Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2022 r.

Sąd Rejonowy w Brodnicy- I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2022 r. w Brodnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.793,20 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt trzy złote 20/100 groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 2 marca 2022 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.117,00 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty,

3.  zwraca powodowi kwotę 1.200,00 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki na poczet wydatków sądowych

/Sędzia/

Dawid Sztuwe

Sygn. akt. I C 205/22

UZASADNIENIE

Pozwem z 18 marca 2022 r. M. G.- prowadzący działalność gospodarczą pod firmą PHU (...)- wystąpił przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. z żądaniem zapłaty 1.793,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu swojego żądania wskazał, że dochodzona kwota stanowi dopłatę do należnego odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego w związku z kolizją drogową, której sprawcą był kierowca objęty ochroną ubezpieczeniową OC u pozwanej. Pojazd był wynajmowany przez poszkodowanego przez okres likwidacji szkody (obejmujący również czas naprawy), tj. 16 dni po stawce 233,70 zł brutto. Powód wskazał, że pozwana uznała za zasadny 16 dniowy okres najmu, ale jedynie przy uwzględnieniu stawki dobowej w kwocie 137,00 zł. Pozwana nie znalazła także podstaw do zwrotu odszkodowania za podstawienie i odbiór pojazdu. W pozwie opisano także przebieg postępowania likwidacyjnego oraz wskazano okoliczność cesji wierzytelności przysługującej poszkodowanemu ( k. 2-6).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że przyjęta przez powoda stawka najmu pojazdu zastępczego była zawyżona. Strona pozwana oferowała bezgotówkową organizację najmu pojazdu w drodze elektronicznej ze wskazaniem klasy pojazdu, modeli i obowiązujących stawek. Jednocześnie zastrzeżono możliwość weryfikacji stawki w przypadku skorzystania z oferty innego podmiotu. W ocenie pozwanej poszkodowany miał po prostu możliwość skorzystania z tańszych usług najmu, z czego nie skorzystał, a tym samym wygenerował dodatkowe, zbędne koszty. Pozwana nie kwestionowała natomiast zasady swojej odpowiedzialności, okoliczności powstania szkody oraz zasadności i celowości czasu najmu pojazdu zastępczego ( k. 42-48).

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 16 stycznia 2022 r. (niedziela) doszło do zdarzenia drogowego, w następstwie, którego uszkodzeniu uległ pojazd marki O. o nr rej. (...), który stanowił własność R. L.. Sprawcą zdarzenia był kierowca ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej.

Okoliczność bezsporna.

W dniu 20 stycznia 2022 r poszkodowany zawarł z M. G. umowę najmu pojazdu marki S. (...) za kwotę 190,00 zł netto za każdą rozpoczętą dobę wynajmu. Poszkodowany nie był zobowiązany do uiszczenia kaucji oraz był zwolniony z wkładu własnego w przypadku ewentualnej szkody. W czasie najmu nie obowiązał limit kilometrów czy ograniczenia dotyczące wyjazdu za granicę czy przewozu zwierząt. Najem trwał do dnia

4 lutego 2022 r, tj. 16 dób.

Okoliczność bezsporna.

Szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela w dniu 20 stycznia 2022 r., a informację zwrotną o jej rejestracji M. G. otrzymał w dniu 21 stycznia 2022 r. W kolejnych dniach przedstawiciel M. G. nawiązał kontakt z biurem ubezpieczyciela celem ustalenia szczegółowych warunków oferowanego najmu pojazdu zastępczego, w tym żądał przedstawienia umów i regulaminów świadczenia usług.

Dowód:

- korespondencja e-mail- k. 21-23

W dniu 17 lutego 2022 r. M. G. wystawił poszkodowanemu fakturę za najem pojazdu zastępczego przez 16 dób na łączną kwotę 3.985,20 zł brutto (po stawce dobowej 190 zł netto/doba). W fakturze obciążono poszkodowanego także kosztem podstawienia i odbioru pojazdu (po 123 zł brutto).

Dowód:

- faktura nr (...)- k. 24

Ubezpieczyciel uznał za zasadny okres najmu obejmujący 16 dób, ale przyjął stawkę najmu tylko do kwoty 137,00 zł i wypłacił poszkodowanemu łącznie 2.192,00 zł. Ubezpieczyciel odmówił także pokrycia kosztów za podstawienie i odbiór pojazdu.

Okoliczność bezsporna.

W dniu 11 marca 2022 r. poszkodowany zawarł z M. G. umowę przelewu wierzytelności - prawa do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego (1793,20 zł), który jednocześnie zwolnił poszkodowanego z obowiązku uregulowania zapłaty wynikającej z faktury nr (...) r.

Okoliczność bezsporna.

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności dotyczące zdarzenia wywołującego szkodę, przebiegu postępowania likwidacyjnego oraz cesji wierzytelności przysługującej właścicielowi uszkodzonego pojazdu nie były sporne między stronami. Potwierdzały je również dowody z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, których zarówno autentyczność, jak i prawdziwość w zakresie twierdzeń w nich zawartych nie budziła wątpliwości Sądu. Nie były one kwestionowane w zakresie ich mocy dowodowej przez żadną ze stron.

Kwestią sporną pozostawała wyłączenia stawka dobowa najmu przy zarzucie strony pozwanej, że oferowała ona bezgotówkową organizację najmu pojazdu, z czego poszkodowany nie skorzystał, a tym samym wygenerował dodatkowe, zbędne koszty.

Zasady i źródło odpowiedzialności pozwanego z tytułu przedmiotowej szkody nie budziły wątpliwości. Kwestia ta pozostawała także poza sporem między stronami. Z art. 822 § 1 kc wynika, że zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. W przypadku zderzenia się mechanicznych środków komunikacji osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych, czyli na zasadzie winy (art. 435 kc w zw. z art. 415).

Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych regulują przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (zwana dalej również „ustawą”). Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest m. in. zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Ustosunkowując się do zarzutu strony pozwanej należy wskazać, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Jednakże, jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28), nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c.). Na ubezpieczycielu ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji gwarancyjnej ubezpieczyciela.

W tożsamy sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2019 r. (III CZP 84/18, OSNC 2020/1/6), akcentując, że w ramach tego obowiązku powinnością poszkodowanego, jako wierzyciela, jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, a nie zbędne powiększanie wysokości szkody. Brak podjęcia takich działań, mimo że leżały w zakresie możliwości poszkodowanego, nie może zwiększać odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zobowiązanego do naprawienia szkody. W tym zakresie należy proporcjonalnie wyważyć interesy poszkodowanego i ubezpieczyciela kierując się standardem rozsądnie myślącej osoby, która określone zachowanie uznałaby za celowe, konieczne i racjonalne ekonomicznie.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r. (III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56), wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Sąd Najwyższy wskazał nadto, iż w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Tym samym obowiązek ten ciąży na poszkodowanym nawet, gdyby ubezpieczyciel sam nie przejawiał inicjatywy w tym zakresie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że bezpośrednio po szkodzie pozwana przesłała powodowi (będącemu pełnomocnikiem poszkodowanego upoważnionym do podejmowania wszelkich czynności i uzyskiwania wszelkich informacji dotyczących szkody), informacje na temat najmu pojazdu zastępczego, które jednak miały bardzo ogólnikowy charakter. Powód zwracał się do pozwanej z prośbą o przedstawienie mu oferty konkretnej wypożyczalni oferującej pojazd zastępczy oraz wystąpił z szeregiem pytań (mnie lub bardziej istotnych), które mogły rzeczywiście stanowić czynniki pozwalające na ocenę „rentowności” oferty pozwanej co do organizacji najmu pojazdu zastępczego. Pozwana, pomimo wyraźnych i jednoznacznych próśb powoda, nie wskazała jednej, konkretnej wypożyczalni, z którą poszkodowany mógłby się skontaktować, ani zasad, na jakich najem by się odbywał. Pozwany przesłał jedynie przykładowe nazwy wypożyczalni, z którymi współpracuje i przykładowe stawki najmu. Treść otrzymanej informacji nie umożliwiała ustalenia czy stawki te miały realny charakter (pozwana nie załączyła do informacji umów, które łączą go z podmiotami świadczącymi usługi najmu pojazdu, regulaminów, czy też cenników wypożyczalni). W konsekwencji nie sposób uznać, aby pozwana we właściwy sposób poinformował poszkodowanego o oferowanych przez niego warunkach najmu. W niniejszej sprawie poszkodowany został zatem pozbawiony prawa do weryfikacji przyjętej od powoda oferty pod kątem jej atrakcyjności, tak w zakresie stawki głównej, jak i opłat dodatkowych.

Należy przy tym uznać, że przesłanie szczegółowych informacji co do warunków najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez stronę pozwaną na prośbę osoby upoważnionej do kontaktu z ubezpieczycielem, zdaniem Sądu, nie muszą obejmować przykładowych regulaminów, czy też informacji dotyczących szczegółowych postanowień zawartych w umowach o współpracy między wypożyczalnią a ubezpieczycielem, ale powinny zawierać co najmniej informacje dotyczące wymagań/obciążeń względem klienta np. za zwrot niedotankowanego auta, mycia pojazdu czy co do udziału własnego w szkodzie. Bowiem, mimo że ogólne informacje przesłane przez ubezpieczyciela mogły wskazywać na bezkosztowy najem pojazdu zastępczego organizowanego przez pozwaną, to jednak główne zobowiązania umowne winny być poddane weryfikacji, a to mogło nastąpić tylko na podstawie stosowanych przez wypożyczalnie wzorów umów. Ma to istotne znaczenie i zarówno powód, jak i poszkodowany może oczekiwać od pozwanej potwierdzenia (nawet pisemnego) proponowanych warunków najmu, choćby z tego powodu, że poszkodowany w relacji do wypożyczeni jest konsumentem.

Sąd wskazuje natomiast, że stanowisko co do oceny współpracy poszkodowanego z ubezpieczycielem mogłoby się istotnie zmienić, gdyby w sprawie został przesłuchany poszkodowany. Wtedy dopiero można byłoby zweryfikować jakie rzeczywiście wymagania co do najmu miał poszkodowany, w tym jakie konkretne warunki były dla niego istotne, np. limit kilometrów, konieczność ponoszenia dodatków kosztów itp. W praktyce sądowej ujawnia się bowiem charakterystyczny proceder polegający na tym, że poszkodowani nie są nawet informowani przez podmioty organizujące pojazd zastępczy, iż taki najem może być także zorganizowany przez ubezpieczyciela. Podpisują oni wręcz w sposób blankietowy różnorakie oświadczenia, zgody czy upoważnienia. W niniejszej sprawie strona pozwana jednak nie wnosiła o przesłuchanie poszkodowanego w charakterze świadka, co jest okolicznością ją obciążającą w świetle ciężaru dowodu (art. 6 kc i art. 232 kpc).

Strona pozwana nie wnosiła również o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczności „rynkowości” stawki najmu pojazdu zastępczego zorganizowanego przez powoda, stąd Sąd uznał, że stawka ta mieściła się w realiach rynkowych. Oczywistym jest, że na rynku istnieją podmioty oferujące najem przy przyjęciu różnych stawek. Dopiero, gdy stawka ta odbiega od stawki rynkowej, a więc jest po prostu zawyżona, Sąd może uznać, iż obciążenie nią ubezpieczyciela byłoby niezasadne w świetle wyżej powołanych przepisów dotyczących zasad odpowiedzialności. Ponownie była to okoliczność obciążającą stronę w świetle ciężaru dowodu (art. 6 kc i art. 232 kpc).

Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W związku z powyższym i w oparciu o §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, albowiem pozwana przegrała proces.

Na koszty procesu po stronie powodowej składały się następujące kwoty:

- 200,00 zł (opłata sądowa od pozwu)

- 17,00 zł (opłata skarbowa od pełnomocnictwa)

- 900,00 zł (wynagrodzenie pełnomocnika)

/Sędzia/

Dawid Sztuwe