Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2022 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku R. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górnicza

na skutek odwołania R. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 11 maja 2022 r. sygn.: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy R. L. prawo do emerytury górniczej od dnia (...) roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy R. L. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

Sygn. akt V U 419/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił R. L. prawa do emerytury górniczej wskazując, że udokumentował jedynie 9 dni pracy górniczej.

Do stażu pracy górniczej ZUS nie zaliczył wnioskodawcy okresów zatrudnienia:

-

od dnia 20 listopada 1992r. do dnia 31 stycznia 1993r. na stanowisku kierowca

-

od dnia 1 lutego 1993r. do dnia 28 lutego 1999r., na stanowisku kierowca-mechanik,

- od dnia 1 marca 1999r. do dnia 30 listopada 2005r. na stanowisku kierowca prowadzący stale samochody ciężarowe pow. 3,5 t.,

-

od dnia 1 grudnia 2005r. do 31 maja 2006r. na stanowisku kierowca samochodów ciężarowych (członowych) 13-20 t.,

-

od dnia 1 czerwca 2006r. do 16 listopada 2006r. na stanowisku kierowca samochodów ciężarowych (członowych) pow. 20 t.,

ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku, oraz okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do nadal, ponieważ będąc zatrudnionym na stanowisku kierowca operator sprzętu technicznego na odkrywce wnioskodawca wykonywał takie same czynności jak przed zmianą nazewnictwa. Ponadto wskazał, że wnioskodawca nie złożył wniosku o przekazania środków zgromadzonych na rachunku w otwarty, funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

W odwołaniu z dnia 6 czerwca 2022 roku pełnomocnik R. L. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie swemu mocodawcy prawa do emerytury górniczej oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pełnomocnik wskazał, że wnioskodawca w (...) B. wykonywał pracę w Oddziale (...) (...) i przewoził nadkład i złoże po odkrywce węgla brunatnego samochodami ciężarowymi. Wskazał, że pomimo zmiany nazewnictwa stanowiska pracy wykonywał on takie same czynności, które odpowiadają zatrudnieniu na stanowisku kierowcy operatora samochodowego sprzętu technicznego na odkrywce wymienionego w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. nr 2 pod poz. 6.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca R. L. urodził się w dniu (...) W dniu 17 marca 2022r. wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. Ubezpieczony nadal pracuje w (...) S.A (wcześniej (...)

(...) Spółka Akcyjna).

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 akt emerytalnych)

Wnioskodawca podjął pracę w (...) od dnia 19 kwietnia 1991 r. jako górnik eksploatacji przenośników taśmowych. Skarżący w okresie od 25 kwietnia 1991 r. do 21 października 1992r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: umowa o pracę z 16.04.1991r., k. 1 części B akt osobowych, świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 6 akt ZUS)

Po odbyciu służby wojskowej R. L. powrócił do pracy w (...)

(...) i zajmował kolejno następujące stanowiska:

-

od dnia 20 listopada 1992r. do 31 stycznia 1993r. - kierowca w oddziale (...),

-

od dnia 1 lutego 1993r. do 28 lutego 1999r. — kierowca-mechanik w oddziale (...),

-

od dnia 1 marca 1999r. do 30 listopada 2005r. — kierowca prowadzący stale samochody ciężarowe pow. 3,5t. w oddziale (...), od dnia 1 grudnia 2005r. do 31 maja 2006r. - kierowca samochodu ciężarowego (członowego) 13-20t.,

-

od dnia 1 czerwca 2006r. do 16 listopada 2006r. - kierowca samochodu ciężarowego

(członowego) powyżej 20t., od dnia 17 listopada 2006 roku do nadal - kierowca-operator samochodowego sprzętu technicznego na odkrywce.

Na ww. stanowiskach wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: umowa o pracę z dnia 20 listopada 1992r. k. 11 , angaż z 8 marca 1993r. k.

14, angaż z 16 marca 1999r. k. 21, angaż z 16 listopada 2005r. k.33, angaż 29 maja 2006r. k. 36, wniosek o zmianę nazwy stanowiska pracy k. 42, angaż z 29 grudnia 2006r. k. 43 cześć B akt osobowych)

W spornym okresie od dnia 20 listopada 1992r. do chwili wydania zaskarżonej decyzji wnioskodawca pracował w oddziale (...) (...). Pracownicy tego oddziału sprzętem samochodowo — technologicznym świadczą usługi na rzecz oddziałów górniczych odkrywki i zwałowiska (...) i są delegowani do wywożenia kopalin na oddziały górnicze.

R. L. w spornym okresie był kierowany na oddziały górnicze (...), (...) i (...) i podlegał dozorowi oddziałów górniczych podczas pracy. Wnioskodawca wykonywał i wykonuje obowiązki kierowcy pojazdów samochodowych ciężarowych samowyładowczych oraz wozideł górniczych będących na wyposażeniu oddziału, są to pojazdy marki T., S., R., M. i (...) o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Sprzęt ten jest wykorzystywany do prac transportowych kopalin górniczych nieprzerwanie i w pełnym wymiarze godzin pracy na terenie Kopalni (...). Pojazdami tymi, z wywrotem skrzyni ładunkowej wnioskodawca przewoził kopaliny górnicze tj. złoże i nadkład na terenie odkrywki w miejsca wyznaczone przez dozór. Kopaliny przewoził spod urabianej ściany koparki wielonaczyniowej. Nadkład czyli kamienie, żwir, piasek woził do wymiany gruntu pod stacjami napędowymi albo do utwardzania dróg dojazdowych na odkrywce, a większe skały trudno urabialne ze ścian nadkładowych dowoził do kruszarki.

Do obowiązków wnioskodawcy jako kierowcy samochodu do przewożenia kopalin, należało także :

-

obsługiwanie pojazdu zgodnie z przeznaczeniem i przydzielonymi zadaniami w oddziałach górniczych, w tym obsługa techniczna;

-

rozładowywanie samochodu za pomocą załączenia skrzyni wyładowczej, co polegało na załączeniu w kabinie kierowcy pompy elektrycznej i zamknięciu obiegu oleju, żeby siłownik podniósł skrzynię wyładunkową;

Wnioskodawca nie pracował w warsztacie naprawczym, nie był mechanikiem.

Wszystkie obowiązki wnioskodawca wykonywał na terenie odkrywki. Wnioskodawca wykonywał swoje czynności stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Otrzymywał dodatek za pracę na odkrywce.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy z dnia 28 lipca 2022r., k. 14 akt sprawy, zeznania świadka S. Z., nagranie od minuty 3:32 do minuty 10:31, zeznania świadka S. P., nagranie od minuty 10:43 do minuty 18:13, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 19:26 do minuty 24:05, protokół z rozprawy z dnia 24 listopada 2022r.)

Na posiedzeniu w dniu 29 lipca 2014r. roku Komisja Weryfikacyjna ustaliła min., że wnioskodawca w okresie:

- od dnia 20 listopada 1992r. do dnia 31 grudnia 1998r.

pracował jako kierowca — operator samochodowego sprzętu technicznego na odkrywce, to jest na stanowisku wymienionym w poz. 6 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.

(dowód: protokół z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej z dnia 29 lipca 2014r., k. 32 akt emerytalnych)

W świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 10 marca 2022r. pracodawca ubezpieczonego zaświadczyła m.in., że R. L. w okresie od dnia 20 listopada 1992r. do nadal, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górnicza na stanowisku kierowcy — operatora samochodowego sprzętu technicznego na odkrywce, to jest na stanowisku wymienionym pod poz. 6 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 10 marca 2022r., k. 6 akt emerytalnych)

Oświadczenie o przekazaniu środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa R. L. złożył w dniu 14 czerwca 2022r.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca, z uwagi na ukończony 50 r.ż. posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. l . ZUS podnosił ponadto w zaskarżonej decyzji, że wnioskodawca nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. Takie oświadczenie — jak przyznał organ rentowy - R. L. złożył w dniu 14 czerwca 2022r.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.

z 2022r. poz. 504.), zwanej dalej ustawą. Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy emerytura górnicza przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat życia;

2)  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. l ;

3)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 2() lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Zgodnie z art. art. 50b ww. ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei w myśl art. 50 c ust. 1 pkt 4 ustawy za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3 ustawy, Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995r., Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Rozporządzenie wykonawcze nie może bowiem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy.

Wnioskodawca dysponował świadectwem z dnia 10 marca 2022 roku wystawionym przez (...) z siedzibą w R. potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w spornym okresie zatrudnienia od 20 listopada 1992 roku do wystawienia świadectwa na stanowisku kierowcy - operatora samochodowego sprzętu technicznego na odkrywce wymienionym w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 2 poz. 6.

Należy podnieść, że treść świadectwa wykonywania pracy górniczej nie została w sposób prawidłowy sformułowana, gdyż nie określa rodzaju prac, które faktycznie wykonywał skarżący, jak tego wymaga art. 50c ustawy, a jedynie zajmowane przez niego stanowisko. Tymczasem o uznaniu konkretnej pracy (wykonywanych czynności służbowych) za pracę górniczą w rozumieniu przepisów emerytalno-rentowych decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie nazwa stanowiska, protokół komisji weryfikacyjnej czy wreszcie świadectwo pracy.

Zatem kierowca - operator samochodowego sprzętu technicznego na odkrywce tylko wtedy uzyska potwierdzenie zatrudnienia przy pracy górniczej, gdy na odkrywce w kopalni węgla brunatnego pracował przy urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych (tak: postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 2012-04-04, I UK 440/11). Z kolei górnik kopalni odkrywkowej wówczas, gdy wykonywał prace w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Legitymowanie się zatem przez skarżącego świadectwem wykonywania pracy górniczej nie oznacza jeszcze, że rzeczywiście wykonywał on prace górnicze. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. W całym spornym okresie — jak wynika z dokumentów osobowych — wnioskodawca pracował na oddziale (...). Charakter pracy na oddziale (...) Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: i wnioskodawcy, a także charakterystyki stanowiska pracy z dnia 27 maja 2015 roku przedłożonych przez pracodawcę skarżącego.

Górniczy charakter pracy wnioskodawcy poczynając od dnia 20 listopada 1992 roku Sąd ustalił na podstawie zgromadzonej w sprawie dokumentacji pracowniczej, w tym charakterystyki pracy oraz kompatybilnych, spójnych i wiarygodnych zeznań świadków: S. Z. i S. P.. Świadkowie pracowali w spornym okresie razem z wnioskodawcą w tym samym oddziale, to jest eksploatacji (...)-3, na tych samych stanowiskach, a zatem dysponowali bezpośrednią wiedzą co do stałych, codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego.

Prace wnioskodawcy w całym spornym okresie— jak wynika ze zgodnych zeznań świadków: S. Z. i S. P. oraz wnioskodawcy — miały jednolity charakter i polegały na transportowaniu samochodami ciężarowymi samowyładowczymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony (typu wywrotka) nadkładu i złoża spod ściany urabiającej koparki wielonaczyniowej pod kruszarki na terenie odkrywki lub inne miejsce na odkrywce wyznaczone przez dozór kopalni. Czynności te wykonywał wyłącznie na odkrywce. Innych obowiązków w spornym okresie nie wykonywał.

Prace te mieszczą się w pojęciu prac przy zmechanizowanym przewozie nadkładu i złoża, o których mowa w art. 50c ust 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zważywszy, że w/ prace górnicze wnioskodawca wykonywał na odkrywce każdego dnia roboczego w wymiarze ponad 4 godzin dziennie, jak tego wymaga art. 50 b ustawy, cały okres od 20 listopada 1992 roku do wydania zaskarżonej decyzji podlega zaliczeniu do stażu górniczego.

Po zaliczeniu skarżącemu do stażu górniczego spornego okresu, legitymuje się on wymaganym 25 letnim okresem pracy górniczej wymienionej w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Ostatnią przesłanką, od której zależało nabycie przez skarżącego prawa do emerytury górniczej było złożenie wnioski o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu na dochody budżetu państwa. Wnioskodawca jak poświadczył pełnomocnik organu rentowego - złożył takie oświadczenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w dniu 14 czerwca 2022r.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej od dnia (...) roku (punkt 1 sentencji wyroku).

O kosztach orzeczono jak w punkcie 2 sentencji wyroku po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 201 Sr. poz. 1800 ze zm.).