Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Arkadiusz Śmiech (spr.)

Sędziowie: SA w SO Tamara Pawlak

SO Ewa Bogusz- Patyra

Protokolant: Małgorzata Dubiel

przy udziale Prokuratora Ewy Stelmach

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2014 roku

sprawy P. P.

oskarżonych z art. 218 § 1a k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej

z dnia 27 listopada 2013 roku sygn. akt II K 356/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę P. P. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Białej Podlaskiej do ponownego rozpoznania.

XI Ka 85/14

UZASADNIENIE

P. P. został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od stycznia 2009 roku do listopada 2012 roku, w B., woj. (...), jako właściciel Z.A. (...) z/s w B. przy ul. (...), wykonując czynności w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, uporczywie naruszał wynikające ze stosunku pracy i ubezpieczenia społecznego prawa pracowników: T. Ż. w okresie od 12.01.2009 r. do 19.10.2012 r., J. S. w okresie od 11.12.2009 r. do 30.11.2012 r., polegające na prawie do określonej w umowie o pracę umówionego i rzeczy-wiście pobieranego wynagrodzenia, prawie do prawidłowego ustalenia wysokości składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne i ich odprowadzenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedniej wysokości oraz prawie do otrzymania świadczenia w określonej wysokości, w ten sposób, że w ich umowach o pracę wskazywał jako kwotę przysługującego im wynagrodzenia jedynie kwotę równą minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę, podczas gdy w rzeczywistości umówione i wypłacane im wynagrodzenia były wyższe oraz płacił składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne tych pracowników oraz podatki od ich wynagrodzenia jedynie od kwoty płacy minimalnej określonej w umowach o pracę, a nie od rzeczywiście pobranego przez nich wynagrodzenia ze stosunku pracy, tj. o czyn z art. 218 § 1a k.k.;

II.  w okresie od stycznia 2009 roku do listopada 2012 roku, w B., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, naruszył przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych zgłaszając w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Inspektorat w B., nieprawdziwe dane mające wpływ na wysokość świadczeń przysługujących pracownikom zatrudnionym w Z.A. (...) z/s w B. pracownikom J. S., T. Ż. i M. Ż., w ten sposób, że w deklaracjach do ubezpieczenia tych pracowników, tj. drukach ZUS DRA i ZUS RCA, jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne podawał kwoty, które były zaniżone w stosunku do rzeczywiście otrzymywanych przez tych pracowników wynagrodzeń ze stosunku pracy, tj. o czyn z art. 219 kk w zw. z art. 12 kk;

III.  w okresie od stycznia 2009 roku do listopada 2012 roku w B., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wykonując czynności w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w zakładzie pracy Z.A. (...) z/ s w B. przy ul .(...), poświadczył w dokumentach nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne w ten sposób , że w deklaracjach ubezpieczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA oraz w rocznych deklaracjach podatkowych PIT-4R dotyczących pracowników: T. Ż. za okres od 12.01.2009 r. do 19.10.2012 r., J. S. za okres od 11.12.2009 do 19.10.2012 r. i M. Ż. za okres od 11.12.2009 r. do 30.11.2012 r., które podpisywał i składał odpowiednio w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Inspektorat w B. oraz Urzędzie Skarbowym w B., podawał jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz jako podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych i kwotę należnych zaliczek na podatek dochodowy za poszczególne miesiące roku podatkowego – kwoty, które nie były zgodne ze stanem faktycznym, tj. były zaniżone w stosunku do rzeczywistej wysokości wynagrodzeń wypłacanych tym pracownikom, tj. o czyn z art. 271 § 3 kk w zw. z art. 12 kk.

Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej wyrokiem z dnia 27 listopada 2013 roku oskarżonego P. P. uznał za winnego tego, że w okresie od stycznia 2009 roku do listopada 2012 roku w B., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, naruszył przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych zgłaszając w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Inspektorat w B., nieprawdziwe dane mające wpływ na wysokość świadczeń przysługujących pracownikom zatrudnionym w Z.A. (...) z/s w B. pracownikom J. S., T. Ż. i M. Ż., w ten sposób, że w deklaracjach do ubezpieczenia tych pracowników, tj. drukach ZUS DRA i ZUS RCA, jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne podawał kwoty, które były zaniżone w stosunku do rzeczywiście otrzymywanych przez tych pracowników wynagrodzeń ze stosunku pracy zarazem wykonując czynności w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w zakładzie pracy Z.A. (...) z/ s w B. przy ul .(...) , poświadczył w dokumentach nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne w ten sposób, że w deklaracjach ubezpieczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA oraz w rocznych deklaracjach podatkowych PIT-4R dotyczących pracowników: T. Ż. za okres od 12.01.2009 r. do 19.10.2012 r., J. S. za okres od 11.12.2009 do 19.10.2012 r. i M. Ż. za okres od 11.12.2009 r. do 30.11.2012 r., które podpisywał i składał odpowiednio w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Inspektorat w B. oraz Urzędzie Skarbowym w B., podawał jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz jako podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych i kwotę należnych zaliczek na podatek dochodowy za poszczególne miesiące roku podatkowego – kwoty, które nie były zgodne ze stanem faktycznym, tj. były zaniżone w stosunku do rzeczywistej wysokości wynagrodzeń wypłacanych tym pracownikom, zarazem w okresie od 31 maja 2012 roku do listopada 2012 roku, w B., woj. (...), jako właściciel Z.A. (...) z/s w B. przy ul. (...), wykonując czynności w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, uporczywie naruszał wynikające ze stosunku pracy i ubezpieczenia społecznego prawa pracowników: T. Ż. w okresie od 31.05.2012 r. do 19.10.2012 r., J. S. w okresie od 31.05.2012 r. do 30.11.2012 r., polegające na prawie do określonej w umowie o pracę umówionego i rzeczywiście pobieranego wynagrodzenia, prawie do prawidłowego ustalenia wysokości składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne i ich odprowadzenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedniej wysokości oraz prawie do otrzymania świadczenia w określonej wysokości, w ten sposób, że w ich umowach o pracę wskazywał jako kwotę przysługującego im wynagrodzenia jedynie kwotę równą minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę, podczas gdy w rzeczywistości umówione i wypłacane im wynagrodzenia były wyższe, oraz płacił składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne tych pracowników oraz podatki od ich wynagrodzenia jedynie od kwoty płacy minimalnej określonej w umowach o pracę, a nie od rzeczywiście pobranego przez nich wynagrodzenia ze stosunku pracy czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 219 kk w zb z art. 271§1 w zw z § 2kk w zb z art. 218§1a kk w zw z art.11§2kk w zw z art. 12 kk i w odniesieniu do powyższego czynu na podstawie art. 66§1 oraz §2kk a contrario, art. 67§1kk postępowanie w sprawie niniejszej warunkowo umorzył na okres 2(dwóch) lat tytułem próby; zasądził od P. P. na rzecz Skarbu Państwa 100,00 (sto i 00/100) złotych tytułem opłaty oraz kwotę 140,00 (sto czterdzieści i 00/100) złotych tytułem pozostałych kosztów sądowych.

Od wyroku tego apelację złożył prokurator.

Zaskarżając rozstrzygnięcie w całości, na niekorzyść oskarżonego zarzucił orzeczeniu:

- obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 218 § 1a k.k. i art. 4 § 1 k.k. poprzez ich niezastosowanie w zakresie dopuszczenia się przez oskarżonego P. P. w okresie od stycznia 2009 roku do 30 maja 2012 roku uporczywego naruszania wynikających ze stosunku pracy i ubezpieczenia społecznego praw pracowników T. Ż.- w okresie od 12.01.2009 r. do 30.05.2012 r., J. S.- w okresie od 11.12.2009 r. do 30.05.2013 r. oraz M. Ż.- w okresie od 11.12.2009 r. do 30.05.2012 r., polegających na prawie do określenia w umowie o pracę umówionego i rzeczywiście pobieranego wynagrodzenia, prawie do prawidłowego ustalenia wysokości składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne i ich odprowadzenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedniej wysokości oraz prawie do otrzymania świadczenia w określonej wysokości- na skutek nieuzasadnionego powołania się na zasadę lex retro non agit;

- obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 11 § 1 i 2 k.k. poprzez ich zastosowanie i bezzasadne uznanie, że wszystkie zarzucane oskarżonemu czyny stanowią jedno przestępstwo i winny być zakwalifikowane kumulatywne z art. 11 § 2 k.k., podczas gdy między przepisami art. 218 § 1a k.k., art. 271 k.k. i art. 219 k.k. nie zachodzi kumulatywny zbieg przepisów ustawy w rozumieniu art. 11 § 1 k.k.;

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść, poprzez niesłuszne uznanie, że zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że P. P. poświadczył w dokumentach nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne w deklaracjach ubezpieczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA oraz w rocznych deklaracjach podatkowych PIT-4R dotyczących pracowników T. Ż., J. S. i M. Ż., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej;

- obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku- art.7 k.p.k., art. 421 § 1 pkt. 1 k.p.k. poprzez wzajemnie sprzeczną ocenę dowodu z wyjaśnień oskarżonego, przez dokonanie oceny stopnia winy, zamiaru oraz motywacji oskarżonego w oparciu o jego wyjaśnienia, mimo jednoczesnej słusznej motywacji oskarżonego w oparciu o jego wyjaśnienia, mimo jednoczesnej słusznej oceny, że jego wyjaśnienia mogą stanowić podstawę dokonywania miarodajnych ustaleń jedynie w odniesieniu do relacjonowania przez niego nieporozumień istniejących pomiędzy nim, a byłymi pracownikami oraz czasu i miejsca ich zatrudnienia, a w pozostałym zakresie stanowią one jedynie linię obrony i nie zasługują na wiarę, a także dowolną i niejednoznaczną ocenę zeznań pokrzywdzonych, poprzez uznanie, że nie stanowią one dowodu na to, że działania oskarżonego wyczerpujące znamiona art. 271 k.k. były podejmowane przez niego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, mimo uznania ich zeznań za wiarygodne w całości, które w powiązaniu z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, taki dowód stanowią oraz brak wskazania w pisemnym uzasadnieniu wyroku powodów nie oparcia się w powyższym zakresie na zeznaniach pokrzywdzonych.

Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja, o ile domaga się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, okazała się być zasadna. Nie można nie zgodzić się ze skarżącym, jeżeli podnosi, że Sąd orzekający nieprawidłowo ustalił, że zachowanie oskarżonego nie było działaniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Podawanie zaniżonych kwot wypłacanych pracownikom wynagrodzeń, w deklaracjach do ubezpieczenia tych pracowników oraz w rocznych deklaracjach podatkowych w sposób oczywisty było działaniem oskarżonego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej . Takim bowiem działaniem jest dążenie pracodawcy do niezgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy obniżenia zobowiązań należnych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Urzędowi Skarbowemu , z tytułu zatrudnienia pracowników w zakładzie pracy. Powyższe ustalenie determinowało przyjęcie zachowania oskarżonego stanowiącego fałsz intelektualny dokumentu jako typu kwalifikowanego występku z art. 271 § 3 k.k., a nie typu podstawowego z § 1 tego artykułu, jak błędnie przyjął to Sąd Rejonowy. Kwalifikacja prawna czynu przypisanego w zbiegu z art. 271 § 3 k.k. wyklucza, z kolei przyjęcie jego typu uprzywilejowanego, stanowiącego wypadek mniejszej wagi, przewidziany w § 2 tego artykułu, na co wskazuje systematyka uregulowania przestępstwa fałszu intelektualnego dokumentu. (w art. 271 k.k.)

W tym stanie rzeczy, przy przyjęciu, że zachowanie oskarżonego stanowiło jedno przestępstwo kwalifikowane kumulatywnie, jego zagrożenie karą wynosi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Tym samym instytucja warunkowego umorzenia postępowania nie mogła być, w omawianym przypadku, zastosowana – art. 66 § 2 k.k.

Ta nieprawidłowość, z kolei, zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 454 § 1 k.p.k., obligowała Sąd odwoławczy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Wobec tego, że rozpoznanie sprawy w omówionym wyżej zakresie było wystarczające do wydania orzeczenia Sąd odwoławczy ograniczył rozpoznanie wniesionej apelacji tylko do uchybienia podniesionego w dwóch ostatnich zarzutach środka zaskarżenia. – art. 436 k.p.k. Pozostałe twierdzenia i wywody apelacji będzie miał w polu widzenia Sąd pierwszej instancji ponownie rozpoznający sprawę.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy od nowa przeprowadzi postępowanie dowodowe w zakresie niezbędnym dla prawidłowego wyrokowania. Odbierze od oskarżonego wyjaśnienia, o ile nie skorzysta on z prawa do odmowy składania wyjaśnień. Przesłucha świadków na wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, szczególnie wnikliwie pokrzywdzonych.

Zgromadzony materiał dowodowy Sąd orzekający oceni we wzajemnym powiązaniu, uwzględniając wymogi art. art. 5 i 7 k.p.k. Dokona rekonstrukcji zdarzeń będących przedmiotem osądu. Uznane za udowodnione zachowania oskarżonego właściwie oceni pod względem prawnym, co przy uznaniu realizacji znamion czynu(ów) zabronionego(ych) znajdzie swoje odzwierciedlenie w jego(ich) prawidłowym opisie i kwalifikacji prawnej, mając przy tym w polu widzenia stanowisko Sądu odwoławczego zaprezentowane wyżej. Dokona oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu(ów) oraz stopnia zawinienia P. P. i na tej podstawie wyda rozstrzygnięcie w sprawie. Swoje stanowisko, w razie potrzeby uzasadni zgodnie z wymogami art. 424 § 1 k.p.k.

Mając na względzie zaprezentowaną motywację Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.