Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

SSO Karol Troć

Protokolant:

st.sekr.sądowy Agnieszka Walerczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 57/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Garwolinie z dnia 22 listopada 2022 r. sygn. akt II K 801/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

obrazy przepisów postępowania mającej istotny wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia, a mianowicie:

1. art. 5 § 2 kpk poprzez przypisanie winy oskarżonemu, mimo, iż po przeprowadzeniu w całości dostępnego w niniejszej sprawie materiału dowodowego pozostały wątpliwości, których nic można było usunąć, skutkiem czego winny być one interpretowane na korzyść oskarżonego.

2. art. 7 kpk w zw. żart. 410 kpk poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów w sposób stronniczy poprzez:

a) przyznanie waloru wiary godności prawie w całości zeznaniom K. P. i M. P. bezkrytycznie przyjmując, iż przedstawiony przez nie obraz sytuacji jest kompletny i rzetelny, a zeznania spójne i konsekwentne, podczas gdy skrupulatna analiza zeznań tych świadków, w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym wskazuje wprost na szereg sprzeczności i wątpliwości odnośnie znamion czynu i winy oskarżonego, w szczególności w przypadku zeznań K. P. jak również które uwidaczniają się przy zestawieniu zeznań K. P. i świadka M. K.;

b) dowolne przyjęcie, iż zeznania K. P. posiadają prawie w całości walor wiarygodności, podczas gdy pokrzywdzona zeznała, iż posiada jedną wiadomość sms od L. Z. o romans z którym podejrzewał pokrzywdzoną oskarżony, podczas gdy ze znajdującego się w aktach sprawy materiału dowodowego wynika, iż korespondencja sms K. P. i L. Z. była częsta, jak również zawierała treści niewątpliwie wykraczające poza stosunki zawodowe; nadto będące częścią zgromadzonego materiału dowodowego bilingi połączeń pokrzywdzonej i L. Z. wskazują na ich regularny kontakt telefoniczny, nierzadko w postaci ponad godzinnych rozmów w godzinach wieczornych;

c) przyjęcie, iż świadek M. M. przedstawiła praktycznie tylko to co usłyszała od oskarżonego, podczas gdy równie istotnym elementem zeznań tego świadka była relacja jego postrzegania oskarżonego jako sąsiada, męża i ojca jak również relacja świadka dotycząca kłótni małżonków P., a w szczególności agresji słownej ze strony K. P. wobec R. P.;

d) przyjęcie, iż świadek S. Z. swoją wiedzę odnośnie sytuacji w małżeństwie P. posiada głównie od oskarżonego, podczas gdy znaczna część zeznań świadka oparta była na informacjach uzyskanych od córki oskarżonego M. P. w czasie, gdy jej relacje z ojcem były poprawne;

e) bezpodstawne umniejszenie wagi dowodu w postaci nagrania i sporządzonego na tej podstawie stenogramu obrazujących przebieg kłótni między małżonkami P. poprzez przyjęcie, iż podczas tego zajścia oskarżony umyślnie powstrzymywał się od zachowań agresywnych wobec K. P.;

f) pominięcie zeznania M. M., która jako sąsiadka małżonków P. mająca częsty kontakt zarówno z R. P. jak i z K. P. nie zauważyła szczególnej agresji oskarżonego względem małżonki, a jedynie wzajemne negatywne nastawienie do siebie małżonków, a także była naocznym świadkiem jednej z kłótni kiedy to pokrzywdzona przejawiała zachowania agresywne wobec oskarżonego;

2. wskutek naruszenia powyższych przepisów procesowych Sądowi I instancji, na podstawie art. 438 ust. 3 kpk - błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

- dowolnym przyjęciu, iż to oskarżony wszczynał kłótnie na podstawie zeznań K. P. i zależnej od niej córki M. P., podczas gdy z materiału dowodowego wynika iż takie kłótnie wszczynała także pokrzywdzona;

- dowolnym przyjęciu, iż to agresywne zachowanie oskarżonego wpłynęło na zerwanie kontaktów córki M. P. z oskarżonym, podczas gdy z zeznań M. P. wynika jedynie, iż na pewnym etapie konfliktu rodzinnego postanowiła stanąć po stronie matki K. P., natomiast powód tej zmiany nie został przez nią podany, co powoduje iż jej zeznania są niewiarygodne i tendencyjne w szczególności wobec zeznań S. Z. i wyjaśnień samego oskarżonego;

3. w konsekwencji czego, na podstawie art. 438 ust. 4 kpk - niesłuszne zastosowanie art. 66 § 1 kk podczas gdy przy prawidłowej ocenie materiału dowodowego i poczynieniu na jego podstawie prawidłowego ustalenia stanu faktycznego nie było możliwości zastosowania wobec oskarżonego warunkowego umorzenia postępowania, gdyż nie została spełniona przesłanka warunkująca zastosowanie powyższej regulacji, mianowicie okoliczności popełnienia czynu budziły wątpliwości, oraz wątpliwości budziła sama wina oskarżonego;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie zauważyć należy, iż skarżący mimo rozbudowania zarzutów apelacji, de facto skarży jedynie błędną ocenę zeznań pokrzywdzonej i M. P., skoro w zakresie pozostałych dowodów zarzuty dotyczyły raczej nieprawidłowej oceny pochodzenia źródła wiedzy świadków, a nie ich treści czy znaczenia dla oceny zasadności zarzutu. Faktycznie skarżący nie kwestionował też ustaleń faktycznych co do ustalonych zachowań oskarżonego, podnosząc za to, że towarzyszyły im niewłaściwe zachowania pokrzywdzonej, które czasem miały miejsce przed zachowaniami oskarżonego, wobec czego ich zachowania miały charakter wzajemny, nadto oskarżony nie miał zamiaru dokuczać i się znęcać, ale to, co robił, robił z troski o trwałość rodziny, zaniepokojony potencjalną, emocjonalną niewiernością żony. Błędy w ustaleniach faktycznych, które wg zarzutu miały być wtórnym efektem obrazy przepisów postępowania, miały zaś polegać na niewłaściwym ustaleniu, kto wszczynał kłótnie, jak też, że to agresywne zachowania oskarżonego miały wpłynąć na zerwanie jego kontaktów z córką, która nie podała przyczyny tego stanu – co z kolei miałoby skutkować całkowitą niewiarygodnością jej zeznań (!). Również zarzut obrazy prawa materialnego jest wtórny, bo miałby polegać na uznaniu winy oskarżonego, mimo że przyczyną tego błędu miałyby być niewłaściwe ustalenia faktyczne, dokonane na podstawie błędnej oceny dowodów.

Oceniając zasadność zarzutu błędnej oceny dowodów należy zwrócić uwagę, że dotyczy on w zasadzie kwestii pobocznych, nieistotnych z punktu widzenia odpowiedzialności karnej oskarżonego. Skarżący z zeznań pokrzywdzonej zakwestionował jedynie szczerość jej wypowiedzi co do charakteru jej kontaktów z podejrzewanym o romans kolegą z pracy, nie kwestionując jej relacji co do zachowań oskarżonego. Sam skarżący, co już wspomniano, tych zachowań nie kwestionuje, ale raczej usprawiedliwia – sprowokowaniem, dobrymi intencjami, normalnym zainteresowaniem itp. Tymczasem dla odpowiedzialności karnej za występek znęcania się pozostaje bez znaczenia, czyje zachowanie (działanie czy zaniechanie) stało się przyczyną dalszych wydarzeń – kłótni, rękoczynów itd. Nie usprawiedliwia sprawcy przemocy domowej ani to, że zupa była za słona, ani że współmałżonek nie dba o dom i dzieci, ani to, że utrzymuje bliskie relacje (towarzyskie, emocjonalne czy nawet fizyczne) z inną osobą. Takie okoliczności mogą być przyczyną (lub skutkiem) ustania więzi małżeńskiej, ale nie mogą usprawiedliwiać negatywnych, bezprawnych reakcji na takie zdarzenia. Nie usprawiedliwia tego i to, że strona nawet winna rozpadu małżeństwa zamiast się pokajać i poprawić, nie chce być spolegliwa, ale aktywnie i nawet agresywnie czy wulgarnie walczy o swoje prawo do wolności osobistej. Dla bytu występu znęcania się istotne jest ustalenie zachowań, jakich dopuszcza się jedna osoba, mająca przewagę (fizyczną, emocjonalną, finansową) względem innej, która nawet jeśli ma pewne możliwości obrony i nawet aktywnie z nich korzysta, to jednak nie jest w stanie skutecznie, trwale się im przeciwstawić, zapobiegając im lub też bez żadnego dla siebie uszczerbku ich znosić. Skarżący tymczasem starał się wykazać, to pokrzywdzona wszczynała kłótnie, że i ona używała wobec oskarżonego niecenzuralnych, obraźliwych słów, mimo iż przecież za oczywiste uznać należy, że nękać inną osobę psychicznie świetnie można słowami cenzuralnymi, wypowiadanymi nawet szeptem, ale o takiej treści, które, zwłaszcza jeśli niesłuszne, wciąż powtarzane, mogą zdecydowanie wyprowadzać z równowagi i skutkować wypowiedziami o wiele mniej cenzuralnymi. W tej sytuacji nie pozostaje zdaniem Sądu wątpliwe, kto zainicjował, wszczął kłótnię/awanturę i nie jest to bynajmniej osoba, która pierwsza uniosła głos i użyła wulgaryzmów. Skarżący nie wskazał przy tym, o co pokrzywdzona miałaby mieć pretensje do oskarżonego, którymi miałaby inicjować kłótnie, podczas gdy nie kwestionował pretensji oskarżonego do niej – o ujawnione w trakcie kontroli telefonu/bilingu pokrzywdzonej zbyt długie i częste rozmowy telefoniczne, o spotkania, spacery w czasie pracy, o brak szczerości itd. Stąd też trudno uznać za zasadny zarzut, że Sąd I instancji niewłaściwie ocenił zeznania pokrzywdzonej. Zarzutu błędnej oceny zeznań M. P. skarżący praktycznie w ogóle nie uzasadnił, podając tylko jeden, mający rzutować na tę ocenę w sposób całościowy i kategoryczny, argument – że nie podała ona przyczyny, dla której w pewnym momencie konfliktu zerwała relacje z ojcem (co miałoby zapewne wykazywać tezę, że została zmanipulowana przez matkę i zeznała świadomie nieprawdziwie na jego niekorzyść. Tymczasem świadek ta zeznając nie tylko obiektywnie opisywała, że początkowo jej relacje również z ojcem były prawidłowe (co przecież potwierdzałoby jego wersję o dobrym zachowaniu), ale wprost i wyraźnie, wbrew zarzutowi apelacji, wskazała, że to, że „przestała odzywać się do ojca, wynikało z jego agresji wobec matki”, że „obrała jedną stronę po tym, jak zauważyła, kto ma rację” – k. 97v. Jeśli więc wg skarżącego tylko niewskazanie przyczyny zerwania kontaktów miałoby być przyczyną niewiarygodności jej zeznań, to uważna lektura tychże prowadzi do niewątpliwego wniosku, że zarzut apelacji w tym zakresie jest całkowicie bezzasadny. Mimo to stwierdzić należy, że zeznania te korespondują nie tylko z zeznaniami K. P. (wbrew ogólnemu, nierozwiniętemu zarzutowi o istnieniu między nimi „szeregu sprzeczności i wątpliwości”), ale i z zeznaniami M. K., przy czym co do samych zachowań oskarżonego (nie mówiąc o pierwotnych jego przyczynach), nie pozostawały one w istocie w sprzeczności z jego wyjaśnieniami.

Zdecydowanie drugorzędne znaczenie miały ustalenia co do źródeł wiedzy pozostałych świadków, które Sąd ocenił w pełni prawidłowo uznając, że mając wiedzę z drugiej ręki świadkowie ci nie mogą przesądzać o ustaleniach co do zdarzeń, które miały miejsce pod ich nieobecność. Słusznie też Sąd I instancji ograniczył znaczenie dowodu z nagrania, zaaranżowanego przez oskarżonego właśnie na potrzeby wykazywania, że to żona jest wulgarna, podczas gdy on nic złego nie robi – oczywistym jest, że oskarżony nie złożyłby dowodu, który mógłby go obciążyć, wobec czego brak jest podstaw, by nagranie to uznać za obiektywny obraz wydarzeń, skoro sam nie kwestionował, że miał do żony pretensje i były między nimi kłótnie z wulgaryzmami, które jednak miały charakter wzajemny (k. 93v. k. 94). Generalnie w ocenie Sądu odwoławczego Sąd I instancji zgromadził i ocenił materiał dowodowy w sposób prawidłowy, obiektywny, we wzajemnym powiązaniu, zgodnie z zasadami logiki doświadczenia życiowego, a apelacja obrońcy nie dostarczyła argumentów, które prawidłowość tej oceny mogłyby podważyć.

Na tym tle za całkowicie niezasadny należało uznać (podniesiony w apelacji jako pierwszy) zarzut obrazy art. 5 § 2 kpk. Zarzut ten podnieść można jedynie wtedy, gdy nie kwestionuje się dokonanej przez Sąd oceny dowodów, a jedynie sytuację, gdy przy prawidłowej ocenie dowodów Sąd nie miał możliwości dokonania niewątpliwych, jednoznacznych ustaleń faktycznych, a mając do wyboru wersje alternatywne, co do których nie ma możliwości stwierdzić, która jest prawdziwa, wątpliwości w zakresie wyboru jednej z nich rozstrzyga na niekorzyść oskarżonego. Sytuacja taka w sprawie niniejszej absolutnie nie ma miejsca. Sąd dokonał oceny dowodów, jednym dał wiarę, innym nie (ewentualnie w części), a ocena ta pozwoliła ustalić, co się wydarzyło i jaki był stan faktyczny. Prawidłowa ocena materiału dowodowego skutkowała dokonaniem prawidłowych ustaleń faktycznych, zwłaszcza gdy według treści zarzutów błędność tych ustaleń miałaby polegać na niewłaściwym ustaleniu inicjatora kłótni czy przyczyny zerwania kontaktów między ojcem i córką, a także na tym, czy istnieją jakieś wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu. Nie było wątpliwości, czy oskarżony coś zrobił, czy może nie. Czymś zupełnie innym jest prawna ocena ustalonego stanu faktycznego pod kątem stwierdzenia, czy wyczerpuje on znamiona czynu zabronionego. Nawet pomijając fakt, że skarżący nie podniósł w tym zakresie zarzutu należało stwierdzić, że dokonana przez Sąd I instancji subsumpcja również jest w pełni uzasadniona i nie budzi żadnych wątpliwości Sądu Okręgowego.

Wniosek

O zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność zarzutów skutkowała nietrafnością wniosku o jakąkolwiek zmianę wyroku, w szczególności poprzez uniewinnienie oskarżonego. Całkowicie niezasadny był wniosek alternatywny o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W obecnie obowiązującym stanie prawnym, zgodnie z treścią art. 437 § 2 kpk, uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 kpk (zaistnienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej), art. 454 kpk (przy potrzebie kasacji wyroku uniewinniającego lub umarzającego postępowanie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Żadnej z tych przesłanek skarżący nie przywołał, wobec czego złożenie takiego wniosku nie mogło spotkać się z aprobatą Sądu odwoławczego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku, tak w części zaskarżonej, jak i w pozostałej, podlegającej ocenie z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Bezzasadność apelacji i brak okoliczności, podlegających uwzględnieniu z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Zgodnie z treścią art. 636 § 1 kpk w razie nieuwzględnienia apelacji, wniesionej wyłącznie przez oskarżonego (jego obrońcę), koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi skarżący. Na koszty postępowania odwoławczego składają się zaś opłata w wysokości należnej za I instancję oraz ryczałt za doręczenia korespondencji – w kwocie 20 zł.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana