Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2023 r. w Toruniu na rozprawie

w postępowaniu w sprawach gospodarczych

sprawy z powództwa: J. G. (1)

przeciwko pozwanemu: (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ z siedzibą w T.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt V GC 613/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 3 lutego 2023 r.

Powód J. G. (1) wniósł przeciwko pozwanemu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego dnia 2 listopada 2021 r. przez starszego referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Toruniu w sprawie sygn. akt V GNc 2438/21, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 28 marca 2022 r. Powód podniósł, że roszczenie pozwanego przedawniło się jeszcze przed wytoczeniem powództwa w sprawie V GNc 2438/21. Ponadto twierdził, iż w sprawie V GNc 2438/21 nieprawidłowo doręczono mu nakaz zapłaty, a więc błędnie uznano, że orzeczenie to stało się prawomocne.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zaprzeczył, by jego roszczenie przedawniło się przed wniesieniem powództwa w sprawie V GNc 2438/21. Utrzymywał też, że nakaz zapłaty został prawidłowo doręczony na adres powoda ujawniony w (...).

Sąd ustalił, co następuje.

Starszy referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. przeciwko J. G. (2) (sygn. akt V GNc 2438/21) w dniu 2 listopada 2021 r. wydał nakaz zapłaty, w którym zasądził od J. G. (1) na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. kwotę 32.368,68 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lipca 2018 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 4.036 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Nakaz zapłaty wraz z odpisem pozwu został doręczony J. G. (2) na adres (...)-(...) T., ul. (...) – wskazany w (...) jako adres prowadzenia działalności gospodarczej i adres do doręczeń. Przesyłka nie została odebrana, zaś starszy referendarz sądowy uznał ją za doręczoną w dniu 7 grudnia 2021 r. i stwierdził prawomocność nakazu zapłaty od dnia 21 grudnia 2021 r.

Następnie postanowieniem z dnia 28 marca 2022 r. nadano ww. nakazowi klauzulę wykonalności na rzecz wierzyciela (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T..

(dowód: nakaz zapłaty z klauzulą wykonalności – k. 14 (k. 20 akt sprawy V GNc 2438/21); przesyłka sądowa, wydruk z (...) oraz zarządzenie o stwierdzeniu prawomocności – k. 28, 31-32 i 34 akt sprawy V GNc 2438/21)

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu M. I. na wniosek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. wszczął postępowanie egzekucyjne o sygn. akt GKm 101/22 i zajął rachunki bankowe oraz wierzytelności powoda, wszczął też egzekucję z nieruchomości powoda.

(dowody: pisma komornika – k. 11-13, 15-17, 64-68)

Sąd zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów urzędowych, które uznano za wiarygodne i które nie zostały podważone. Pozostałe dokumenty nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy – z uwagi na ograniczoną kognicję Sądu w sprawie z powództwa przeciwegzekucyjnego.

Z tych samych względów postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 3 lutego 2023 r. Sąd pominął również dowód z przesłuchania świadka M. K.. Podstawą pominięcia tego dowodu był art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym sąd może w szczególności pominąć dowód mający wykazać fakt nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozwany wnosił o przesłuchanie tego świadka na okoliczności związane z wykonywaniem umowy stron. Tymczasem kwestie te – ze względu na powagę rzeczy osądzonej – nie podlegały ocenie w niniejszym postępowaniu. W szczególności nie dotyczyły one zdarzeń, które by nastąpiły po zamknięciu rozprawy i skutkowały wygaśnięciem lub niemożnością egzekwowania zobowiązania. Ponadto sprawa toczyła się wg przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych, w którym to trybie dowód z zeznań świadków przybiera charakter subsydiarnego środka dowodowego (art. 458 ¹⁰ k.p.c.). Skoro wszystkie relewantne dla rozstrzygnięcia fakty ustalono na podstawie przedłożonych dokumentów, to nie było potrzeby przesłuchiwania świadka.

Powyższe argumenty zachowują aktualność również jeśli chodzi o pominięcie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania pozwanego. Sformułowana przez pozwanego teza dowodowa była bowiem analogiczna jak w przypadku wniosku o przesłuchanie świadka. Ponadto zgodnie z art. 299 k.p.c. jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, sąd dla wyjaśnienia tych faktów może dopuścić dowód z przesłuchania stron. Skoro już przesłuchanie świadków jest w postępowaniu w sprawach gospodarczych jedynie subsydiarnym środkiem dowodowym, to tym bardziej przesłuchanie stron powinno się przeprowadzać tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Spór w przedmiotowej sprawie ogniskował wokół ustalenia, czy przed wniesieniem pozwu w sprawie V GNc 2438/21 nastąpiło przedawnienie roszczenia powoda, wynikającego z umowy zawartej przez strony. Ponadto sporne pozostawało czy referendarz sądowy słusznie uznał nakaz zapłaty wydany w powyższej sprawie za prawomocny. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że strony spierały się co do zagadnień, od których nie zależało rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 840 § 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia;

3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Artykuł 840 § 1 pkt 2 k.p.c. stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane. W oparciu o regulacje materialnoprawne w literaturze rozróżnia się zdarzenia zależne od woli stron (np. spełnienie świadczenia, potrącenie) oraz niezależne od woli stron (m.in. przedawnienie roszczenia, niemożność świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada). Upływ terminu przedawnienia roszczenia powoduje więc, że roszczenie nie może być egzekwowane (por. np. uchwała SN z dnia 14 października 1993 r., III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102; uchwała SN z dnia 30 lipca 1974 r., III CZP 44/74, OSNC 1975, nr 5, poz. 78). Co istotne jednak, przedmiotem rozpoznania w sprawie zainicjowanej powództwem opozycyjnym nie mogą być zdarzenia istniejące przed powstaniem tytułu korzystającego z powagi rzeczy osądzonej, prowadziłoby to bowiem do zanegowania tej powagi i zakwestionowania prawomocnych orzeczeń (zob. postanowienie SN z 6.03.2019 r., I CSK 465/18, LEX nr 2629810). Powództwo opozycyjne nie może zatem służyć do celów przewidzianych dla kontroli instancyjnej, dłużnik nie ma również możliwości wzruszenia w ten sposób prawomocnego wyroku.

Przepis 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w odniesieniu do orzeczeń sądowych wprowadza więc prekluzję co do zdarzeń zaszłych przed zamknięciem rozprawy, a zatem zanim jeszcze takie orzeczenie formalnie zostało wydane (zanim powstał tytuł egzekucyjny). Przykładowo, jeżeli pozwany w toku postępowania rozpoznawczego nie podniósł zarzutu przedawnienia (które już wówczas nastąpiło), to na okoliczność tę nie może się powoływać w uzasadnieniu powództwa opozycyjnego (zob. O. Marcewicz [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, LEX/el. 2019, art. 840).

Jeśli więc mowa o tym, że przedawnienie uważane jest za zdarzenie powodujące niemożność egzekwowania, to oczywiście chodzi o przedawnienie roszczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu, a nie roszczenia wynikającego z umowy – dochodzonego w sprawie, w której powstał tytuł egzekucyjny. Jeśli nawet doszło do przedawnienia roszczenia wywodzonego z umowy, to zdarzenie to nastąpiło przed zamknięciem rozprawy, a więc nie mogło stanowić podstawy powództwa opozycyjnego. Jeśli chodzi natomiast o przedawnienie roszczenia objętego nakazem zapłaty, to wypada wskazać, iż zgodnie z art. 125 § 1 k.c. zdanie pierwsze roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu (…) przedawnia się z upływem sześciu lat. Skoro więc nakaz zapłaty wydano w 2021 r., to roszczenie nim stwierdzone niewątpliwie jeszcze nie przedawniło się. Z uwagi na powagę rzeczy osądzonej Sąd nie był uprawniony do badania w niniejszej sprawie, czy w chwili wniesienia pozwu w sprawie V GNc 2438/21 roszczenie powoda było nieprzedawnione. Ewentualny zarzut przedawnienia mógł podnieść pozwany w tamtym postępowaniu. Z uwagi na fakt, że stronami sprawy byli przedsiębiorcy, przepis art. 117 §2 ¹ k.c. nie miał w nim zastosowania. Na marginesie trzeba też dodać, że wbrew twierdzeniom powoda przepis art. 782 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. również dotyczy przedawnienia roszczenia „objętego tytułem wykonawczym” – w tym wypadku roszczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu. Brak więc podstaw, by w postępowaniu klauzulowym badać kwestię przedawnienia w zakresie, w jakim podlegała ona ocenie sądu, który wydał orzeczenie (tytuł egzekucyjny).

Jeśli chodzi o drugi zarzut powoda przeciwko tytułowi wykonawczemu, to dotyczył on rzekomo nieprawidłowego doręczenia nakazu zapłaty J. G. (3). Abstrahując od niezasadności tego zarzutu, należy stwierdzić że zdarzenie takie również nie może stanowić podstawy do uwzględnienia powództwa przeciwegzekucyjnego. Może ono być co najwyżej podstawą do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, względnie przyjęcia, że ustawowy termin w ogóle nie rozpoczął biegu, przez co bezpodstawnie nadana została klauzula wykonalności. Zasadność podniesionego zarzutu – nieprawidłowego doręczenia – mogłaby zatem zostać zweryfikowana w postępowaniu o przywrócenie terminu (lub przy rozpatrywaniu zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności – o czym mowa dalej). Nie zaistniały natomiast okoliczności uzasadniające pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Po powstaniu tytułu egzekucyjnego nie doszło bowiem do zdarzenia, które spowodowałoby, że zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane.

Powództwo z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. umożliwia dłużnikowi merytoryczną obronę przed egzekucją. Uchybienie formalne popełnione przez sąd w toku postępowania co do nadania klauzuli wykonalności (art. 777 pkt 1 k.p.c.) może z kolei dłużnik zwalczać w drodze - dostosowanego do tego - zażalenia (art. 795 k.p.c.). Obowiązkiem sądu nadającego klauzulę wykonalności jest w pierwszym rzędzie dokonanie oceny, czy orzeczenie jest prawomocne, z czym wiąże się też badanie prawidłowości w doręczeniu tytułu egzekucyjnego stronie. Kwestia ta bowiem ma charakter formalny (zob. wyrok SA w Warszawie z 21.08.2020 r., VI ACa 281/19, LEX nr 3102536).

Jedynie na marginesie Sąd pragnie wskazać że doręczenie nakazu zapłaty dokonane w sprawie V GNc 2438/21 było prawidłowe. Sąd doręczył bowiem nakaz na adres ujawniony przez J. G. (1) w (...), a wiec zgodnie z art. 133 § 2 ¹ k.p.c. Jak przyznał powód w niniejszym postępowaniu, ten adres był i do tej pory pozostaje właściwy (k. 55). Ponadto wypada zauważyć, że zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie (...) dla Przedsiębiorcy (Dz.U.2022.541 t.j. z dnia 2022.03.07) dane wpisane do (...) korzystają z domniemania prawdziwości. Z kolei zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 i art. 17 tej ustawy, wskazując adres do ujawnienia w (...) przedsiębiorca zapewnia, że posiada tytuł prawny do nieruchomości położonej pod tym adresem. Jego obowiązkiem jest też aktualizowanie danych, w tym adresu, w terminie 7 dni od zmiany tych danych (art. 15 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy). Z kolei fakt okresowych wyjazdów powoda za granicę nie stanowi podstawy do uznania doręczenia za nieprawidłowe, skoro przedsiębiorcy mają możliwość ustanowienia pełnomocnika lub prokurenta i opublikowania jego danych w (...) (art. 38 i nast. ustawy).

Rekapitulując powyższe rozważania należy podkreślić, iż żądanie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego dnia 2 listopada 2021 r. przez Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie V GNc 2438/21, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 28 marca 2022 r. nie zasługiwało na uwzględnienie. Powód nie wykazał żadnej z przesłanek, warunkujących zasadność powództwa, wobec czego Sąd – na mocy art. 840 § 1 k.p.c. a contrario oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zgodnie z ogólną regułą odpowiedzialności strony przegrywającej za wynik sprawy. Na kwotę, której obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego Sąd obciążył powoda złożyło się wynagrodzenie radcy prawnego ustalone na 3.600 złotych na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, tj. łącznie 3617 zł.