Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2023 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w T.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

I uchyla nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 12 czerwca 2022 r., sygn. akt VGNc 873/22 w stosunku do pozwanej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. w całości

II zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w T. kwotę 10.814,22 zł (dziesięć tysięcy osiemset czternaście złotych dwadzieścia dwa grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.303,77 zł (jeden tysiąc trzysta trzy złote siedemdziesiąt siedem groszy);

III umarza postępowanie w pozostałej części;

IV zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.889 zł (trzy tysiące osiemset osiemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

V stwierdza, że wraz z pozwaną (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. dłużnikiem solidarnym w niniejszym procesie był Ł. K. wobec którego nakaz zapłaty uprawomocnił się i przeciwko któremu wydano w dniu 16 stycznia 2023 r. tytuł wykonawczy;

VI kosztami wpisu od zarzutów obciąża pozwaną (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

Sygn akt V GC 963/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 stycznia 2022 roku powód – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w T. wystąpił na drogę sądową przeciwko pozwanym (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. oraz Ł. K. o zapłatę solidarnie kwoty 21 706,32 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powód twierdził, że z pozwanym (...) Sp. z o.o. zawarł umowę najmu ciągnika samochodowego marki I. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Pozwany zobowiązany był do zapłaty czynszu miesięcznego w kwocie 4000 zł netto. W ramach umowy pozwany wystawił powodowi weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową poręczony przez pozwanego Ł. K.. Powód następnie tytułem najmu pojazdu wystawił pozwanemu (...) Sp. z o.o. faktury VAT za okres od lutego 2021 roku do czerwca 2021 roku, każda na kwotę 4 920 zł brutto tytułem czynszu najmu. Pozwany (...) Sp. z o.o. dokonało zapłaty kwoty 3 500 zł, którą zarachowano na poczet faktury za luty 2021 roku. Wobec braku zapłaty pozostałej części należności powód wypełnił weksel na kwotę 21 706,32 zł, na którą składają się niezapłacone należności z tytułu wystawionych faktur powiększone o odsetki ustawowe za opóźnienie.

Nakazem zapłaty z dnia 12 czerwca 2022 roku wydanym w postępowaniu nakazowym V GNc 873/22 referendarz sądowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Zarzuty od nakazu zapłaty skutecznie wniósł pozwany (...) Sp. z o.o., zaś pozwany Ł. K., wniósł zarzuty, które okazały się dotknięte brakiem fiskalnym, w postaci braku należnej opłaty od zarzutów. Pomimo wezwania do uzupełnienia tego braku, pozwany nie wniósł należnej opłaty, a w konsekwencji postanowieniem z dnia 7 grudnia 2022 roku Sąd odrzucił zarzuty. Pozwany nie złożył wniosku o uzasadnienie postanowienia i go nie zaskarżył.

Co do zarzutów pozwanego (...) Sp. z o.o., w uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany – reprezentowany zresztą przez prezesa zarządu – Ł. K. stwierdził, że w dniu 12 marca 2021 roku wypowiedział umowę o świadczenie usług przewozowych w ruchu krajowym innemu podmiotowi. W związku z tym podjął decyzję o zaprzestaniu dalszego wynajmu ciągnika siodłowego marki I. od powoda, oraz poinformował powoda o wypowiedzeniu umowy najmu oraz wezwał go do obioru przedmiotu najmu, czego powód nie uczynił. Pomimo tego powód nadal wystawiał faktury.

W piśmie procesowym z dnia 26 października 2022 roku stanowiącym odpowiedź na zarzuty, powód podniósł, że pozwany (...) Sp. z o.o. nie wypowiedział umowy najmu, ani nie deklarował powodowi chęci zwrotu przedmiotu umowy, ani też nie wzywał powoda do jego odebrania, co więcej na podstawie umowy, to pozwany zobowiązany był do zwrotu przedmiotu umowy. Powód dodał, że do czerwca 2021 roku pozwany ustnie deklarował spłatę całego zadłużenia. Powód wskazał również, że strony zakończyły współpracę w czerwcu 2021 roku, bowiem pozwany ostatecznie pozostawił wynajęty pojazd w siedzibie powoda bez uprzedzenia i sporządzenia stosowanego protokołu.

W piśmie procesowym z dnia 10 marca 2023 roku pozwany Ł. K. poinformował, że w związku z uprawomocnieniem się w stosunku do jego osoby nakazu zapłaty i wszczęciu postępowania egzekucyjnego, dokonał wpłaty – już w postępowaniu egzekucyjnym – łącznie kwoty 12 000 zł.

Na rozprawie w dniu 27 marca 2023 roku pełnomocnik powoda poinformował, że otrzymał łącznie kwotę 10 892,10 zł i w tej części cofnął powództwo, żądając utrzymania w mocy nakazu zapłaty w zakresie kwoty 10 814,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1 303,77 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwot uiszczonych przez pozwanego.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 16 grudnia 2019 roku w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w T. jako wynajmujący zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jako najemcą, umowę najmu pojazdu – ciągnika samochodowego marki I. (...)/P o numerze rejestracyjnym (...).

Powyższa umowa przewidywała między innymi, że czynsz najmu wynosić będzie 4 000,00 zł netto – 4 920 zł brutto, najemca wyda wynajmującemu weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową poręczony przez Ł. K., najemca był zobowiązany do zwrotu przedmiotu umowy, po jej wygaśnięciu – do siedziby wynajmującego i zostanie wówczas sporządzony protokół zdawczo-odbiorczy. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

/dowód: umowa wynajmu k. 16-18, zeznania powoda k. 130-131/

(...) Sp. z o.o. wystawiło weksel in blanco, który został podpisany przez prezesa zarządu Ł. K., który jednocześnie poręczył weksel.

(...) Sp. z o.o. wystawiło również deklarację wekslową.

/dowód: weksel k. 15, deklaracja wekslowa k. 19, zeznania powoda k. 130-131/

(...) Sp. z o.o. wystawiło w toku obowiązywania umowy między innymi następujące faktury VAT:

- (...) z dnia 1 lutego 2021 roku na kwotę 4 920 zł brutto z terminem zapłaty przypadającym na dzień 5 lutego 2021 roku,

- (...) z dnia 3 marca 2021 roku na kwotę 4 920 zł brutto z terminem zapłaty przypadającym na dzień 5 marca 2021 roku,

- (...) z dnia 1 kwietnia 2021 roku na kwotę 4 920 zł brutto z terminem zapłaty przypadającym na dzień 5 kwietnia 2021 roku,

- 49 (...) z dnia 31 maja 2021 roku na kwotę 4 920 zł brutto z terminem zapłaty przypadającym na dzień 15 czerwca 2021 roku,

- (...) z dnia 1 czerwca 2021 roku na kwotę 4 920 zł brutto z terminem zapłaty przypadającym na dzień 5 czerwca 2021 roku.

/dowód: faktury k. 21-26/

(...) Sp. z o.o. w dniach 15 marca 2021 roku, 22 marca 2021 roku, 26 marca 2021 roku i 1 kwietnia 2021 roku dokonało łącznie zapłaty w kwoce 3 500 zł. Kwota ta została zarachowana na poczet faktury VAT (...) – do zapłaty pozostała kwota 1 420 zł.

Pozostałych należności wynikających z powyższych faktur (...) Sp. z o.o. nie zapłaciła.

/dowód: potwierdzenia zapłaty k. 21v-22v, zeznania powoda k. 130-131/

Pismem z dnia 28 października 2021 roku (...) Sp. z o.o. Sp. k. wezwało (...) Sp. z o.o. do zapłaty kwoty 21 706,32 zł w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania.

Pismem z dnia 29 listopada 2021 roku (...) Sp. z o.o. Sp. k. wezwało (...) Sp. z o.o. do wykupienia weksla.

/dowód: wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniami nadani k. 27-32/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez powoda oraz samych zeznań powoda.

Sąd przyznał pełen walor wiarygodności dokumentom przedłożonym przez powoda, albowiem nie budziły one wątpliwości Sądu, a strona pozwana ich prawdziwości również nie kwestionowała.

Zeznaniom powoda – prezesa zarządu G. G. Sąd również przyznał pełen walor wiarygodności, albowiem zeznania te były jasne, logiczne i spójne, a nadto korespondowały z przedstawionym przez powoda materiałem dowodowym w postaci dokumentów.

Ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny co do zasady uznać należy za bezsporny. Bezspornym zatem był fakt najmu przez pozwaną Spółkę ciągnika samochodowego marki I. od powoda. Bezspornym był fakt istnienia umowy i jej postanowień, w tym dotyczących wynagrodzenia za najem oraz zabezpieczenia samej umowy poprzez weksel in blanco. Bezspornym był również fakt wystawienia przez powoda faktur opisanych powyżej. Spór w niniejszej sprawie ogniskował się w zasadzie na kwestii skutecznego wypowiedzenia umowy. Pozwany bronił swojego stanowiska tym, że dokonał wypowiedzenia umowy, a powód niezasadnie wystawiał kolejne faktury VAT.

W ocenie Sądu roszczenie powoda – już w zakresie, w jakim nie cofnął powództwa – zasługiwało na pełne uwzględnienie.

Zważyć należy, że powód należycie wykazał istnienie roszczenia – przedłożył umowę, wypełniony prawidłowo weksel, wraz z deklaracją wekslową, a także sporne faktury VAT.

Podstawą dochodzonego roszczenia w niniejszym postępowaniu był wystawiony przez pozwanego weksel in blanco, wypełniony przez powoda na kwotę: 21 706,32 zł z tytułu niezapłaconych przez pozwanego kosztów najmu za okres od lutego do czerwca 2021 roku, wraz ze skapitalizowanymi odsetkami za opóźnienie. Pozwany zakwestionował roszczenia co do zasady, podnosząc, że wypowiedział umowę powodowi, a powód nienależnie obciążał go kolejnymi kosztami najmu.

W przypadku roszczenia z weksla, przed wydaniem nakazu zapłaty, badaniu poddawany jest jedynie sam dokument wekslowy. Powód może bowiem żądać wydania nakazu zapłaty przeciwko każdemu zobowiązanemu z należycie wypełnionego weksla. Osoba posiadająca legitymację formalną (art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe, tj. z dnia 26 stycznia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 160) – dalej: prawo wekslowe) powołuje się na domniemanie istnienia prawa, które przemawia za tym, że jest ona właścicielem weksla i wierzycielem wekslowym. Taka legitymacja niewątpliwie przysługuje remitentowi, a więc powodowi, który jest jego pierwszym posiadaczem (zob. A. Szpunar, Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, Warszawa 2001, s 47 i 120).

Weksel in blanco może być środkiem zabezpieczenia wierzytelności wynikających z różnych stosunków prawnych. Wystawiony jako własny i wręczony w związku z zawarciem określonej umowy (tu umowy najmu) prowadzi do powstania zobowiązania wekslowego wystawcy (pozwanego). Taki dokument powinien być jednocześnie wypełniony zgodnie z zawartym porozumieniem (deklaracją wekslową). Powstałe zobowiązanie wekslowe ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, a więc niezależny od podstawy prawnej, która spowodowała jego zaciągnięcie. Jeżeli posiadaczem weksla jest remitent (pierwszy wierzyciel), to przysługują mu dwa roszczenia: ze stosunku podstawowego (kauzalnego) oraz z weksla. Wybór między nimi należy do wierzyciela, który może tylko raz uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności. Wręczając i przyjmując weksel, strony obejmują bowiem swoją wolą jego funkcję zabezpieczającą ( causa cavendi), z której wynika, iż inkorporowana w nim wierzytelność ma ułatwić zaspokojenie wierzyciela w ramach stosunku podstawowego. Wygaśnięcie stosunku podstawowego uniemożliwia zatem dochodzenie wierzytelności wekslowej, a wygaśnięcie zobowiązania wekslowego w sposób prowadzący do zaspokojenia wierzyciela powoduje wygaśnięcie zabezpieczonej wierzytelności.

Dochodząc wierzytelności wekslowej wierzyciel nie musi wykazywać podstawy prawnej zobowiązania, może bowiem powołać się tylko na treść weksla. Może także w pozwie, niezależnie od powołania się na jego treść, przytoczyć fakty uzasadniające roszczenie, wynikające ze stosunku podstawowego, a więc może oprzeć żądanie pozwu na dwóch podstawach faktycznych i prawnych. Tak uczynił powód w niniejszej sprawie.

W stosunkach między wystawcą a remitentem samodzielność i abstrakcyjność zobowiązania wekslowego ulega jednak złagodzeniu. Jeżeli zobowiązanie wekslowe jest ważne, wystawca może bowiem (w braku skutecznych zarzutów wekslowych) przeciwstawić żądaniu remitenta zarzuty oparte na ich stosunkach osobistych, czyli zarzuty dotyczące stosunku podstawowego. Dłużnik może więc kwestionować samo istnienie lub rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym. W takim przypadku spór przenosi się wówczas z płaszczyzny stosunku wekslowego na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, chociaż przedmiotem rozpoznania jest to samo roszczenie wekslowe.

Należy podkreślić że weksel stanowi dowód istnienia wierzytelności w wysokości sumy wekslowej lub jej części, jeżeli jest ona przedmiotem sporu. Wystawca powinien udowodnić, że wierzytelność wekslowa nie istnieje lub że istnieje w mniejszym rozmiarze. Na dłużniku wekslowym spoczywa bowiem onus probandi twierdzenia, że wypełnienie weksla in blanco nastąpiło niezgodnie z zawartym porozumieniem (deklaracją wekslową, zob. orz. SN z 24.02.1928r, IC 273/27, Zb. Orz. SN 1928, poz. 27; orz. SN z 2.05.1930r CII 97/30, RPEiS 1930, s.201; orz. SN z 24.101962, II CR 976/61, OSNCP 1964 poz. 27; orz. SN z 28.10.1963, II CR 249/63, OSNCP 1964, nr 10, poz. 208; uchw. SN (7) z 7.01.1967 (zasada prawna), III CZP 19/66, OSN 1968 poz. 79; wyrok SN z 18.11.1999r I CKN 215/98, PPW 2000, nr 10, s 349 i n; M. Piekarski Dochodzenie należności z weksla , W- wa 1970 s 9; I Rosenblüth, Prawo wekslowe, komentarz,W- wa 1994 ( Kraków 1936), s.86; I Heropolitańska , Zarzuty przeciwko nakazowi zapłaty z weksla ,W- wa 2000 s.91; A Szpunar, Wypełnienie weksla in blanco zgodnie z zawartym porozumieniem, PPW 2001,nr10,s.5; P.Machnikowski, Weksel własny in blanco, W- wa 2002, s.201; A. Szpunar , M. Kaliński , Komentarz do prawa wekslowego i czekowego W- wa 2003 s.97).

Skoro w procesie o zapłatę opartym na zobowiązaniu wekslowym rozkład ciężaru dowodu ulega odwróceniu, to pozwany (wystawca) powinien zatem udowodnić, że powód (remitent) wypełnił weksle niezgodnie z deklaracją wekslową, a więc, że zadłużenie pozwanego w kwocie 21 706,32 zł – aktualnie po dokonaniu zapłaty przez poręczyciela w kwocie 10 814,22 zł – nie istnieje. W tym celu pozwany obowiązany był udowodnić, że skutecznie wypowiedział umowę najmu, a tym samym powód wystawił wymienione w pozwie faktury VAT nienależnie. Stwierdzić należy, że pozwany ciężarowi dowodu w tym zakresie nie sprostał, wobec czego brak było podstaw do uchylenia nakazów zapłaty w całości i oddalenia powództwa.

Nie było sporu między stronami, że zawarły one umowę w dniu 16 grudnia 2019 roku w zakresie najmu ciągnika samochodowego marki I.. Nawet sama wysokość wynagrodzenia miesięcznego z tego tytułu w kwocie 4 920 zł brutto nie była kwestią sporną. Zgodnie z art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Stosowanie do art. 673 § 3 k.c. jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie. W myśl art. 675 § 1 k.c. po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. Zaznaczyć trzeba, że ostatni przepis jest normą o charakterze względnie obowiązującym i strony mogą odmiennie regulować objęte nim kwestie, działając w granicach przyznanej treścią art. 353 ¹ k.c. swobody kontraktowej. Strony sporu w niniejszej sprawie uzgodniły w łączącej je umowie, że to najemca był zobowiązany do zwrotu przedmiotu umowy, po jej wygaśnięciu – do siedziby wynajmującego i wówczas sporządzony miał zostać protokół zdawczo-odbiorczy.

Skoro pozwany (na którym spoczywał ciężar dowodu) nie podważył skutecznie zasadności dochodzonych roszczeń, to tym samym nie zdołał obalić domniemania istnienia wierzytelności, które powstały na skutek wystawienia i wypełnienia weksli. Pozwany nie wykazał więc, że skutecznie wypowiedział umowę najmu powodowi, po prostu nie przedłożył stosownego oświadczenia. Poza tym, o czym była mowa powyżej nie spełnił warunku wygaśnięcia umowy poprzez dokonanie zwrotu przedmiotu umowy we właściwy sposób. To w zasadzie powód przyjął, że po „odstawieniu” pojazdu do siedziby powoda – w czerwcu 2021 roku – pozwany per facta concludentia złożył oświadczenie w zakresie zakończenia umowy najmu pojazdu i z własnej woli zaprzestał wystawiania kolejnych faktur VAT z tytułu najmu. Roszczenie zatem o zapłatę wynagrodzenia z tytułu najmu pojazdu za okres od lutego do czerwca 2021 roku było jak najbardziej uzasadnione. Powód skutecznie wystawił faktury, a wobec braku ich zapłaty skutecznie dokonał wypełnienia weksla i zasadnie dochodził należności z weksla. Zaznaczyć należy, że powód wobec nie zwrócenia przez pozwanego pojazdu miał pełne prawo naliczać kolejne opłaty tytułem czynszu najmu.

Sąd na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. uznał, że zachodzą podstawy do umorzenia postępowania w części, wobec czego uchylił nakaz zapłaty w całości, o czym postanowił w punkcie I wyroku.

W zakresie żądania powoda, ponad kwotę w zakresie której cofnął pozew, tj. w zakresie kwoty 10 814,22 zł Sąd postanowił w oparciu o art. 659 § 1 k.c. zasądzając tę kwotę w punkcie II wyroku od pozwanego (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. Sp. k. w T. wraz z odsetkami ustawowymi a opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 roku, w zakresie których postanowił na podstawie art. 481 § 1 k.c.. Również w zakresie kwoty 1 303,77 zł skapitalizowanych odsetek za opóźnienie Sąd postanowił w oparciu o przepis art. 481 § 1 k.c..

W punkcie III wyroku Sąd w zakresie pozostałej części żądania, tj. kwoty 10 892,10 zł Sąd w oparciu o przepis art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie wobec cofnięcia pozwu.

W zakresie kosztów procesu Sąd postanowił w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu i całością kosztów obciążył pozwanego (...) Sp. z o.o. w W.. Na kwotę 3 889 zł złożyły się kolejno: kwota 272 zł opłaty sądowej od pozwu, kwota 17 zł opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa oraz kwota 3 600 zł kosztów zastępstwa procesowego. O kosztach Sąd postanowił w punkcie IV wyroku.

W zakresie stwierdzenia solidarności dłużnika w osobie Ł. K. Sąd postanowił w puncie V wyroku na podstawie art. 881 k.c..

W zakresie kosztów od zarzutów względem pozwanego (...) Sp. z o.o. Sąd postanowił w punkcie VI wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c..