Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 346/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 1 czerwca 2021 r. w sprawie XII K 108/18.

Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut apelacji oskarżyciela posiłkowego

Obraza przepisu art.4 oraz art. 7 k.p.k. poprzez orzeczenie z naruszeniem zasady obiektywizmu oraz poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania, tj.

a) dowodu z wyjaśnień złożonych na rozprawie w dnu 28.10. 2020 r. w trakcie których oskarżony wyraźnie wskazał, że:

- „wykorzystał środki z II dotacji na inny, niż wskazany w dotacji cel. To było niewłaściwe, bo dotacje były celowe, dotyczyły konkretnego urządzenia„ (protokół rozprawy z dnia 28.10.2020 r.)

- zawiesił działalność gospodarczą bez poinformowania PARP

- nie opłacił zgłoszeń patentowych, co powodowało ich nieprocedowanie

I nie uznane ich jako obciążających, co mogło mieć wpływ na uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, podczas gdy prawidłowa o całościowa wykładnia tej części materiału dowodowego przy uwzględnieniu zapisów z PARP, powinna doprowadzić do wniosku, iż oskarżony w sposób zamierzony zaplanował działania zmierzające do wyłudzenia dotacji z PARP i pokrzywdzenie PARP, tj. że oskarżony popełnił zarzucany czyn;

b) dowodu z zeznań świadka M. N., w trakcie których świadek wskazywała na szereg nieprawidłowości w działaniu oskarżonego, w tym m. in. na brak reakcji na wezwania do przedłożenia stosownej dokumentacji i realizowania umowy i przyjęcie przez Sąd z pominięciem treści tych zeznań, iż oskarżony wypełniał założenia umowy z PARP, co mogło mieć wpływ na uniewinnienie oskarżonego, podczas gdy prawidłowa ocena w.w. dowodu powinna doprowadzić do wniosku, że oskarżony w sposób zamierzony zaplanował działania zmierzające do wyłudzenia dotacji z PARP i pokrzywdzenie PARP, tj. że oskarżony popełnił zarzucony mu czyn;

c) dowodu z dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie wskazujących na wielokrotne wzywanie oskarżonego do udzielenia wyjaśnień, nadesłania prawidłowej dokumentacji, z której wynika, że po pobraniu i rozliczeniu pierwszych zaliczek w niewielkich kwotach, podjęciu określonych działań pozorujących realizowanie umowy PARP, oskarżony wnosił o wypłatę pozostałej kwoty dofinansowania i zaprzestawał formalnego realizowania umowy z PARP, podczas gdy prawidłowa i całościowa wykładnia tej części materiału dowodowego, powinna doprowadzić do wniosku, iż oskarżony popełnił zarzucany mu czyn;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Zasadność zarzutu obrazy norm art.7 k.p.k. wynika przede wszystkim ze sposobu dokonania przez Sąd I instancji oceny okoliczności wynikających z poszczególnych dowodów. Stwierdzenie, że „Sąd nie dopatrzył się żadnego elementu, który wskazywałby na stwierdzenie zamiaru popełnienia przestępstwa zarówno przy zawieraniu umowy jak i w trakcie wykonywania” wynika z tego, że każdy z faktów analizował w izolacji od siebie, zamiast w powiązaniu ze sobą na tle pełnego kontekstu faktycznego. Także argumentacja przedstawionej oceny nie odpowiada wymogom normy at. 7 k.p.k. Mimo twierdzenia Sądu, że „że istotne z punktu widzenia oceny zamiaru oszustwa jest zachowanie oskarżonego zarówno przed przelaniem środków, jak i tuż po rozporządzeniu mieniem przez oskarżyciela posiłkowego” (str.13), to nawet tym dostrzeżonym zachowaniom oskarżonego nie nadaje właściwego znaczenia.

Najszerzej analizowany element działania oskarżonego w postaci złożenia w dniu 8 listopada 2012 r. oświadczenia o braku zaległości publicznoprawnych na dzień 5 listopada 2012 r. Sąd I instancji uznał za nie będący warunkiem zawarcia umowy, skoro sporządzone zostało 3 dni po jej podpisaniu. Błędność takiego rozumowania wynika stąd, że jednym z warunków umowy dofinansowania był brak zaległości, co wynika, z punktu 7 umowy k.353.

Z szeregu postanowień umowy wynikają także możliwości jednostronnego rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym, jak też odmowa wypłaty transzy zaliczki. Rozporządzenie mieniem, jako znamię czynu nie ogranicza się, co oczywiste, do podpisania umowy. Także opis i okres zarzucanego czynu wskazuje, że ocenie podlegają działania i zaniechania oskarżonego nie tylko w datach zawarcia umów.

Okoliczność przedłożenia zaświadczenia o braku zaległości z tytułu zaległości publicznoprawnych, jako znamię czynu z art.297 par. 1 k.k., z tej racji, że stanowiło formalny wymóg zawarcia umowy a faktycznie uzyskania środków z umowy dofinansowania, z powodów wyżej wskazanych stanowiło poświadczający nieprawdę dokument o istotnym znaczeniu.

Trudno natomiast uznać trafność wywodów Sądu odnośnie wykraczającego poza ramy postępowania analizowania ustalenie faktycznych zaległości, jakie istniały w datach zawierania poszczególnych umów, przy jednoczesnym twierdzeniu, że winien to uczynić oskarżyciel. Ta niekonsekwencja powoduje, że trudno uznać, czy okoliczność zaległości w dacie zawarcia także drugiej z umów miała znaczenie dla Sądu. Jeśli miała, to winien to jednak ustalić, albo poprzez stosowne zobowiązanie oskarżyciela lub poprzez przeprowadzenie w tym zakresie czynności dowodowych.

Nie sposób tez uznać zasadności twierdzenie Sądu, że to nierozliczenie wniosku stało jedynie na przeszkodzie wypłacie kolejnej transzy, bo gdyby oskarżony uzupełnił wniosek to prawdopodobnie zostałby on zatwierdzony. Takiemu rozumowaniu sprzeciwia się wskazany przez samego oskarżonego fakt, że nie mógł jej rozliczyć, bo środki z drugiej dotacji przeznaczył na inny cel (k.868 v).

Twierdzeniom Sądu o wykorzystaniu środków z umowy dofinansowania zgodnie z umową, sprzeciwia się przytoczona okoliczność o wykorzystaniu ich na inny cel, związany z elektrownią wyporową, czyli nie związany z umową.

Natomiast, jako trafny uznać należy argument apelacji oskarżyciela posiłkowego dotyczący rozliczenia pierwszych zaliczek w stosunkowo niewielkich kwotach 12 682 zł. I 22 050 zł. , wobec tych nierozliczonych 324 752, 85 zł i 180 000 zł. Ta okoliczność mogła wskazywać, jak twierdzi skarżący, na celowe określenie harmonogramów pierwszych płatności tak, aby uwiarygodnić faktyczną realizacje celu dofinansowania.

Istotna w tym kontekście jest też koincydencja czasowa zawieszenia przez Z. K. działalności gospodarczej 20.09.2013 r., czyli już w trzy miesiące po otrzymaniu środków z zaliczek o znacznej wartości, których już nie rozliczył.

Powyższe okoliczności pozostały już poza rozważaniami Sądu Okręgowego. Podobnie zresztą nie został uwzględniony, wynikający z zeznań świadka M. N. i dokumentów, brak reakcji oskarżonego na wielokrotne wezwania przez PARP do przedłożenia stosownej dokumentacji z realizowania umowy i unikanie kontaktów z przedstawicielami PARP.

Suma okoliczności wynikających z przeprowadzonych dowodów nie uprawiała do stwierdzeń o braku znamion zarzucanych czynów.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Zasadność wniosku.

Lp.

Zarzut

Obraza przepisu art.167 k.p.k. poprzez nieprzeprowadzenie przez sąd z urzędu dowodów mogących doprowadzić do ustalenia:

- czy oskarżony faktycznie środki z dofinansowania przeznaczył na wydatki związane ze zgłoszeniami patentowymi w 56 krajach, a także na wydatki związane z ochroną patentową i pracami badawczymi nad projektem elektrowni wyporowej i czy prawidłowo opłacił zgłoszenia,

- w jakim okresie oskarżony posiadał zaległości w urzędzie skarbowym, tj. czy w momencie podpisywania umów wiedział, że takie zaległości posiada, a mimo to podpisał umowę z PARP wiedząc, że brak tych zaległości był warunkiem podpisania umowy,

Podczas gdy w.w. okoliczności mogłyby doprowadzić do ustalenia, że oskarżony wprowadził oskarżyciela posiłkowego w błąd i od samego początku miał zamiar doprowadzić go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Wobec zasadności zarzutu pierwszego, uwzględnienie powyższego zarzutu ma znaczenie dla oceny wiarygodności twierdzeń oskarżonego i określenia zakresu jego odpowiedzialności.

Natomiast zważyć trzeba, że skarżący popada w swoista niekonsekwencję, skoro w wyniku zarzutu błędnej oceny dowodów stwierdza, że oskarżony od początku działał w zamiarze popełnienia przestępstwa a te same wnioski chce wywodzić dopiero w następstwie wnioskowanych ustaleń.

Wskazać trzeba, że ustalenie powyższych okoliczności może nastąpić, albo poprzez stosowne zobowiązanie oskarżyciela lub poprzez przeprowadzenie w tym zakresie czynności dowodowych.

Wniosek

j.w.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

j.w.

Lp.

Zarzut

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu przez Sąd, że oskarżony nie dopuścił się czynów zarzucanych mu w akcie oskarżenia, a w konsekwencji nie doprowadził oskarżyciela posiłkowego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwoce 530.607,69 zł

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Konsekwencją uznania zasadności zarzutu obrazy prawa procesowego sprowadzonego do wadliwości oceny materiału dowodowego, wadliwe są także ustalenia faktyczne wykluczające zamiar oskarżonego wywodzony z jego zachowania zarówno w czasie podpisania umowy, jak i w trakcie jej realizacji, oraz po uzyskania wynikających z niej świadczeń.

Uznaniu prawidłowości ustaleń Sądu I instancji przeczą wynikające z dowodów okoliczności:

- analiza harmonogramów projektu w świetle rozliczenia jedynie pierwszych najniższych kwot zaliczek - 12 682 zł. I 22 050 zł. i nierozliczenie wyższych - 324 752, 85 zł i 180 000 zł;

- złożenie w dniu 8 listopada 2012 r. oświadczenia o braku zaległości publicznoprawnych na dzień 5 listopada 2012 r., dzień zawarcia umowy, będącego warunkiem zawarcia umowy, sprzecznego z prawdą;

- przeznaczenie środków z zaliczek na cel niezwiązany z umową;

- nie rozliczenie pobranych środków;

- zawieszenie działalności gospodarczej 20.09.2013 r., czyli już w trzy miesiące po otrzymaniu środków z zaliczek o znacznej wartości, które nie zostały rozliczone;

- brak reakcji oskarżonego na wielokrotne wezwania przez PARP do przedłożenia stosownej dokumentacji z realizowania umowy i unikanie kontaktów z przedstawicielami PARP.

Wbrew ustaleniom Sądu I instancji wskazują one na zamiar doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, który Sąd ten wykluczył.

Wniosek

j.w.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

j.w.

Lp.

Zarzut apelacji prokuratora

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na niesłusznym uznaniu, że materiał dowodowy nie pozwala na uznanie Z. K. winnym popełnienia czynów z art. 286§1 k.k. w zb. z art. 297§1 k.. w zw. z art.294§1 k.k. w zw. z art.11§2 k.k. poprzez wyciągnięcie wadliwych i niezgodnych z zasadami doświadczenia życiowego wniosków, iż z dokumentacji i zeznań pracowników pokrzywdzonego nie wynika zamiar oszustwa oskarżonego oraz, że oświadczenie o niezaleganiu z należnościami publicznoprawnymi z dnia 08.11. 2012 r., a co za tym idzie nie miało znaczenia dla uzyskania dotacji w rozumieniu art. 297§ 1 kk., podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż oskarżony swoim zachowaniem dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Rację ma prokurator wywodząc zarzut błędu w ustaleniach faktycznych z wadliwości oceny dowodów.

Uznanie zasadności zarzutów oskarżyciela posiłkowego, z uwagi na ich tożsamość powoduje, że zachowują one swoją aktualność i nie wymagają uzupełnienia odniesienia się do nich.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

Wyrokowaniu w sposób wnikający z uwzględnienia zarzutów, w całości, czy w części, przeciwstawi się reguła ne peius, który statuuje przepis art. art. 454 § 1 k.p.k.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Uwzględnienie zarzutów obrazy prawa procesowego w postaci normy art.7 k.p.k. i w konsekwencji błędu w ustaleniach faktycznych powoduje niemożność rozstrzygnięcia w postaci uznania odpowiedzialności karnej oskarżonego, z uwagi na treść art. art. 454 § 1 k.p.k. który statuuje zasadę ne peius, czyli zakaz skazania oskarżonego, który przez Sąd I instancji został uniewinniony.

Natomiast przedstawiona analiza oceny dowodów w wysokim stopniu wskazuje na możliwość przypisania oskarżonemu zarzucanego mu czynu. W zależności o ostatecznej oceny dowodów Sąd ustali zakres tej odpowiedzialności.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

W toku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy przeprowadzi postępowanie dowodowe w zakresie przesłuchania oskarżonego. Odnośnie dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku może poprzestać na ich ujawnieniu. Dokona oceny przeprowadzonych dowodów zgodnie z dyrektywami art. 7 k.p.k., uwzględniając rozważania Sądu Apelacyjnego przedstawione w odniesieniu do zarzutu 1 apelacji oskarżyciela posiłkowego.

Natomiast w zakresie dowodów objętych zarzutem 2 apelacji oskarżyciela posiłkowego, rozważy możliwość wyjaśnienia wskazanych w nim okoliczności.

W wyniku prawidłowo dokonanej oceny dowodów Sąd ustali prawidłowy stan faktyczny.

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Z. K.

II

Na rzecz obrońcy ustanowionego z urzędu dla oskarżonego, zasądzono na rzecz adw. H. M. wynagrodzenie w kwocie 600 zł powiększonej o 23%VAT, zgodnie z §17 ust. 1 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w prawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

7.  PODPIS

Anna Zdziarska Ewa Jethon Adam Wrzosek