Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2014r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji Rynku Rolnego w W.

przeciwko E. T.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 18 listopada 2013r., sygn. akt II C 231/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki Agencji Rynku Rolnego w W. bezpłatną i dożywotnią osobistą służebność mieszkania na rzecz C. i G. małżonków S., polegającą na prawie korzystania z dwóch pokoi, kuchni i łazienki oraz swobodnego poruszania się po całym obejściu, zawartą w umowie darowizny z dnia 17 grudnia 2008r. zawartą pomiędzy C. S. i G. S. a E. T. przed notariuszemL. M. w Kancelarii Notarialnej w G. rep A (...), której przedmiotem jest darowizna nieruchomości położonej w L. ul (...) gmina G., dz. nr (...)o pow. 0.35.00 ha opisana w księdze wieczystej KW NR (...) Sądu Rejonowego w Prudniku celem umożliwienia powódce zaspokojenia wierzytelności:

- wobec dłużnika C. S. w wysokości 190.407,40 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 23 grudnia 2008r. do dnia zapłaty, kosztów procesu w wysokości 13.121 złotych wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9 grudnia 2010r. sygn. akt I C 574/09,

- wobec dłużnika G. S. wynikającej z postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 17 października 2012r,. sygn. akt I Co 141/12 zmienionego następnie postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 grudnia 2012r. o nadaniu klauzuli wykonalności wyrokowi Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt I C 574/09 przeciwko małżonce dłużnika – G. S.

- wobec C. S. i G. S. wynikającej z postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 25 lutego 2013r., sygn. akt I Co 141/12 w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności postanowieniu Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 17 października 2012r., sygn. akt I Co 141/12;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 110/14

UZASADNIENIE

Powódka Agencja Rynku Rolnego w W. wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowę darowizny z dnia 17.12.2008 r. zawartą w Kancelarii Notarialnej w G., na mocy której C. S. i G. S. darowali swojej córce pozwanej E. T. nieruchomość położoną w L., która to czynność dokonana została z pokrzywdzeniem powódki, której przysługują w stosunku do C. S. i G. S.wierzytelności objęte tytułami wykonawczymi. W uzasadnieniu powódka podniosła, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9.12.2010 r zasądzono od C. S. na rzecz Agencji Rynku Rolnego w W. kwotę 190.407,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami. Wyrokowi nadano klauzulę wykonalności, a postanowieniem z dnia 17.10.2012 r. nadana została klauzula wykonalności również przeciwko małżonce dłużnika G. S.. Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego wierzyciel wszczął egzekucję przeciwko C. S.. Pismem z dnia 25.05.2012 r. Komornik powiadomił wierzyciela, że egzekucja zostanie umorzona z uwagi na jej bezskuteczność. Dłużnicy C. i G. S.wcześniej posiadali dwie nieruchomości przy czym pierwsza objęta księgą wieczystą KW NR (...) została darowana synowi umową darowizny zawartą w 2006 r., zaś nieruchomość objęta księgą wieczystą Nr (...) została darowana córce dłużników E. T. umową opisaną w pozwie. W dacie zawierania drugiej umowy z pozwaną, tj. w dniu 17.12.2008 r. darczyńcy wiedzieli już o istniejącym zadłużeniu wobec powódki, gdyż pismem z dnia 3.12.2008 r. C. S. został wezwany przez powódkę do zwrotu kwoty 190.407,40 zł z tytułu nienależnie pobranej dopłaty do ceny skupu pszenicy za zbiorów w 2001 r. Wskutek dokonania tej czynność dłużnicy stali się niewypłacalni.

Pismem procesowym z dnia 30.09.2013 r. powód rozszerzył powództwo w ten sposób, że oprócz uznania za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy darowizny wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda ustanowioną w tym samym akcie przez pozwaną bezpłatną, dożywotnią służebność osobistą mieszkania na rzecz C. iG. S. polegającą na prawie korzystania z dwóch pokoi, kuchni i łazienki, i poruszania się po całym obejściu. Dokonanie tej czynności prawnej również prowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli, bowiem obciążenie nieruchomości służebnością osobistą powoduje, że możliwość przeprowadzenia skutecznej egzekucji doznaje skutecznego ograniczenia.

Pozwana E. T. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Pozwana przyznała, że darczyńcy byli właścicielami dwóch nieruchomości. Pierwszą darowali synowi w 2006 r. za rentę strukturalną, a drugą córce E. T. w 2008 r. w zamian za służebność osobistą. Pozwana przyznała, że w okresie dokonywania darowizn darczyńcy wiedzieli o zadłużeniu ale w sensie prawnym sprawy te nie były zakończone prawomocnymi orzeczeniami i dlatego mieli prawo przypuszczać, że sprawy zostaną zakończone dla nich pozytywnie. Zdaniem pozwanej zasadą jest , ze ryzyko pojawienia się niekorzystnych zmian w majątku dłużnika obciąża wierzyciela. Pozwana mieszka w R., nie pracowała na gospodarstwie rolnym i nie wiedziała, że rodzice mają zobowiązania wobec osób trzecich. Zdaniem pozwanej, powód nie udowodnił, aby dłużnicy zawierając umowę darowizny działali ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, nie udowodnił również, aby pozwana działała w złej wierze sprowadzającej się do wiedzy o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Pozwanej z dłużnikiem pomimo stosunku bliskości nie łączyły żadne sprawy gospodarcze, które dawałyby pozwanej możliwość zapoznania się ze sprawami majątkowymi dłużnika.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Gliwicach:

1. uznał za bezskuteczną w stosunku do powódki Agencji Rynku Rolnego w W. umowę darowizny z dnia 17.12.2008 roku zawartą pomiędzy C. S. i G. S. a E. T. przed notariuszem L. M. w Kancelarii Notarialnej w G. rep A (...) której przedmiotem jest darowizna nieruchomości położonej w L. ul (...) gmina G., dz. nr (...) o pow. 0.35.00 ha opisana w księdze wieczystej KW NR (...) Sądu Rejonowego w Prudniku celem umożliwienia powódce zaspokojenia wierzytelności :

- wobec dłużnika C. S. w wysokości 190.407,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23.12.2008 roku do dnia zapłaty, kosztów procesu w wysokości 13.121 zł wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9.12.2010r sygn. akt I C 574/09,

- wobec dłużnika G. S. wynikającej z postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 17 10 2012 r. sygn. akt I Co 141/12 zmienionego następnie postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7.12.2012 r. o nadaniu klauzuli wykonalności wyrokowi Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9.12.2010 r. sygn. akt I C 574/09 przeciwko małżonce dłużnika – G. S.,

- wobec C. S. i G. S. wynikającej z postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 25.02.2013 roku sygn. akt I Co 141/12 w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności postanowieniu Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 17.10.2012 r. sygn. akt I Co 141/12;

2. w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

3. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy ustalił, iż umową z dnia 17.12.2008 r. sporządzoną przed notariuszem L. M. rep A nr (...) C. i G. małżonkowie S. darowali swojej córce E. T. prawo własności nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym i zabudowaniami gospodarczymi położonej w L. dz. nr (...) o pow. 0.35.00 ha opisanej w KW NR (...) Sądu Rejonowego w Głubczycach. W § 5 tego aktu pozwana ustanowiła na rzecz darczyńców osobistą służebność mieszkania polegającą na prawie korzystania z dwóch pokoi, kuchni, łazienki oraz swobodnego poruszania się po całym obejściu.

Przed zawarciem umowy darowizny pismem z dnia 3.12.2008 r. doręczonym C. S. w dniu 8.12.2008 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 190.407,40 zł z tytułu nienależnie pobranej przez niego dopłaty do ceny skupu pszenicy ze zbiorów w 2001 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 20.11.2001 r. W piśmie wyjaśniono, że nienależnie pobrana dopłata została stwierdzona w wyniku kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej w O. w ramach kontroli prawidłowości wydatkowania środków budżetowych przeznaczonych na interwencyjny skup zbóż konsumpcyjnych z dopłatami Agencji Rynku Rolnego Oddziału Terenowego w K. za okres 1.01.2001 – 31.12.2002.

C. S. udzielił w dniu 9.12.2008 r. pełnomocnictwa firmie (...) sp. z o.o. w O. do podejmowania w jego imieniu czynności zmierzających do wyjaśnienia sprawy dotyczącej dopłaty do ceny skupu pszenicy ze zbiorów w 2001 r. uzyskanej z Agencji Rynku Rolnego. W jego imieniu pełnomocnik wystosował pismo z dnia 10.12.2008 r. do Agencji Rynku Rolnego z prośbą o wyjaśnienie podstaw zwrotu uzyskanej przez C. S. dopłaty.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9.12.2010 r., sygn. akt I C 574/09, w sprawie z powództwa Agencji Rynku Rolnego zasądzono od C. S. kwotę 190.407,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23.12.2008 r. oraz kwotę 13.121 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 1.10.2012 r. w sprawie o sygn. akt I Co 141/12 Sąd Okręgowy w Opolu nadał klauzulę wykonalności wyżej wskazanemu wyrokowi przeciwko małżonce C. S. – G. S. do majątku objętego wspólnością ustawową.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7.12.2012 r., sygn. akt ACz 2243/12, zmieniono wyżej wskazane postanowienie w części dotyczącej rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania zasądzając należne koszty od G. S. w miejsce solidarnego zasądzenia kosztów od C. i G. S..

Postanowieniem z dnia 25.02.2013 r. Sąd Okręgowy w Opolu, sygn. akt akt I Co 141/12, nadał prawomocnemu postanowieniu z dnia 17.10.2012 r. klauzulę wykonalności.

Agencja Rynku Rolnego w W. złożyła w dniu 6.12.2011 r. u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Głubczycach wniosek o wszczęcie postępowanie egzekucyjnego celem wyegzekwowania należności zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 9.12.2010 r., sygn. akt I C 574/09. Komornik zawiadomił wierzyciela pismem z dnia 25.05.2012 r. o zamiarze umorzenia postępowania ponieważ postępowanie nie doprowadziło do wyjawienia majątku dłużnika.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Prudniku z dnia 22.02.2013 r., sygn. akt VII K 257/13, C. S. został skazany za to, że w okresie od 3.09.2001 r. do końca lutego 2002 r. w G., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z Prezesem i Wiceprezesem Zarządu Zrzeszenia (...) wprowadził w błąd Agencję Rynku Rolnego Oddział w K. odnośnie prowadzenia w tym czasie sprzedaży do skupu nieistniejących w rzeczywistości dostaw pszenicy, w następstwie czego doprowadził Agencję Rynku Rolnego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i wyłudził kwotę 99.067 zł stanowiącą nienależną dopłatę za fikcyjną sprzedaż pszenicy, a nadto udzielił pomocnictwa zatrudnionemu w Zrzeszeniu (...) samodzielnemu specjaliści do spraw sprzedaży i marketingu – magazynierowi w poświadczeniu nieprawdy w zakresie fikcyjnego skupu pszenicy według dostaw opisanych w dokumentach wyszczególnionych w wyroku.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w części.

Sąd Okręgowy uznał, że powód wykazał, iż na skutek zawarcia umowy darowizny z dnia 17.12.2008 r. dłużnicy stali się niewypłacalni w wyższym stopniu niż przed dokonaniem czynności. Z umowy darowizny wynika, że strony określiły wartość przedmiotu darowizny na kwotę 100.000 zł. Zadłużenie wynosiło ponad 190.000 zł. Jak ustalił komornik sądowy w toku postępowania egzekucyjnego nieruchomość będąca przedmiotem powyższej czynności stanowiła jedyny składnik majątku dłużników, bowiem dłużnicy wcześniej w 2006 r. darowali synowi gospodarstwo rolne. Z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego C. S. przyznano rentę strukturalną w wysokości 2.767,08 zł miesięcznie, która nie podlega egzekucji. Dłużnicy nie posiadają innych dochodów. Zatem w chwili zaskarżenia powyższej czynności, jak również w dacie wyrokowania w niniejszej sprawie, dłużnicy nie posiadali majątku, z którego powód mógłby uzyskać zaspokojenie. Wierzyciel został zawiadomiony pismem z dnia 15.05.2012 r. o zamiarze umorzenia postępowania wobec faktu, że postępowanie nie doprowadziło do wyjawienia majątku dłużnika. W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że dokonanie darowizny nieruchomości na rzecz pozwanej uniemożliwiło zaspokojenie wierzyciela w wyższym stopniu niż przed zawarciem umowy.

Przepis art. 529 k.c. wprowadza domniemanie zwalniające wierzyciela z dowodu istnienia u dłużnika świadomości pokrzywdzenia w przypadku darowizny. Domniemanie to może być obalone przez wykazanie, że dłużnik dokonując darowizny nie zdawał sobie sprawy, że działa z pokrzywdzeniem wierzyciela. Domniemanie to nie zostało przez pozwaną obalone. Sąd Okręgowy nie uwzględnił argumentów pozwanej, iż dłużnicy nie zdawali sobie sprawy z pokrzywdzenia wierzycieli, ponieważ są osobami posiadającymi wykształcenie zawodowe i działali w dobrej wierze, chcąc na starość zapewnić sobie dach nad głową. Przed datą podpisania umowy darowizny, tj. przed 17.12.2008 r. dłużnicy byli już wezwani przez powoda do zwrotu nienależnie pobranej dopłaty w wysokości 190.407,40 zł wraz z odsetkami. Po otrzymaniu wezwania dłużnik zlecił konkretnej firmie z O. podejmowanie czynności zmierzających do wyjaśnienia sprawy dotyczącej dopłaty do ceny skupu pszenicy. Zresztą z wyroku wydanego w sprawie karnej wynika, że C. S. uzyskał nienależne dopłaty w latach 2001-2002 działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w wykonaniu z góry powziętego zamiaru. Trudno zatem zgodzić się ze stanowiskiem pozwanej, aby C. S. był osobą nieporadną i niezorientowaną w kwestiach własnego majątku i ciążących na nim zobowiązań.

Zgodnie z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskała osoba będąca w bliskim z dłużnikiem stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. W przypadku zawarcia przez dłużnika umowy darowizny wierzyciel zwolniony jest od obowiązku wykazania złej wiary. W niniejszej sprawie, z uwagi na zawarcie przez dłużników z pozwaną umowy darowizny, kwestia wiedzy pozwanej o działaniu dłużników ze świadomością pokrzywdzenia powoda, niezależnie od stosunku łączącego pozwanego z dłużnikami, nie ma znaczenia prawnego.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że dłużnicy dokonali czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela, na skutek tej czynności pozwana uzyskała korzyść majątkową, zaś dłużnicy działali ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Dlatego też żądanie powoda uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej dłużników uznał za uzasadnione i uwzględnił je z mocy art. 527 i n. k.c.

Oddalił natomiast Sąd Okręgowy żądanie uznania za bezskuteczne wobec powoda oświadczenia pozwanej o ustanowieniu na rzecz dłużników służebności osobistej obciążającej darowaną nieruchomość, które to oświadczenie zawarte zostało we wskazanym powyżej akcie notarialnym z dnia 17.12.2008 roku. Wyraził pogląd, że żądaniem uznania czynności prawnej za bezskuteczną na podstawie przepisów o akcji paulińskiej mogą być objęte tylko czynności prawne dokonane przez dłużnika, na skutek których osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową a majątek dłużnika się zmniejszył. Nie mogą być objęte ochroną skargi paulińskiej czynności prawne, które wiążą się z uzyskaniem korzyści przez dłużników. W wyniku ustanowienia na rzecz dłużników służebności mieszkania korzyść (ograniczone prawo rzeczowe) uzyskali dłużnicy a nie osoba trzecia. Na skutek ustanowienia służebności osobistej nie pogłębił się stan niewypłacalności dłużników, nie wyzbyli się poprzez jej ustanowienie żadnego składnika swego majątku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku w części oddalającej powództwo złożył powód, który wniósł o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa także w zakresie osobistej służebności mieszkania ustanowionej w akcie darowizny i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje. Powód zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 527 § 1 i 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że żądaniem uznania za bezskuteczną umowy darowizny na podstawie przepisów o skardze paulińskiej nie może być również objęta ustanowiona przez pozwaną w umowie darowizny z dnia 17.12.2008 r., zawartej w formie aktu notarialnego, bezpłatna i dożywotnia osobista służebność mieszkania na rzecz C. S. i G. S. (1), polegająca na prawie korzystania z dwóch pokoi, kuchni i łazienki oraz swobodnego poruszania się po całym obejściu (§ 5 umowy).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna, stąd zaskarżony wyrok podlega zmianie w myśl art. 386 § 1 k.p.c.

Ustalony stan faktyczny znajduje oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który został oceniony zgodnie z regułami art. 233 k.p.c., wobec tego Sąd Apelacyjny przyjmuje go za własny.

Nie budzi także zastrzeżeń Sądu Apelacyjnego dokonana przez Sąd Okręgowy ocena prawna prowadząca do wniosku, że zostały spełnione wszelkie przesłanki pozwalające na uwzględnienie skargi paulińskiej powoda odnoszącej się do umowy zawartej w dniu 17 grudnia 2008 r. pomiędzy pozwaną a dłużnikami C. i G. małżonków S.. Błędnie jednak Sąd Okręgowy założył, że ustanowienie służebności mieszkania tą samą czynnością prawną podlega oddzielnej ocenie z punktu widzenia art. 527 i n. k.p.c. W takiej bowiem sytuacji przedmiotem skargi jest cała umowa, zawierająca wolę przeniesienia własności nieruchomości i jednocześnie obciążająca tą nieruchomość ograniczonym prawem rzeczowym. Rozdzielenie obu czynności należało zatem uznać za postępowanie niewłaściwe i w efekcie naruszające art. 527 k.c.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w identycznych okolicznościach sprawy, istota rzeczy tkwi jednak w ocenie causae czynności prawnej nazwanej w akcie notarialnym umową darowizny i ustanowieniem służebności osobistej, czyli w podstawie prawnej przysporzenia przez C. i G. małżonków S. na rzecz pozwanej. Dłużnicy przenieśli na pozwaną własność, a jednocześnie pozwana ustanowiła na ich rzecz służebność osobistą, polegającą na prawie nieodpłatnego i dożywotniego zamieszkiwania w budynku, posadowionym na tej nieruchomości. Zatem ocena podstawy prawnej przeniesienia własności nie może być w tym wypadku rozpatrywana w oderwaniu od ustanowienia służebności osobistej na rzecz zbywców.

Wówczas, nie wchodzi w rachubę podstawa przysporzenia właściwa dla umowy darowizny (causa donandi), która wymaga dokonania czynności prawnej wyłącznie po to, aby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu (art. 888 § 1 k.c.). Świadczeniu dłużników, polegającemu na przeniesieniu prawa własności nieruchomości, odpowiadało świadczenie pozwanej w postaci obciążenia nabytej nieruchomości służebnością osobistą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt II CSK 206/12).

W konsekwencji należało przyjąć, że skoro przeniesienie prawa własności nieruchomości nastąpiło w zamian za ustanowienie na jej rzecz służebności osobistej, to z punktu widzenia instytucji skargi paulińskiej stanowi ona jedną czynność prawną, a nie dwie niezależne od siebie czynności w postaci umowy darowizny i ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego. Dlatego też przesłanka pokrzywdzenia wierzyciela zdefiniowana w art. 527 § 2 k.c. powinna być odnoszona do całości czynności prawnej dokonanej aktem notarialnym z dnia 17 grudnia 2008 r., a nie do jej fragmentów, jak to uczynił Sąd Okręgowy. Jednocześnie uznać także należy, że taka czynność prawna ma charakter czynności nieodpłatnej w rozumieniu art. 528 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2013 r., sygn. akt I CSK 543/12), gdyż pokrycie w całości świadczenia wzajemnego przez pozwaną na rzecz pozwanej dłużników nastąpiło z majątku, który nabyła od nich. Na gruncie tej instytucji pojęcie nieodpłatności jest szeroko rozumiane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2011 r., sygn. akt IV CSK 624/10).

Zgodzić też należy się z tezą apelacji, iż skarżona czynność prawna prowadzi do pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela, nie tylko z powodu wyzbycia się przez dłużników składnika majątkowego, z którego mógłby uzyskać zaspokojenie, ale także z racji obciążenia - w ramach świadczenia wzajemnego - całej nieruchomości służebnością osobistą skuteczną erga omnes, co powoduje, że możliwość przeprowadzenia skutecznej egzekucji w takiej sytuacji doznaje istotnego ograniczenia i ma wpływ na zakres ewentualnego zaspokojenia. Stosownie bowiem do art. 1000 § 3 k.p.c., w razie sprzedaży licytacyjnej nieruchomości, na poczet ceny nabycia zostanie zaliczona wartość służebności, (która w istocie pomniejszy wartość nieruchomości), czego efektem będzie zaspokojenie strony powodowej w mniejszym zakresie, aniżeli w sytuacji gdyby nieruchomość nie była obciążona takim prawem. Sama zaś służebności osobista nie podlega egzekucji.

Wobec tego, skoro słusznie stwierdzono zaistnienie przesłanek skargi paulińskiej w stosunku do umowy darowizny, to tym bardziej przesłanki te będą odnosić się do całej zaskarżonej czynności prawnej obejmującej przeniesienie własności nieruchomości z równoczesnym jej obciążeniem służebnością osobistą. A ponieważ zakres zaskarżenia obejmował tylko część tej czynności prawnej, która odnosiła się do służebności mieszkania, stąd Sąd Apelacyjny uznając apelację za zasadną stwierdził bezskuteczność w stosunku do powoda umowy jedynie w tym zakresie na podstawie art. 527 i n. k.c.

Sąd Okręgowy obciążył pozwaną całością kosztów postępowania pierwszoinstnacyjnego na podstawie art. 100 k.p.c.. Rozstrzygnięcie to zatem nie uległo zmianie, jedynie zmianie uległa podstawa prawna na art. 98 k.p.c., gdyż pozwana jako strona przegrywająca pokryje wszystkie koszty procesu.

Na podstawie art. 98 k.p.c. orzeczono o kosztach postępowania apelacyjnego. Pozwana jako przegrywająca została zobowiązana do zwrotu poniesionych w tym postępowaniu kosztów przez powoda, które wyniosły 600 zł (opłata od apelacji – 150 zł, wynagrodzenie pełnomocnika – 450 zł).