Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., 22 marca 2023r.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia (del.) Anna Baran

Protokolant: Mariola Wilk

po rozpoznaniu 22 marca 2023r. w K.

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A w W.

przeciwko A. S., M. S., K. G.

o zapłatę

I.  zasądza solidarnie od pozwanych: A. S., M. S., K. G. na rzecz powoda (...) Bank (...) S.A. w W., 6 142,71 zł (sześć tysięcy sto czterdzieści dwa złote siedemdziesiąt jeden groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od 6 marca 2023r. do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo główne;

III.  oddala w całości powództwo ewentualne;

IV.  umarza postępowanie do kwoty 677 880,19 zł (sześćset siedemdziesiąt siedem tysięcy osiemset osiemdziesiąt złotych dziewiętnaście groszy) - wobec cofnięcia pozwu;

V.  zasądza od powoda (...) Bank (...) S.A w W. na rzecz pozwanych: A. S., M. S., K. G., 10 851,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt jeden złotych) kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 3960/22

UZASADNIENIE

wyroku z 22 marca 2023r.

Powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w pozwie przeciwko A. S., M. S., K. G. oraz I. G., wniesionym do Sądu Okręgowego w Krakowie 22 grudnia 2022 r. - wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych kwoty 1 111 604,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19.11.2022 r. do dnia zapłaty. Na kwotę dochodzoną przez powoda składają się należności z tytułu: 682 243,00 zł - tytułem zwrotu świadczenia w postaci środków pieniężnych wypłaconej stronie pozwanej jako świadczenie nienależnego w wykonaniu umowy kredytu mieszkaniowego oraz kwotę 429 361,89 zł - tytułem bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej kosztem banku odpowiadającego wartości świadczenia wypłaconego na podstawie kwestionowanej umowy kredytu oraz zaniechania żądania zwrotu tych środków w okresie wskazanym w uzasadnieniu pozwu.

Powód sformułował również żądania ewentualne i wniósł o zmianę wysokości świadczenia (ukształtowanie) w ten sposób, ze kwota należności Banku od strony pozwanej z tytułu rozliczenia nieważności bądź bezskuteczności umowy kredytu powinna być poddana waloryzacji sądowej w ten sposób, że poza roszczeniem o zwrot środków wypłaconych przy uruchomieniu kredytu w ich wysokości nominalnej (wskazanej w pkt. I 1 pozwu) powodowo przysługuje dodatkowe świadczenie w kwocie 394 765,36 zł wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza.

Powód na uzasadnienie swojego żądania podniósł, że pomiędzy stronami zapadł prawomocny wyrok sądu II instancji, zasądzający na rzecz kredytobiorcy od banku dochodzoną kwotę z uwzględnieniem podniesionego przez bank zarzutu zatrzymania. Powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem w terminie miesiąca od dnia doręczenia wezwania, co nastąpiło 18 października 2021 r. Pozwani pomimo wezwania do dobrowolnego spełnienia świadczenia nie rozliczyli się z powodem w zakresie przysługujących mu roszczeń restytucyjnych związanych z unieważnieniem umowy kredytu a będących następstwem korzystania z kapitału kredytu. (k. 4-12)

Pozwani w odpowiedzi na pozew wnieśli o (k. 110-123):

1)  oddalenie powództwa dotyczącego zwrotu kapitału kredytu w zakresie kwoty stanowiącej różnicę między dochodzoną przez stronę powodową kwotą 682 243 zł, a kwotą 677 880,19 zł stanowiącą wysokość kapitału kredytu faktycznie wypłaconego stronie pozwanej tj. w zakresie kwoty 4 362,81 zł;

2)  oddalenie powództwa dotyczącego zwrotu wypłaconego kapitału kredytu w pozostałej części (…);

3)  oddalenie powództwa dotyczącego zapłaty wynagrodzenia związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez stronę pozwaną w związku z korzystaniem z kapitału udostępnionego przez bank na podstawie umowy kredytu oraz powództwa ewentualnego dotyczącego waloryzacji świadczenia z uwagi na jego bezzasadność.

Pismem z 6 marca 2023 r. (k. 165) powód cofnął pozew w całości w stosunku do zmarłej pozwanej I. G., a z uwagi na zapłatę przez pozwanych kwoty 17 248,23 zł oraz złożenie zgodnych oświadczeń o potrąceniu podtrzymał żądanie zasądzenia solidarnie od M. S., A. S. i K. G. kwoty 439 906,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 listopada 2022 r. do dnia zapłaty.

Postanowieniem z 13 marca 2023 r. (k. 173) Sąd odrzucił pozew przeciwko I. G., która zmarła 16 grudnia 2022 r..

Powód na rozprawie 15 marca 2023 r. (k. 174) sprecyzował, że pismo procesowe z 6 marca 2023 r. zawiera oświadczenie o cofnięciu pozwu w odniesieniu do żądania zwrotu kapitału kredytu powyżej kwoty 10 545,04 zł.

Pozwani podtrzymali swoje stanowisko w sprawie w piśmie z 17 marca 2023 r. (k. 176) oraz na rozprawie 22 marca 2023 r. (k. 178).

I.  Ustalenia faktyczne.

Pozwani, 4 września 2008 r. zawarli z powodem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu mieszkaniowego (...) K. hipoteczny nr (...). Powód na podstawie przedmiotowej umowy udzielił pozwanym kredytu w wysokości 267 427,18 CHF na okres 288 miesięcy do 15 sierpnia 2032r. Kredyt został udzielony na budowę domu jednorodzinnego wolnostojącego oraz refinansowanie wcześniej poniesionych kosztów związanych z tą inwestycją.

Pozwani pozwem z sierpnia 2018 r. wnieśli o zasądzenie od powoda 3 902,51zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu - z uwagi na nieważność umowy

Sąd Rejonowy w Myślenicach wyrokiem z 6 grudnia 2021r. w sprawie o sygn. akt I C 1075/19 zasądził od powoda na rzecz pozwanych 3 902,51 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 6 sierpnia 2019r. do dnia zapłaty. Sąd ustalił, że umowa kredytu zawiera klauzule niedozwolone, co skutkuje nieważnością umowy i uzasadnia rozliczenie stron w oparciu o przepisy o nienależnym świadczeniu. Apelacja od tego wyroku - wniesiona przez pozwany Bank – została częściowo uwzględniona przez Sąd Okręgowy w Krakowie. W wyroku z 22 listopada 2022r. w sprawie o sygn. akt II Ca 759/22 zmienił on zaskarżony wyrok w punkcie 1. o tyle, że orzeczone w nim odsetki ustawowe za opóźnienie zasądził do dnia 22 czerwca 2022r. oraz zastrzegł, że wykonanie przez stronę pozwaną objętego tym punktem świadczenia będzie uzależnione od jednoczesnej zapłaty przez powodów na rzecz strony pozwanej kwoty 677 880,20 zł albo od zabezpieczenia roszczenia strony pozwanej o jej zwrot.

Powód pismem z 14 października 2022r. wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 1 111 604,89 zł w terminie miesiąca od doręczenia pisma. Wezwania do zapłaty zostało doręczone powodom w okresie od 3 do 18 listopada 2022r. Kwota określona w przedmiotowym wezwaniu obejmowała świadczenie - 682 243,00 zł - kwota całego wypłaconego kapitału oraz 429 361,89 zł - kwota stanowiącą wartość świadczenia spełnionego na rzecz pozwanych polegającego na umożliwieniu pozwanym korzystania z kapitału Banku.

W odpowiedzi na powyższe pozwani złożyli reklamację oraz wezwali bank do dokonania wzajemnego rozliczenia świadczeń przez potrącenie i następnie dopłatę różnicy przez stronę, której świadczenie okaże się niższe.

Pismem z 8 grudnia 2022r. pozwani wzywali powoda do zapłaty kwoty 658 653,15 zł w terminie do 14 grudnia 2022r., wykonania prawomocnego wyroku Sądu oraz wydania oświadczenia o zgodzie na wykreślenie hipoteki.

Pozwani złożyli 15 grudnia 2022r. oświadczenie o potrąceniu swoich wymagalnych wierzytelności wobec (...) S.A., tj. o zwrot kwoty w wysokości 660 631,96 zł z wierzytelnością banku wobec nich w kwocie 677 880,19 zł. Oświadczenie pozwanych zostało doręczono powodowi 19 grudnia 2022r. Powód w piśmie z 15 grudnia 2022 r. zaproponował kredytobiorcom złożenie oświadczeń o potrąceniu wzajemnych wierzytelności. Pozwani 24 grudnia 2022r. wpłacili na rzecz powoda kwotę 17 248,23 PLN tytułem „zwrotu kapitału kredytu (…) (z zastrzeżeniem zwrotu)”. Po otrzymaniu uzupełnionego oświadczenia o potrąceniu (k. 166, 167) pismem z 2 lutego 2023r. powód poinformował pozwanych, iż potrącenie wzajemnych wierzytelności z tytułu umowy kredytu zostało zrealizowane.

Pozwana I. G. zmarła 16 grudnia 2022 r. w K..

dowody: umowa kredytu k. 21-26, wyrok SR w Myślenicach z uzasadnieniem k. 45-60, wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z uzasadnieniem k. 61-64, wezwania do zapłaty z dowodami doręczenia k. 65-83, reklamacja z odpowiedzią na wezwania do zapłaty k. 138-139, wezwanie do zapłaty, wykonania wyroku i wydania oświadczenia k. 143-144, oświadczenie o potrąceniu z dowodami nadania i doręczenia k. 148-153, informacja banku k. 154, potwierdzenie wykonania przelewu k. 157, informacja banku k. 158, odpis skrócony aktu zgonu k. 159, informacja banku k. 166, pismo kredytobiorcy k. 167, akta sprawy I C 1075/19 (II Ca 759/22) SR w Myślenicach i SO w Krakowie.

II.  Ocena prawna

Powództwo główne - w kształcie określonym w piśmie powoda z 6 marca 2023r. (k. 165) jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie tylko w zakresie dotyczącym żądania zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za okres od 19 listopada 2022r. do 15 grudnia 2022r.

Zgodnie bowiem z art. 481 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W niniejszej sprawie powód pismem z 14 października 2019r. wezwał pozwany do zapłaty kwoty 1 111 604,89 zł - w terminie 1 miesiąca do dnia zapłaty. Kwota wskazana w przedmiotowym wezwaniu obejmowało również świadczenie z tytułu kwoty kapitału wypłaconego pozwanym w wykonaniu nieważnej umowy kredytu tj. 682 243,00 zł i co do tej kwoty przedmiotowe wezwanie wywołało związane z nim skutki prawne. Skuteczne doręczenie przedmiotowego wezwania pozwanym skutkuje postawieniem roszczenia pozwanego Banku w stan wymagalności zaś wraz z upływem terminu wyznaczonego przez powoda do spełnienia świadczenia również popadnięciem powodów w stan opóźnienia w spełnieniu świadczenia w rozumieniu art. 481 k.c. Dodać zaś należy, że wraz ze skutecznym doręczeniem pozwanemu wezwania do zapłaty i upływem terminu do spełnienia świadczenia po stronie dłużnika aktualizuje się obowiązek zapłaty świadczenia i uchybienie temu obowiązkowi skutkuje popadnięciem w stan opóźnienie z czym z kolei wiąże się obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie. Z treści przepisu art. 481 k.p.c. wprost przy tym wynika, że obowiązek zapłaty odsetek z opóźnienie jest przy tym niezależne od tego czy wierzyciel poniósł szkodę jak i od tego czy opóźnienie jest następstwem okoliczności za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Nie ma tutaj znaczenia okoliczność, że pozwani w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty podnieśli propozycję zawarcia porozumienia przez dokonanie wzajemnych potrąceń. Powód nie wyraził zgody na taką propozycję pozwanych zaś pozwani w terminie przewidzianym do zapłaty nie dokonali spłaty zaś skuteczne oświadczenie o potrąceniu złożyli dopiero 19 grudnia 2022r. Natomiast 24 grudnia 2021r. pozwani dokonali wpłaty w wysokości 17 248,23 zł i w tej dacie dokonali zwrotu całego świadczenia należnego powodowi z uwagi na nieważność umowy kredytu.

Samo zaś przekonanie dłużnika, że nie jest zobowiązany lub jest zobowiązany w innej wysokości, nie uchyla obowiązku zapłaty odsetek za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 w związku z art. 455 k.c.) w kwocie wskazanej w wezwaniu do zapłaty, jeżeli w toku postępowania sądowego okaże się, że wskazana w wezwaniu kwota była należna w chwili jego doręczenia. (OSA z 24 czerwca 2022r. II CSKP 270/22, SIP Lex) Taki zaś stan rzeczy miał miejsce w dacie doręczenia wezwania powodom - w odniesieniu do kwoty kapitału kredytu -, albowiem wezwanie nastąpiło po dacie złożenia przez powodów oświadczenia w przedmiocie ważności umowy i prawomocnym zakończeniu procesu sądowego a przed złożeniem przez powodów wezwań do zapłaty co do kwot 658 653,15 zł oraz oświadczeń o potrąceniu.

W tym zaś stanie rzeczy powództwo powoda w zakresie żądania zapłaty odsetek za opóźnienie za okres od 19 listopada 2022r. do 15 grudnia 2022r. jest zasadne, przy czym w wysokości innej niż określona w pozwie, a mianowicie w kwocie 6 142, 71 zł. Różnica w wysokości świadczenia dochodzonego przez powoda i zasądzonego przez Sąd jest konsekwencją przyjęcia jako podstawy obliczania odsetek za opóźnienie kwoty 677 880,19 zł w miejsce kwoty 682 243,00 zł. Kwotę kapitału kredytu, od której to kwoty były naliczane odsetki ustawowe za opóźnienie należało obniżyć o kwotę prowizji w wysokości 4 362,80 zł, albowiem ta kwota nie została wypłacona na rzecz powodów. Kwota ta powiększyła wysokość kredytu podlegającego spłacie przez powodów niemniej jednak nie stanowiła świadczenia wypłaconego na rzecz powodów zaś przy rozliczaniu świadczeń wypłaconych na rzecz stron i spełnionych przez strony w wykonaniu nieważnej umowy kredytu należy uwzględnić wyłącznie świadczenia, które zostały rzeczywiście wypłacone i rzeczywiście spełnione na rzecz stron i przez strony.

W tym zaś stanie rzeczy i mając na względzie powyższe Sąd - w ramach powództwa głównego - zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 6 142,71 zł , o czym orzekł w pkt. I sentencji wyroku.

Z opisanych powyżej przyczyn nie podlegało również uwzględnieniu powództwo w zakresie żądania zasądzenia na rzecz powoda kwoty 4 362,80 zł stanowiącej kwotę prowizji pobranej przez Bank z udzielonego kredytu. Kwota w tej wysokości nie została bowiem faktycznie wypłacona na rzecz pozwanych wobec czego powód - w na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu - nie może skutecznie domagać się jej zwrotu i zasądzenia w procesie sądowym.

Nie zasługuje również na uwzględnienie żądanie zasądzenia odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonych od 19 listopada 2019r. do dnia zapłaty. Kwota zasądzona na rzecz pozwanego stanowi bowiem kwotę odsetek ustawowych za opóźnienie przeto też i odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia od tej kwoty należało zasądzić od dnia wytoczenia o nie powództwa tj. od 6 marca 2023r. Zgodnie bowiem z art. 482 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Nie zasługuje również na uwzględnienie żądanie zasądzenia na rzecz powoda kwoty 429 361, 89 zł opisanego jako bezpodstawne wzbogacenie pozwanych kosztem Banku odpowiadającego wartości świadczenia Banku wypłaconego na podstawie kwestionowanej umowy oraz zaniechania żądania zwrotu tych środków w okresie wskazanym w uzasadnieniu pozwu.

Powód jako podstawę prawną powództwa wskazał przepisy art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. i przewidzianą tymi przepisami instytucję nienależnego świadczenia.

W odniesieniu do argumentów podniesionych przez powoda wskazać należy, że świadczenie Banku polegające na wypłacie kapitału kredytu w wykonaniu nieważnej umowy kredytu miało charakter świadczenia pieniężnego. Świadczenie zwrotne ma więc od początku charakter pieniężny (świadczenie pieniężne sensu stricto) co oznacza, że w odniesieniu do niego znajduje zastosowanie zasada nominalizmu. Wykonanie zobowiązania zwrotnego - zgodnie z zasadą nominalizmu - następuje zatem przez zapłatę sumy pieniężnej równej nominalnej wartości sumy będącej przedmiotem świadczenia spełnionego przez Bank.

Na gruncie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu tudzież nienależnym świadczenia - w ocenie Sądu - brak jest przeto podstaw prawnych do żądania od konsumenta zapłaty kwot przewyższających wartość nominalną kwoty kapitału kredytu wypłaconego przez Bank.

Tego rodzaju świadczenia jako świadczenia pieniężne sensu stricto - co do zasady - mogą podlegać waloryzacji przewidzianej w art. 358 ¹ § 3 k.c. niemniej jednak zastosowanie tego mechanizmu w odniesieniu do powoda wyklucza art. 358 ¹ § 4 k.c.

Zgodnie bowiem z art. 358 ¹ § 4 k.c. z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.

Waloryzacji przeto nie mogą żądać ci przedsiębiorcy, wierzyciele lub dłużnicy, którzy prowadzą przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym, gdy świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Powodowy bank jako przedsiębiorca nie może zatem domagać się waloryzacji sądowej udzielonego przez siebie w ramach swej działalności kredytu. Zakres dopuszczalnej waloryzacji określa art. 358 ^{( 1)} § 3 k.c., a z uregulowania tego przepisu wynika, że sądowa waloryzacja odnosi się do wszelkich zobowiązań, bez względu na źródło ich powstania. Mogą to być zatem zobowiązania do świadczenia pieniężnego powstałe zarówno z umów jak i z innych zdarzeń. Stąd też dopuszcza się możliwość waloryzacji także świadczenia pieniężnego podlegającego zwrotowi z nieważnej umowy. Nie ma racjonalnego powodu do przeprowadzenia zwężającej interpretacji art. 358 ^{( 1)} § 4 k.c. i przyjęcia, iż zakaz waloryzacji w odniesieniu do stron prowadzących przedsiębiorstwo dotyczy tylko świadczeń pieniężnych, których źródłem jest umowa. Przepis ten jedynie wskazuje, iż z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa, a wobec tego zakaz ten nie może być odnoszony do innego zakresu waloryzacji niż ten dopuszczony przepisem art. 358 ^{( 1)} § 3 k.c. Przepis ten - jak już wskazano wcześniej - dotyczy wszelkich zobowiązań i to niezależnie od źródła ich powstania zaś przepis art. 358 ^{( 1)} § 4 k.c. wyłącza możliwość waloryzacji w oparciu o kryterium podmiotowe, a nie przedmiotowe, skoro wyklucza możliwość wystąpienia z zadaniem waloryzacji w odniesieniu do strony prowadzącej przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Świadczenie pieniężne należne powodowi aczkolwiek wynika z nieważnej umowy, to jednak uznać należy za pozostające w związku z prowadzeniem przez nim przedsiębiorstwa, albowiem wystarczające jest, aby świadczenie pozostawało w jakimkolwiek związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie ulega wątpliwości, iż sama umowa, która okazała się być czynnością nieważną, stanowiła przejaw działalności gospodarczej powoda. Jeśli więc czynność została podjęta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej to następnie zwrot świadczenia z takiej czynności, w konsekwencji ustalenia, iż jest ona nieważna uznać należy za pozostające w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, albowiem także to świadczenie (wierzytelność) wchodzi w skład przedsiębiorstwa - jako składnik niematerialny przedsiębiorstwa przeznaczony do realizacji zadań gospodarczych (art. 55 ^{( 1 )}k.c.) (OSA w Katowicach z 20 sierpnia 2008 r. V ACa 283/08, SIP Legalis, OSA w Białymstoku z 14 grudnia 2017r., I ACa 447/17 SIP Lex) Waloryzacji nie mogą żądać ci przedsiębiorcy, wierzyciele lub dłużnicy, którzy prowadzą przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym, gdy świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Powodowy bank jako przedsiębiorca nie może zatem domagać się waloryzacji sądowej udzielonego przez siebie w ramach swej działalności kredytu.

Niezależnie od powyższego wskazać również należy, że na przeszkodzie uwzględnieniu tego rodzaju roszczeń Banku - czy to opartych o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu tudzież nienależnym świadczeniu czy o przepis art. 358 ¹ k.c. - stoją przepisy dyrektywy 93/13.

O ile bowiem osiągnięcie skutku zniechęcającego stanowiącego jeden z celów dyrektywy 93/13 nie wymaga utraty świadczenia spełnionego przez przedsiębiorcę na rzecz konsumenta to zdecydowanie wyklucza osiągniecie przez przedsiębiorcę jakichkolwiek korzyści. Instrumenty ochrony konsumenta przewidziane w tej dyrektywie mają na celu przywrócenie w stosunku zobowiązaniowym rzeczywistej równowagi pomiędzy stronami (zastąpienie równowagi formalnej równowagą rzeczywistą) zaś osiągnięcie tego celu jest realizowane przez brak związania konsumenta niedozwolonymi klauzulami umownymi i obowiązek restytucyjny polegający na tym, że przedsiębiorca ma zwrócić konsumentowi wszystko to co uzyskał od niego na podstawie owych klauzul. Realizacja tego celu jak i zapewnienie skutku zniechęcającego wyklucza zasadność jakikolwiek innych roszczeń przedsiębiorcy niż roszczenie o zwrot rzeczywistego świadczenia spełnionego na rzecz konsumenta. Przedsiębiorca nie może przeto skutecznie kierować przeciwko konsumentowi roszczeń o jakiekolwiek wynagrodzenie, albowiem zachowanie nielojalne i nieuczciwe, a za takie należy uznać stosowanie klauzul abuzywnych w umowach zawartych z konsumentem, nie może przynosić jakikolwiek korzyści. Utrata tych korzyści, które są związane z umową kredytu, a mianowicie odsetek stanowiących wynagrodzenie za korzystanie z kapitału jest sankcją zaś sankcja ze swej istoty jest dolegliwa, albowiem inaczej nie odniesie związanego z nią skutku. Podnoszone natomiast niejednokrotnie argumenty o nieproporcjonalności sankcji nieważności umowy i związanych z nią skutków są o tyle bezzasadne, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 nie operuje pojęciem sankcji czy środków proporcjonalnych, lecz pojęciem „stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie dalszemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami”. Jak zaś stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 22 września 2022r. w sprawie o sygn. akt I CSK 2422/22 „Bez znaczenia przy tym pozostaje, czy na skutek stwierdzenia nieważności doszło do zachwiania równowagi stron umownych. Po pierwsze równowaga ta nie występowała już ab initio, skoro stwierdzono abuzywność postanowienia umownego, po drugie w orzecznictwie TSUE podkreśla się, że orzeczenie wydane na podstawie przepisów odnoszących się do niedozwolonych klauzul w umowach konsumenckich spełnia również funkcję odstraszającą przedsiębiorcę od stosowania takich klauzul w obrocie.” Dodać również należy, że okoliczność, że tego rodzaju umowy kredytu i o takiej konstrukcji jak ta której nieważność stwierdzono w sprawie wytoczonej przez pozwaną, były powszechnie stosowane w Polsce świadczy o nieskuteczności dotychczas stosowanych środków i braku realizacji zniechęcającego celu dyrektywy 93/13.

Przy ocenie dopuszczalności tego rodzaju roszczenia należy uwzględnić również stanowisko zajęte przez TSUE w wyroku z 27 stycznia 2021 r. C‑229/19 i C‑289/19, w którym Trybunał wyjaśnił, że dyrektywa 93/13 sprzeciwia się temu, aby - po uznaniu za nieuczciwy warunku przewidującego zapłatę odszkodowania na rzecz przedsiębiorcy w wypadku niewykonania przez konsumenta ciążących na nim obowiązków umownych - przedsiębiorca mógł dochodzić ustawowego odszkodowania przewidzianego w przepisie prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, który miałby zastosowanie w braku wspomnianego warunku. Konsekwencje, jakie prawo krajowe wiąże z nieważnością umowy, nie mogą bowiem naruszać skuteczności przepisów dyrektywy 93/13 i stać w sprzeczności z celami, o których realizację ta dyrektywa zabiega. Celem tej dyrektywy jest ochrona konsumentów. Nie wymaga ona natomiast przyznawania przedsiębiorcom określonego poziomu ochrony na wypadek upadku całej umowy, który wynika z posługiwania się przez nich nieuczciwymi warunkami umownymi. Zbliżone stanowisko zajął również TSUE w wyroku z 12 stycznia 2023r. w sprawie C - 395/21 (dotyczącym również dyrektywy 93/13), w którym stwierdził, że w przypadku gdy umowa o świadczenie usług prawnych zawarta między adwokatem a konsumentem nie może dalej obowiązywać po wyłączeniu z niej warunku uznanego za nieuczciwy, który ustala cenę usług zgodnie z zasadą stawki godzinowej, a usługi te zostały wykonane, to nie stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy przywrócił sytuację, w jakiej znajdowałby się konsument w braku tego warunku, nawet jeśli skutkuje to nieotrzymaniem wynagrodzenia przez przedsiębiorcę. Dodać również należy, że przewidziana w przywołanym orzeczeniu możliwość zastąpienia warunku dotyczącego ceny przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym lub mającym zastosowanie w przypadku porozumienia stron umowy może mieć zastosowanie tylko wówczas gdy w prawie krajowym istnieją przepisy dyspozytywne, które określają wysokość wynagrodzenia za świadczenie określonego rodzaju usług w taki sposób, że wysokość tego wynagrodzenia jest znana z góry, albowiem wprost wynika z przepisów prawa krajowego. Przy takiej redakcji przepisów konsument jest bowiem w stanie zorientować się co do skutków ekonomicznych ewentualnego unieważnienia umowy i zażądać udzielenia ochrony przewidzianej dyrektywa 93/13 lub sprzeciwić się objęciu ochroną udzielaną na podstawie tej dyrektywy. Dodać również należy, że istotne jest jednak, aby tego rodzaju przepis - jak wynika z przywołanego wyroku TSUE - miał być stosowany konkretnie do umów zawartych między przedsiębiorcą a konsumentem i nie miał na tyle ogólnego zasięgu, aby jego zastosowanie było zasadniczo równoznaczne z umożliwieniem sądowi krajowemu ustalenia na podstawie jego własnego oszacowania wynagrodzenia należnego z tytułu świadczonych usług.

W ocenie Sądu w prawie polskim brak jest tego rodzaju rozwiązań prawnych zaś podstawy prawne wskazane przez powoda nie spełniają warunków przewidzianych w przywołanym orzeczeniu, albowiem nie określają z góry wysokości ewentualnego wynagrodzenia, lecz określenie wysokości tego świadczenia pozostawiają szacunkowi Sądu. Przepis art. 358 ¹ § 3 k.c. nie wskazuje bowiem miernika, według którego ma nastąpić waloryzacja świadczenia, a w konsekwencji kwestia ta całkowicie pozostawiona została uznaniu sędziowskiemu, opartemu na wszechstronnym rozważeniu okoliczności danej sprawy. Ustawodawca pozostawił więc sądowi wyznaczenie zasad waloryzacji w każdej konkretnej sprawie, wskazując jedynie ogólne i elastyczne ramy klauzul generalnych. Zgodnie bowiem z art. 358 ¹ § 3 k.c. w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Końcowo dodać również należy, że ochrona konsumenta przewidziana na gruncie dyrektywy 93/13 nie kończy się wraz z unieważnieniem umowy, albowiem w wypadku unieważnienia umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą ze względu na nieuczciwy charakter jednego z jej warunków do państw członkowskich należy uregulowanie, w drodze ich prawa krajowego, skutków tego unieważnienia, z poszanowaniem ochrony przyznanej konsumentowi przez tę dyrektywę, w szczególności poprzez zagwarantowanie przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej konsument ten znajdowałby się w braku takiego nieuczciwego warunku. (wyrok TSUE z 16 marca 2023r. C - 6/22)

Dodać należy również, że obowiązek, o którym mowa w przywołanym orzeczeniu dotyczy również do sądów krajowych jako organów państwa członkowskiego, nie zaś tylko organów władzy ustawodawczej czy wykonawczej.

Zgodnie z obowiązującą w Unii Europejskiej zasadą dokonywania proeuropejskiej wykładni prawa krajowego, znajdującej swoje umocowanie w art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, obowiązkiem sędziego krajowego jest nadanie regulacji prawa wewnętrznego takiego sensu normatywnego, który będzie pozostawał w zgodzie z porządkiem prawnym Unii, a także orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (poprzednio Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości). Każdy sąd krajowy państwa członkowskiego Unii ma obowiązek respektowania orzecznictwa Trybunału, stanowi ono, bowiem istotną część acquis communautaire, czyli dorobku Wspólnoty tj. całości przyjętych przepisów i zasad. 1 Sądy krajowe są gwarantem realnego poszanowania prawa unijnego w państwie członkowskim i zapewnienia temu prawu maksymalnej skuteczności, albowiem stanowią naturalne forum dla prawa unijnego. Obowiązkiem sądu krajowego na etapie stosowania prawa pozostaje dokonanie wykładni prawa krajowego „tak dalece jak to możliwe”, aby uczynić je zgodnym z prawem unijnym pod kątem rezultatu przewidzianego przez dyrektywę. Wynikające z dyrektywy zobowiązanie Państw Członkowskich do osiągnięcia rezultatu przewidzianego przez dyrektywę, podobnie jak przewidziany na mocy art. 5 Traktatu (przenumerowanego przez Traktat z Amsterdamu na art. 10 WE [a po wejściu w życie Traktatu z Lizbony - na art. 4 ust. 3 TUE]) obowiązek podjęcia wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania tego zobowiązania, ciąży na wszystkich organach Państw Członkowskich, w tym, w ramach ich jurysdykcji, również na sądach. Wynika stąd, że stosując prawo krajowe, bez względu na to, czy sporne przepisy zostały przyjęte przed czy po wydaniu dyrektywy, sąd krajowy, który musi dokonać jej wykładni, powinien tego dokonać, tak dalece jak to tylko możliwe, zgodnie z brzmieniem i celem dyrektywy, po to, by osiągnąć przewidywany przez nią rezultat, i w ten sposób zastosować się do wymogów przepisu art. 189 akapit trzeci Traktatu (przenumerowanego przez Traktat z Amsterdamu na art. 249 akapit trzeci WE [a po wejściu w życie Traktatu z Lizbony - na art. 288 akapit czwarty TFUE]).W przypadku zaś, gdy stosowanie prawa krajowego zgodnie z wymogami dyrektywy nie jest możliwe, sąd krajowy powinien w pełni zastosować prawo wspólnotowe i zagwarantować ochronę praw przyznanych przez to prawo jednostkom, odmawiając w razie potrzeby stosowania jakiegokolwiek przepisu krajowego, który mógłby doprowadzić do rezultatu sprzecznego z dyrektywą. 2

W tym zaś stanie rzeczy i mając na względzie powyższe Sąd oddalił dalej idące powództwo główne oraz w całości powództwo ewentualne, o czym orzekł odpowiednio w pkt. II i III sentencji wyroku.

Powód pismem z 6 marca 2023r. cofnął pozew w zakresie żądania zwrotu kapitału kredytu powyżej kwoty 10 545,04 zł i wobec skutecznego cofnięcia pozwu postępowania w sprawie do kwoty 677 880,19 zł należało umorzyć, o czym Sąd orzekł w pkt. IV sentencji wyroku na podstawie art. 355 k.p.c.

III.  Koszy procesu.

Podstawę prawną orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu stanowi art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c.

Powód wygrał sprawę tylko co do nieznacznej części swojego żądania (procent w jakim jego żądanie zostało uwzględnione zamknął się w liczbie 0,7) i tym stanie rzeczy zachodzą przesłanki do obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu wszystkich kosztów procesu poniesionych przez pozwanych - niezbędnych do celowej obrony - w tym również wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)

(...)