Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. T. (1) (M. T. (1)), E. S. (E. S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

przy udziale zainteresowanej Agencji (...) S.A. w R.

o ustalenie odpowiedzialności za składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne

na skutek apelacji ubezpieczonego M. T. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 19 grudnia 2013r. sygn. akt IX U 767/12

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od ubezpieczonego M. T. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/ SSO del. B.Torbus /-/ SSA W.Nowakowski /-/ SSA A.Kolonko

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 997/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonymi decyzjami Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. ustalił wysokość zaległości z tytułu nieopłaconych składek należnych w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Agencję (...) SA. Według decyzji nr (...) wynoszą one: na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, za okres od marca 2008 r. do czerwca 2008 r. - 66.717,70 zł, na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres od lutego 2008 r. do czerwca 2008 r. - 24.995,32 zł oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres
od lutego 2008 r. do czerwca 2008 r. - 9.756,67 zł.

Z uwagi na to, że prowadząc działalność gospodarczą Spółka nie opłaciła należnych składek za powyższe okresy a prowadzone przeciwko Spółce postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne, E. S., jako wiceprezes zarządu Spółki, odpowiada za zaległości tej spółki, zgodnie z art. 116 ustawy Ordynacja podatkowa.

W decyzji nr (...) organ rentowy wskazał, iż zaległości te wynoszą: na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od marca 2008 r. do maja 2010 r. - 358.219,08 zł,
na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego - za okres od lutego 2008 r. do maja 2010 r. - 113.984,31 zł oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od lutego 2008 r. do maja 2010 r. - 37.928,31 zł.

Z uwagi na to, że prowadząc działalność gospodarczą Spółka nie opłaciła należnych składek za okresy jw., a prowadzone przeciwko Spółce postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne, M. T. (1), jako prezes zarządu Spółki, odpowiada za zaległości tej spółki, zgodnie z art. 116 ustawy Ordynacja podatkowa.

W odwołaniu od decyzji nr (...) E. S. podniósł, iż nie może ponosić odpowiedzialności ustalonej w zaskarżonej decyzji, gdyż nigdy nie objął funkcji wiceprezesa zarządu, nie otrzymał umowy o pracę, nie był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, nie otrzymał żadnego wynagrodzenia i gdy zażądał wykreślenia go z KRS i po bezskutecznym oczekiwaniu na dokonanie tej czynności, pismem z dnia 9 października 2007 r. zwrócił się
o zwolnienie go w trybie natychmiastowym z tej funkcji.

W odwołaniu od decyzji nr (...) M. T. (1) wniósł o jej zmianę wskazując,
iż w 2009 r. Spółka złożyła wniosek o przeprowadzenie postępowania układowego, który ze względów formalnych został zwrócony. Braki we wniosku były wynikiem zdekompletowania organów spółki i bierności akcjonariuszy, którzy w okresie od 2008 r. nie przeprowadzili żadnego zgromadzenia akcjonariuszy. Spółka nie dysponowała już stałą obsługą prawną. M. T. (1) wskazał także, iż Spółka posiadała, na okres, w którym odwołujący pełnił funkcję prezesa zarządu, majątek wartości 134.570 zł oraz należności w kwocie
619.129,44 zł, i o możliwości zaspokojenia z tego majątku ZUS był informowany, jednakże odmówił w tym względzie działania. Podniósł nadto, iż przepis art. 116 Ordynacji podatkowej jest wyjątkiem od zasady nieodpowiadania za cudze długi, dlatego nie można go interpretować rozszerzająco lub stosować w ten sposób, by postępowanie, które winno się prowadzić wobec Spółki, było wymierzone w byłego prezesa zarządu, który był najemnym pracownikiem Spółki w większości należącej do jednostek samorządowych. Dodał,
że w sytuacji, gdy do 7 września 2009 r. członkiem zarządu był E. S., to w tym zakresie, jak wynika z treści art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, odpowiedzialność powinna mieć charakter solidarny, czego w treści decyzji nie można się doszukać.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie z przyczyn, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku, po wspólnym rozpoznaniu spraw z obu odwołań ustalił, że Agencja (...) S.A. z siedzibą w R. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej w grudniu 1996 r. Celem działania Spółki była realizacja zadań rolniczego (...) zmierzającego do ożywienia gospodarczego gmin wchodzących w skład (...) poprzez uaktywnienie sfery rolnictwa i przetwórstwa rolnego, sektorów pozarolniczych, sterowanie zasobami siły roboczej, ochronę i pielęgnację środowiska naturalnego.

Od początku istnienia Spółki, tj. od 1996 r. M. T. (1) był członkiem zarządu,
a od czerwca 1998 r. do czerwca 2010 r. - prezesem zarządu. E. S. był wiceprezesem Spółki w okresie od 12 grudnia 2005 r. do 17 lipca 2008 r. Uchwałą nr (...) z 28 czerwca 2008 r. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy udzieliło E. S. jako wiceprezesowi zarządu spółki absolutorium z wykonania obowiązków za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.

Jak wynika z rachunku zysków i strat (podpisanego przez M. T. (1)
i E. S.), Spółka w roku 2006 poniosła stratę w wysokości - 779.460,87 zł netto, a w roku 2007 uzyskała zysk netto w kwocie 416.540,56 zł.

W trakcie prowadzenia działalności w okresach spornych Spółka nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, co spowodowało zaległości w kwotach wskazanych
w zaskarżonych w decyzjach.

M. T. (1) w dniu 25 marca 2009 r. złożył do Sądu Rejonowego w Gliwicach Wydziału Gospodarczego wniosek o ogłoszenie upadłości Spółki z możliwością zawarcia układu, który zarządzeniem Przewodniczącego z dnia 2 kwietnia 2009 r., sygn. akt
X Gz 150/09, został zwrócony, gdyż zawierał braki formalne. Spółka składając wniosek
w marcu 2009 r. wskazała w nim, iż obecna trudna sytuacja finansowa spowodowana jest zadłużeniem dostawców, które przekroczyło wartość majątku i ma związek z restrukturyzacją rynku cukru w 2008 r. oraz wynikającego z tej sytuacji zamknięcia Cukrowni (...) S.A., równoczesnego zmniejszenia areału zasiewu buraków cukrowych w wyniku wysokich cen
w 2007 r. konkurencyjnych upraw (pszenicy, kukurydzy). Nadto Spółka wskazała na wysokie ceny zbóż utrzymujące się od żniw 2007 r. do żniw 2008 r., przy równoczesnych niskich cenach na żywiec, co spowodowało zmniejszenie hodowli i w związku z tym zmniejszenie zleceń na świadczenie usług związanych z mieszaniem pasz i zakiszaniem. Okoliczności te miały wpływ na spadek świadczonych usług przez Spółkę od 30 do 60 % w stosunku
do roku 2007.

Spółka dwukrotnie zwracała się do organu rentowego z wnioskiem o zawarcie układu ratalnego. Postępowanie wszczęte na wniosek z dnia 14 października 2009 r. zostało umorzone w związku z cofnięciem wniosku. Natomiast wniosek z dnia 21 października
2009 r. organ rentowy pozostawił bez rozpoznania z uwagi na niespełnienie warunku uregulowania składek nie podlegających ulgom (finansowanych przez ubezpieczonych).

Postanowieniem z dnia 7 lutego 2011 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym
w Legionowie umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko Spółce wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Nie odnaleziono ruchomości podlegających zajęciu, a egzekucja z wierzytelności i rachunków bankowych była nieskuteczna.

Postanowieniem z 17 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Raciborzu w sprawie (sygn. akt Co 329/08) o egzekucję z nieruchomości z wniosku wierzycieli, w tym Spółki Agencji (...) w R., zatwierdził plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji, w wyniku którego Agencji przypadła suma 76.421,43 zł jako wierzycielowi prowadzącemu egzekucję w sprawie KM 1166/07.
Sąd wskazał w postanowieniu, że obecnie wierzytelność przysługująca Agencji objęta jest zajęciem Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. (wpływ 4 maja 2012 r.) na łączną kwotę 390.808,30 zł oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Raciborzu R. M. (wpływ 11 kwietnia 2013 r.) w zakresie kosztów egzekucyjnych.

Postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego z 6 listopada 2013 r. M. T. (1) został zawiadomiony, iż postępowanie podatkowe w sprawie orzeczenia o jego solidarnej odpowiedzialności podatkowej jako byłego prezesa zarządu Agencji (...) S.A. w R.
z wymienioną Spółką za zaległości podatkowe tej spółki z tytułu podatku od towarów i usług za miesiąc grudzień 2008 r. w wysokości 27.041,91 zł, odsetki oraz koszty postępowania egzekucyjnego, nie zostanie zakończone w terminie do dnia 12 listopada 2013 r. z uwagi na konieczność dokładnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, w tym w świetle dowodów wnoszonych przez stronę w trakcie tego postępowania. W związku z powyższym wyznacza się nowy termin załatwienia sprawy do dnia 13 stycznia 2014 r.

M. T. (1) na rozprawie w dniu 18 grudnia 2013 r. podniósł, iż Spółka posiada jeszcze majątek np. sprzęt laboratoryjny oraz wierzytelności, z których mogłyby być zaspokojone należności wobec ZUS. Oprócz ogólnego wskazania tych faktów nie przedłożył dowodów na potwierdzenie prawdziwości tych twierdzeń.

Powyższych ustaleń dokonał Sąd Okręgowy w oparciu o akta organu rentowego, zestawienie zmian w kapitale własnym, rachunek zysków i strat za lata 2006 i 2007, akta Sądu Rejonowego w Gliwicach sygn. XII GU 35/09, akta Sądu Rejonowego w Raciborzu sygn. akt. I Co 329/08, postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia
6 listopada 2013 r., zeznania E. S. i M. T. (1) złożone na rozprawie w dniu 18 grudnia 2013 r.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołania M. T. (1) i E. S. zasługują na częściowe uwzględnienie, wyłącznie w aspekcie zarzutu braku stwierdzenia w zaskarżonych decyzjach,
iż odpowiedzialność odwołujących jest solidarna.

Po wskazaniu dyspozycji art. 116 § 1 pkt 1 a, b i 2, § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. Ordynacja Podatkowa (właściwie, w dacie wydania zaskarżonych decyzji - przyp. SA - jedn. tekst Dz. U. Nr 8 z 2005 r. poz. 60 z późn. zm.), art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. Nr 295 z 2013, poz. 1585 z późn zm.) Sąd Okręgowy stwierdził, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło twierdzeń E. S., iż nie pełnił funkcji wiceprezesa zarządu w ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na przyjęcie odpowiedzialności za zobowiązania Spółki przez E. S., gdyż podstawą odpowiedzialności członka zarządu na podstawie art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej jest pełnienie obowiązków członka zarządu - spełnienie formalnych warunków pełnienia tej funkcji, co niewątpliwie
w przypadku odwołującego miało miejsce, gdyż bezsprzecznie E. S. został wybrany przez Zgromadzenia Akcjonariuszy do pełnienia funkcji wiceprezesa, na co wyraził zgodę, figurował w rejestrze KRS Spółki jako osoba pełniąca funkcję wiceprezesa zarządu
w spornym okresie, a także jako wiceprezes Spółki zatwierdzał własnym podpisem
i pieczątką wraz z M. T. rachunek zysków i strat za rok 2007 w zestawieniu porównawczym z rokiem 2006.

Przeszkody do ustalenia tej odpowiedzialności niewątpliwie nie stanowi fakt niepodpisania z E. S. jako członek zarządu umowy o pracę, gdyż powołanie członka zarządu spółki nie oznacza automatycznie nawiązania przez powołanego członka zarządu ze spółką umowy o pracę, umowy zlecenia czy innej umowy cywilnoprawnej. Między stosunkiem organizacyjnym powstałym na skutek powołania członka zarządu a wymienionymi umowami nie zachodzi taka relacja, że samo powołanie do pełnienia funkcji przez właściwy organ powoduje automatycznie nawiązanie stosunku pracy (zlecenia, czy innej umowy cywilnoprawnej). Oznacza jedynie powstanie tak zwanego stosunku organizacyjnego między spółką a osobą powołaną do pełnienia funkcji (tak wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2009 r., sygn. akt I PK 118/08, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 listopada 2008 r., sygn. akt I ACa 389/08).

W ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe wykazało nadto, że również M. T. (1) jako prezes zarządu Spółki ponosi odpowiedzialność za zobowiązania Spółki określone w zaskarżonej decyzji. Za takim ustaleniem przemawiają okoliczności wynikające z przedłożonej dokumentacji finansowej Spółki oraz danych wynikających z akt Sądu Rejonowego w Gliwicach i Sądu Rejonowego w Raciborzu.

Nie ulega bowiem wątpliwości, iż M. T. (1) nie wypełnił żadnego z warunków uwalniających od takiej odpowiedzialności, określonych powyżej, gdyż niewątpliwe nie złożył skutecznie wniosku o upadłość, a wniosek taki z 25 marca 2009 r. został przez Sąd zwrócony z uwagi na braki formalne uniemożliwiające wszczęcie postępowania upadłościowego.

Jak wynika z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe
i naprawcze (właściwie, w dacie wydania zaskarżonych decyzji – przyp. SA, jedn. tekst Dz.U. Nr 175 z 2009 r., poz.1361 z późn. zm.) dłużnik jest obowiązany, nie później niż
w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko NSA (wyrok z dnia 6 lipca 2011 r. I GSK 531/10), iż dla zaistnienia przesłanki egzoneracyjnej nie wystarcza samo wystąpienie o ogłoszenie upadłości, ale konieczne jest także dokonanie wszelkich czynności procesowych niezbędnych do kontynuowania tego postępowania. W tej sytuacji nie można tym bardziej uznać, iż niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Odwołujący nie wykazał w toku postępowania takich okoliczności.

Nie zachodzi również trzecia przesłanka, która wyłączałaby odpowiedzialność M. T. (1), a mianowicie wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości Spółki w znacznej części. Sąd Okręgowy uznał, iż M. T. (1) takiego mienia nie wskazał, gdyż egzekucja prowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Legionowie okazała się bezskuteczna a nadto suma uzyskana z licytacji nieruchomości dłużnika Spółki w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Raciborzu
(I Co 329/08 - 76.421,43 zł), nie pokryłaby zalęgłości Spółki, tym bardziej, że Sąd ten wskazał w postanowieniu, iż wierzytelność przysługująca Agencji (...)
w R. objęta jest zajęciem Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. (które wpłynęło 4 maja 2012 r.) na łączną kwotę 390.808,30 zł oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Raciborzu R. M..

Zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, w toku niniejszego postępowania M. T. (1) nie wskazał mienia Spółki, z którego możliwe byłoby zaspokojenie należności wobec organu rentowego, a za takie skuteczne wskazanie nie można uznać ogólnych stwierdzeń M. T. (1), iż istnieje jeszcze inny majątek Spółki, o którym dowiedział się
z rozmowy z komornikiem, a odwołujący nie przedłożył żadnych dowodów na poparcie tych twierdzeń, w żaden sposób nie wykazał, by taki majątek faktycznie istniał.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje ustalając,
iż odpowiedzialność odwołujących E. S. i M. T. (1) za okres od 12 grudnia 2005 r. do 17 lipca 2008 r. za wymienione w zaskarżonych decyzjach zobowiązania względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest solidarna, a w pozostałym zakresie oddalił odwołania.

Apelację od punktu 2 wyroku Sądu Okręgowego wniósł pełnomocnik ubezpieczonego M. T. (1), zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie
art. 233 § 1 kpc, przez niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy oraz art. 328 § 2 kpc przez brak wskazania w uzasadnieniu przesłanek, którymi Sąd kierował się oddalając odwołanie, ponadto naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej punktu 2
i orzeczenie w tym zakresie co do istoty sprawy, obciążenie organu rentowego kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Na uzasadnienie podniósł, że w marcu 2009 r. Spółka złożyła wniosek
o przeprowadzenie postępowania układowego, który ze względów formalnych został zwrócony. Jednakże w 2008 r. Spółka uzyskała kredyty na łączną kwotę około 450.000 zł,
co oznacza, iż niespełna rok przed złożeniem wniosku o przeprowadzenie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu, Spółka dysponowała zdolnością kredytową, a także nie posiadała zaległości w ZUS i Urzędzie Skarbowym, „co skutkuje koniecznością uznania wniosku złożonego w marcu 2009 spełnił przesłankę z ustępu 1 powyższego artykułu.”

Natomiast co do § 1 ust. 2 przywołanego przepisu, odwołujący podnosił, iż spółka posiada majątek oraz wierzytelności, z których należności ZUS mogłyby zostać zaspokojone.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 17 lutego 2009 r., I UK 241/08 od odpowiedzialności za niezapłacone składki ZUS członek zarządu może się uwolnić, jeśli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o upadłość albo, że niezgłoszenie tego wniosku nastąpiło bez winy członka zarządu. Przesłankę egzoneracyjną stanowi również wskazanie przez członka zarządu mienia, z którego możliwe będzie zaspokojenie zaległości w znacznej części. Owo działanie może zostać podjęte także w postępowaniu sądowym. Nie ma bowiem prekluzji na wskazanie przez członka zarządu mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Sąd rozpatrujący odwołanie, poprzez błędną wykładnię omawianego przepisu, nie uznał żadnego z powyższych faktów, pomimo tego, iż odwołujący ad. 2 bezspornie wykazał spełnienie przesłanek co do uwolnienia się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Przytoczone powyżej orzeczenie wskazuje, iż do zwolnienia członka zarządu od odpowiedzialności wystarcza wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki. Ocena zasadności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, nie ma znaczenia dla stwierdzenia wystąpienia przesłanki egzoneracyjnej.

Ponadto, Sąd niewystarczająco uzasadnił swoje stanowisko ani nie przedstawił na poparcie jego słuszności odpowiednich argumentów.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Na uzasadnienie podniósł, że orzekając o odpowiedzialności na podstawie art. 116 § 1 o.p. organy obowiązane są wykazać, że w okresie sprawowania funkcji członka zarządu spółki kapitałowej przez osobę, która ma odpowiadać za zaległości powstała ta zaległość oraz, że egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Natomiast wszelkie okoliczności uwalniające członka zarządu od odpowiedzialności obowiązany jest wykazać on sam (tak np. NSA w wyroku z 26 listopada 2010 r. II FSK 1667/09). W okolicznościach sprawy, w okresach objętych decyzją organu rentowego, odwołujący pełnił funkcję członka zarządu, a postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko spółce zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Wina członka zarządu spółki prawa handlowego powinna być oceniana według kryteriów prawa handlowego, czyli według miary podwyższonej staranności oczekiwanej od osoby pełniącej funkcję organu osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą, miary staranności uwzględniającej pewne podwyższone ryzyko gospodarcze związane
z prowadzeniem tej działalności (SN w wyroku z 2 października 2008 r. I UK 38/08).

Apelujący powołuje się na złożony w marcu 2009 r. wniosek o przeprowadzenie postępowania układowego, który ze względów formalnych został zwrócony, a także uzyskane kredyty. Zauważyć jednak należy, że do zaistnienia przesłanki egzoneracyjnej nie wystarcza samo wystąpienie o ogłoszenie upadłości ale konieczne jest także dokonanie wszelkich czynności procesowych niezbędnych do kontynuowania tego postępowania (NSA w wyroku
z 6 lipca 2011 r. I GSK 531/10; WSA w Gliwicach w wyroku z 4 października 2011 r.
III SA/GI 440/10). Z kolei uzyskanie kredytów przeznaczonych na finansowanie bieżących zobowiązań wynikających z wykonywanej działalności przypada na okres powstania zaległości z tytułu składek, które nie były regulowane również w następnych okresach rozliczeniowych.

Z materiału sprawy wynika, iż w 2008 r. spółka posiadała zobowiązania także względem innych niż ZUS wierzycieli. Fakt otrzymania kredytu nie zmienia postaci rzeczy,
iż spółka nie regulowała swoich wymagalnych zobowiązań.

Słusznie zauważył Sąd I instancji, że w toku postępowania odwołujący nie wskazał mienia spółki, z którego możliwe byłoby zaspokojenie należności wobec organu rentowego. Zauważyć trzeba, że majątek spółki, do którego mogłyby zostać skierowane czynności egzekucyjne pozwalając na zaspokojenia należności w znacznej części musi być majątkiem konkretnym i rzeczywiście istniejącym a równocześnie umożliwiającym przeprowadzenie egzekucji zaległości w znacznej części. Jak wspomniano wyżej egzekucja prowadzona także po rezygnacji przez odwołującego z funkcji członka zarządu nie wykazała istnienia mienia pozwalającego na zaspokojenie dochodzonych przez wierzycieli należności.

Motywując rozstrzygnięcie Sąd I instancji przedstawił poczynione ustalenia, wskazując z jakich przyczyn przyjął, że odwołujący nie wypełnił warunków uwalniających od odpowiedzialności.

Na rozprawie apelacyjnej ubezpieczony M. T. (1) ponownie podniósł,
że jeszcze w okresie, w którym pełnił funkcję prezesa zarządu Spółki, proponował organowi rentowemu cesję części wierzytelności należnej od K. G., co do której postępowanie egzekucyjne przyniosło kwotę 2.700.000 zł, co spowodowałoby istotną zmianę kolejności ich dochodzenia, jednak ZUS nie był zainteresowany takim rozliczeniem zaległych składek. Ponadto prowadzone wobec niego przez Urząd Skarbowy postępowanie podatkowe zostało umorzone w styczniu 2015 r., bowiem wskazał wierzytelności na kwotę 900.000 zł,
z których sporne należności podatkowe mogły być i są w trakcie zaspokajania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, dokonał trafnych ustaleń faktycznych oraz wywiódł z nich logiczne i znajdujące oparcie we właściwie wskazanych przepisach prawa materialnego wnioski. Nie budzą też wątpliwości Sądu Apelacyjnego: trafność rozstrzygnięcia i rozważania przedstawione na jego uzasadnienie, które w całości przyjmuje za swoje. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy, jak nakazuje art. 328 § 2 kpc, ustalił fakty, które uznał za udowodnione, dowody, na których się oparł, i przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnił podstawę prawną wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Odpowiedzialność skarżącego za zaległości Spółki w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne uregulowana w stosowanym z mocy art.31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art.116 § 1 i 2 ustawy Ordynacja podatkowa, wymaga wykazania przez organ rentowy, że powstały one w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

W niniejszej sprawie obie te okoliczności w istocie nie były kwestionowane przez ubezpieczonego M. T. (1). Natomiast uwolnienie się od odpowiedzialności za sporne zaległości pozostawało możliwe, o ile skarżący wykazałby, że: we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy; bądź nie wskazał mienia spółki,
z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości składkowych spółki w znacznej części.

Na etapie postępowania apelacyjnego M. T. (1) co do złożenia we właściwym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki podniósł, że w 2008 r. Spółka uzyskała kredyty na łączną kwotę około 450.000 zł, co oznacza, iż niespełna rok przed złożeniem wniosku o przeprowadzenie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu, Spółka dysponowała zdolnością kredytową, a także nie posiadała zaległości w ZUS
i Urzędzie Skarbowym, „co skutkuje koniecznością uznania wniosku złożonego w marcu 2009 r. spełnił przesłankę” z ustępu 1 powyższego art.116 Ordynacji podatkowej.

Niezależnie od tego, że ubezpieczony M. T. (1) nie udokumentował uzyskania takiego kredytu, to jednak wbrew twierdzeniom skarżącego nie ulega wątpliwości,
że najstarsze zaległości składkowe Spółki (w okresie sprawowania funkcji członka zarządu przez M. T. (1)) dotyczą już lutego 2008 r. Co więcej, skoro ponad wszelką wątpliwość zwrot przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z powodu nieuzupełnienia jego braków formalnych jest równoznaczny z brakiem takiego wniosku (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2009 r. sygn. akt III UK 51/09, LEX nr 578159), zatem nie powstała w niniejszej sprawie możliwość rozważania, czy wniosek o ogłoszenie upadłości zgłoszony został we właściwym czasie.

Do rozstrzygnięcia pozostawało zatem jedynie, czy skarżący może skutecznie powołać się na trzecią z wymienionych art.116 § 1 ust.1 ustawy Ordynacja podatkowa przesłanek egzoneracyjnych - wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości składkowych spółki w znacznej części.

Trafnie przy tym ustalił Sąd Okręgowy, że egzekucja prowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Legionowie okazała się bezskuteczna, zaś suma uzyskana z licytacji nieruchomości dłużnika Spółki w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Raciborzu (I Co 329/08 - 76.421,43 zł), nie pokryłaby zaległości Spółki, tym bardziej, iż wierzytelność przysługująca Agencji (...) w R. objęta jest zajęciem Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. (które wpłynęło 4 maja 2012 r.)
na łączną kwotę 390.808,30 zł oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w Raciborzu. W tych okolicznościach za chybiony należy uznać zarzut braku zainteresowania organu rentowego cesją wierzytelności w celu uzyskania zmiany kolejności ich zaspokojenia.

Zatem M. T. (1) nie wskazał mienia Spółki, z którego możliwe byłoby zaspokojenie spornych należności. Także w ocenie Sądu Apelacyjnego, takiego skutku nie odnoszą ogólne twierdzenia skarżącego, że istnieje jeszcze inny majątek Spółki, o którym dowiedział się z rozmowy z komornikiem, na co nie przedstawił jednak żadnych dowodów,
w żaden sposób nie wykazał, by taki majątek faktycznie istniał. Jak trafnie stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 16 października 2014 r. (sygn. akt
I FSK 1575/13, LEX nr 1598116), od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki (…) członek zarządu tej spółki może uwolnić się wskazując mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Wskazane mienie musi więc faktycznie istnieć i nadawać się do egzekucji pozytywnie rokującej na wyegzekwowanie znacznych kwot, odnosząc to do wysokości zaległości podatkowych oraz przedstawiać realną wartość finansową, co jest niezbędne dla oceny, czy egzekucja z danego mienia umożliwi zaspokojenie długów, m.in. zaległości podatkowych spółki. Określenie "zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części" oznacza, że można przewidzieć
z dużą dozą pewności, że egzekucja będzie skuteczna i doprowadzi do wyegzekwowania należności, a ich wysokość będzie miała wartość stanowiącą znaczny (duży) odsetek porównując ją z wysokością zaległości podatkowych spółki. Wskazanie mienia spółki, do którego możliwa byłaby egzekucja nie może dotyczyć mienia tylko potencjalnie możliwego
do uzyskania, a w szczególności takiego, w stosunku do którego zgłoszono roszczenie wzajemne.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie wskazuje w istocie na to, że skarżący dołożył znacznie większej staranności w wykazaniu braku odpowiedzialności za należności podatkowe, nie przykładając tej samej miary do kwestii zaległości dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne. Stąd też, mimo że zasada odpowiedzialności za oba rodzaje należności uregulowana jest w istocie w tym samym przepisie art.116 ustawy Ordynacja podatkowa, odpowiedzialność skarżącego w niniejszym sporze może pozostawać odmienna od jego odpowiedzialności za zaległości podatkowe.

Skoro nie zachodzą zarzucane apelacją naruszenia: art. 233 § 1 kpc i 328 § 2 kpc oraz art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, apelacja, jako bezzasadna, została w punkcie 1 sentencji po myśli art.385 kpc oddalona.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję orzeczono
(w punkcie 2) z mocy art. 98 § 1 i 2 kpc oraz art. 108 § 1 kpc a także § 6 pkt 7 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (jedn. tekst Dz. U. z 2013 r. poz.490).

/-/ SSO del. B.Torbus /-/ SSA W.Nowakowski /-/ SSA A.Kolonko

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek