Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca M. G. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po babce Z. Ś. (1) zmarłej dnia 12 lipca 2020 r. w D. i tam ostatnio zamieszkałej

Wezwany do udziału w sprawie uczestnik postępowania S. Ś. (1) nie kwestionował ważności testamentu Z. Ś. (1), zaprzeczył przyczynom wydziedziczenia go. Podniósł, że z racji wydziedziczenia nie rości sobie żadnych prawd do spadku, ale skutki wydziedziczenia nie rozciągają się na jego małoletnia córkę J. Ś.. Zdaniem uczestnika stwierdzenie nabycia spadku winno nastąpić w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego i jego zdaniem spadek powinni nabyć wnioskodawca i córka uczestnika postępowania J. Ś. po ½ części.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawczyni Z. Ś. (1) zmarła w dniu 12 lipca 2020 r. w D.. W chwili śmierci była wdową. Raz w swoim życiu zawierała związek małżeński.

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu spadkodawczyni – k.13 - 14, zapewnienie spadkowe wnioskodawcy – k.61

Spadkodawczyni miała tylko czworo dzieci z małżeństwa: H. G., która zmarła w dniu 22 kwietnia 2016 r., I. S., która zmarła 11 marca 2017 r., T. Ś., który zmarł w dniu 18 maja 2000 r. i Z. Ś. (2), który zmarł 29 września 2021 r.

Dowód: zapewnienie spadkowe wnioskodawcy – k.61, odpis skrócony aktu zgonu H. G. – k.26, odpis skrócony aktu zgonu T. Ś. – k.32, odpis skrócony aktu zgonu Z. Ś. (2) – k.46 , odpis skrócony aktu zgonu I. S. – k.47

W dniu 5 września 2012 r. Z. Ś. (2) i spadkodawczyni zawarli umowę zrzeczenia się dziedziczenia, na podstawie które Z. Ś. (2) zrzekł się dziedziczenia ma matce. Zrzeczenie obejmowało również zstępnych Z. Ś. (2). Taką samą umowę w dniu 5 września 2012 r. zawarła I. S. i spadkodawczyni zrzekając się dziedziczenia po matce, które obejmowało jej zstępnych.

Dowód: akty notarialne z dnia 5.09.2012 r. – k.6, 24, pełnomocnictwa z dnia 21.08.2021 r. – k.7, 25

H. S. miała jednego syna M. G..

Dowód: odpis skrócony aktu urodzenia wnioskodawcy – k.50

T. Ś. miał jednego syna S. Ś. (1).

Dowód: odpis skrócony aktu urodzenia uczestnika postępowania – k.52

Spadkodawczyni w dniu 21 sierpnia 2012 r. sporządziła testament notarialny powołując do spadku po sobie swoją córkę H. G. w całości. Jednocześnie wydziedziczyła swojego wnuka S. Ś. (1).

Dowód: testament notarialny – k.5

Spadkodawczyni sporządziła testament będąc w pełni sprawna umysłowo, podejmując decyzję swobodnie bez przymusu kogokolwiek.

Dowód: zapewnienie spadkowe wnioskodawcy – k.61, zeznania uczestnika postępowania S. Ś. – k.61

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów w postaci odpisów skróconych aktów małżeństwa oraz zapewnienia spadkowego wnioskodawcy i zeznań uczestnika postępowania, które nie były kwestionowane. Zapewnienie spadkowe i zeznania uczestnika postępowania są spójne i logiczne.

Zwrócić należy uwagę, że spadkodawczyni sporządziła testament w dniu 21 sierpnia 2012 r. przed notariuszem i powołała w nim do spadku po sobie swoją córkę H. G., która jednak zmarła przed spadkodawczynią, bo w dniu 22 kwietnia 2016 r. Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, o czym stanowi art.927 § 1 k.c. W związku z tym córka spadkodawczyni H. G. nie mogła po niej dziedziczyć, natomiast w jej miejsce zgodnie z art.931 § 2 k.c. wstąpił zstępny H. G. – wnioskodawca M. G..

W testamencie notarialnym z dnia 21 sierpnia 2012 r. spadkodawczyni dokonała wydziedziczenia swego wnuka – uczestnika S. Ś. (1) – syna T. Ś., który wstąpił w miejsce swego ojca również na podstawie art.931 § 2 k.c., ponieważ T. Ś. zmarł przed spadkodawczynią 18 maja 2000 r. S. Ś. (1), choć nie został wskazany przez wnioskodawcę jako uczestnik postępowania, został wezwany do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania, ponieważ wydziedziczenie nie stanowi podstawy do traktowania wydziedziczonego tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Wydziedziczenie to zgodnie z przepisem art.1008 k.c. pozbawienie przez spadkodawcę w testamencie zstępnych, małżonka i rodziców zachowku z przyczyn określonych w pkt 1-3 tego przepisu. Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę, co wynika z art.1011 k.c., ale przepis ten nie stanowi o tym, że stają się, w wyniku wydziedziczenia w miejsce wydziedziczonego, uczestnikami postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, ponieważ nie są zainteresowani. Zstępna wydziedziczonego zstępnego – w tym przypadku córka S. Ś. (1) nie jest i nie może być uczestnikiem postępowania spadkowego w sprawie po prababce, ponieważ uczestnikiem postępowania jako spadkobierca ustawowy jest S. Ś. (1) – wnuk spadkodawczyni.

Należy mieć jednak na względzie, że choć rozrządzenie testamentowe w zakresie powołania do spadku H. G. jest obecnie bezprzedmiotowe, to pozostało oświadczenie o wydziedziczeniu wnuka S. Ś. (1). Wolą spadkodawczyni było, by dziedziczyła po niej córka, a wnuk został pozbawiony nawet zachowku. Skoro spadkobierczyni testamentowa nie dożyła otwarcia spadku po Z. Ś. (1), to oświadczenie woli spadkodawczyni w zakresie wydziedziczenia należało zinterpretować jako testament negatywny, a więc taki, na mocy którego spadkodawczyni wyłączyła wnuka od dziedziczenia po sobie. „Wydziedziczenie, jako dalej idące, zawsze natomiast wywołuje skutki tożsame ze skutkami testamentu negatywnego.” J. C., J. K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. P. N., LEX/el. 2021, art. 1008.

Skoro spadkodawczyni wydziedziczyła wnuka, to jej wolą było, by ten w ogóle po niej nie dziedziczył i z tego względu sąd uznał, że uczestnik nie dochodzi do dziedziczenia po niej jako spadkobierca ustawowy, na podstawie testamentu negatywnego zawartego w wydziedziczeniu.

Testament z dnia 21 sierpnia 2012 r. nie budził wątpliwości w kontekście jego ważności. Z przeprowadzonych dowodów wynika, że spadkodawczyni świadomie i swobodnie podjęła decyzję o sporządzeniu testamentu danej treści. W chwili testowania była zdrowa, nie działała pod wpływem błędu, ani groźby.

W zakresie umów zrzeczenia się dziedziczenia stwierdzić należy, że dzieci spadkodawczyni: I. S. i Z. Ś. (2) zawarły ze spadkodawczynią umowy zrzeczenia się dziedziczenia. Zgodnie z art.1048 k.c. spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Natomiast w przepisie art.1049 k.c. wskazano, że zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.

Umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia zostały zawarte w przepisanej formie, dzieci I. S. i Z. Ś. (2) nie dochodzą do dziedziczenia, ponieważ nie ma postanowienia odmiennego w tym zakresie, a więc zostali wyłączeni od dziedziczenia tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku.

Mając na względzie powyższe, na podstawie art.931 § 2 k.c. w zw. z art.931 § 1 k.c. spadek w całości nabył wnuk spadkodawczyni M. G..