Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 320/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 2 marca 2022 r., sygn. akt II K 233/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

------------------

----------------------------------------------------

--------------

----------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

------------------

----------------------------------------------------

------------

----------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

--------------

------------------------------

--------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

--------------

------------------------------

--------------------------------------------------------------

  3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. Naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć istotny wpływ na wynik rozstrzygnięcia:

- art. 7 k.p.k., statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów, poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania i przyjęcie, że zgromadzony materiał dowodowy w postaci faktur i rachunków przedłożonych przez oskarżyciela posiłkowego nie daje podstaw do zasądzenia na rzecz oskarżyciela posiłkowego obowiązku naprawienia szkody poniesionej przez oskarżyciela posiłkowego w związku z przestępstwem popełnionym przez oskarżonego;

- art. 92 k.p.k. poprzez nie wzięcie pod uwagę przez Sąd Rejonowy przy wydaniu orzeczenia w zakresie obowiązku naprawienia szkody wszystkich okoliczności ujawnionych w toku procesu, w szczególności wartości dowodowej przedłożonych przez oskarżyciela posiłkowego dokumentów dla rozstrzygnięcia sprawy;

- art. 415 § 1 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie, przejawiające się w braku zasądzenia od skazanego na rzecz oskarżyciela posiłkowego obowiązku naprawienia szkody, mimo skazania oskarżonego oraz mimo braku przesłanek do niezasądzania tego środka karnego określonego we wskazanym przepisie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

2. Naruszenie norm prawa materialnego:

- art. 46 § 1 k.k. poprzez jego niezastosowanie, a to przez nie zasądzenie na rzecz oskarżyciela posiłkowego obowiązku naprawienia szkody, pomimo wystąpienia szkody spowodowanej przestępnym działaniem oskarżonego oraz złożeniem wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia tej szkody przez oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1

Sąd Rejonowy w pisemnych motywach wydanego rozstrzygnięcia trafnie ustosunkował się do zasadności złożonego przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego wniosku o orzeczenie wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody w oparciu art. 46 § 1 k.k., a stanowisko to Sąd Odwoławczy w pełni podziela. Argumentacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zawarta we wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody i powielana następnie w wywiedzionej apelacji stanowi uproszczone powiązanie poniesionych przez Towarzystwo (...) wydatków związanych z weryfikacją zasadności zgłoszonego przez M. D. (1) wniosku o likwidację szkody w związku z wykupioną przez niego polisą ubezpieczeniową ze szkodą wyrządzoną popełnionym przez niego przestępstwem, chociaż w przekonaniu Sądu Odwoławczego bezpośredni związek pomiędzy przypisanym oskarżonemu czynem a udokumentowanymi przez oskarżyciela posiłkowego wydatkami nie zachodzi.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy przeanalizował i ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy w sposób całościowy, z zachowaniem zasad wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, a zatem odpowiadający wymogom art. 7 k.p.k. Zaznaczyć przy tym należy, iż dokonanie przez sąd orzekający odmiennych ustaleń i ocen, aniżeli stanowisko strony skarżącej, nie jest jednoznaczne z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów oraz innych zasad procesowych.

Podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 92 k.p.k. nie był zasadny, bowiem wartość dowodowa przedłożonych przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego rachunków i faktur nie była w badanym postępowaniu kwestionowana. Wbrew stanowisku skarżącego, odmowa uznania poniesionych przez ubezpieczyciela wydatków za szkodę wyrządzoną przestępstwem nie jest równoznaczna z uchybieniem polegającym na wydaniu orzeczenia z pominięciem istotnych okoliczności ujawnionych w postępowaniu i mających znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Wbrew stanowisku skarżącego, w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego, co zostało szerzej omówione przez Sąd Odwoławczy w dalszej części uzasadnienia, a co za tym idzie - przepis art. 415 § 1 k.p.k. nie został naruszony.

Ad. 2

Jak już wspomniano, zarzuty apelacji opierają się na niesłusznym założeniu, iż wydatki poniesione przez oskarżyciela posiłkowego w związku z weryfikacją zgłoszonej szkody przez oskarżonego szkody obejmujące m. in. sporządzenie opinii przez ekspertów z zakresu pożarnictwa i mechanoskopii stanowią szkodę wyrządzoną przestępstwem, za które został skazany M. D. (1) zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu.

Celowym wydaje się zatem przytoczenie zasad dotyczących orzeczenia obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w oparciu o przepis art. 46 § 1 k.k., który nie wymienia enumeratywnie przestępstw, za których popełnienie dopuszczalne jest orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, rozszerzając - w stosunku do wersji sprzed nowelizacji z 2009 r. - możliwość orzeczenia przez sąd tego obowiązku. Orzeczenie obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za krzywdę jest możliwe w sytuacji skazania za jakiekolwiek przestępstwo. W obecnym stanie prawnym przesłankami orzeczenia obowiązku naprawienia szkody są: skazanie (za jakiekolwiek przestępstwo) i wyrządzenie tym przestępstwem szkody. Pomiędzy przesłankami tymi musi zachodzić jednak bezpośredni związek. Wymóg bezpośredniości naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego odróżnia karnoprocesowe pojęcie pokrzywdzonego od cywilnoprawnego pojęcia poszkodowanego, czyli osoby, która doznała szkody (zarówno bezpośredniej, jak i pośredniej) w zakresie swoich dóbr prawnie chronionych na skutek zdarzenia szkodzącego. Bezpośredniość ta występuje wówczas, gdy "pomiędzy czynem zawierającym przedmiotowe znamiona przestępstwa, a naruszeniem lub zagrożeniem dobra danego podmiotu nie ma ogniw pośrednich" (P. Hofmański (w:) P. Hofmański (red.), E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks..., t. 1, 2004, s. 283). Czyn sprawcy musi uderzać w dobro prawne pokrzywdzonego lub zagrażać mu wprost, nie zaś za pośrednictwem godzenia w inne dobro. Każdorazowo konieczne jest zbadanie, czyje indywidualne dobro prawne zostało naruszone przez konkretny czyn sprawcy.

Należy mieć na uwadze, iż art. 46 k.k. traktuje o szkodzie wyrządzonej przestępstwem. Nie można zatem tracić z pola widzenia tego, iż pojęcie przestępstwa ma w dogmatyce prawa karnego podwójny - ontologiczno-normatywny - charakter (zob. A. Zoll (w:) G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks..., teza 10 do art. 1). Każde przestępstwo jest zachowaniem się człowieka o znamionach określonych w ustawie (por. definicja czynu zabronionego - art. 115 § 1 k.k.). W literaturze zasadnie wskazuje się, że "nie można zobowiązać sądu [karnego - przyp. M.J.] do prowadzenia postępowania dowodowego poza zakresem aktu oskarżenia w celu ustalenia pełnego zakresu szkody lub krzywdy ponad to, co można ustalić w postępowaniu rozpoznawczym związanym z wniesioną skargą" (D. Szeleszczuk (w:) F. Ciepły, A. Grześkowiak (red.), M. Gałązka, R. G. Hałas, S. Hypś, D. Szeleszczuk, K. Wiak (red.), Kodeks..., teza 11 do art. 46). Mając na uwadze powyższe, należy przyjąć, że pojęcie szkody wyrządzonej przestępstwem, o której mowa w art. 46 k.k., ograniczone jest wyłącznie do następstw naruszenia dobra prawnego objętego znamionami danego typu czynu zabronionego (za: Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Cześć I. Komentarz do art. 1-52, wyd. V, opubl. WK 2016).

Odnosząc powyższe rozważania do realiów badanej sprawy zauważyć należy, iż zaskarżonym wyrokiem przypisano M. D. (1) wypełnienie znamion czynu z art. 298 § 1 k.k. i z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w ten sposób, że w okresie od 27 stycznia 2019 r. do 28 stycznia 2019 r. w O., woj. (...), działając krótkich odstępach czasu w wykonaniu powziętego z góry zamiaru oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, zmierzał bezpośrednio do doprowadzenia Towarzystwa (...) z siedzibą we W., do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 85800 zł, która to kwota miała zostać wypłacona tytułem likwidacji szkody nr (...) poprzez wprowadzenie w błąd przedstawiciela pokrzywdzonego towarzystwa co do istnienia podstaw do wypłaty odszkodowania w postaci rzekomo zaistniałego samozapłonu samochodu osobowego A. (...) nr rej. (...), podczas gdy samozapłon ten w rzeczywistości nie zaistniał, a wymieniony w celu uzyskania odszkodowania we wskazanej powyżej kwocie wynikającego z umowy ubezpieczenia zawartej z Towarzystwem (...) siedzibą we W. o nr polisy (...), spowodował przedmiotowe zdarzenie poprzez podpalenie pojazdu, przy czym zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odmowę wypłacenia odszkodowania przez pokrzywdzone Towarzystwo. Oskarżonemu przypisano opisane wyżej przestępstwo w formie usiłowania – nie osiągnął on bowiem zamierzonego celu w postaci uzyskania pieniędzy z zawartej umowy polisy. Nie wychodząc zatem poza granice oskarżenia i opis przypisanego M. D. (1) czynu nie sposób uznać, iż wydatki poniesione przez oskarżyciela prywatnego – Towarzystwo (...) w postępowaniu likwidacyjnym stanowią szkodę bezpośrednio związaną z popełnionym przez oskarżonego przestępstwem.

Oczywiście Sąd Odwoławczy dostrzega, iż udokumentowane przez oskarżyciela posiłkowego wydatki były związane ze zgłoszeniem przez M. D. (1) szkody, która – jak się okazało – nie powstała w podanych przez niego okolicznościach, jednak w okolicznościach przedmiotowej sprawy brak jest podstaw do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego w oparciu o art. 46 § 1 k.k.

Zaznaczyć jednak należy, iż przedmiotowe rozstrzygnięcie nie zamyka oskarżycielowi posiłkowemu drogi do dochodzenia zwrotu wydatków poniesionych w związku z weryfikacją zasadności zgłoszenia dotyczącego likwidacji nieistniejącej szkody na drodze postępowania cywilnego.

Wniosek

Podnosząc powyższe zarzuty, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, tj. zasądzenie od oskarżonego M. D. (1) na rzecz oskarżyciela posiłkowego Towarzystwa (...) z tego tytułu kwoty 4.065,32 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Odwoławczy nie uznał za słuszne podniesionych w apelacji oskarżyciela posiłkowego zarzutów, nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku i orzeczenia obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego w oparciu o art. 46 § 1 k.k., czego domagał się skarżący w wywiedzionym środku odwoławczym.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd Odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok wobec oskarżonego M. D. (1).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd Odwoławczy nie uwzględnił zarzutów podniesionych w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, w pełni aprobując ustalenia i oceny Sądu I instancji leżące u podstaw wydanego orzeczenia. Nie było również konieczności ingerowania w jego treść z urzędu, dlatego też zaskarżony wyrok jako trafny i prawidłowy podlegał utrzymaniu w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

---------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

---------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

--------------------------------------------------------------------------------------------

6  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Sąd Odwoławczy w oparciu o art. 636 § 1 k.p.k. zasądził od oskarżyciela posiłkowego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w kwocie 120 złotych, w tym 100 opłaty, której wysokość określono zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. opłatach w sprawach karnych oraz ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism w postępowaniu odwoławczym w wysokości 20 złotych, zgodnie z regulacją zawartą w § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym, gdyż wywiedziona przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego apelacja nie została uwzględniona.

PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Brak orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego na podstawie art. 46 § 1 k.k.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana