którym Wartość indywidualnego konta inwestycyjnego spadła poniżej wartości wystarczającej na pokrycie opłat, określonych w § 18 OWU za ten Miesiąc polisowy) oraz stosunku Wartości indywidualnego konta inwestycyjnego według stanu na pierwszy dzień tego Miesiąca polisowego, do kwoty opłat należnych za ten Miesiąc polisowy. (§ 10.1) Ubezpieczający może odstąpić od Umowy ubezpieczenia w ciągu 30 dni, a w przypadku gdy Ubezpieczający jest przedsiębiorcą w ciągu 7 dni, licząc od daty zawarcia Umowy ubezpieczenia. (§ 10.2) W przypadku odstąpienia przez Ubezpieczającego od Umowy ubezpieczenia, Ubezpieczyciel dokonuje wypłaty kwoty w wysokości Wartości wykupu całkowitego, na zasadach określonych w § 21 OWU, powiększonej o pobrane opłaty na zasadach określonych w § 18 OWU, bez obciążania opłatą transakcyjną za czynności związane z procesem wykupu, nie przewyższającej jednak wartości wpłaconych Składek regularnych i dodatkowych. W przypadku, o którym mowa w zdaniu poprzednim, zwrotu opłaty za ryzyko ubezpieczeniowe z tytułu zgonu Ubezpieczonego, a w przypadku zawarcia Umów dodatkowych również opłaty za ryzyko ubezpieczeniowe dokonuje się, w wysokości proporcjonalnej do niewykorzystanego okresu ubezpieczenia. Na potrzeby ustalenia Wartości wykupu całkowitego przez dzień złożenia wniosku o dokonanie wykupu całkowitego rozumie się dzień złożenia do Ubezpieczyciela oświadczenia woli o odstąpieniu od Umowy ubezpieczenia. (§ 10.3) Ubezpieczający może wypowiedzieć Umowę ubezpieczenia, składając oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w formie złożenia wniosku o wykup całkowity ubezpieczenia, w każdym czasie jej obowiązywania, bez podania przyczyn, pod rygorem nieważności, z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. Bieg terminu wypowiedzenia, rozpoczyna się w następnym dniu po doręczeniu oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy ubezpieczenia do Ubezpieczyciela. Wypowiedzenie Umowy ubezpieczenia nie zwalnia Ubezpieczającego z obowiązku ponoszenia opłaty za ryzyko ubezpieczeniowe za okres, w którym Ubezpieczyciel udzielał ochrony ubezpieczeniowej. W przypadku sytuacji, o której mowa w zdaniu poprzednim Ubezpieczyciel na podstawie wniosku złożonego przez Ubezpieczającego dokonuje wypłaty kwoty w wysokości Wartości wykupu całkowitego na zasadach określonych w § 21 OWU.

(§ 18.4) Ubezpieczyciel pobiera z tytułu Umowy ubezpieczenia następujące opłaty: 1) opłatę dystrybucyjną od Składek regularnych i Składek dodatkowych, 2) opłatę administracyjną, 3) opłatę polisową, 4) opłatę za ryzyko ubezpieczeniowe z tytułu zgonu, 5) opłaty za ryzyko ubezpieczeniowe – w przypadku zawarcia Umów ubezpieczenia dodatkowego; sposób pobierania opłaty za ryzyko ubezpieczeniowe opisany jest w § 5 Umowy ubezpieczenia dodatkowego na Wypadek Choroby Śmiertelnej Ubezpieczonego oraz w § 5 Umowy ubezpieczenia dodatkowego Przejęcia Opłacania Składki w Przypadku Całkowitego Inwalidztwa Ubezpieczonego, 6) opłaty transakcyjne: a) za czynności związane z procesem wykupu częściowego, b) za czynności związane z procesem wykupu całkowitego, c) za przesłanie dodatkowej listownej informacji dotyczącej Umowy ubezpieczenia, d) za transfer jednostek uczestnictwa między Funduszami i Planami, e) za zmianę podziału procentowego Składki regularnej lub Składki dodatkowej. 5. Wartość aktywów Funduszu i Planu pomniejszana jest o kwoty: wypłacane w trybie § 12 OWU lub § 21 OWU, opłaty wymienione w ust. 6 – 15 oraz należności wynikające z przepisów podatkowych, a w przypadku zawarcia Umów ubezpieczenia dodatkowego o opłatę za ryzyko ubezpieczeniowe z tytułu zawarcia Umów ubezpieczenia dodatkowego. Wartość aktywów Funduszu pomniejszana jest o opłaty związane z kosztami zarządzania Funduszami w każdym dniu wyceny. Koszty zarządzania Funduszami nie mogą przekroczyć w skali roku stawki podanej w Tabeli opłat i limitów. (§ 18.6) Opłata dystrybucyjna – pokrywa koszty związane z zawarciem Umowy ubezpieczenia, na które składają się koszty wdrożenia produktu, dystrybucji oraz wystawienia Polisy i stanowi podstawę do rozliczenia premii wskazanej w § 22 OWU. Opłata jest ustalona procentowo i pobierana jest od wpłaconej Składki regularnej i Składki dodatkowej w wysokości wskazanej w Tabeli opłat i limitów, poprzez umorzenie odpowiedniej liczby jednostek uczestnictwa z Indywidualnego konta inwestycyjnego składek regularnych lub Indywidualnego konta inwestycyjnego składek dodatkowych, w dniu przeliczenia Składki regularnej i Składki dodatkowej na jednostki uczestnictwa według Ceny jednostki uczestnictwa, na podstawie której zostały nabyte jednostki uczestnictwa za wpłaconą Składkę regularną i Składkę dodatkową. Opłata dystrybucyjna od każdej wpłaconej Składki regularnej i Składki dodatkowej pobierana jest w całym okresie trwania Umowy ubezpieczenia. (§ 18.10) Opłaty, o których mowa w ust. 6 - 9 pobierane są w całym okresie obowiązywania Umowy ubezpieczenia. (§ 27.1 i 3) Zasady Działania Funduszy i Planów Inwestycyjnych stanowią załącznik do OWU. Wysokość opłat pobieranych przez Ubezpieczyciela w ramach Umowy ubezpieczenia, w tym opłat związanych z prowadzeniem Umowy ubezpieczenia oraz dokonywaniem wypłat, a także zasady ich pobierania i metody indeksacji, w zakresie nieuregulowanym w niniejszych OWU, określone są na podstawie Tabeli opłat i limitów.

(§ 21.1 i 6) Ubezpieczający, w każdym czasie obowiązywania Umowy ubezpieczenia, ma prawo dokonać wykupu całkowitego. W takim wypadku Ubezpieczającemu wypłacona będzie Wartość wykupu całkowitego. Przy ustalaniu odpowiednio: Wartości wykupu całkowitego, Wartości wykupu częściowego, Ubezpieczyciel przyjmuje wartość jednostek uczestnictwa znajdujących się na Indywidualnym koncie inwestycyjnym składek regularnych lub Indywidualnym koncie inwestycyjnym składek dodatkowych obliczoną według Ceny jednostki uczestnictwa obowiązującej nie później niż w 10-tym dniu roboczym licząc od daty doręczenia do Ubezpieczyciela odpowiednio: wniosku o wykup całkowity, wniosku o wykup częściowy, z zastrzeżeniem ust. 7 i ust. 12.

Karta Produktu przewidywała z kolei ryzyka związane z ubezpieczeniem (pkt 6), w tym utraty części wartości wpłaconego kapitału spowodowanej kosztami związanymi z całkowitym/częściowym przedterminowym wycofaniem z inwestycji tj. wskazanym horyzontem ubezpieczenia.

Tabela Opłat i Limitów do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Indywidualnego Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) przewidywała, że Opłata dystrybucyjna w Opcji uniwersalnej za I Rok polisowy wynosi 90% od składki regularnej należnej w danym Roku polisowym i jest ustalona procentowo i pobierana jest od wpłaconej Składki regularnej i Składki dodatkowej, poprzez umorzenie odpowiedniej liczby jednostek uczestnictwa z Indywidualnego konta inwestycyjnego składek regularnych lub Indywidualnego konta inwestycyjnego składek dodatkowych, w dniu przeliczenia Składki regularnej i Składki dodatkowej na jednostki uczestnictwa według Ceny jednostki uczestnictwa, na podstawie której zostały nabyte jednostki uczestnictwa za wpłaconą Składkę regularną i Składkę dodatkową. Opłata dystrybucyjna od każdej wpłaconej Składki regularnej i Składki dodatkowej pobierana jest w całym okresie trwania Umowy ubezpieczenia. Wysokość składek w II Roku polisowym ustalono na 65%, w III Roku polisowym na 20%, od IV Roku polisowego na 4% od składki regularnej należnej w danym Roku polisowym

J. D. wpłaciła składkę na konto polisy o numerze (...) w kwocie 4.000,00 zł.

W trakcie trwania umowy od wpłaconej przez J. D. składki Towarzystwo (...) S.A. w W. pobrało opłaty dystrybucyjne w kwocie 90% składki regularnej, łącznie 3.600,00 zł.

J. D. złożyła wniosek o wykup całkowity z ubezpieczenia (...) w dniu 06 kwietnia 2016 roku.

Wartość wykupu nie została wypłacona J. D. z uwagi na to, że stan rachunku na dzień rozliczenia wynosił 0,00 zł w związku z wysokością naliczonych opłat w trakcie trwania umowy ubezpieczenia.

Pismem z dnia 10 października 2018 r. (data doręczenia 16 października 2018 roku) J. D. wezwała Towarzystwo (...) S.A. w W. do zapłaty kwoty 3.600,00 zł tytułem zwrotu opłaty dystrybucyjnej pobieranej przez TU (...) przez czas trwania umowy ubezpieczenia (polisa nr (...)), w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

Pismem z dnia 6 listopada 2018 roku (doręczonym dnia 13 listopada 2018 r.) Towarzystwo (...) S.A. w W. poinformowało J. D. o niezasadności jej roszczeń.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Strony niniejszego postępowania łączyła umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...), do której mają zastosowanie przepisy art. 805 i n. kodeksu cywilnego. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że łącząca strony umowa zawierała postanowienia charakterystyczne dla umów długoterminowych, mających na celu inwestowanie kapitału. Nie ulega przy tym wątpliwości, że zakład ubezpieczeń, jako podmiot gospodarczy, ma prawo osiągania zysku z prowadzonej działalności. Pozwany był zainteresowany jak najdłuższym uiszczaniem przez powódkę składek, co gwarantowało mu określone zyski, zaś powódka zawierając tego rodzaju umowę miała świadomość, że jedynie w dłuższej perspektywie czasowej może liczyć na wymierne i konkretne korzyści z tytułu jej zawarcia. Jednocześnie – już na przedpolu dalszych rozważań – wskazać należy, że sąd nie kwestionuje samej możliwości wprowadzania do umów instytucji opłaty z tytułu wykupu.

Opisana w stanie faktycznym umowa ma charakter adhezyjny i przy jej zawieraniu zakłady ubezpieczeń posługują się wzorcami umów, co jest powszechną, prawnie usankcjonowaną praktyką. Jednocześnie ten sposób zawierania umów związany jest z pewnego rodzaju zagrożeniami, bowiem strona, która wzorzec formułuje sporządza go w sposób zapewniający jej wszelkie możliwe korzyści, nie zawsze respektując słuszne interesy konsumenta. Z tego też względu ubezpieczyciel zobowiązany jest, jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia na życie, doręczyć ubezpieczającemu, wzorzec umowny, w szczególności ogólne warunki ubezpieczenia, aby były one wiążące dla drugiej strony (art. 384 § 1 k.c.). Dodatkowe mechanizmy ochronne przewidziano w przepisach kodeksu cywilnego, w tym w art. 353 k.c. stanowiącym, że stosunek zobowiązaniowy można ukształtować jedynie w taki sposób, aby jego treść nie była sprzeczna z ustawą, zasadami współżycia społecznego oraz naturą tego stosunku. Kontraktujący mogą zatem kształtować własne prawa i obowiązki stosunkowo szeroko. Wyjście jednak poza granice wskazane w ww. przepisie skutkować będzie nieważnością umowy w zakresie sprzecznym z art. 353 k.c., zaś w skrajnym przypadku w całości.

W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu Rejonowego, spełnione zostały przesłanki ukonstytuowane w treści art. 385 ¹ k.c. w zakresie postanowień określających zasady ustalania przez pozwanego opłaty z tytułu wykupu.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy wskazał, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Zgodnie z art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Pozwany w niniejszej sprawie nie przedstawił żadnych dowodów, które wskazywałyby na to, że opisane postanowienia umowne zostały z powódką uzgodnione indywidualnie. Z kolei posłużenie się wzorcem umownym rodzi domniemanie faktyczne, że postanowienia umowy nie były z powódką uzgadniane indywidualnie, zaś powódka nie miała rzeczywistego wpływu ani na kształt umowy, ani na postanowienia zawarte w stanowiących jej integralną część ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Dalej stwierdził Sąd Rejonowy, że umowa łącząca powódkę z pozwanym była umową tzw. „konsumencką”, zawartą z jednej strony z uczestniczącym w obrocie gospodarczym profesjonalistą – pozwanym, a osobą fizyczną, konsumentem w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. – powódką. Wreszcie, że postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia, stanowiących integralną część umowy ubezpieczenia, kształtują prawa i obowiązki powódki bez zachowania równorzędności stron, naruszając interesy „słabszej” strony umowy – konsumenta. Powódka, zawierając powyższą umowę, była uprawniona do działania w wyobrażeniu, że wpłacony przez nią kapitał będzie wpłacany na fundusze kapitałowe i odkładany tak, aby mógł wraz z zyskami płynącymi z poszczególnych inwestycji w fundusze kapitałowe, stanowić zabezpieczenie na przyszłość. Treść przedstawionej umowy odbiegała jednak od takich założeń, ustanawiając skomplikowany dla przeciętnego konsumenta tryb wykupu całkowitego, którego wysokość miała być pomniejszona o wysokość opłaty dystrybucyjnej pobieranej ze składek uiszczanych przez powódkę zgodnie z mechanizmem wskazanym w § 18 ust. 6 OWU. Opłata ustalona została procentowo i pobierana była przez pozwanego od wpłaconej przez powódkę składki regularnej w wysokości wskazanej w Tabeli opłat i limitów tj. w wysokości 90% od składki regularnej należnej w danym roku polisowym - w pierwszym roku inwestowania. Zgodnie z postanowieniami OWU miało to następować poprzez umorzenie odpowiedniej liczby jednostek uczestnictwa z indywidualnego konta inwestycyjnego składek regularnych, w dniu przeliczenia składki regularnej na jednostki uczestnictwa według ceny jednostki uczestnictwa, na podstawie której zostały nabyte jednostki uczestnictwa za wpłaconą składkę regularną. Opłata dystrybucyjna od każdej wpłaconej składki regularnej pobierana miała być w całym okresie trwania umowy ubezpieczenia.

Wprowadzenie takiego zapisu, z jednoczesnym określeniem w załączniku do ogólnych warunków ubezpieczenia (Tabeli opłat i limitów), że wysokość opłat z tytułu całkowitego wykupu ubezpieczenia w poszczególnych latach polisowych została ustalona na takim poziomie powoduje zdaniem Sądu Rejonowego, że powódka została obciążona kosztami o nieprzejrzystej strukturze i niesprecyzowanych zasadach ich ponoszenia. Wskazać bowiem należy, że z ogólnych warunków umowy nie wynika, w jaki sposób dokonano wyliczeń procentowych opłaty z tytułu całkowitego wykupu ubezpieczenia w kolejnych latach polisowych. W powołanych zapisach próżno poszukiwać wskazania na wydatki, jakie pokrywane są z tytułu pobieranej opłaty dystrybucyjnej. W OWU znalazło się wyłącznie ogólnikowe sformułowanie, że opłata dystrybucyjna pokrywa koszty związane z zawarciem umowy ubezpieczenia, na które składają się koszty wdrożenia produktu, dystrybucji oraz wystawienia polisy. Brak jednocześnie doprecyzowania charakteru i wysokości tak wyliczonych kosztów.

Z uwagi na powyższe okoliczności zasadnym jest wniosek, że tak sformułowane postanowienia umowne pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami. Wskazać należy i na to, że powołane jak wyżej zapisy umowne umożliwiały pozwanemu, w zależności od roku polisowego wykupu ubezpieczenia, przejęcie nawet niemal całości środków zgromadzonych przez powódkę na jej indywidualnym rachunku (w I roku polisowym), a pochodzących z uiszczanych przez nią składek. W ten sposób powódka pozbawiona została jakiegokolwiek bądź znacznej części świadczenia, ponosząc jednocześnie wszystkie wydatki związane z zawarciem umowy. Innymi słowy, pomimo zagwarantowania powódce w treści § 10 w zw. z § 21 OWU prawa złożenia wniosku o dokonanie wykupu wszystkich jednostek uczestnictwa zapisanych na indywidualnym rachunku, jednocześnie powódka pozbawiona została znacznej części bo aż 90% środków (z uwagi na wykup w I roku polisowym), jakie uiściła z tytułu składek w okresie obowiązywania umowy. W treści polisy czy OWU nie określono minimalnego okresu trwania umowy, czyli nie może być mowy o przedwczesnym rozwiązaniu stosunku prawnego. Tym samym, pomimo braku odpowiedniego zastrzeżenia w umowie, powódka poniosła jednostronnie wprowadzoną przez pozwanego sankcję, jaka zaktualizowała się w dacie złożenia przez nią wniosku o wykup. Jednocześnie, to na powódkę, jako konsumenta, został przerzucony cały ciężar ryzyka ponoszonego przez pozwanego w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Za niedozwolone postanowienia umowne należy uznać takie postanowienia, które przewidują prawo zatrzymania przez pozwanego znacznej części poniesionych przez konsumenta kosztów w przypadku zawnioskowania o wykup jednostek zapisanych na rachunku, a więc skorzystania z uprawnienia wskazanego w § 10 OWU, tym bardziej, że pozwany - wykorzystując swoją zdecydowanie silniejszą pozycję - mógł swobodnie obracać wpłacanymi na jego rzecz środkami finansowymi, podczas gdy konsument nie uzyskiwał i nie uzyskał w związku z tym żadnej korzyści.

W ocenie Sądu Rejonowego wartość wykupu, a więc kwota, którą otrzymuje konsument w momencie rozwiązania umowy ubezpieczenia, a przed okresem, na jaki umowa została zawarta, nie stanowi świadczenia głównego stron. Wartość wykupu jest w przypadku łączącej strony umowy efektem świadczenia ubezpieczyciela, polegającego na zarządzaniu aktywami na zlecenie. Dokonując analizy postanowień łączącej strony umowy wskazać należy, że w § 3 ust. 1 OWU przewidziano, że przedmiotem ubezpieczenia jest życie ubezpieczonego. W zamian za tę ochronę uiszczana jest roczna składka. W momencie zawarcia umowy żadna ze stron nie przewiduje jej przedterminowego rozwiązania, czy wypowiedzenia, stąd też świadczenia wykupu nie sposób uznać za świadczenie główne stron. Postanowienia łączącej strony niniejszego postępowania umowy określają główne świadczenia pozwanego, którymi są: świadczenia na wypadek śmierci osoby ubezpieczonej oraz świadczenia polegające na zarządzaniu przez pozwanego środkami pieniężnymi pochodzącymi z uiszczonych składek. Z kolei głównym świadczeniem powódki było uiszczanie składki. Świadczenie z tytułu wykupu jest świadczeniem ubocznym, realizowanym w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy, a przecież nie to jest głównym i zamierzonym celem umowy ubezpieczenia. Z tych względów kwota wykupu w umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ k.c.

Wobec powyższego nie ulega wątpliwości zdaniem Sądu Rejonowego, że postanowienia umowy łączącej powódkę z pozwanym - a w szczególności zapisy dotyczące ustalenia wysokości opłaty pobieranej z tytułu wykupu całkowitego - stanowią niedozwolone postanowienia umowne, które nie mogą być stosowane pod rygorem ich bezskuteczności.

Z uwagi na powyższe okoliczności, przytoczone postanowienia należą do katalogu niedozwolonych postanowień umownych, przykładowo wymienionych w art. 385 ³ pkt 16 k.c. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem za niedozwolone klauzule umowne należy bowiem uznać takie klauzule, które nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy.

W kontekście powyższego, postanowienie umowne wzorca stosowanego przez pozwanego, zdaniem Sądu Rejonowego, w sposób nieusprawiedliwiony nakłada na konsumenta obowiązek płacenia opłaty, która w rzeczywistości stanowi opłatę likwidacyjną, naliczaną przez pozwanego w związku z wycofaniem środków z konta. Konsument nie ma zatem możliwości stwierdzenia, czy jego świadczenie jest ekwiwalentne i uzasadnione. Godzi to w zasadę równowagi kontraktowej stron, uniemożliwiając konsumentowi ochronę jego praw. Pozwany dysponuje natomiast ustalonym jednostronnie mechanizmem naliczania tej opłaty i fizycznego jej pobierania w drodze potrąceń. Tego rodzaju dysproporcja praw przekracza zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta. Wobec powyższego, w ocenie Sądu Rejonowego, powyższe zachowanie pozwanego rażąco narusza interes ekonomiczny konsumenta, który zostaje obciążony opłatą nie mającą odzwierciedlenia w przepisach prawa. Dochodzi zatem jednocześnie do ukształtowania obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i wykorzystania jego słabej pozycji w stosunku umownym. Wskazane okoliczności uzasadniają zatem twierdzenie, że przedmiotowe postanowienie nie uwzględnia i nie zabezpiecza interesu konsumenta, jako słabszej strony umowy, co prowadzi do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nierównorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta. Zdaniem Sądu Rejonowego ubezpieczyciel przewidział dla ubezpieczonego swoistą sankcję za rezygnację z dalszego kontynuowania umowy bez powiązania jej z realnie poniesionymi wydatkami. Tym samym, powódka została w istocie pozbawiona prawa wypowiedzenia umowy, choć formalnie przysługuje jej to uprawnienie. Zapisy zawarte w OWU wskazują bowiem na istnienie dużego prawdopodobieństwa, że konsument nie rozwiąże wcześniej umowy z obawy przed utratą części bądź całości zainwestowanych środków.

Wobec tego, że klauzule umowne wpisane do rejestru nie wiążą konsumenta powództwo w tym zakresie podlega uwzględnieniu stosownie do treści art. 385 ¹ k.c. Wyeliminowanie kwestionowanych postanowień z umowy rodzi obowiązek zwrotu sum pieniężnych, uiszczonych pozwanemu na ich podstawie, w oparciu o przepis art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c.

Niezależnie od powyższych ustaleń w ocenie Sądu Rejonowego za uprawnione, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, należałoby także uznać stanowisko powódki co do tego, że kwestionowany art. 18 ust. 6 OWU w istocie stanowi obejście ustawy tj. art. 830 k.c., w rozumieniu art. 58 § 1 i 3 k.c.

Wskazany art. 830 k.c. przewiduje przy ubezpieczeniach osobowych dla ubezpieczającego uprawnienie do wypowiedzenia umowy w każdym czasie z zachowaniem terminu określonego w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia, a w razie jego braku - ze skutkiem natychmiastowym. Możliwość wypowiedzenia umowy jest prawem podmiotowym, z którego ubezpieczający może skorzystać bez względu na umowny czas trwania takiego stosunku ubezpieczenia osobowego, a zatem zarówno w umowach zawartych na czas nieokreślony, jak i na czas oznaczony . Wypowiedzenie jest możliwe w każdym czasie i bez podawania jakichkolwiek powodów.

Postanowienia wzorca umowy przewidujące obciążenie konsumenta kosztami ponoszonymi przez przedsiębiorcę w razie wcześniejszego jej rozwiązania, aby mogły zostać uznane za zgodne z dobrymi obyczajami i nienaruszające interesów konsumenta w sposób rażący, muszą być precyzyjne. Ponadto, postanowienia te powinny zapewniać konsumentowi – już w chwili zawierania umowy lub przystępowania do niej – ustalenie rzeczywistego związku wysokości opłat przewidzianych w takim przypadku oraz kosztów rzeczywiście ponoszonych przez przedsiębiorcę. W przeciwnym wypadku przybierają one postać swoistej sankcji za rezygnację z kontynuowania umowy ubezpieczenia bez powiązania jej z realnie poniesionymi wydatkami .

Z taką sytuacją, zdaniem Sądu Rejonowego, mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Nie ulega wątpliwości, że powódka uzyskała zgodnie z zapisami OWU uprawnienie do wypowiedzenia zawartej z pozwanym umowy, jednakże uprawnienie to zostało w istocie obwarowane swoistą sankcją majątkową, nazwaną przez pozwanego opłatą dystrybucyjną. Opłata ta miała być pobierana przez pozwanego na pokrycie „kosztów związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia, na które składają się koszty wdrożenia produktu, dystrybucji oraz wystawienia Polisy”. Pozwany nie sprecyzował jednak tego, o jakie dokładnie „koszty” chodzi i co więcej, w kwocie odpowiadającej 90% składki inwestowanej (całkowity wykup), opłata taka miałaby pokrywać.

Nawet zatem przyjmując taką wykładnię kwestionowanych zapisów umownych, należałoby przyjąć, że pozwany bezpodstawnie wzbogacił się kosztem powódki.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., a zatem zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Z powyższym wyrokiem nie zgodziła się pozwana, wywodząc apelację. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I. mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 KPC poprzez brak wszechstronnego rozpatrzenia okoliczności sprawy wyrażające się w uznaniu, iż opłata dystrybucyjna:

1) jest opłatą, której wysokość jest rażąco wygórowana, z treści Umowy Ubezpieczenia nie wynika w jaki sposób dokonano wyliczeń opłaty oraz jest całkowicie nieuzasadniona, podczas gdy wysokość tej opłaty należy rozpatrywać nie w kontekście rzeczywistego okresu trwania umowy ubezpieczenia, a długoterminowego horyzontu czasowego, ponieważ badanie niedozwolonego charakteru postanowienia umownego winno nastąpić na moment zawarcia umowy, a w momencie zawarcia okres, po którym umowa była ekonomicznie korzystna dla Powódki wynosił 13 lat, a jednoznaczny sposób wyliczenia przedmiotowej opłaty wynika wprost z OWU;

2) ogranicza prawo konsumenta do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, podczas gdy opłata dystrybucyjna nie jest w jakikolwiek sposób powiązana z momentem rozwiązania umowy ubezpieczenia, a zatem nie może ograniczać w żadnej sposób prawa konsumenta do wypowiedzenia umowy;

3) jest opłatą, o której celu Pozwana nie poinformowała Powódki oraz nie wskazała Powódce mechanizmu jej pobierania podczas gdy z treści umowy ubezpieczenia (§ 18 ust. 6 OWU oraz część II ppkt. 3 Karty Produktu) zostało wskazane, że jakie koszty pokrywa przedmiotowa opłata;

4) pobierana jest jako „kara umowa” lub „odstępne” w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy ubezpieczenia, podczas gdy moment i okoliczności pobrania tej opłaty są całkowicie oderwane od momentu rozwiązania umowy ubezpieczenia;

5) jest opłatą, o której pobieraniu Pozwana nie poinformowała Powódki oraz że Pozwana nie wskazała jasnego i przejrzystego sposobu jak opłata dystrybucyjna jest naliczana, podczas gdy dokumenty doręczone Powódce, tj. zarówno OWU jak i Karta Produktu zawierają informacje odnośnie tej opłaty oraz określają w sposób jasny, prosty i przejrzysty jak wyliczana jest opłata dystrybucyjna;

6) jest opłata, której istoty i informacji, czemu ma służyć Pozwana nie wyjaśniła/niedoinformowała Powódki, podczas gdy w QWU ( 18 ust. 6 OWU w zw. z tabelą opłat i limitów), jak i Karcie Produktu (pkt. 3 II części zatytułowanej Informacje o Opłatach) zostało wyjaśnione, iż Pozwana zastrzega możliwość pobierania opłaty wstępnej, która pokrywa koszty związane z zawarciem umowy ubezpieczenia im.in. koszty wdrożenia produktu, dystrybucji oraz wystawienia polisy ;

co doprowadziło Sąd do błędnego wniosku, iż opłata dystrybucyjna jest opłatą sprzeczną z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszającą interesy konsumenta.

2. mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65 KC w zw. z § 18 ust. 6 OWU w zw. z tabelą opłat i limitów poprzez błędną wykładnię przedmiotowego postanowienia OWU prowadzącego do ustalenia, iż opłata dystrybucyjna:

1) jest opłatą, której wysokość jest rażąco wygórowana, z treści Umowy Ubezpieczenia nie wynika w jaki sposób dokonano wyliczeń opłaty oraz jest całkowicie nieuzasadniona, podczas gdy wysokość tej opłaty należy rozpatrywać nie w kontekście rzeczywistego okresu trwania umowy ubezpieczenia, a długoterminowego horyzontu czasowego, ponieważ badanie niedozwolonego charakteru postanowienia umownego winno nastąpić na moment zawarcia umowy, a w momencie zawarcia okres, po którym umowa była ekonomicznie korzystna dla Powódki wynosi! 13 lat, a jednoznaczny sposób wyliczenia przedmiotowej opłaty wynika wprost z OWU;

2) ogranicza prawo konsumenta do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, podczas gdy oplata dystrybucyjna nie jest w jakikolwiek sposób powiązana z momentem rozwiązania umowy ubezpieczenia, a zatem nie może ograniczać w żadnej sposób prawa konsumenta do wypowiedzenia umowy;

3) jest opłatą, o której celu Pozwana nie poinformowała Powódki oraz nie wskazała Powódce mechanizmu jej pobierania, podczas gdy z treści umowy ubezpieczenia (§ 18 ust. 6 OWU oraz część II ppkt. 3 Karty Produktu) zostało wskazane, że jakie koszty pokrywa przedmiotowa opłata i jak jest obliczana;

4) pobierana jest jako „kara umowa” lub „odstępne” w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy ubezpieczenia, podczas gdy moment i okoliczności pobrania tej opłaty są całkowicie oderwane od momentu rozwiązania umowy ubezpieczenia;

5) jest opłatą, o której pobieraniu Pozwana nie poinformowała Powódki oraz że Pozwana nie wskazała jasnego i przejrzystego sposobu jak opłata dystrybucyjna jest naliczana, podczas gdy dokumenty doręczone Powódce, tj. zarówno OWU jak i Karta Produktu zawierają informacje odnośnie tej opłaty oraz określają w sposób jasny, prosty i przejrzysty jak wyliczana jest opłata dystrybucyjna;

6) jest opłatą, której istoty i informacji, czemu ma służyć Pozwana nie wyjaśniła f niedoinformowała) Powódki, podczas gdy w OWU 18 ust. 6 OWU w zw. z tabela opłat i limitowi, jak i Karcie Produktu pkt. 3 II części zatytułowanej Informacje o Opłatach) zostało wyjaśnione, iż Pozwana zastrzega możliwość pobierania opłaty dystrybucyjnej, która pokrywa koszty związane z zawarciem umowy ubezpieczenia im.in. koszty wdrożenia produktu, dystrybucji oraz wystawienia polisy;

co doprowadziło Sąd do błędnego wniosku, iż opłata dystrybucyjna jest opłatą sprzeczną z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszającą interesy konsumenta;

7) mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie naruszenie prawa procesowego, tj. błąd w ustaleniach faktycznych oraz art. 233 § 1 KPC

poprzez brak wszechstronnego rozpatrzenia okoliczności sprawy wyrażające się w uznaniu, że opłata dystrybucyjna jest opłatą za wykup (lub opłatą likwidacyjną), podczas gdy prawidłowe ustalenie stanu faktycznego prowadziłoby do wniosku, że opłata dystrybucyjna nie ma cech opłaty za wykup, tj. w szczególności nie ma żadnych cech opłaty za wykup, w szczególności nie jest pobierana w związku ze złożeniem wniosku o wykup ubezpieczenia, nie jest naliczana ani pobierana w momencie rozwiązania umowy ubezpieczenia, co doprowadziło Sąd do błędnego wniosku, iż opłata dystrybucyjna jest w rzeczywistości opłatą za wykup i jest opłatą sprzeczną z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszającą interesy konsumenta;

8) mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie naruszenie prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 i 2 KC oraz art. 385 ³ KC poprzez ich błędne zastosowanie, skutkujące bezzasadnym przyjęciem przez Sąd Rejonowy, iż opłata dystrybucyjna wynikająca z § 18 ust. 6 OWU w zw. z tabelą opłat i limitów stanowi niedozwoloną klauzulę umowną, a co za tym idzie postanowienia te nie wiąże Powódki, przez co Pozwana pozbawiona była podstaw prawnych do pobrania od Powódki opłaty dystrybucyjnej, podczas gdy postanowienia OWU dotyczące opłaty dystrybucyjnej nie mają charakteru postanowień niedozwolonych, ponieważ nie naruszają dobrych obyczajów oraz nie naruszają w sposób rażący interesów konsumenta.

9) mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie naruszenie prawa materialnego, tj. art. 830 KC w rozumieniu art. 58 § 1 i 3 KC poprzez nieprawidłowe uznanie, że § 18 ust. 6 OWU prowadzi do obejścia ww. przepisów kodeksu cywilnego, podczas gdy, postanowienie § 18 ust. 6 OWU nie ma jakiekolwiek związku z uprawnieniem ubezpieczającego do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, albowiem nie jest w żaden sposób z momentem rozwiązania umowy ubezpieczenia powiązany, dlatego też Sąd błędnie przyjął na ww. postawie prawnej, iż postanowienie dotyczące pobierania opłaty dystrybucyjnej uniemożliwia Powódce zrealizowania swojego uprawnienia do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia.

Pozwana wniosła o zmianę przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyroku Sądu Rejonowego w całości, poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i zasługiwała na uwzględnienie poprzez zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa.

Sąd odwoławczy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne, jednakże dokonuje odmiennej oceny prawnej dochodzonego roszczenia.

Zasadnie przyjął Sąd Rejonowy, iż osią sporu pomiędzy stronami było ustalenie czy kwestionowane przez powoda klauzule maja charakter niedozwolonych postanowień umownych.

Sąd Rejonowy uznał te postanowienia za niedozwolone, albowiem postanowienie umowne wzorca stosowanego przez pozwanego, w sposób nieusprawiedliwiony nakłada na konsumenta obowiązek płacenia opłaty, która w rzeczywistości stanowi opłatę likwidacyjną, naliczaną przez pozwanego w związku z wycofaniem środków z konta. Konsument nie ma zatem możliwości stwierdzenia, czy jego świadczenie jest ekwiwalentne i uzasadnione. Godzi to zdaniem Sądu Rejonowego, w zasadę równowagi kontraktowej stron, uniemożliwiając konsumentowi ochronę jego praw. Pozwany dysponuje natomiast ustalonym jednostronnie mechanizmem naliczania tej opłaty i fizycznego jej pobierania w drodze potrąceń. Tego rodzaju dysproporcja praw przekracza zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta. Wobec powyższego, w ocenie Sądu Rejonowego, powyższe zachowanie pozwanego rażąco narusza interes ekonomiczny konsumenta, który zostaje obciążony opłatą nie mającą odzwierciedlenia w przepisach prawa. Dochodzi zatem jednocześnie do ukształtowania obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i wykorzystania jego słabej pozycji w stosunku umownym. Wskazane okoliczności uzasadniają zdaniem Sądu Rejonowego stwierdzenie, że przedmiotowe postanowienie nie uwzględnia i nie zabezpiecza interesu konsumenta, jako słabszej strony umowy, co prowadzi do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nierównorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta. Zdaniem Sądu Rejonowego ubezpieczyciel przewidział dla ubezpieczonego swoistą sankcję za rezygnację z dalszego kontynuowania umowy bez powiązania jej z realnie poniesionymi wydatkami. Tym samym, powódka została w istocie pozbawiona prawa wypowiedzenia umowy, choć formalnie przysługuje jej to uprawnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego stanowisko to jest nieprawidłowe. Zgodzić się należy ze skarżącym, że kwestionowana opłata nie ogranicza prawa konsumenta do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, albowiem opłata dystrybucyjna nie jest w jakikolwiek sposób powiązana z momentem rozwiązania umowy ubezpieczenia, a zatem nie może ograniczać w żadnej sposób prawa konsumenta do wypowiedzenia umowy.

W ocenie Sądu Okręgowego kwestionowane przez stronę powodową postanowienia nie godzą w dobre obyczaje, ani nie naruszają w sposób rażący interesów powódki, albowiem podstawą obliczenia wysokości opłaty dystrybucyjnej nie jest, jak przy większości ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, wartość rachunku udziałów, lecz składka regularna wpłacona w I, II albo III roku ubezpieczenia, zaś ubezpieczenie, którym objęta została powódka, gwarantowało jej realną ochronę ubezpieczeniową, czego nie spotyka się przy klasycznych polislokatach. Zauważyć należy, że w umowie z (...) powódka zobowiązała się do wpłacania rokrocznie składki regularnej w wysokości 4.000 zł, w zamian za co (...) zobowiązała się świadczyć na jej rzecz ochronę ubezpieczeniową na wypadek zgonu i w razie ziszczenia się tego zdarzenia ubezpieczeniowego byłaby zobowiązana do zapłaty na rzecz osób uposażonych, świadczenie w wysokości sumy ubezpieczenia (§ 12 OWU k. 30). W umowie ubezpieczenia, którą zawarła powódka, suma ubezpieczenia została zaś określona na kwotę 150.000 zł. Gdyby zatem w pierwszym roku obowiązywania umowy stron powódka zmarła, (...) była by zobowiązana do wypłaty na rzecz osób uposażonych świadczenia w łącznej wysokości 150.000 zł. Pomimo takiego uregulowania w umowie głównego świadczenia, jakie byłby zobowiązany spełnić ubezpieczyciel w razie ziszczenia się zdarzenia ubezpieczeniowego, składka regularna, jaką co roku powódka była zobowiązana uiszczać na rzecz ubezpieczyciela, wyłączając potrącane przez niego opłaty, miała być w 100% lokowana w fundusz kapitałowy. Sądu nie dziwi więc wysokość opłat dystrybucyjnych zastrzeżonych na rzecz (...) w I, II, III i IV roku polisowym, albowiem ta musiała skonstruować umowę w taki sposób, aby była ona opłacalna także dla niej. (...) miała pełne prawo zastrzec na swoją rzecz świadczenie, które będzie ekwiwalentne w stosunku do świadczenia, jakie sama zobowiązała się spełnić na rzecz powódki. Analiza postanowień wzorców umownych tworzących umowę stron prowadzi zaś do wniosku, że (...) dokonała tego właśnie poprzez zastrzeżenie na swoją opłat dystrybucyjnych, stanowiących w dwóch pierwszych latach polisowych dominującą cześć składki regularnej, a w dwóch kolejnych latach niewielką część tych składek. Co więcej należy zauważyć, że opłata dystrybucyjna, której zwrotu dochodzi powódka w niniejszej sprawie, nie stanowiła opłaty likwidacyjnej, albowiem w § 18 ust. 4 pkt 1 i ust. 6 OWU w związku z Tabelą opłat i limitów postanowiono, że ubezpieczyciel pobierze te opłaty w pierwszych czterech latach obowiązywania umowy. W postanowieniach umowy brak jest natomiast takiego, które przywidywało by pobranie opłaty dystrybucyjnej na wypadek rozwiązania umowy przez powódkę. Co więcej z treści § 18 ust. 5 wprost wynika, że opłata dystrybucyjna pokrywa koszty związane z zawarciem umowy ubezpieczenia z powódką. Sąd nie dostrzegł zatem tu żadnej istotnej dysproporcji praw i obowiązków stron, wobec czego nie mógł uznać kwestionowanych przez stronę powodową postanowień umownych za klauzulę abuzywne. Okoliczność, że powódka nie skorzystała z zagwarantowanej jej ochrony w ciągu pierwszego roku trwania umowy pozostaje bez żadnego wpływu na ocenę, że ochronę taką miała zapewnioną i w razie zajścia przewidzianego umową zdarzenia otrzymałaby gwarantowaną jej sumę. Pobrana opłata dystrybucyjna ściśle powiązana była z rozmiarem świadczenia, którego obowiązek spełnienia spoczywał na pozwanym przez czas trwania umowy.

Pozwana dopełniła też o ciążącego na niej obowiązku informacji o podstawach zapłaty przez powódkę opłaty dystrybucyjnej. Zapisy umowy w tym zakresie były klarowne i czytelne, jak również ściśle powiązane z wysokością uiszczonej za pierwszy rok składki. Wysokość obciążenia powódki była zatem weryfikowalna w chwili zawarcia umowy. W karcie produktu, podpisanej przez powódkę wysokość opłaty dystrybucyjnej została wskazana wprost, nie tylko procentowo, ale i kwotowo. Powódka została również poinformowana o ryzyku i braku gwarancji zysku w związku zakupionym u pozwanej produktem.

Z wszystkich względów na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. O kosztach postępowania w obu instancjach rozstrzygnięto mając na uwadze treść art. 98 k.p.c.

\