Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2022 roku

Sąd Rejonowy w Kielcach VIII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Agnieszka Kierkowska

Protokolant sekt. sąd. Malwina Parkita

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2022 roku w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. P.

przeciwko (...) F., G. Sp.j. w K.

o bezpodstawne wzbogacenie się (art. 405 k.c.)

I.  zasądza od (...) F., (...) Spółki jawnej w K. na rzecz W. P. 5132,86 zł (pięć tysięcy sto trzydzieści dwa złote i osiemdziesiąt sześć groszy)
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 3 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

sędzia Agnieszka Kierkowska

Sygn. akt: VIII C 161/20

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 5.11.2018 r. do Sądu Rejonowego w Chełmie, sprecyzowanym pismem z 16.01.2019 r. i wyłączonym ze sprawy I C 1327/16 tegoż Sądu, powód W. P. zawarł żądanie zasądzenia na jego rzecz od pozwanego (...) F., (...) Spółki jawnej w K. 5132,86 zł
z odsetkami ustawowymi od 5.11.2018 r. do dnia zapłaty. Na uzasadnienie żądania podał, że kwota objęta żądaniem pozwu została od niego wyegzekwowana przez pozwanego, mimo że świadczenie zostało już spełnione dobrowolnie i pozwany jest podwójnie zaspokojony. (k.5-6, 14)

Postanowieniem z 3.06.2019 r. Sąd Rejonowy w Chełmie stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kielcach. (k.22)

Powód W. P. w piśmie z 29.05.2020 r. rozszerzył żądanie pozwu, domagając się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego (...) F., (...) Spółki jawnej w K. 12574,53 zł zamiast 5132,86 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa do dnia zapłaty. (k.89-91) W uzasadnieniu tego żądania wskazał, że dochodzona kwota to suma, jaka została od niego wyegzekwowana w postępowaniu egzekucyjnym Km 1100/16 komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chełmie B. S.. Powód podniósł, że dokonał spłaty całości zobowiązania wobec pozwanego przed wszczęciem egzekucji, a egzekucja doprowadziła do podwójnego zaspokojenia wierzyciela oraz wyegzekwowania przedawnionych odsetek. Powód wyegzekwowaną od niego sumę uznaje za świadczenie nienależne i dlatego domaga się zwrotu. Ponadto zarzucił, że odsetki od kwoty 5132,86 zł były przedawnione za okres od 22.09.2006 r. do 16.09.2013 r. i wynosiły 4493,50 zł.

Pozwany (...) F., (...) Spółka jawna w K. w odpowiedzi na pozew z 28.04.2021 r. (k.132-134) wniósł o oddalenie powództwa. Wyjaśnił, że po pierwszej bezskutecznej egzekucji strony prowadziły w 2012 r. korespondencję dotyczącą zawarcia ugody, ale do zawarcia ugody nie doszło. Powód mimo to dokonał na rzecz pozwanego wpłat, nie wskazując sposobu ich zaliczenia. Pozwany zarzucił, że przepisy nie zabraniają spełnienia świadczenia przedawnionego, zarzut przedawnienia mógł być podnoszony w toku egzekucji w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego. W pismach z 19.11.2018 r (k.8), 24.02.2020 r. (k.71-72) pozwany wyjaśnił w jaki sposób zaliczył otrzymane od powoda wpłaty w łącznej kwocie 11289,94 zł, tj. 623,81 zł – na poczet kosztów procesu, 4424,45 zł na poczet należności głównej i 6241,68 zł na poczet odsetek.

W sprawie bezsporne pozostają następujące okoliczności:

Sąd Rejonowy w Chełmie dnia 26.03.2004 r. wydał za sygn. I Nc 72/04 nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym W. P. zobowiązany został do zapłaty na rzecz (...) F., (...) Spółki jawnej w K. 9557,31 zł z ustawowymi odsetkami od 8.03.2002 r. oraz 1406,20 zł kosztów postępowania. Nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności
z 24.05.2004 r. Na podstawie tego tytułu wykonawczego komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Chełmie prowadził egzekucję Km 1283/05, która została umorzona jako bezskuteczna. Wierzycielowi przekazano 904,39 zł. Adnotacja komornika na tytule wykonawczym dotycząca tego postępowania pochodzi
z 21.09.2006 r. (odpis tytułu egzekucyjnego w aktach Km 1100/16 komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chełmie B. S. – k.22)

W kwietniu 2012 r. (...) F., (...) Spółka jawna w K. wezwała pisemnie W. P. do zapłaty należności głównej 9557,31 zł, odsetek 12483,35 zł, kosztów egzekucji 623,81 zł – łącznie 22664,47 zł. Wprawdzie wskazano w nim inną sygnaturę akt sprawy, w której wydano nakaz zapłaty i inną datę (V GNc 738/04 z dnia 24.03.2004 r.), ale należność stwierdzona nakazem zapłaty I Nc 72/04 z 26.03.2004 r. była to jedyna należność W. P. wobec tej spółki. W odpowiedzi na to wezwanie pismem z 30.04.2012 r. zaproponował on ugodę, spłatę należności w ratach, umorzenie odsetek i kosztów egzekucji, wskazując, że nie jest w stanie dokonać jednorazowej spłaty. Spółka zaproponowała porozumienie, zakładające spłatę w ratach po co najmniej 400 zł miesięcznie z odsetkami w wysokości 7% w skali roku od 8.03.2002 r. Przesłała jego tekst W. P., który 31.05.2012 r. odpowiedział, że z uwagi na przedawnienie odsetek, zgadza się na zapłatę połowy należnych odsetek wyłącznie za okres 3 lat w wysokości 7% w skali roku tj. połowy kwoty 3379,88 zł – 1689,64 zł. (korespondencja stron k.8-14 akt I C 1327/16 Sądu Rejonowego w Chełmie)

Do zawarcia ugody nie doszło. Mimo to W. P. dokonywał spłaty w ratach w okresie od 31.05.2012 r. do 30.09.2014 r. Łącznie zapłacił na rzecz spółki 11289,94 zł. Spółka zarachowała te wpłaty w sposób następujący: 623,81 zł – na poczet kosztów procesu, 4424,45 zł na poczet należności głównej i 6241,68 zł na poczet odsetek. (okoliczności przyznane, rozliczenia pozwanego k.62 akt I C 1327/16 Sądu Rejonowego w Chełmie)

(...) F., (...) Spółka jawna w K. złożyła ponownie wniosek egzekucyjny do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chełmie 16.09.2016 r., domagając się egzekucji należności głównej 5132,86 zł i odsetek ustawowych 6241,67 zł. Egzekucja prowadzona była przez komornika B. S. za sygn. Km 1100/16. W toku egzekucji 24.10.2016 r. W. P. złożył powództwo przeciwegzekucyjne, domagając się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty Sądu Rejonowego
w C. I Nc 72/04 i podnosząc w nim zarzuty spełnienia roszczenia
i przedawnienia co do odsetek. Postępowanie z tego powództwa toczyło się przed Sądem Rejonowym w Chełmie za sygn. I C 1327/16. Egzekucja zakończona została poprzez wyegzekwowanie dochodzonej kwoty, co komornik stwierdził postanowieniem z 28.02.2018 r. Łącznie od W. P. w tym postępowaniu wyegzekwowano i przekazano wierzycielowi 12574,53 zł. Z uwagi na zakończenie tej egzekucji w sprawie I C 1327/16 zapadł w dniu 19.02.2020 r. wyrok oddalający powództwo. (akta Km 1100/16 komornika sądowego B. S. i I C 1327/16 Sądu Rejonowego w Chełmie)

Sąd ustalił:

W. P. płacił na rzecz (...) F., (...) Spółki jawnej
w K. po 400 zł co miesiąc począwszy od 31.05.2012 r. przelewem. W tytule każdego z przelewów do 30.05.2014 r. wpisano „faktura sygn. akt V GNc 730/84
z dn. 24.03.2004 r.” To oznaczenie należności było zgodne z treścią pisemnego wezwania z kwietnia 2012 r., jakie spółka skierowała do swojego dłużnika. Żadna ze stron nie miała wątpliwości o jaką należność chodzi. (okoliczność przyznana)
W trzech ostatnich przelewach po 400 zł z 30.06.2014 r., 31.07.2014 r., 1.09.2014 r. w tytule przelewu jest dopisek „(odsetki)”. Ostatni przelew pochodzi z 30.09.2014 r.
i dotyczy kwoty 89,94 zł, w tytule także jest dopisek „odsetki”.

Dowody: potwierdzenia przelewu- w aktach I C 1327/16 SR w Chełmie k.15- 43

Sąd zważył:

Powództwo jest po części zasadne. W świetle okoliczności bezspornych
i poczynionych ustaleń W. P. zapłacił na rzecz pozwanej spółki przed wszczęciem egzekucji w sprawie Km 100/16 łącznie 11289,94 zł. W wypadku pierwszych 24 rat po 400 zł, zapłaconych do 30.04.2014 r. – łącznie 9600 zł, wskazywał w tytule wpłaty, że jest to zapłata za fakturę. W wypadku ostatnich 4 rat, łącznie na 1289,94 zł, dodał w tytule wpłaty dopisek „odsetki”. Te oznaczenia
w połączeniu z wcześniejszą korespondencją stron, poprzedzającą pierwszą wpłatę powoda, zwłaszcza jego pismem z 31.05.2012 r. wyraźnie wskazują, że wolą powoda było uregulowanie całej należności głównej 9557,31 zł w pierwszej kolejności. Doszło do tego z chwilą zapłaty raty z 30.04.2014 r. Pozwany nie mógł tych wpłat zaliczać w sposób dowolny, wbrew woli powoda. Nie miał też zastosowania art. 451 k.c., który stanowi, że dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. W niniejszej sprawie dłużnik W. P. miał wobec spółki tylko jeden dług, wynikający z jednej faktury i mimo jego błędnego oznaczenia przez pozwaną spółkę w pisemnym wezwaniu do zapłaty z 2012 r., powtórzonego przez powoda w każdym z dowodów wpłaty, żadna ze stron nie miała wątpliwości, o jaką należność chodzi. Wierzyciel (...) F., (...) Spółka jawna w K. w sposób nieprawidłowy zarachował otrzymane wpłaty na poczet należności głównej tylko do kwoty 4424,45 zł i skierował do komornika wniosek egzekucyjny dotyczący pozostałych 5132,86 zł. Miało to miejsce w 2016 r. , a wówczas cała należność główna była już spłacona
i zobowiązanie powoda względem pozwanego wynikające z nakazu zapłaty I Nc 72/04 wygasło. Oznacza to, że wyegzekwowanie od powoda 5132,86 zł jako należności głównej w ramach egzekucji w sprawie Km 1100/16 doprowadziło do powtórnego zaspokojenia spółki co do tej kwoty. Pozwana spółka uzyskała zatem od powoda 5132,86 zł bez podstawy prawnej. Zgodnie z art. 405 k.c. zobowiązana jest do zwrotu tej sumy. W tej części powództwo zostało zatem uwzględnione.
O odsetkach od zasądzonej kwoty 5132,86 zł orzeczono na podstawie art. 481 k.c.
w zw. z art.. 455 k.c. Powód domagał się ich w piśmie z 29.05.2020 r., w którym zmienił żądanie pozwu, od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa. Pismo to zostało złożone 3.06.2020 r. (data nadania k.101) Wcześniej pozwanemu doręczono odpis pozwu, złożonego 5.11.2018 r., w którym żądaniem objęto 5132,86 zł. Należy zatem uznać, że pozwany został wezwany do zapłaty przed wniesieniem pisma
z 3.06.2020 r. i w tym dniu opóźniał się ze spełnieniem świadczenia.

Natomiast w pozostałym zakresie tj. wyegzekwowanych od powoda odsetek
i kosztów, powództwo W. P. nie jest zasadne. Zarzucał on, że wyegzekwowano od niego odsetki od należności głównej, które uległy przedawnieniu. W uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie w sprawie
I C 1327/16 wskazuje się, że w pewnym zakresie istotnie doszło do przedawnienia odsetek. W sprawie z powództwa przeciwegzekucyjnego okoliczność ta mogłaby mieć znaczenie z uwagi na treść art. 840§1 pkt. 2 k.p.c. Przedawnienie jest jednym ze zdarzeń, następujących po powstaniu tytułu egzekucyjnego, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane. Ustalenie, że doszło do przedawnienia egzekwowanego roszczenia mogłoby doprowadzić do uwzględnienia takiego powództwa. Jednakże spełnienie świadczenia przedawnionego, w świetle art. 411 k.c., nie oznacza, że świadczenie było nienależne i że ten, kto je otrzymał, jest bezpodstawnie wzbogacony.

Z poczynionych ustaleń wynika, że pozwana spółka otrzymała od powoda na poczet odsetek: 1289,94 zł w postaci dobrowolnych wpłat z 2014 r. oraz 6241,67 zł
w ramach egzekucji Km 1100/16, łącznie 7531,61 zł. Odsetki za czas od dnia wskazanego w nakazie zapłaty 8.03.2002 r. do dnia nadania klauzuli wykonalności 24.05.2004 r. przedawniały się z upływem lat 10 zgodnie z art. 124 k.c. tj. z dniem 24.05.2014 r. Wynosiły one 3110,90 zł. Dalsze odsetki za opóźnienie po dniu 24.05.2004 r. należały się do dnia zapłaty, tj. najpóźniej do dnia 30.04.2014 r. – kiedy została w całości zapłacona należność główna.

Łącznie odsetki za czas od 24.05.2004 r. do 31.05.2012 r., tj. do dnia zapłaty przez powoda 1 raty na poczet należności głównej – liczone od całej należności głównej 9557,31 zł to 9507,04 zł. Te odsetki przedawniały się z upływem lat 3, zgodnie z art. 118 k.c. Przerwa biegu tego przedawnienia nastąpiła przez wszczęcie egzekucji Km 1283/05, która została umorzona jako bezskuteczna najpóźniej 21.09.2006 r. Przedawnienie dotyczyć może odsetek za okres od 22.09.2006 r. do 15.09.2013 r. - 3 lata wstecz od dnia złożenia wniosku egzekucyjnego w sprawie Km 1100/16, który ponownie spowodował przerwanie biegu przedawnienia.

Pozwanej spółce za opóźnienie tytułem odsetek - w tym odsetek przedawnionych – należy się co najmniej 12617,94 zł (3110,90 zł + 9507,04 zł),
a otrzymała od powoda na poczet odsetek 7531,61 zł. Część tej kwoty pokrywa odsetki przedawnione, ale jak wyżej wskazano, pozwana nie jest przez to bezpodstawnie wzbogacona z uwagi na treść art. 411 pkt.3 k.p.c. Również co do kwoty wyegzekwowanej na poczet kosztów postępowania, żądanie zwrotu nie znajduje oparcia w art. 405 k.c.

W części przenoszącej kwotę 5132,86 zł, wyegzekwowaną od powoda tytułem należności głównej, oddalono zatem powództwo jako bezzasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Powód poniósł bowiem koszty procesu w łącznej kwocie 2424 zł (607 zł opłaty od pozwu
i rozszerzonego powództwa, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1800 zł kosztów zastępstwa procesowego według stawki dla pierwotnej wartości przedmiotu sporu - §2 pkt. 4 i §19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie). Koszty procesu poniesione przez pozwanego wyniosły 1800 zł i obejmowały wyłącznie koszty zastępstwa procesowego. Powód wygrał proces w około 41%, co oznacza że pozwany powinien ponieść jego koszty w takiej części. Skoro ogólna suma kosztów procesu to 4224 zł, a 41% z tej sumy to 1732 zł, należy uznać, że strony poniosły koszty procesu
w stosunku odpowiadającym wynikowi procesu. Z tego powodu koszty te wzajemnie zniesiono.