Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Gminie Miejskiej K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 12 lipca 2013 r. sygn. akt I C 750/12

1.  zmienia zaskarżony w ten sposób, że zasądzoną w punkcie I kwotę 48.558 zł obniża do kwoty 46.383 zł (czterdzieści sześć tysięcy trzysta osiemdziesiąt trzy złote), a wskazaną tamże kwotę 7.250 zł zastępuje kwotą 5.075 zł (pięć tysięcy siedemdziesiąt pięć złotych), a po ostatnich słowach w tym punkcie „do dnia zapłaty” dodaje „oraz oddala powództwo o zapłatę 2.175 zł”;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie i zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 460 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I A Ca1249/13

UZASADNIENIE

Zaskarżoną częścią wyroku Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od pozwanej Gminy Miejskiej K. na rzecz powoda M. M. kwotę 2666,13 zł z ustawowymi odsetkami za okres od 12 maja 2012r. uznając, że doręczenie - w dniu 4 października 2011r. - skierowania do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego lokatorowi, zajmującemu mieszkanie w budynku stanowiącym własność powoda i zobowiązanemu do jego opuszczenia na mocy orzeczenia sądowego z 2007r. , nie upoważnia stwierdzenia, że dostarczono tym lokatorom lokal socjalny, skoro strona pozwana nie wykazała, by oferta zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego została złożona przed grudniem 2011r. Brak możliwości weryfikacji treści oferty może – zdaniem Sądu Okręgowego - prowadzić do nadużyć. Z tych przyczyn uznał Sąd Okręgowy, że zasądzone odszkodowanie obejmuje okres października i listopada 2011r., ustalając, ze lokatorzy opuścili lokal na przełomie listopada i grudnia 2011r. Rozstrzygając te kwestię wskazał Sąd Okręgowy na treść art.18 ust.1 i 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów , mieszkaniowym zasobie gminnym i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst. jedn. Dz.U. 2005.31.266, dalej: „ ustawa o ochronie praw lokatorów”) .

Apelację od wyroku złożyła pozwana Gmina.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła;

1.naruszenie art. 18 ust. 5 w związku z art. 14 ust.6 ustawy o ochronie praw lokatorów polegające na przyjęciu, ze obowiązek odszkodowawczy gminy nie wygasa z chwilą doręczenia byłemu lokatorowi oferty zawarcia umowy najmu,

2. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, ze przesyłka pocztowa zawierająca skierowanie do zawarcia umowy najmu nie została odebrana przez byłych lokatorów w sytuacji w której odbiór przesyłki został potwierdzony przez lokatora w dniu 5 października 2011r.;

3. niewłaściwą ocenę dowodów, a to poprzez przyjęcie, że skierowanie do zawarcia umowy najmu nie określało warunków zawarcia umowy najmu.

Na tych podstawach domagała się odpowiedniej zmiany zaskarżonego orzeczenia przez oddalenie powództwa w zaskarżonej części wyroku i zasądzenia kosztów postępowania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył;

apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Trafnie zwraca uwagę apelacja, że stosownie do art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Treść tego przepisu w konfrontacji z treścią art. 18 ust.5 ustawy o ochronie praw lokatorów mogłaby prowadzić do wniosku, że złożenie samej oferty uchyla stan bezprawnego zaniechania gminy w zakresie realizacji jej własnego zadania, jakim jest obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego, gdyby treść ostatniego z przepisów posługiwała się pojęciem „oferty”, a nie jak to czyni pojęciem „dostarczenia” lokalu socjalnego. Ów zabieg legislacyjny – pomijając swoiste trudności interpretacyjne związane z użytą terminologią – znajduje zdaniem Sądu Apelacyjnego swoje rozwinięcie, po analizie przepisów regulujących wykonanie tytułu wykonawczego nakazującego opróżnienie lokalu (art.1046 k.p.c.). Uwzględniając treść paragrafu 1 art.1046 k.p.c., a zwłaszcza wydanego na podstawie delegacji z paragrafu 11 tego przepisu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 stycznia 2005 w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu … (Dz.U. 2005.17.155), nie budzi w ocenie Sądu Apelacyjnego wątpliwości, że po złożeniu przez gminę oferty lokatorowi podejmowane być mogą czynności związane z prowadzeniem egzekucji, a ta związana być winna z wezwaniem dłużnika egzekwowanego do dobrowolnego opuszczenia lokalu w wyznaczonym stosownie do okoliczności terminie. Dopiero bezskuteczny upływ tego terminu uprawnia do przymusowego wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, które i tak ulega wstrzymaniu do czasu, gdy w wypadku usprawiedliwionym (tj. prawa dłużnika do lokalu socjalnego) gmina wskaże odpowiednie pomieszczeni(art.1046§4 k.p.c.).A zatem w wypadku, w którym gmina złożyła po prawomocności wyroku eksmisyjnego skuteczną ofertę zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego uprawnionemu do niego lokatorowi, jej działanie nie jest bezprawne, co wyklucza także zasadności odszkodowania na rzecz właściciela budynku mieszkalnego. Tak w ocenianej sprawie nie było, skoro od daty prawomocnego wyroku eksmisyjnego zapewniającego lokatorowi prawo do lokalu socjalnego upłynęły blisko 4 lata. Odnosząc zatem powyższe do ocenianej w sprawie sytuacji, w której powód nie wykazuje, by prowadził egzekucję na podstawie wyroku eksmisyjnego wobec lokatorów, a nadto nie przeczy, by przesłana oferta lokalu socjalnego nie odpowiadała wymogom ustawowym, rozważenia wymaga, czy sam fakt złożenia oferty lokatorowi zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego oznacza jego dostarczenie w rozumieniu ust.5 art. 18 ustawy o ochronie lokatorów.

W tym zakresie wskazać należy, że zakres czasowy odszkodowania należnego od gminy został przez ustawodawcę określony art. 18 ustawy o ochronie lokatorów i jego graniczną datą jest data dostarczenia przez gminę lokalu. Odszkodowanie należne od gminy (ust.5) jest wszakże odszkodowaniem za jej zaniedbania, a nie za zaniedbania byłego lokatora i nie uchyla, ani nie ogranicza obowiązku odszkodowawczego lokatora, jak również go nie zastępuje.

Dla powstania obowiązku odszkodowawczego gminy i jego wysokości ma znaczenia, czy i w jakim zakresie realizuje swój obowiązek opuszczenia mieszkania były lokator, a to w związku z dostarczeniem jemu przez gminę lokalu socjalnego. Uprawnienie lokatora do przebywania w dotychczasowym lokalu wynika z jego normatywnego umocowania (ust. 1 i 2 cyt. art.18), lecz nie trwa dłużej aniżeli do chwili możliwej do przyjęcia daty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Oferta zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego nie jest wszakże równorzędnym pojęciem z dostarczeniem lokalu socjalnego. „Oferta” ze swej istoty łączy się z pewną propozycją zaś „dostarczenie” zawiera w sobie możność korzystania (możność objęcia we władanie).

Gmina – która w opisanym zakresie realizuje publiczne zadanie własne - w wypadku nieprowadzenia przeciwko lokatorowi egzekucji wyroku eksmisyjnego w warunkach własnego opóźnienia w dostarczeniu lokalu socjalnego (łączącego się z powinnością odszkodowawczą wobec wierzyciela egzekwującego wyrok eksmisyjny ), powinna – zdaniem Sądu Apelacyjnego - przedłożyć lokatorowi ofertę zawarcia umowy najmu o lokal socjalny z zakreśleniem odpowiedniego terminu jej zawarcia i dopiero wówczas gwarantuje na określoną datę dostarczenie lokalu, co eliminuje bezprawność jej dotychczasowego zaniechania.

Przyjęcie takiego rozwiązania łączy się bowiem z ustawowym obowiązkiem Gminy zapewnienia dla posiadającego tytuł eksmisyjny wierzyciela odpowiedniego lokalu na rzecz eksmitowanego dłużnika. Nie realizując tej powinności niezwłocznie po wydaniu orzeczenia Gmina pozostaje w opóźnieniu swojego ustawowego obowiązku i zasadniczo obowiązek ów nie tyle łączy się z samą ofertą zawarcia umowy o lokal socjalny, co przy braku czynności egzekucyjnych ze strony wierzyciela uprawnionego do roszczenia odszkodowawczego, w przejęciu na siebie (tj. Gminę) powinności podobnych do tych, które w ramach egzekucji obciążają komornika (art.353 w zw. z art. 354 k.c.), a które łączą się z zakreśleniem lokatorowi odpowiedniego terminu dla zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Z drugiej strony – na co wskazano wyżej - zaniechanie lokatora w podjęciu czynności zmierzających do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego zwalnia Gminę od odpowiedzialności odszkodowawczej, której źródła upatrywać należy w samej ustawie o ochronie lokatorów (por. następujący fragment uzasadnienia wyroku TK z dnia 23 maja 2006 r.: "ograniczenie wysokości odpowiedzialności odszkodowawczej gminy z tytułu niewywiązania się z obowiązku dostarczenia dłużnikowi lokalu socjalnego zmusza do uznania art. 18 u.o.p.l. za lex specialis wobec art. 417 w związku z art. 361 § 2 k.c.", opubl. OTK ZU 2006, nr 5A, poz. 58). Rozwiązanie to wyklucza także powinność gminy zawiadamiania właściciela nieruchomości o fakcie dostarczenia lokalu socjalnego, a obowiązek ów spoczywa na lokatorze (który ponosi samodzielną odpowiedzialność wobec właściciela).

W realiach sprawy – wbrew ustaleniom Sądu I instancji - pozwana Gmina wykazała fakt doręczenia w dniu 5 października 2011r. A. Ł. oferty zawarcia umowy o lokal socjalny (fakt iż korespondencja zawierała ofertę zawarcia takiej umowy nie był kwestionowany przez powoda).

Uwzględniając zwyczaje w tym zakresie – uznał Sąd Apelacyjny – że odpowiednim czasem dla podjęcia decyzji o zawarcie opisanej umowy jest okres nie dłuższy od 10 dni. W tym stanie, skoro 5 października 2011r. doręczono lokatorom ofertę, datą dostarczenia lokalu jest nie 5 a 15 pazdziernika.2011r. Powód nie wykazał, by czas dla podjęcia decyzji o zawarciu umowy przez lokatorów winien być dłuższy od 10 dniowego i sięgał daty zwarcia umowy o najem lokalu socjalnego. Pozwany nie wykazał z kolei, by czas dla stwierdzenia stanu technicznego lokalu socjalnego winien być krótszy od wskazanego. Z kolei zdaniem Sądu Apelacyjnego – przyjęcie oczekiwanej przez pozwaną Gminę tezy, że decyzja ta powinna być podjęta przez lokatora już 6 października 2011r. pomija właściwość zobowiązania jakim jest najem lokalu (z którą łączą się także swobodne decyzje uprawnionego lokatora, który określonej oferty przyjąć nie musi, a co z racji chociażby celowości zbadania właściwości lokalu wymusza upływ czasu, którego granice - zdaniem Sądu Apelacyjnego – nie zawsze łączą się z zawinionym zachowaniem lokatora – skoro powinność niezwłocznego zachowania wynikająca z zobowiązań bezterminowych łączy się kwalifikowana formą opóźnienia, a tej ostatniej okoliczności pozwany nie wykazał).

Uwzględniając wszakże splot wszystkich w sprawie zdarzeń (powód nie jest wierzycielem egzekwującym wyrok eksmisyjny i nie współdziałał z Gminą w zakresie wykonania orzeczenia) nie sposób uznać zwłoki w dostarczeniu lokalu przez stronę pozwaną po dniu 15 października 2011r., co wyklucza jej szczególną odpowiedzialność odszkodowawczą.

Na marginesie zauważyć także należy, że w świetle twierdzeń samego pozwu do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego dojść miało 7 listopada 2011r., co niewątpliwie i po tej dacie czyniło roszczenie powoda bezzasadnym.

W tym stanie za okres 1,5 miesiąca odszkodowanie w wysokości 2 175 zł nie jest należne powodowi od strony pozwanej. Po dniu 15 października 2011r. – w ocenie Sądu Apelacyjnego – pozwana nie zachowywała się bezprawnie i nie ponosi odpowiedzialności za zaniechanie lokatora.

Reasumując oferta zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego złożona przez gminę lokatorowi obowiązanemu do opuszczenia lokalu na podstawie wyroku z zastrzeżeniem uprawnienia do takiego lokalu, eliminuje bezprawność gminy w wypadku, gdy jest złożona w toku egzekucji prowadzonej na podstawie takiego tytułu egzekucyjnego. W wypadku, gdy egzekucja taka nie jest prowadzona niezbędne jest wykazanie przez gminę także możliwości objęcia we władanie przez lokatora dostarczanego lokalu w odpowiednim terminie. W konsekwencji nie zawsze oferta gminy zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego z lokatorem odpowiada pojęciu dostarczenia lokalu socjalnego.

Mając powyższe na uwadze orzekł Sąd Apelacyjny jak w wyroku na podstawie wskazanych przepisów a nadto art.386§1 i 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 100 k.p.c. uwzględniając blisko 80% poziom wygranej powoda oraz wysokość uiszczonej opłaty od apelacji a nadto wysokość należnego wynagrodzenia dla zawodowego pełnomocnika procesowego według minimalnej normatywnej stawki.