Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Gałązka

Protokolant: Konrad Tkacz

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2022 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę kwoty 169 740 złotych

1. zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powoda W. S. kwotę 169 740 złotych (sto sześćdziesiąt dziewięć tysięcy siedemset czterdzieści złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 10 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powoda W. S. kwotę 7 539 złotych (siedem tysięcy pięćset trzydzieści dziewięć złotych) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 5 400 złotych (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

4. nakazuje pobrać od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 6 365 złotych (sześć tysięcy trzysta sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem opłaty od pozwu, od której powód został zwolniony.

SSO Magdalena Gałązka

Sygn. akt XX GC 1375/21

UZASADNIENIE

Powód W. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) S.A. kwoty 169 740 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i kosztami procesu.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. Pozwany jest następcą prawnym (...) Bank S.A. na skutek przejęcia tego banku przez Bank (...) S.A. W dniu 7 września 2018 roku nastąpiła rejestracja zmiany nazwy firmy pozwanego z Banku (...) S.A. na (...) Bank (...) S.A. (odpis z KRS, k - 33 do 182).

Powód jest radcą prawnym, który przez wiele lat współpracował z pozwanym oraz jego poprzednikiem prawnym ( (...) Bankiem S.A.), wykonując czynności z zakresu obsługi prawnej banku (bezsporne).

II. W okresie tej współpracy strony zawierały pisemne umowy, zarówno ramowe w zakresie windykacji wierzytelności, jak i dotyczące konkretnych zleceń (przy tym stroną jednej z umów była spółka (...) spółka z o.o. w W., której wspólnikiem był (...) Bank; będzie o tym mowa w dalszej części).

Umowy pisemne dotyczyły następujących kwestii:

1. na podstawie umowy z 16 marca 2011 roku (k-553 do 557), zawartej na czas nieokreślony, powód był zobowiązany do świadczenia na rzecz (...) Banku obsługi prawnej polegającej na sądowym i egzekucyjnym dochodzeniu wymagalnych wierzytelności pieniężnych od dłużników banku oraz na reprezentowaniu banku przed sądami i organami egzekucyjnymi w sprawach przeciwko dłużnikom banku prowadzonych w związku z dochodzeniem tych wierzytelności. Czynności te powód miał świadczyć wobec dłużników umieszczanych przez bank w zestawieniach (na tzw. listach dłużników), które bank miał przekazać powodowi. Powód miał realizować obsługę do czasu całkowitej spłaty należności banku lub uzyskania dokumentu potwierdzającego bezskuteczność egzekucji. Wynagrodzenie powoda wynosiło 12,5 % kwot wyegzekwowanych od dłużników (powiększone o podatek VAT). Wynagrodzenie miało być płatne na postawie wystawionej przez powoda faktury, w ciągu 7 dni roboczych od otrzymania przez powoda raportu przygotowanego przez bank;

2. na podstawie umowy z 8 czerwca 2011 roku (k-558 do 564), zawartej na czas nieokreślony, powód był zobowiązany do świadczenia na rzecz (...) Banku obsługi prawnej polegającej na sądowym i egzekucyjnym dochodzeniu wymagalnych wierzytelności pieniężnych od dłużników banku oraz na reprezentowaniu banku przed sądami i organami egzekucyjnymi w sprawach przeciwko dłużnikom banku prowadzonych w związku z dochodzeniem tych wierzytelności. Czynności te powód miał świadczyć wobec dłużników umieszczanych przez bank w zestawieniach (na tzw. listach dłużników), które bank miał przekazać powodowi. Powód miał realizować obsługę do czasu całkowitej spłaty należności banku lub uzyskania dokumentu potwierdzającego bezskuteczność egzekucji. Wynagrodzenie powoda wynosiło 7 % kwot wyegzekwowanych od dłużników (powiększone o podatek VAT) bądź 5,25 % kwoty ugody z dłużnikiem - w przypadku jej zawarcia. Wynagrodzenie miało być płatne na postawie wystawionej przez powoda faktury, w ciągu 7 dni roboczych od otrzymania przez powoda raportu przygotowanego przez bank;

3. na podstawie umowy zlecenia z 6 maja 2002 roku (k- 524 do 525) zawartej pomiędzy powodem (działającym wówczas jeszcze w ramach spółki cywilnej (...)) a spółką z o.o. (...) w W. jako zleceniodawcą powód był zobowiązany do prowadzenia postępowania o wypłatę odszkodowania za działki wydzielone pod drogę położoną w W. w rejonie ulic (...) (określane między stronami także jako nieruchomość przy ul. (...)). Wynagrodzenie powoda wynosiło 6% wartości odszkodowania (powiększone o podatek VAT), płatne na podstawie faktury. Wynagrodzenie miało być uiszczone w dwóch ratach: pierwsza w wysokości 3% wartości odszkodowania, płatna po potwierdzeniu w postępowaniu administracyjnym prawa do odszkodowania, druga w wysokości 3% wartości odszkodowania, płatna po wypłacie odszkodowania. Podstawą do ustalenia pierwszej raty wynagrodzenia była opinia biegłego rzeczoznawcy lub decyzja administracyjna ustalająca wysokość odszkodowania. Powodowi została zapłacona pierwsza rata wynagrodzenia z tej umowy w 2006 roku. (...) Bank był (...) spółki (...) (odpis z KRS, k- 641 do 644, faktura, k- 656, potwierdzenie zapłaty, k- 658);

4. w umowie zlecenia z 18 września 2009 roku (k - 526 do 528, odpis z KRS, k- 645 do 654, pismo powoda, k- 655) zawartej pomiędzy powodem jako zleceniobiorcą, (...) Bankiem S.A. w W. oraz spółką z o.o. (...), jako następcą prawnym (...) spółki z o.o. w W. ww. strony oświadczyły, że powód i spółka (...) są stronami umowy z 6 maja 2002 roku. Zakres czynności powoda jako zleceniobiorcy był tożsamy z czynnościami określonymi w umowie z 6 maja 2002 roku: powód zobowiązał się do świadczenia na rzecz banku pomocy prawnej i reprezentowania banku w zakresie postępowania o wypłatę odszkodowania za działki wydzielone pod drogę położoną w W. w rejonie ulic (...). Konkretne czynności powoda świadczone w ramach tego zlecenia obejmowały przede wszystkim: sporządzanie opinii prawnych, zastępstwo procesowe przez sądami, organami państwowymi i samorządowymi oraz organami egzekucyjnymi, udział w negocjacjach i udzielanie bieżących porad w powyższym zakresie. Wynagrodzenie powoda wynosiło 3% przyznanego i wypłaconego bankowi odszkodowania za ww. działki zajęte pod drogę (powiększone o podatek VAT). Miało być płatne w terminie 14 dni od dostarczenia bankowi faktury, przy czym faktura miała zostać wystawiona przez powoda po pisemnym poinformowaniu go przez bank o dacie wpływu odszkodowania na konto.

W ww. umowie z 18 września 2009 roku powód i spółka (...) oświadczyły także, że rozwiązują umowę z 6 maja 2002 roku i zrzekają się wszelkich roszczeń z tytułu jej wykonywania. Z kolei powód i bank złożyli oświadczenie, że wszelkie czynności, jakie powód wykonywał dotychczas na podstawie pełnomocnictw udzielonych przez bank w celu uzyskania odszkodowania za ww. działki, wykonywał na warunkach określonych w umowie z 18 września 2009 roku, w związku z czym wynagrodzenie za te usługi zostanie "ustalone i wypłacone na zasadach określonych w niniejszej umowie".

III. 1. Na podstawie ustnej umowy zlecenia z (...) Bankiem S.A. powód prowadził także postępowanie windykacyjne przeciwko następującym dłużnikom (...) Banku: (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., H. R. oraz S. W., będącemu właścicielem nieruchomości przy ul. (...) w P.. Zadaniem powoda było uzyskanie tytułu wykonawczego, a następnie prowadzenie na jego podstawie postępowania egzekucyjnego w celu skutecznego wyegzekwowania wierzytelności banku.

Współpraca stron w zakresie zleconych czynności trwała w latach 2005 - 2017. W tym okresie powód opracował koncepcję działań, wysłał dłużnikom zawiadomienia o wypełnieniu weksli, sporządził powództwa o zapłatę oraz rozmaite inne pisma procesowe oraz środki zaskarżenia w postaci zażaleń, apelacji i kasacji, uczestniczył w imieniu banku w rozprawach sądowych oraz występował w postępowaniach egzekucyjnych, wieczystoksięgowych i klauzulowych. W tych postępowaniach składał w imieniu banku także oświadczenia materialnoprawne, m. in. o zaliczeniu wierzytelności banku na poczet ceny nabycia nieruchomości (zestawienie czynności sporządzone post factum na wniosek pozwanego i niekwestionowane przez niego wraz z korespondencją mailową w tej kwestii, k - 13 do 20, k- 316 i verte - 317, k- 320 do 321, pismo z 3.03.2015 r., k- 9, pismo z 3.04.2015 r., k- 10, dowód wpłaty, k- 501).

W trakcie współpracy w zakresie tego zlecenia pozwany ani nie żądał od powoda raportów z wykonanych czynności ani też powód nie sporządzał takich raportów z własnej inicjatywy. Dokument pisemnej umowy nie został odnaleziony (korespondencja mailowa, k- 316 i verte, bezsporne).

Strony nie określiły wysokości wynagrodzenia za wykonanie tego zlecenia (zeznania powoda, 00:12:50 do 00:14:30, 00:16:20 do 00:19:00 protokołu elektronicznego, k- 783, zeznania świadka D. T. 00:43:40 do 00:45:20 protokołu elektronicznego, k- 632).

2. Działania powoda doprowadziły do skutecznego zakończenia postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z 23 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w Poznaniu przysądził na rzecz pozwanego banku własność nieruchomości położonej przy ul. (...) w P., dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...). Sąd ujawnił w postanowieniu, że bank nabył prawo własności za cenę 6 883 158 złotych (postanowienie, k- 11 i verte, uzasadnienie, k- 508 do 512, obwieszczenie o licytacji, k- 515).

3. Pismem z 13 listopada 2017 roku pozwany odwołał następujące pełnomocnictwa procesowe udzielone powodowi:

- pełnomocnictwo z 6 czerwca 2011 roku do reprezentowania w zakresie postepowania egzekucyjnego prowadzonego przez P. B., komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań - Stare Miasto m.in. z nieruchomości położonej w P. przy ul. (...);

- pełnomocnictwo z 22 kwietnia 2015 roku do reprezentowania w sprawie z powództwa H. R. toczącej się przez Sądem Rejonowym Poznań – Stare Miasto w Poznaniu VII Wydział Cywilny (odwołanie pełnomocnictw, k- 21).

Następnie pismem z 29 grudnia 2017 roku pozwany złożył oświadczenie, że intencją banku była kompleksowa rezygnacja z usług świadczonych przez powoda na mocy odwołanych pełnomocnictw, w tym także zakończenie relacji umownych, z których pełnomocnictwa się wywodzą. W piśmie tym pozwany, na wypadek istnienia wątpliwości, wypowiedział powodowi "wszelkie relacje umowne, obejmujące prowadzenie (...) spraw sądowych, w tym też egzekucyjnych", do których prowadzenia powód był umocowany na podstawie pełnomocnictw (oświadczenie, k- 22).

4. Pozwany w dniu 2 grudnia 2019 roku sprzedał nieruchomość przy ul. (...) w P. za cenę 6 350 000 złotych (akt notarialny, k - 348 do 359).

IV. Powód i pozwany nie mogli porozumieć się co do kwoty wynagrodzenia należnej powodowi za wykonanie zlecenia opisanego w punkcie III. Prowadzili w tym zakresie negocjacje, w trakcie których składali rozmaite propozycje rozliczenia, nie znajdujące aprobaty drugiej strony. Propozycje składane przez bank były następujące: prowizja za sukces w wysokości 2% od kwoty 6,9 mln złotych zapłaconej przez bank po drugiej nieskutecznej licytacji, tj. kwota 138 000 złotych netto plus VAT, bądź 2% od ceny, za jaką bank sprzeda nieruchomość po jej przejęciu, pod warunkiem zawarcia porozumienia o całkowitym rozliczeniu się wraz ze zrzeczeniem się przez powoda przyszłych roszczeń (korespondencja, k- 12, k- 23 -24, k- 31-32, k- 318, k- 322 verte, k- 325, k- 333 i verte, k- 334 verte - 335, k- 337, k- 340-341, k-346 i verte, k- 347 i verte, k- 671 - 672).

Z kolei powód składał propozycje rozliczenia wykonanej pracy także w formule wynagrodzenia za sukces, w przedziale pomiędzy 6% a 10% kwoty, za jaką bank sprzeda nieruchomość lub zmniejszy dług dłużników (korespondencja, k- 317, k- 322, k- 326 i verte, k- 334, k-336 i verte, k-338, k-339 verte).

Ostatecznie powód wystawił fakturę pro forma nr (...) na kwotę 169 740 złotych i wezwał pozwanego do jej zapłaty jako bezspornej części wynagrodzenia. Pozwany uzależniał płatność faktury od zrzeczenia się przez powoda dalszych roszczeń (korespondencja, k- 25 do 29, k- 346 i verte, k- 347 i verte, k- 529, k- 531).

V. Powód ustalił samodzielnie wysokość swojego wynagrodzenia na kwotę 594 090 złotych stanowiącą 7% od ceny 6, 9 mln, jaką bank zapłacił w licytacji komorniczej za nieruchomość przy (...) w P.. Pismem z 3 grudnia 2018 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty ww. kwoty tytułem wynagrodzenia za wykonanie umowy dotyczącej windykacji (związanej z nieruchomością przy (...) w P.). Następnie pismem z 3 stycznia 2019 roku powód złożył pozwanemu oświadczenie o potrąceniu kwoty 594 000 złotych stanowiącej jego wierzytelność o wynagrodzenie z wierzytelnością pozwanego z tytułu kredytu udzielonego powodowi przez poprzednika prawnego pozwanego w wysokości 253 587, 30 złotych (pisma powoda, k- 360 - 361 i verte).

VI. Dochodzenie roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za powód rozdzielił na dwie sprawy sądowe. Niniejsza sprawa dotyczy kwoty 169 740 złotych. Kwoty 170 762,70 złotych powód domagał się w sprawie XX GC 539/21. Pozostała część roszczenia została objęta oświadczeniem o potrąceniu opisanym w pkt. V.

W sprawie XX GC 539/21 tut. Sąd 8 marca 2022 roku wydał wyrok uwzględniający powództwo - zasądzający powodowi kwotę 170 762,70 złotych. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd wskazał, że powodowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości 3% od kwoty 6 350 000 złotych, powiększone o podatek VAT. Dokonując ustaleń w zakresie wysokości należnego wynagrodzenia, Sąd odwołał się do wynagrodzenia za czynności powoda w odniesieniu do nieruchomości przy ul. (...) w W.. Sąd uznał, że - z uwagi na podobieństwo podejmowanych czynności - wynagrodzenie ustalone w tej umowie z 18 września 2019 roku jest miarodajne także dla określenia wysokości należnego powodowi wynagrodzenia także w niniejszej sprawie (wyrok z uzasadnieniem, k- 688 verte do 698).

Wyrok w sprawie XX GC 539/21 nie jest prawomocny, ponieważ pozwany bank złożył apelację, kwestionując rozstrzygnięcie częściowo. Apelacja nie została jeszcze rozpoznana (apelacja, k- 699 do 703).

Na rzecz powoda został wydany wyrok także w sprawie XX GC 451/19, która dotyczyła wynagrodzenia z umowy z 18 września 2009 roku, opisanej wyżej w pkt. II.4 (wyrok, k- 533, pozew, k- 534 do 536, dokumenty postępowania w przedmiocie wywłaszczenia, k- 659 do 667).

Powyższym dowodom Sąd nadał walor wiarygodności. Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty, których nie kwestionowała żadna ze stron, wiarygodne zeznania świadka D. T. i powoda. Okoliczności faktyczne ujawnione przez świadka oraz powoda bądź znalazły potwierdzenie w dowodach z dokumentów bądź nie były kwestionowane przez strony. Rozbieżności między stronami miały charakter prawny i wynikały z odmiennych poglądów prawnych stron co do tego, na podstawie jakich kryteriów winno być wyliczone wynagrodzenie powoda wobec braku pisemnej umowy w tym zakresie oraz co do tego, czy pozwany uznał roszczenie powoda w zakresie kwoty dochodzonej w niniejszej sprawie. Wśród złożonej przez pozwanego korespondencji mailowej znajduje się wprawdzie mail, w którym przedstawiciel pozwanego kwestionuje w ogóle istnienie między stronami jakiejkolwiek umowy dotyczącej wykonywanych przez powoda czynności związanych z egzekucją wierzytelności wobec dłużników - właścicieli nieruchomości przy (...) w P., określając ją mianem "rzekomej umowy" (k-325). Ostatecznie jednak pozwany w niniejszej sprawie nie kwestionował, że strony łączyła ustna umowa zlecenia stanowiąca podstawę działań podejmowanych przez powoda oraz że powód wykonywał czynności na jej podstawie. Kwestionował jedynie żądaną przez powoda wysokość wynagrodzenia, wskazując, że powód nie udowodnił, jakie były uzgodnienia stron w tym zakresie.

Dla porządku należy także wskazać, że część dokumentów nie miała znaczenia w niniejszej sprawie. Dotyczy to złożonych przez powoda umów o świadczenie obsługi prawnej oraz umów współpracy zawartych z innymi niż pozwany podmiotami (umowy, k- 565 do 582), a także artykułu prasowego (k- 673 do 676).

Sąd Okręgowy zważył co następuje: powództwo prawie w całości jest zasadne.

Strony łączyła umowa zlecenia, na podstawie której powód podejmował przez wiele lat działania windykacyjne wobec dłużników pozwanego: (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., H. R. oraz S. W., właściciela nieruchomości przy ul. (...) w P.. Działania te zakończyły się wydaniem prawomocnych wyroków sądowych w kilku sprawach, a następnie były kontynuowane przeciwko kolejnym dłużnikom, na których przeszła własność nieruchomości dłużników przy ul. (...) w P..

Działania powoda, szczegółowo opisane w pkt. III.1. i III. 2. stanu faktycznego i trwające od 2005 roku do listopada 2017 roku, kiedy to zostało odwołane powodowi pełnomocnictwo procesowe, doprowadziły do skutecznego wyegzekwowania wierzytelności banku względem tych dłużników - poprzez przejęcie ww. nieruchomości przez bank, a następnie sprzedaż tej nieruchomości, z zaliczeniem wierzytelności dłużników wobec banku na poczet ceny sprzedaży.

Jest niewątpliwe, że strony nie zawarły umowy zlecenia na wykonywanie ww. czynności na piśmie, a jedynie ustnie, oraz że w tej ustnej umowie nie została określona wysokość wynagrodzenia dla powoda - a w każdym razie w niniejszym postępowaniu nie udało się ustalić tej wysokości. Powód nie pamiętał ustaleń w zakresie wynagrodzenia, ani nawet tego, czy zostało ono w ogóle w tej umowie określone, zaś przesłuchanie osoby zawierającej w imieniu (...) Banku ustną umowę z powodem było niemożliwe z powodu śmierci tej osoby.

Zawarcie umowy zlecenia wyłącznie w formie ustnej, jak i nieodnalezienie nigdy dokumentu potwierdzającego jej treść, jest między stronami bezsporne. Bank wypowiedział powodowi zarówno tę umowę, jak i udzielone na jej podstawie pełnomocnictwo procesowe. Złożone przez bank wypowiedzenie umowy i pełnomocnictwa procesowego potwierdza zresztą zarówno fakt zawarcia umowy, jak i jej treść (polegającą m. in. na reprezentowaniu w egzekucji m.in. z nieruchomości położonej przy ul. (...) w P.).

Ponieważ strony nie uzgodniły wynagrodzenia, a brak jest obowiązującej taryfy, powodowi w myśl art. 735 § 2 k.c. należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Na podstawie przeprowadzonych dowodów Sąd ustalił, że strony nie uzgodniły wynagrodzenia odwołującego się do czasu pracy, wypłacanego w miarę postępu czynności, skoro przez tyle lat trwającego zlecenia powód nie przedstawiał (...) Bankowi żadnego zestawienia wykonanych czynności, a (...) Bank nie żądał od niego składania takiego zestawienia. Sąd dostrzega, że na żądanie pozwanego jako następcy prawnego pierwotnego zleceniodawcy powód takie zestawienie czynności ostatecznie sporządził. Nie ma ono jednak znaczenia dla ustalenia, że wynagrodzenie powoda nie było uzależnione od sporządzania jakichkolwiek zestawień (przedmiotowych bądź godzinowych). Wykaz dla pozwanego powód sporządził wyłącznie na jego prośbę, kiedy strony, już w warunkach sporu o wysokość wynagrodzenia, podejmowały próby polubownego jego rozwiązania.

Z uwagi na powyższe, właściwym wynagrodzeniem odpowiadającym wykonanej pracy jest więc wynagrodzenie za efekt w postaci doprowadzenia do skutecznej realizacji przez bank wierzytelności wobec dłużników. Zwyczajowo wynagrodzenie tego rodzaju wyliczane jest jako procent od kwoty, którą strony uznają za ten „efekt”. Wymaga ono przesądzenia dwóch elementów: kwoty, która winna stanowić podstawę wyliczenia wynagrodzenia, oraz wskaźnika procentowego, jaki należy przyjąć. W zakresie kwoty Sąd w niniejszej sprawie uznaje, że winna być to kwota 6 350 000 złotych stanowiąca uzyskaną przez bank cenę sprzedaży za przejętą nieruchomość na podstawie umowy sprzedaży z 2 grudnia 2019 roku. Tylko ta kwota, nie zaś wcześniejsza cena przysądzenia własności czy wartość oszacowania, stanowi realną korzyść banku pomniejszającą zobowiązanie pierwotnych dłużników. Jako taka stanowi „namacalne”, a tym samym właściwe kryterium odniesienia. Sąd w niniejszej sprawie podziela więc stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w sprawie XX GC 539/21, który także przyjął tę kwotę jako podstawę swoich obliczeń.

Jeśli zaś chodzi o wskaźnik procentowy, to poszukując adekwatnego miernika oceny pracy powoda, należy wskazać, że spośród wszystkich zawartych przez strony umów, opisanych w pkt. II stanu faktycznego, takiego właściwego miernika dostarcza pisemna umowa z 6 maja 2002 roku, która następnie została zmieniona pisemną umową z 18 września 2009 roku (opisane w pkt. II. 3 i II. 4 stanu faktycznego). Czynności wykonywane przez powoda na podstawie ww. umowy (tożsame przed zmianą i po zmianie, niejako „przejęte” do umowy zmienionej 18 września 2009 roku) polegały na doprowadzeniu do uzyskania odszkodowania za działki wydzielone pod drogę położoną w W. w rejonie ulic (...) w W. (tzw. działki (...), co obejmowało prowadzenie czasochłonnej procedury administracyjnej i sądowo – administracyjnej, reprezentowanie w tych postępowaniach czy sporządzanie pism procesowych.

Czynności podejmowane przez powoda na podstawie umowy będącej przedmiotem niniejszej sprawy (ustnej), dotyczące konkretnych dłużników i konkretnej egzekucji z nieruchomości przy (...) w P., były więc nie tylko najbardziej zbliżone pod względem przedmiotu i czasochłonności do czynności powoda wykonywanych na podstawie powołanych wyżej pisemnych umów z 6 maja 2022 roku i 18 września 2009 roku, ale także były co najmniej tak samo skomplikowane pod względem prawnym i faktycznym. Tym samym właściwy wskaźnik procentowy wynagrodzenia w niniejszej sprawie powinien odpowiadać temu, jaki przysługiwał powodowi za uzyskanie odszkodowania za tzw. działki Giełdowa.

Wynagrodzenia powoda za prowadzenie ww. sprawy wynosiło 6%, przy czym 3% zostało wypłacone powodowi na podstawie umowy z 6 maja 2002 roku, a kolejne 3% - było należne na podstawie umowy z 18 września 2009 roku. Pozwany bank jako strona umowy z 18 września 2009 roku miał tego świadomość. Gdyby strony tej umowy, w tym pozwany bank, chciały ustalić maksymalny poziom wynagrodzenia powoda na 3%, a tym samym ograniczyć wynagrodzenie powoda w stosunku do uzgodnień z 6 maja 2002 roku, ujęłyby to w umowie wprost. Tymczasem strony umowy z 18 września 2009 roku uzgodniły 3% wynagrodzenia mając świadomość, że pierwsze 3% zostało już zapłacone powodowi wcześniej, przed zawarciem umowy z 18 września 2009 roku. Tym samym do umowy z 18 września 2009 roku przejęto ustalenia dotyczące wynagrodzenia zawarte w umowie z 6 maja 2002 roku i uregulowano sposób wypłaty pozostałej części wynagrodzenia, tzn. tej, która w dotychczasowej umowie (z 6 maja 2002 roku) stanowiła drugą ratę tego wynagrodzenia .

Kontynuację umowy z 6 maja 2002 roku wprost wyraża treść § 6 ust. 2 umowy z 18 września 2009 roku, zgodnie z którym wszelkie czynności, jakie zleceniobiorca wykonywał dotychczas na podstawie pełnomocnictw udzielonych przez bank w celu uzyskania odszkodowania za działki (w rejonie (...), (...) i (...)) „wykonywał na warunkach określonych w niniejszej umowie”. Analizowane postanowienie umowne stanowi następnie, że „wynagrodzenie za te usługi zostanie ustalone i wypłacone na zasadach określonych w niniejszej umowie”. Treść tego zastrzeżenia umownego, w powiązaniu ze wskazanym w § 4 ust. 1 umowy wskaźnikiem 3%, nie stanowi jednak argumentu za uznaniem, że na tym poziomie (3%) zostało ustalone wynagrodzenie powoda. Należy zwrócić uwagę, że analizowane postanowienie umowne zostało sformułowane w trybie przyszłym („wynagrodzenie zostanie ustalone i wypłacone”) mimo świadomości, że 3% wynagrodzenia zostało już powodowi wypłacone na podstawie umowy z 6 maja 2002 roku. Umowa z 18 września 2002 roku w żaden sposób nie odnosi się do tej kluczowej przecież kwestii: ani nie nakazuje zwrotu wypłaconej uprzednio kwoty (stanowiącej pierwszą ratę wynagrodzenia z umowy z 6 maja 2002 roku) ani nie określa, że wypłacone już wynagrodzenie stanowi całość wynagrodzenia należnego W. S. za wykonywane czynności. Milczenie umowy z 18 września 2009 roku co do kwestii wypłaconego już wynagrodzenia połączone ze stanowczą deklaracją, że wynagrodzenie w wysokości 3% (§ 4 ust. 1) „zostanie ustalone i wypłacone” (§ 6 ust. 2) oznacza, że strony umowy z 18 września 2009 roku uregulowały w niej jedynie uprawnienie W. S. do drugiej raty wynagrodzenia za prowadzenie sprawy odszkodowania za wywłaszczenie działek, że miały świadomość, że pierwsza rata została już wypłacona oraz że całość należnego wynagrodzenia wynosi 6%.

Sąd dostrzega, że w umowie z 18 września 2009 roku powód i spółka z o.o. (...) (następca (...)) oświadczyły, że rozwiązują umowę z 6 maja 2002 roku (w § 6 ust. 1, k- 528). Nie ma to jednak znaczenia w niniejszej sprawie. Nie zmienia bowiem faktu, że należne powodowi wynagrodzenie za wykonywanie czynności wynikających z umowy z 6 maja 2002 roku, których kontynuację przewidywała umowa z 18 września 2009 roku i które są najbardziej zbliżone do nakładu pracy w sprawie niniejszej, wynosiło łącznie 6% liczonych od kwoty uzyskanego odszkodowania za wywłaszczenie działek. Zobowiązanie pozwanego do zapłaty tylko 3% tej kwoty stanowiło jedynie konsekwencję przystąpienia przez niego do umowy z powodem na pewnym etapie wykonywania przez tego ostatniego czynności zainicjowanych umową z 6 maja 2002 roku.

Należne powodowi wynagrodzenie za wykonanie czynności wynikających z ustnego zlecenia stanowi zatem 6% od kwoty 6 350 000 złotych, czyli wynosi 381 000 złotych netto = 468 630 złotych brutto (w tym VAT = 87 630 złotych). Dochodzona pozwem kwota mieści się w powyższym zakresie.

Mając to wszystko na uwadze, na podstawie art. 735 § 1 i 2 k.c. Sąd zasądził powodowi od pozwanego kwotę 169 740 złotych.

Powód podzielił swoje roszczenie z tytułu wynagrodzenie (które błędnie ustalił na kwotę 594 090 złotych) na dwa powództwa, a w pozostałym zakresie złożył oświadczenie o potrąceniu. Uwzględniając należną powodowi wysokość wynagrodzenia (468 630 złotych) należy stwierdzić, co następuje: kwota 170 762, 70 złotych została zasądzona w sprawie XX GC 539/21, a kwota 169 740 złotych w sprawie niniejszej. Skutecznie przedstawiona do potrącenia może więc być tylko pozostała kwota 128 127, 30 złotych (468 630 złotych - 170 762, 70 złotych - 169 740 złotych = 128 127, 30 złotych). Tylko w zakresie tej kwoty oświadczenie powoda z 3 stycznia 2019 roku może wywoływać skutek umorzenia wzajemnych zobowiązań.

W związku z treścią wydanego wyroku zasądzającego należy odnieść się jeszcze do dwóch kwestii, materialnej i procesowej: argumentu powoda o uznaniu roszczenia oraz zarzutu pozwanego o naruszeniu zasady zawisłości sporu. Argument powoda był bezprzedmiotowy, zaś zarzut pozwanego - niezasadny. Stanowisko pozwanego - który nie kwestionował, że powodowi przysługuje wynagrodzenie za czynności wykonane na podstawie ustnej umowy, a jedynie wskazywał, że nie wiadomo w jakiej wysokości oraz który formułował na etapie przedsądowym pewne propozycje rozliczenia - wcale nie musiało podlegać ocenie co do tego, czy stanowi uznanie. Rozważanie kwestii uznania byłoby celowe jedynie w kontekście oceny przedawnienia roszczenia. Taki zarzut nie został jednak w niniejszej sprawie zgłoszony.

Orzekając w niniejszej sprawie Sąd nie naruszył także powagi rzeczy osądzonej ani zasady zawisłości sporu. W wyroku w sprawie XX GC 539/21 Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził powodowi roszczenie przyjmując, że jego wynagrodzenie winno wynosić 3%. W niniejszej sprawie Sąd zasądził powodowi pozostałą część wynagrodzenia, tj. dodatkowe 3%, uznając, że wynagrodzenie powoda winno wynosić 6%. Mimo nieco innego uzasadnienia, sentencje wyroków w obu sprawach nie pozostają ze sobą w sprzeczności, bowiem dotyczą innych części tego samego roszczenia.

Sąd orzekający w sprawie cywilnej jest związany wyłącznie prawomocnym wyrokiem ujawnionym w sentencji wyroku, nie zaś uzasadnieniem tego wyroku (art. 365 § 1 k.p.c.). Zakresem prawomocności materialnej jest objęty tylko ostateczny wynik rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Prawomocny wyrok uwzględniający powództwo częściowe nie tylko nie pociąga za sobą powagi rzeczy osądzonej w procesie o kolejną część tego samego świadczenia, lecz także nie oddziałuje wiążąco w kolejnym procesie jako prejudykat (por. uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z 10 lutego 2021 r., I ACa 562/19, Legalis).

Przekładając te zasady na okoliczności niniejszej sprawy należy wskazać, że Sąd w niniejszej sprawie miał kompetencję do dokonania samodzielnych ustaleń w zakresie zgłoszonego roszczenia, innych od ustaleń dokonanych przez Sąd w sprawie XX GC 539/21. Rozbieżność ustaleń wynika z tego, że – mimo zgodnego wykorzystania przez oba sądy tej samej pisemnej umowy jako miernika do ustalenia wysokości wynagrodzenia powoda za wykonanie także ustnego zlecenia – odmiennie została ustalona wysokość wynagrodzenia przysługującego powodowi na podstawie tej pisemnej umowy.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od 10 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty. Niezbędnym elementem wyliczenia wysokości wynagrodzenia była cena sprzedaży nieruchomości przy (...) w P., a umowa sprzedaży została zawarta dopiero 2 grudnia 2019 roku. Powód wzywał pozwanego do wypłaty wynagrodzenia we wcześniejszym terminie (art. 455 k.c.), jednak przesłanka żądania wypłaty zaktualizowała się dopiero 2 grudnia 2019 roku. W tym stanie rzeczy, wyznaczony przez powoda na zapłatę termin 7 dni rozpoczął swój bieg dopiero 2 grudnia 2019 roku, i upłynął 9 grudnia 2019 roku. Od dnia następnego pozwany pozostaje w opóźnieniu; stąd odsetki zostały zasądzone od 10 grudnia 2019 roku, a roszczenie odsetkowe za wcześniejszy okres Sąd oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., zgodnie z którym mimo częściowego tylko uwzględnienia żądań, Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swojego żądania. Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie. Powództwo zostało wprawdzie częściowo oddalone, jednak nieznaczny zakres tego oddalenia uzasadnia uznanie pozwanego za przegrywającego spór w całości.

Na poniesione przez powoda koszty procesu składały się: opłata od pozwu w wysokości 2 122 złotych, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5 400 złotych (naliczone zgodnie z § 2 punkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. 2015, poz. 1804) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych – łącznie 7 539 złotych.

Pozostałą część opłaty od pozwu w kwocie 6 365 złotych, od uiszczenia której powód został zwolniony, Sąd nakazał pobrać od pozwanego, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1125), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy.

Mając to wszystko na uwadze Sąd orzekł jak w wyroku.

SSO Magdalena Gałązka