Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2023 r. w Toruniu

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko (...) S.A w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego na rzecz powoda 359,16 zł (trzysta pięćdziesiąt dziewięć złotych szesnaście groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 września 2021r. do dnia zapłaty;

II. w pozostałej części powództwo oddala ;

III. zasądza od powoda na rzecz pozwanego 510 zł (pięćset dziesięć złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 177/23

UZASADNIENIE

M. P. wniósł o zasądzenie od (...) S.A. w W. kwoty 1795,80 zł z odsetkami tytułem odszkodowania za koszty najmu pojazdu zastępczego, powołując się na nabycie wierzytelności od podmiotu, którego samochód uległ uszkodzeniu w wypadku komunikacyjnym spowodowanym przez kierującego, objętego ochroną pozwanego w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, iż zaoferował poszkodowanemu organizację najmu pojazdu zastępczego przy udziale współpracującej z nim wypożyczalni, informując jednocześnie, iż w razie najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni spoza sieci partnerskiej pozwanego, zwróci koszty jedynie do kwoty 67 zł netto za dobę. Po otrzymaniu zgłoszenia wypłacił kwotę stanowiącą rekompensatę za 20 dni najmu po stawce dobowej 67 zł netto ( 1648,20 zł ). Wskazał, iż zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 24.08.2017r., III CZP 20/17, poszkodowany nie może się domagać zwrotu wydatków przekraczających koszty najmu zaproponowanego przez ubezpieczyciela.

Sąd ustalił , co następuje.

W dniu 11.06.2021r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym uszkodzony został samochód A. (...), stanowiący własność M. S.. Sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego. W dniu 11.06.2021r. poszkodowany zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego marki C.. Czynsz najmu ustalono na 140 zł netto za dobę. Poszkodowany korzystał z pojazdu przez 20 dni. W dniu 1.07.2021r. powód wystawił fakturę, obejmującą m.in. czynsz najmu w kwocie 2800 zł netto ( 3444zł brutto ). Na podstawie umowy z 16.08.2021r. poszkodowany przeniósł na powoda wierzytelność o odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego wobec ubezpieczyciela sprawcy szkody.

( dowód: okoliczności bezsporne oraz kopia umowy najmu k. 12,

kopia faktury k. 17, odpis umowy przelewu k. 10 )

Szkodę w imieniu poszkodowanego zgłosiła pozwanemu przedstawicielka powoda K. J. w dniu 11.06.2021r., o godz. 18.07, za pośrednictwem elektronicznego formularza. Zgłoszenie skutkowało wygenerowaniem dokumentu zatytułowanego „Podsumowanie zgłoszenia”, w którego treści zawarta była informacja o możliwości zorganizowania przez pozwanego bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego oraz informacja, iż w razie najęcia pojazdu we własnym zakresie , czynsz najmu nie może być wyższy niż 67 zł netto za dobę. Analogiczna informacja została przekazana 14.06.2021r., o godz. 8.18, pocztą elektroniczną, na adres wskazany w zgłoszeniu szkody. Po zgłoszeniu szkody pozwany wypłacił powodowi 1648,20 zł, przyjmując stawkę dobową czynszu na 67 zł netto i zasadny okres najmu na 20 dni.

( dowód: - wydruk dokumentu „Podsumowanie zgłoszenia” k. 42-44,

- wydruk wiadomości e-mail k. 49

- okoliczności bezsporne )

Na mocy umowy z 14.08.2018r. (...) S.A. w W. zobowiązał się świadczyć „usługi wynajmu pojazdów zastępczych” na rzecz poszkodowanych przez osoby objęte ochroną na podstawie umów ubezpieczenia zawartych z pozwanym, za pokryciem kosztów przez ubezpieczyciela. W spornym okresie czynsz najmu pojazdu klasy C wynosił 67 zł za dobę.

( dowód: - odpis umowy z aneksami i załącznikami k. 72-78,

- wydruk aneksu sporządzonego elektronicznie k. 61-61v,

- okoliczności bezsporne )

Sąd zważył , co następuje.

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony ( art. 822 § 1 kc ). Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych regulują przepisy ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152, ze zmianami; dalej „ustawa” ). Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Ustalenie odszkodowania z ubezpieczenia OC następuje według ogólnych zasad, określonych w art. 361-363 kc, z tym jedynie zastrzeżeniem, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest wyłącznie do świadczenia pieniężnego, ograniczonego do wysokości sumy gwarancyjnej ( art. 822 § 1 kc i art. 36 ust. 1 ustawy). W myśl art. 361 § 1 kc, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( art. 361 § 2 kc). Szkoda majątkowa może polegać na zmniejszeniu aktywów, zwiększeniu pasywów lub nieosiągnięciu możliwych korzyści. Ustalenie jej wysokości wymaga porównania rzeczywistego stanu majątkowego poszkodowanego oraz stanu, jaki by istniał, gdyby nie doszło do zdarzenia wyrządzającego szkodę ( tzw. metoda dyferencyjna ).

Uszkodzenie pojazdu mechanicznego z reguły - przynajmniej czasowo - uniemożliwia właścicielowi lub innej osobie uprawnionej ( najemcy, biorącemu rzecz do używania, korzystającemu na podstawie umowy leasingu itp. ) korzystanie z niego. Poszkodowany staje wówczas przed koniecznością zaspokojenia codziennych potrzeb komunikacyjnych w inny sposób niż przez wykorzystanie ( uszkodzonego ) pojazdu. Jeżeli pociąga to za sobą wyższe koszty, powstały w ten sposób uszczerbek majątkowy ( nadwyżka ponad koszty korzystania z pojazdu, który został uszkodzony ) stanowi element szkody, do której naprawienia zobowiązany jest podmiot odpowiedzialny za uszkodzenie pojazdu.

Jednym ze sposobów alternatywnego zaspokojenia potrzeb komunikacyjnych jest najęcie pojazdu zastępczego. W uchwale Składu Siedmiu Sędziów z 17.11.2011r. ( III CZP 5/11) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego, niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje również wydatki na najem pojazdu zastępczego. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że nie wszystkie wydatki, pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów ( art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Różnorodność okoliczności związanych z następstwami wypadku komunikacyjnego oraz sytuacją życiową poszkodowanego nie pozwala na formułowanie kazuistycznych wskazań; podlegają one indywidualnej ocenie. Użyteczne mogą być wskazania judykatury na tle najmu pojazdu zastępczego dla kontynuowania działalności gospodarczej.

Analiza powołanego fragmentu uzasadnienia uchwały pozwala na wnioskowanie, iż zdaniem Sądu Najwyższego najem pojazdu zastępczego zawsze pozostaje w związku przyczynowym z uszkodzeniem samochodu poszkodowanego, natomiast ocena celowości i ekonomicznego uzasadnienia związanych z tym kosztów powinna być dokonywana na płaszczyźnie ewentualnego przyczynienia się do zwiększenia szkody. Uwzględnienie wskazań judykatury na tle najmu pojazdu zastępczego dla kontynuowania działalności gospodarczej pozwala natomiast przyjąć, iż celowe będą z reguły wydatki poniesione na najęcie pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony i na czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu. Najęcie pojazdu zastępczego nie będzie zaś celowe w szczególności wówczas gdy właściciel dysponuje innym pojazdem, nadającym się do wykorzystania. Używanie samochodu w sposób sporadyczny może z kolei uzasadniać ocenę, iż najęcie pojazdu zastępczego nie było ekonomicznie uzasadnione.

Pozwany nie kwestionował potrzeby skorzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego. Wskazywał natomiast, że koszt najmu był zbyt wysoki ponieważ nie skorzystał on z możliwości najęcia pojazdu po niższej stawce dobowej czynszu, za pośrednictwem współpracującej z nim wypożyczalni. W istocie zatem pozwany zarzucał, iż poszkodowany przyczynił się do zwiększenia szkody. Zgodnie z art. 362 kc jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Ciężar przytoczenia i udowodnienia okoliczności, uzasadniających obniżenie odszkodowania, obciążał pozwanego ( art. 6 kc ). Pozwany wykazał, iż poinformował pełnomocnika poszkodowanego o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego za zapłatą znacznie niższego czynszu, pokrywanego bezpośrednio przez ubezpieczyciela. Wykazał też, iż miał realną możliwość wywiązania się ze złożonej deklaracji na podstawie umowy, zawartej z przedsiębiorcą, oferującym w ramach prowadzonej działalności najem pojazdów samochodowych. Powód nie przedstawił rzeczowych argumentów, które mogłyby uzasadnić odmowę skorzystania z propozycji pozwanego. Podkreślić należy, iż z obowiązujących przepisów prawa nie da się wyprowadzić obowiązku przedstawienia przez ubezpieczyciela, już na etapie zawiadomienia o szkodzie, szczegółowej informacji o wszystkich warunkach najmu pojazdu zastępczego, proponowanego przez współpracującego z nim przedsiębiorcę. Wbrew często prezentowanemu poglądowi, nie uczynił tego również Sąd Najwyższy w uchwale z 24.08.2017r. Jak trafnie wskazano w literaturze, ubezpieczyciel nie prowadzi działalności w zakresie wynajmu pojazdów i nie zamierza zawierać umowy najmu z poszkodowanym, więc jego propozycja nie jest ofertą w rozumieniu art. 66 kc ( tak M. O.: Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego. Glosa do uchwały SN z 24.08.2017r., III CZP 20/17, Glosa 2019/2/110-119, (...) Lex ). Wypełnienie obowiązku współdziałania przy wykonaniu zobowiązania ( art. 354 § 1 i 2 kc ) wymaga aby ubezpieczyciel możliwie jak najszybciej i w możliwie klarownej formie przekazał poszkodowanemu informację o podstawowych warunkach najmu, który może zorganizować, zaś na żądanie poszkodowanego – przedstawił wszelkie szczegóły oferty. W ocenie sądu, pozwany należycie wywiązał się ze swojego obowiązku. Natomiast poszkodowany nie przejawił żadnego zainteresowania propozycją ubezpieczyciela, co doprowadziło do kontynuowania umowy najmu na gorszych warunkach finansowych. Tym samym przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody, co uzasadniało odpowiednie zmniejszenie obowiązku jej naprawienia ( art. 362 kc ), przy uwzględnieniu stawki dobowej czynszu, której pokrycie deklarował pozwany, wynoszącej 67zł netto ( 82,41 zł brutto ). Nie było jednak podstaw do oddalenia powództwa w całości. Poszkodowany najął pojazd zastępczy jeszcze przed zgłoszeniem szkody, do czego miał pełne prawo. Szkoda została zgłoszona 11.06.2021r. ok. godz. 18. Jak wynika z dokumentów, przedstawionych przez pozwanego, organizacja najmu pojazdu wymagała kontaktu z infolinią, czynną od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 – 16.00. Zgłoszenie szkody nastąpiło w piątek, już po godzinach pracy infolinii. Poszkodowany mógł zatem skontaktować się z ubezpieczycielem najwcześniej w poniedziałek. Można przyjąć, iż pojazd zastępczy zostałby mu dostarczony we wtorek. Tak więc, poszkodowany nie miał możliwości najęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela przez pierwsze cztery dni. Nie jest więc uzasadniony zarzut, że korzystając z oferty powoda w tym czasie, przyczynił się do zwiększenia szkody. Powództwo podlegało więc uwzględnieniu co do kwoty 359,16 zł, stanowiącej różnicę pomiędzy czynszem najmu za pierwsze cztery dni, a kwotą uiszczoną przez pozwanego na zaspokojenie tej części roszczenia ( 172,20 – 82,41 x 4 ).

Ubezpieczyciel powinien wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie ( art. 14 ust. 1 ustawy ). Nie spełniając świadczenia w terminie popadł w opóźnienie ( art. 476 kc ), co uzasadniało żądanie odsetek w wysokości ustawowej ( art. 481 § 1 i 2 kc ).

Mając wszystko powyższe na uwadze i na podstawie powołanych przepisów prawa, oraz art. 509 § 1 kc, sąd orzekł jak w punktach pierwszym i drugim sentencji.

O kosztach postanowiono na podstawie art. 100 kpc, mając na uwadze, iż powód, który wygrał sprawę w 20 % -ach, poniósł koszty w łącznej kwocie 1117zł ( opłata od pozwu 200 zł i zastępstwo procesowe 917 zł , zaś pozwany, który wygrał sprawę w 80 % - ach, poniósł koszty w łącznej kwocie 917 zł ( zastępstwo procesowe ).