Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 261/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt XII Ko 63/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny – Komendant Stołeczny Policji jako organ reprezentujący Skarb Państwa

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do innego rozstrzygnięcia albo ustalenia co do wysokości zadośćuczynienia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja Prokuratora

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu, iż kwota w wysokości 5 000 zł zasądzona z tytułu zadośćuczynienia będzie kwotą odpowiednią do okoliczności i czasu trwania zatrzymania oraz doznanych cierpień i następstw pozbawienia wolności, podczas gdy prawidłowe ustalenia w niniejszej sprawie winny prowadzić do wniosku, że wysokość zasądzonej kwoty zadośćuczynienia jest wygórowana.

Apelacja pełnomocnika Komendanta Stołecznego Policji jako organu reprezentującego Skarb Państwa

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu, iż kwota w wysokości 5 000 zł z tytułu zadośćuczynienia będzie stanowiła odpowiednią rekompensatę za krzywdę doznaną przez wnioskodawcę z powodu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w dniu 24 października 2020 r. podczas, gdy prawidłowe ustalenia w niniejszej sprawie winny prowadzić do wniosku, że wysokość zasądzonej kwoty jest nadmiernie wygórowana.

Obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. poprzez naruszenie reguł ustalania zadośćuczynienia w wysokości „odpowiedniej”, poprzez brak rzeczywistego odniesienia kwoty zadośćuczynienia do kryteriów obiektywnych, do aktualnych warunków i przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa, co doprowadziło do zasądzenia zadośćuczynienia w wysokości nadmiernie wygórowanej.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty okazały się częściowo zasadne, co doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania wnioskodawcy do kwoty 3000 złotych.

Trafnie podnoszą skarżący, że zadośćuczynienie w przyznanej przez Sąd I instancji kwocie 5000 zł jest nieadekwatne do rozmiaru doznanej przez wnioskodawcę krzywdy w związku z jego zatrzymaniem w dniu 24 października 2020 r. Podniesiony w tym aspekcie w obu apelacjach zarzut błędu w ustaleniach faktycznych okazał się zasadny.

Sąd Okręgowy wyprowadził błędne wnioski co do oceny rozmiaru krzywdy oraz stopnia intensywności cierpień fizycznych i psychicznych doznanych przez wnioskodawcę w wyniku zatrzymania. Sąd I instancji stwierdził, że nie tylko samo fizyczne zatrzymanie, umieszczenie w pojeździe policyjnym, ale przede wszystkim przewiezienie do odległej komendy policji i przetrzymywanie tam wnioskodawcy przez ponad 10 godzin wiązało się z dolegliwościami fizycznymi (późne godziny wieczorne/nocne, konieczność spędzenia nocy w celi z narażeniem na kontakt ze szkodliwymi oparami, brak posiłku, konieczność samodzielnego zorganizowania powrotu w nocy z (...) miejscowości), ale też psychicznymi – wnioskodawca nie naruszył porządku prawnego, nie stanowił zagrożenia, a został pozbawiony wolności na ponad 10 godzin ( uzasadnienie wyroku - k. 75).

Jak słusznie argumentuje w swojej apelacji Prokurator, te indywidualne okoliczności nie są tak doniosłe i szczególne, aby skutkowały odpowiedzialnością Skarbu Państwa w kwocie 5000 zł. Poza wskazanymi przez wnioskodawcę dolegliwościami związanymi z zatrzymaniem, przetransportowaniem do innej jednostki położonej poza W., oczekiwaniem na przesłuchanie i samym faktem pozbawienia wolności trwającym 11 godzin, wnioskodawca nie doświadczył żadnych innych dodatkowych dolegliwości, które mogłyby potęgować poczucie krzywdy, upokorzenia i niesprawiedliwości. Nie była wobec K. C. stosowana siła fizyczna oraz nie stwierdzono jakichkolwiek negatywnych zachowań funkcjonariuszy Policji, które mogłyby rzutować na rozmiar doznanych cierpień. Przeżycie sytuacji stresowej związanej z zatrzymaniem nie upoważnia do ustalenia wysokości zadośćuczynienia na w/w poziomie zwłaszcza, że czas trwania zatrzymania nie był nadmiernie długi, a sposób traktowania wnioskodawcy podczas realizowanych czynności nie odbiegał od sytuacji standardowych. Jak trafnie podnosi pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji przebieg działań Policji względem wnioskodawcy nie miał szczególnie intensywnego, dramatycznego charakteru, a doznane przez K. C. dolegliwości wiązać należy bardziej z ingerencją zatrzymania w sferę dóbr osobistych człowieka, aniżeli możliwością wyrażenia szczególnie krytycznej oceny tego faktu. W przedmiotowej sprawie stopień negatywnych doznań (dolegliwości) związanych z zatrzymaniem nie był na tyle wysoki, by konieczne było zrekompensowanie krzywdy poprzez zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 5000 zł.

Odnosząc się do oceny adekwatności przyznanego zadośćuczynienia stwierdzić należy, że skutki co do pogorszenia samopoczucia wnioskodawcy w wyniku zatrzymania i utrzymujących się dolegliwości bólowych nie zostały należycie wykazane (udokumentowane). Brak jest okoliczności świadczących o tym, że zatrzymanie wnioskodawcy w dniu 24 października 2020 r. miało rzeczywiście niekorzystny wpływ na stan jego zdrowia (w tym psychicznego). Słusznie więc wywodzi w apelacji pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji, że Sąd I instancji nie nadał właściwego znaczenia okolicznościom wskazanym przez samego wnioskodawcę, który zeznał, iż w związku z dolegliwościami (bóle głowy) nie zgłosił się do lekarza, nie korzystał z pomocy psychologicznej i nie prowadził samodzielnego leczenia ( zeznania wnioskodawcy – k. 35).

Słusznie więc skarżący wskazują na wadliwość ustaleń Sądu I instancji w zakresie określenia należnej sumy zadośćuczynienia. W realiach sprawy rekompensata pieniężna w kwocie 5 000 zł przewyższa rozmiar doznanej przez wnioskodawcę krzywdy. Rzeczywisty rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych oraz ich intensywność nie uzasadnia zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia w powyższej kwocie.

Nie można również odmówić słuszności twierdzeniom skarżących, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jawi się jako wygórowana uwzględniając warunki społeczno-ekonomiczne, jak też poziom życia wnioskodawcy. Te obiektywne kryteria stanowią istotny element miarkowania sumy zadośćuczynienia. Sąd I instancji nie odniósł się w sposób należyty do tej kwestii w uzasadnieniu wyroku pomimo, iż przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia winien brać pod uwagę również standard życia społeczeństwa. W tej sytuacji zarzut obrazy prawa materialnego, tj. art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. (podniesiony w apelacji Komendanta Stołecznego Policji) okazał się zasadny. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 26 listopada 2019 r. (sygn. akt IV CSK 386/18) pojęcie „odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia” powinno się rozumieć jako wymóg zindywidualizowania sytuacji pokrzywdzonego z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy oraz odniesieniem się do okoliczności obiektywnych. Wysokość zadośćuczynienia wyznaczają dwie granice, z jednej strony musi ono przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 kwietnia 2019 r., w sprawie II AKa 47/19, Legalis).

Przyznając wnioskodawcy odpowiednią sumę zadośćuczynienia Sąd winien opierać się na czytelnych i zindywidualizowanych kryteriach, znajdujących oparcie w zgromadzonych dowodach. W ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowa ocena ujawnionych w sprawie okoliczności związanych z zatrzymaniem wskazuje, że odpowiednią rekompensatę pieniężną stanowi kwota 3000 zł. Zadośćuczynienie w tej wysokości jest adekwatne do okoliczności i skutków zatrzymania, sprawiedliwie rekompensując doznaną przez wnioskodawcę krzywdę.

Uznając więc zarzuty obu apelacji za częściowo zasadne Sąd Apelacyjny zmienił wyrok w zaskarżonej części (tj. w zakresie punktu I) poprzez obniżenie zadośćuczynienia do kwoty 3000 zł.

Odnosząc się do apelacji Komendanta Stołecznego Policji nie można zgodzić się z twierdzeniem, że zachodzą podstawy do oddalenia wniosku w całości. W świetle prawidłowo poczynionych w tym aspekcie ustaleń zatrzymanie wnioskodawcy w dniu 24 października 2020 r. było niewątpliwie niesłuszne, gdyż nie dowiedziono zasadności stawianego mu zarzutu. Zatrzymanie zostało poddane kontroli Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, który postanowieniem z dnia 8 czerwca 2021 r. w sprawie II Kp 3002/20 uznał zatrzymanie za niezasadne i nieprawidłowe, choć legalne ( akta sprawy II Kp 3002/20 – k. 54-59). Z kolei postępowanie przeciwko K. C. w sprawie PR 1 Ds. 196.2021 zostało prawomocnie umorzone w dniu 31 grudnia 2021 r. (kopia postanowienia – k. 79 akt głównych).

W tym aspekcie poczynione ustalenia należy uznać za prawidłowe, co zdaje się akceptować również sam skarżący, który - w oparciu o treść art. 448 k.c. i art. 445 § 1 k.c. - wskazuje na wynikający z tych przepisów brak obowiązku przyznania zadośćuczynienia w każdym przypadku naruszenia dóbr osobistych nawet wtedy, gdy formalnie spełnione zostały wszystkie przesłanki uzasadniające jego przyznanie.

Wniosek

Apelacja Prokuratora

Wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia w części dotyczącej wysokości zasądzonego zadośćuczynienia poprzez jego obniżenie do kwoty 500 (pięćset) złotych.

Apelacja Komendanta Stołecznego Policji

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez oddalenie wniosku w całości, także co do zasądzonej kwoty 5000 zł, ewentualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenia w pkt I poprzez obniżenie kwoty przyznanego zadośćuczynienia do kwoty wnioskowanej przez prokuratora, tj. 500 zł.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny co do obniżenia zadośćuczynienia

☒ niezasadny co do oddalenia wniosku w całości

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek uznano za częściowo zasadny, tj. co do obniżenia kwoty przyznanego zadośćuczynienia do wysokości 3000 zł - argumentacja, jak w pkt 3.1 uzasadnienia.

Wniosek o oddalenie roszczenia w całości uznano za niezasadny z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu – argumentacja jak w pkt 3.1. uzasadnienia (część końcowa).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Obniżenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania do kwoty 3000 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Częściowa zasadność zarzutów i wniosków sformułowanych w apelacjach.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

--------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.4.1.

--------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt II

Zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. postępowanie w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie jest wolne od opłat, w związku z tym kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPISY

SSA Dorota Radlińska SSA Katarzyna Wróblewska SSO del. Anna Grodzicka

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2022 r. w sprawie XII Ko 63/21 - rozstrzygnięcie z pkt I

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do innego rozstrzygnięcia albo ustalenia co do wysokości zadośćuczynienia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Komendant Stołeczny Policji

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2022 r. w sprawie XII Ko 63/21 - rozstrzygnięcie z pkt I

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do innego rozstrzygnięcia albo ustalenia co do wysokości zadośćuczynienia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana