Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2014 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2014 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa (...) S.A. we W.

przeciwko R. C. (1), M. C.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych R. C. (1) i M. C. solidarnie na rzecz powoda (...) S.A. we W. kwotę 17.049,09 zł (siedemnaście tysięcy czterdzieści dziewięć złotych 09/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych w toku egzekucji zasądzonego świadczenia na ograniczenie odpowiedzialności wynikające z ustanowienia przez nich hipoteki łącznej kaucyjnej do kwoty 250.000 zł na nieruchomościach dla których Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) ,

II.  zasądza od pozwanych R. C. (1) i M. C. solidarnie na rzecz powoda (...) S.A. we W. kwotę 3270 zł ( trzy tysiące dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

X C 1051/13

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od M. C. i R. B. kwoty 17.049,09 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych na ograniczenie odpowiedzialności wynikające z ustanowionej przez pozwanych hipoteki umownej łącznej do kwoty 200.000 zł na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgi wieczyste Kw nr (...).

W uzasadnieniu wskazał, iż pozwani ustanowili na nieruchomościach wyżej wskazanych hipotekę umowną kaucyjną do kwoty 200.000 zł na zabezpieczenie wierzytelności mogących powstać z tytułu umowy pożyczki nr (...). Hipoteka ta została ustanowiona w związku z porozumieniem z dnia 17.10.2009 r. mając stanowić zabezpieczenie wszelkich wierzytelności strony powodowej mogących wyniknąć z umowy pożyczki (...), która została zawarta w dniu 23.12.2009 r. Strona powodowa udzieliła spółce (...) spółka jawna pożyczki w kwocie 461.160 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 24 miesięcznych ratach podczas gdy zostało spłaconych 22 raty i pozostała do zapłaty kwota 16.852,77 zł z tytułu odsetek wg stanu na dzień 16.03.2012 r. oraz kwota 4.235,14 zł z tytułu należności objętych fakturami nr (...). W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty prezes spółki R. C. (1) uznał dług z tytułu rozliczenia tejże pożyczki i zwrócił się o przesunięcie terminu płatności do dnia 06.04.2012 r. Pożyczkobiorca uregulował należności wynikające z faktur wyżej wskazanych jednak nie zapłacił odsetek z tytułu zaległości w spłacie rat pożyczki w kwocie 17.049,09 zł. Z uwagi na to, że pozwani są dłużnikami rzeczowymi powoda powód domaga się kwoty objętej pozwem mając na względzie, iż wierzyciel hipoteczny celem zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej hipoteką musi uzyskać przeciwko dłużnikowi rzeczowemu nie będącemu dłużnikiem osobistym tytuł wykonawczy zasądzający od niego zabezpieczoną hipoteką wierzytelność. Powód podał nadto, że istnienie i wysokość zadłużenia wynikającego z umowy nr (...) została potwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w dniu 02.10.2012 r. przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GNc 3737/12.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa oraz o odrzucenie pozwu na podstawie art.199 § 1 pkt 2 kpc względnie o zawieszenie postępowania na podstawie art.177 § 1 pkt 1 kpc podnosząc , iż postępowanie o to samo roszczenie jest w toku przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GNc 3737/12, gdzie nadano klauzulę przeciwko wspólnikom spółki jawnej w sprawie IV GCo 742/12. Ponadto wskazali, iż powód zgłosił tą wierzytelność w związku z ogłoszeniem upadłości układowej spółki (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) objęte księgą wieczystą Kw nr (...) będące przedmiotem współwłasności ustawowej małżeńskiej pozwanych obciążone zostały na podstawie oświadczenia o ustanowieniu hipotek z dnia 22.12.2009 r. hipoteką umowną kaucyjną łączną na zabezpieczenie wierzytelności mogących powstać z umowy pożyczki nr (...) zawartej przez (...) spółka jawna w D., na rzecz pożyczkodawcy (...) S.A. z siedzibą we W.. Uprzednio w dniu 17.10.2009 r. strony zawarły porozumienie co do takiego sposobu zabezpieczenia przyszłej umowy pożyczki.

W dniu 23 grudnia 2009 r. powód oraz (...) spółka jawna w D. zawarli umowę pożyczki na kwotę 563.640 zł płatną w 24 miesięcznych ratach zgodnie z harmonogramem spłaty. Z uwagi na opóźnienia w terminach płatności rat powód wystawił w dniu 22.08.2012 r. notę odsetkową i wezwał spółkę jawną do zapłaty.

Prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym w dniu 02.10.2012 r. przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GNc 3737/12 zasądzono od spółki (...) spółka jawna w D. kwotę wynikającą z przedmiotowej noty odsetkowej na podstawie weksla, który stanowił zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy nr (...).

Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GCo 742/12 postanowieniem z dnia 12 lutego 2013 r. nadał powyższemu tytułowi wykonawczemu klauzulę wykonalności także przeciwko R. C. (2) i M. C. jako (...) spółka jawna w D..

( dowód: bezsporne, odpis zwykły z księgi wieczystej Kw nr (...)-k.14-23, wniosek o zawarcie umowy pożyczki i umowa pożyczki nr (...) z harmonogramem spłaty –k.24-30, porozumienie dotyczące umowy pożyczki nr (...)-k.31-32, nota odsetkowa z dnia 22.08.2012 r.-k.35-36, faktury VAT dotyczące rat kapitałowych i odsetkowych z umowy pożyczki nr (...)-k.37-55,nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GNc 3737/12- k. 16 akt IV GNc 3737/12, postanowienie w sprawie IV GCo 742/12- k.21 akt IV GCo 742/12)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje w całości na uwzględnienie.

Stan faktyczny ustalony powyżej był między stronami bezsporny. Pozwani stali jednak na stanowisku, iż pozew winien zostać odrzucony z uwagi na to, iż toczy się sprawa o to samo roszczenie przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GNc 3737/12. Wskazali ponadto, że powód zgłosił wierzytelność objętą pozwem w związku z ogłoszeniem upadłości układowej spółki (...). Pozwani wnieśli w przypadku odmowy odrzucenia pozwu o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia wskazanego postępowania przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia- Fabrycznej

Powód podniósł z kolei, iż brak jest przesłanek do odrzucenia pozwu z powodu zawisłości sprawy gdyż odrzucenie pozwu na wskazanej przez pozwanych postawie –art.199 § 1 pkt 2 kpc wymaga aby pomiędzy toczącymi się postępowaniami zachodziła tożsamość podmiotów oraz roszczeń na płaszczyźnie tożsamości przedmiotu oraz podstawy sporu. Powód podkreślił iż nawet gdy przedmiot powództw jest jednakowy zaś podstawa faktyczna i prawna żądań różna nie ma podstaw do odrzucenia pozwu.

Sąd postanowieniem z dnia 12 maja 2014 r. (k.166) odmówił odrzucenia pozwu podzielając stanowisko powoda, iż taka sytuacja jak wyżej opisana zachodzi właśnie w przedmiotowej sprawie. Powód żąda zapłaty od pozwanych jako dłużników rzeczowych w związku z ustanowieniem przez nich hipotek na zabezpieczenie wierzytelności mogących powstać z umowy pożyczki nr (...) podczas gdy w prawomocnie już zresztą zakończonej sprawie IV GNc 3737/12 stroną była spółka (...) spółka jawna w D. zaś podstawą żądania powoda był wystawiony przez spółkę weksel in blanco na zabezpieczenie wierzytelności mogących powstać z umowy pożyczki nr (...). Z tożsamych przyczyn jak i z uwagi na fakt, iż postępowanie przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia- Fabrycznej zostało prawomocnie zakończone Sąd oddalił wniosek pozwanych o zawieszenie postępowania (k.166).

Powód oparł powództwo w niniejszej sprawie o przepis art. 65 ust. 1 i art.69 ustawy z 06.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (dalej u.k.w.h.).

Zgodnie z przepisem art. 65 ust. 1. u.k.w.h. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Przepis art. 69 u.k.w.h. stanowi zaś, że hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Jak wynika z zapisów w księdze wieczystej Kw nr (...) prowadzonej dla nieruchomości będących własnością pozwanych obciążyli je na podstawie oświadczenia o ustanowieniu hipotek z dnia 22.12.2009 r. hipoteką umowną kaucyjną łączną na zabezpieczenie wierzytelności mogących powstać z umowy pożyczki nr (...) zawartej przez (...) spółka jawna w D. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą we W..

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 16.07.2003 r., V CK 19/02 ( LEX nr 602311) „wierzyciel hipoteczny ma prawo do wytoczenia przeciwko dłużnikowi hipotecznemu, nie będącemu dłużnikiem osobistym, powództwa o świadczenie - celem umożliwienia wierzycielowi prowadzenia egzekucji z obciążonej nieruchomości”.

Podobnie w wyroku z dnia 25.08.2004 r. , IV CK 606/03, Lex nr 188488 Sąd Najwyższy stwierdził, że „sens hipoteki polega na tym, aby w sytuacji nieuzyskania zaspokojenia od dłużnika osobistego wierzyciel mógł uzyskać zaspokojenie od dłużnika rzeczowego - do wysokości hipoteki - pomimo tego, że żaden stosunek obligacyjny pomiędzy nimi nie istnieje. Jeżeli zatem zobowiązany osobiście nie wykonuje należnego świadczenia pieniężnego, wierzyciel może wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi rzeczowemu, przedtem jednak musi uzyskać przeciwko niemu tytuł wykonawczy”.

Ponadto jak wskazano w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku odpowiedzialność hipoteczna (rzeczowa) jest odpowiedzialnością własną właściciela zabezpieczonej nieruchomości, który wespół z dłużnikiem odpowiada wobec wierzyciela na zasadzie in solidum. Zabezpieczenie hipoteczne ma charakter akcesoryjny (art. 94 u.k.w.h.) zaś celem postępowania upadłościowego, mającego charakter egzekucji uniwersalnej, jest zaspokojenie wierzycieli według ustalonych zasad, co następuje w końcowej fazie tego postępowania. Z uzupełniającej listy wierzytelności w sprawie V GUp 16/12 (k.95) wynika, że powód zgłosił przeciwko spółce (...) spółka jawna w D. w upadłości układowej wierzytelność na kwotę 524.440,25 zł z czego uznano kwotę 460.960,25 zł ; pozwani jednak w ogóle nie uprawdopodobnili, iżby doszło do zaspokojenia czy choćby pomniejszenia wierzytelności objętej pozwem wskutek świadczeń na rzecz powoda z masy upadłości.

Warto również w przedmiotowej sprawie przytoczyć tezę postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1971 r., III CRN 553/70 (OSNC 1971/10/185) gdzie wskazano, iż „z rzeczowej odpowiedzialności każdorazowego właściciela nieruchomości obciążonej hipoteką kaucyjną wypływa jego obowiązek zaspokojenia z tej nieruchomości wierzyciela, któremu przysługują wierzytelności zabezpieczone hipoteką kaucyjną, po ostatecznym ustaleniu sumy wierzytelności. Dalszą konsekwencją jest dopuszczalność - niezależnie od zmiany w osobie właściciela obciążonej nieruchomości zaszłej po powstaniu hipoteki kaucyjnej - wpisania, w miejsce hipoteki kaucyjnej i w granicach oznaczonej w niej sumy najwyższej, hipoteki przymusowej na podstawie tytułu egzekucyjnego ustalającego ostatecznie sumę wierzytelności, zabezpieczonej hipoteką kaucyjną. Wierzyciel, ubiegający się o zmianę hipoteki kaucyjnej na hipotekę przymusową zwykłą, powinien przedstawić organowi prowadzącemu księgę wieczystą tytuł egzekucyjny, skuteczny przeciwko aktualnie ujawnionemu w księdze wieczystej właścicielowi nieruchomości. Tytułem takim, stosownie do okoliczności, może być w szczególności klauzula wykonalności nadana w trybie art. 788 w związku z art. 792 k.p.c. bądź też prawomocny wyrok stwierdzający obowiązek aktualnego właściciela nieruchomości obciążonej hipoteką kaucyjną zaspokojenia wierzyciela hipotecznego w drodze egzekucji z tej nieruchomości”.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Fabrycznej w sprawie IV GCo 742/12 postanowieniem z dnia 12 lutego 2013 r. nadał tytułowi wykonawczemu przeciwko spółce jawnej w sprawie IV GNc 3737/12 klauzulę wykonalności także przeciwko R. C. (2) i M. C. jako (...) spółka jawna w D..

Strona powodowa może jednak dochodzić od pozwanych zapłaty długu rzeczowego niezależnie od ich odpowiedzialności osobistej jako wspólników spółki jawnej. Powód na etapie postępowania egzekucyjnego może dokonać wyboru czy egzekwować roszczenie z całego majątku pozwanych na podstawie art.31 § 1 ksh czy też zaspokoić się z hipoteki na podstawie tytułu wykonawczego przeciwko pozwanym jako dłużnikom rzeczowym.

Mając na względzie powyższe Sąd na podstawie cytowanych wyżej przepisów orzekł jak w punkcie I wyroku. Jednocześnie Sąd zastrzegł pozwanym na podstawie art.319 kpc prawo do powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności wynikające z ustanowionej przez pozwanych hipoteki umownej łącznej do kwoty 250.000 zł na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...).

W wyroku z dnia 22 października 1977 r., II CR 335/77, OSNC 1978, nr 9, poz. 159, Sąd Najwyższy stwierdził, że zamieszczenie w wyroku zastrzeżenia prawa do powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności jest obowiązkiem sądu i następuje z urzędu. Jako górną granicę ograniczenia odpowiedzialności pozwanych wskazano kwotę 250.000 zł a nie 200.000 zł –jak wskazano w pozwie- gdyż właśnie ta kwota dotyczy hipoteki umownej łącznej kaucyjnej zabezpieczającej wierzytelności mogące wyniknąć z umowy pożyczki (...).

O kosztach procesu Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku na podstawie art.98 § 1 i 3 kpc mając na względzie wynik postępowania i składają się na nie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.400 zł ustalone zgodnie z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.), opłata od pozwu -853 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa- 17 zł.

SSR Katarzyna Jerka