Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2023 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 stycznia 2023 roku w Warszawie

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 25 stycznia 2022 roku, znak: (...) (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do obliczenia kapitału początkowego M. K. uwzględnia okres od 1 listopada 1985 roku do 31 stycznia 1996 roku;

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

M. K. w dniu 4 lutego 2022r. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z 25 stycznia 2022r., znak: (...)-2021, wydanej w przedmiocie ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego. Odwołujący podniósł, że organ rentowy nie uwzględnił przy ustalaniu kapitału początkowego okresów zatrudnienia od 1 lutego 1997r. do 31 stycznia 1980r. w Zawodowej Straży Pożarnej Urzędu Miasta W., od 16 lutego 1980r. do 31 stycznia 1983r. w Wojskowej Agencji Mieszkaniowej OT nr 5 na stanowisku inspektora (...). oraz od 1 listopada 1985r. do 31 grudnia 1998r. w Wojskowej Agencji Mieszkaniowej OT nr 5 na stanowisku inspektora (...). z uwagi na zaliczenie ww. okresów do ustalenia prawa do emerytury w innym organie rentowym. Jednocześnie podkreślił, że od 1 lutego 1993r. do 31 stycznia 1996r. pracował w Wojskowej Agencji Mieszkaniowej OT nr 5 na innym (cywilnym) stanowisku jako gospodarz domu, co nie zostało uwzględnione przy naliczeniu emerytury przez MSWiA ani przez ZUS. Wobec powyższego wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji ( odwołanie z dnia 4 lutego 2022r., k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 23 lutego 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, że do wyliczenia kapitału początkowego nie uwzględniono okresów pełnienia służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej i Państwowej Straży Pożarnej od 1 lutego 1977r. do 31 stycznia 1980r., od 16 lutego 1980r. do 31 stycznia 1983r. i od 1 listopada 1985r. do 31 grudnia 1998r., gdyż wskazane okresy zostały uwzględnione podczas ustalania prawa do emerytury policyjnej, co wynika z zaświadczenia Dyrektora Zakładu (...) MSWiA z dnia 13 stycznia 2022r. Ponadto organ rentowy uwzględnił przy ustalaniu kapitału początkowego okres od 1 lutego 1983r. do 31 października 1985r., natomiast nie istnieją podstawy do uwzględnienia pozostałego okresu, tj. do 31 stycznia 1996r., kiedy to ubezpieczony równocześnie pełnił służbę, gdyż równoczesne okresy podlegania różnym ubezpieczeniom społecznym nie są sumowane przy obliczaniu okresów wymaganych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych ( odpowiedź na odwołanie z dnia 23 lutego 2022r., k. 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. K., urodzony (...), w okresie od 18 września 1974r. do 31 stycznia 1977r. był zatrudniony w (...) Zakładach (...) w W.. Następnie od 1 lutego 1977r. do 31 stycznia 1980r. pracował w Stołecznej K. Straży Pożarnych w Urzędzie Miasta Stołecznego W.. Potem był zatrudniony w Wojskowej Agencji Mieszkaniowej nr 5, nr 4 i nr 1 od 16 lutego 1980r. do 31 stycznia 1983r. w pełnym wymiarze czasu pracy, zaś od 1 lutego 1983r. do 30 czerwca 1992r. w niepełnym wymiarze czasu pracy – ½ etatu, a od 1 lipca 1992r. do 31 grudnia 2001r. ponownie w pełnym wymiarze czasu pracy oraz od 1 stycznia 2002r. do 12 lipca 2002r. w niepełnym wymiarze czasu pracy. W tych okresach zajmował stanowiska młodszego inspektora ppoż, instruktora referenta ds. administracyjnych, samodzielnego referenta ds. administracyjnych oraz inspektora ochrony przeciwpożarowej. Od dnia 1 lutego 1983r. do dnia 31 stycznia 1996r. pracował również jako dozorca budynku w Wojskowej Agencji Mieszkaniowej nr 5 na podstawie umowy o pracę (świadectwo pracy z 20 października 1981r., k. 21 tom I a.r.; legitymacja ubezpieczeniowa, k. 23-33 tom I a.r.; świadectwo pracy z 12 lipca 2002r., k. 35 tom I a.r.; świadectwo pracy, k. 37 tom I a.r.).

Zakład Emerytalno – Rentowy MSWiA przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury policyjnej od dnia 1 stycznia 2000r. na podstawie art. 15 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Przy ustalaniu prawa do ww. świadczenia zaliczono do wysługi emerytalnej okresy służby:

- od 1 lutego 1997r. do 31 stycznia 1980r.

- od 16 lutego 1980r. do 31 stycznia 1983r.

- od 1 listopada 1985r. do 30 czerwca 1999r.

Ponadto w wysłudze emerytalnej uwzględniono również okresy zatrudnienia/ubezpieczenia przed służbą, mające wpływ wyłącznie na wysokość przyznanego świadczenia:

- od 18 września 1974r. do 31 stycznia 1997r.

- od 1 lutego 1983r. do 31 października 1985r.

Dodatkowo, na wniosek świadczeniobiorcy, organ emerytalny doliczył również do wysługi emerytalnej okresy zatrudnienia i opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, przypadające po zwolnieniu ze służby, które miały wpływ jedynie na wysokość wypłaconego świadczenia, przypadające w latach od 1999 - 2010 ( zaświadczenie z 13 stycznia 2022r., k. 83 tom I a.r.)

M. K. w dniu 21 grudnia 2021r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniosek o emeryturę (wniosek z dnia 21 grudnia 2021r., k. 1-5 tom I a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. decyzją z dnia 25 stycznia 2022r., znak: (...)-2021, ustalił wartość kapitału początkowego. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1976r. do dnia 31 grudnia 1985r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 19,87 %. Natomiast podstawę wymiaru kapitału początkowego organ rentowy wyliczył poprzez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 19,87 % przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł. Ponadto uwzględnione zostały okresy składkowe w łącznym wymiarze 5 lat, 1 miesiąca i 13 dni, tj. 61 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do wieku osiągniętego do 31 grudnia 1998r. oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 33,00%, natomiast kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999r. wyniósł 23.560,57 zł. Organ rentowy do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresów: od 1 lutego 1997r. do 31 stycznia 1980r., od 16 lutego 1980r. do 31 stycznia 1983r., od 1 listopada 1985r. do 31 grudnia 1998r. z uwagi na zaliczenie ww. okresów do ustalenia prawa do emerytury w innym organie rentowym. Za okresy pracy od 18 września 1974r. do 31 stycznia 1977r. oraz od 1 lutego 1983r. do 31 października 1985r. organ przyjął natomiast wynagrodzenie minimalne (decyzja ZUS z dnia 25 stycznia 2022r., k. 5-7 tom II a.r.).

Decyzją z dnia 2 lutego 2022r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury powszechnej od 1 grudnia 2021r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. Wysokość świadczenia została obliczona przy uwzględnieniu kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji – 167.318,22 zł, zwaloryzowanego kapitału początkowego – 119.911,31 zł i średniego dalszego trwania życia – 192,70 m-cy i wyniosła 1.490,55 zł brutto (decyzja ZUS z dnia 2 lutego 2022r., k. 87 tom I a.r.).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności i nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Rozpoznanie sprawy w analizowanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz. U. z 2021r., poz. 1805), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie żadna ze stron nie wnioskowała o przeprowadzenie rozprawy, jak również o przesłuchanie świadków i stron. Wobec tego Sąd, mając na uwadze ww. okoliczność, jak również brak możliwości przeprowadzenia przez Sąd z urzędu dowodów wymagających wyznaczenia rozprawy, ocenił, że jej przeprowadzenie nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym. O takim sposobie załatwienia sprawy Sąd wcześniej uprzedził strony, powołując się dodatkowo na art. 15zzs ¹ ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020r., poz. 1842) i udzielając stronom tygodniowego terminu na złożenie pism procesowych prezentujących ich stanowiska w sprawie (k. 44 a.s.).

W rozpatrywanej sprawie bezsporne jest, że odwołujący ma przyznane prawo do emerytury policyjnej od dnia 1 stycznia 2000r., a jednocześnie – z uwagi na podjęcie zatrudnienia poza pełnioną służbą – nabył prawo do emerytury z systemu powszechnego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury, a wcześniej ustalając wysokość kapitału początkowego, nie uwzględnił między innymi okresu pracy od 1 listopada 1985r. do 31 stycznia 1996r., co M. K. zakwestionował. Zakład powołał się przy tym na okoliczność, że powyższy okres, kiedy ubezpieczony odbywał służbę w jednostkach ochrony przeciwpożarowej oraz Państwowej Straży Pożarnej, został zaliczony podczas ustalenia prawa do emerytury przez Zakład Emerytalno – Rentowy MSWiA. Jednak, co nie jest sporne, ubezpieczony w tym czasie, poza pełnieniem służby, wykonywał pracę na stanowisku dozorcy budynku. W takim charakterze pracował w Oddziale Terenowym Nr 5 Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w okresie od 1 lutego 1983r. do 31 stycznia 1996r. Okres od 1 lutego 1983r. do 31 października 1985r., przypadający przed rozpoczęciem służby, na który M. K. również wskazał w odwołaniu, wbrew jego stanowisku, został przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględniony na potrzeby obliczenia kapitału początkowego. W tym więc zakresie, w którym ubezpieczony domagał się zaliczenia tego okresu, odwołanie było bezzasadne i w punkcie 2 orzeczenia Sąd orzekł o jego oddaleniu, stosując art. art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Inaczej natomiast Sąd ocenił żądanie ubezpieczonego dotyczące uwzględnienia okresu od 1 listopada 1985r. do 31 stycznia 1996r. Okres ten pokrywa się wprawdzie czasowo z okresem służby, który Zakład Emerytalno – Rentowy MSWiA uwzględnił, przyznając ubezpieczonemu emeryturę, jednak zdaniem Sądu nie sama tylko czasowa zbieżność, w sytuacji kiedy chodzi o dwa różne okresy pracy/służby, rodzące odrębne obowiązki w zakresie ubezpieczeń, decyduje o wykluczeniu jednego z okresów. Do wskazanych wniosków skłania analiza art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504), zwanej dalej ustawą emerytalną. Wskazany przepis stanowi, że okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6, nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2. Art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 dotyczy zaś okresów czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresów jej równorzędnych albo okresów zastępczych form tej służby, a także pełnionej w Polsce służby:

a) w Policji (Milicji Obywatelskiej),

b) w Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego oraz Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (w organach bezpieczeństwa publicznego),

c) w Straży Granicznej,

ca) (...) Marszałkowskiej,

d) w Służbie Więziennej,

e) w Państwowej Straży Pożarnej,

f) w Służbie Celnej,

g) w Biurze Ochrony Rządu,

h) w Służbie C.-Skarbowej,

i) w Służbie Ochrony Państwa.

Ustawodawca, odwołując się w art. 5 ust. 2a ustawy emerytalnej, który z kolei wskazuje na okresy wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6, wykluczył więc nie wszystkie okresy, a tylko te, kiedy była pełniona służba w określonych formacjach i jednostkach. Zdaniem Sądu, celem ustawodawcy nie było, na co wskazuje literalne brzmienie art. 5 ust. 2a ustawy emerytalnej, by nie podlegały zaliczeniu także inne okresy składkowe, mimo że czasowo pokrywają się z okresami służby. Nie chodzi bowiem tylko o czasowe pokrywanie się dwóch okresów, ale o ten sam okres ubezpieczenia z tego samego tytułu, a więc służby. Służba, o jakiej mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy emerytalnej nie może być zatem zaliczona raz jako okres, od którego zależy emerytura policyjna, a ponownie jako okres wpływający na prawo i wysokość emerytury z ZUS. Ta okoliczność jest zresztą dla Sądu oczywista. W przedmiotowej sprawie chodzi jednak o inną sytuację faktyczną, gdyż ubezpieczony, pracując w Oddziale Terenowym Nr 5 Wojskowej Agencji Mieszkaniowej oraz służąc w jednostkach ochrony przeciwpożarowej oraz w Państwowej Straży Pożarnej, polegał ubezpieczeniom w tym samym czasie z dwóch różnych tytułów. W takiej sytuacji o ile okres służby, wymieniony w art. 6 ust. 4 i 6 ustawy emerytalnej – zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 2a tej samej ustawy – jest wyłączony w przypadku ustalania świadczeń z FUS, jeśli został uwzględniony na potrzeby ustalenia prawa do emerytury policyjnej, o tyle okres zatrudnienia w innym podmiocie (praca poza służbą), którego przecież nie obejmuje wspomniany art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy emerytalnej, takiemu wyłączeniu nie podlega.

Podobnie rozstrzygnął Sąd Najwyższy, jeśli chodzi o sytuację czasowego zbiegu okresów ubezpieczenia w systemie powszechnym oraz w systemie ubezpieczenia społecznego rolników, przyjmując, że również i na gruncie przepisów regulujących te systemy ubezpieczenia nie chodzi o samo czasowe pokrywanie się różnych okresów aktywności zawodowej skutkującej powstaniem tytułu ubezpieczenia społecznego, ale o zakaz podwójnego zaliczenia tego samego okresu ubezpieczenia z tego samego tytułu ubezpieczenia (wyrok SN z 20 października 2020r., III UK 170/19, LEX nr 3082191; wyrok SN z 9 marca 2022r., (...) 152/21).

W ocenie Sądu, organ rentowy powinien uwzględnić ubezpieczonemu okres od 1 listopada do 1985r. do 31 stycznia 1996r. z tytułu wykonywania pracy na stanowisku dozorcy budynku. Okres ten, ale w znaczeniu pewnej cezury czasowej, został wprawdzie zaliczony przez inny organ, tj. Zakład Emerytalno – Rentowy MSWiA, jednak jedynie z tytułu pełnionej przez ubezpieczonego służby, nie natomiast z tytułu zatrudnienia, potwierdzonego świadectwem pracy z dnia 31 stycznia 1996r.

Mając na względzie powołane okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do obliczenia kapitału początkowego M. K. uwzględnił okres jego zatrudnienia z tytułu zatrudnienia w Wojskowej Agencji Mieszkaniowej na stanowisku dozorcy budynku od 1 listopada 1985r. do 31 stycznia 1996r.