Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Legnicy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2014 roku w Legnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa D. N. oraz małoletnich P. N. , E. N., O. N. i E. N. (1) reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową D. N.

przeciwko pozwanym L. N. i E. S.

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Głogowie

z dnia 6 marca 2013 roku

sygn. akt I C 1094/12

oddala obie apelacje.

Sygn. akt II Ca 485/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6.03.2013 r. w sprawie sygn. akt I C 1094/12 Sąd Rejonowy w Głogowie nakazał pozwanym E. S. i L. N., aby opróżnili, opuścili i wydali powodom: D. N. i jej małoletnim dzieciom P. N., E. N. (2), O. N. i E. N. (1) część nieruchomości, obejmującej grunt i lokal mieszkalny znajdujący się na parterze budynku na działce nr (...) w N. nr 30, a to w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku (punkt I). Jednocześnie Sąd orzekł, że pozwanym nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego (punkt II) oraz obciążył pozwanych solidarnie zwrotem kosztów procesu na rzecz powódki D. N. (punkt III).

Sąd I instancji ustalił, że powodowie są od 2011 r. współwłaścicielami zabudowanej działki nr (...) na skutek dziedziczenia po J. N. - mężu D. N. i ojcu jej dzieci. Pozwana E. S., siostra J. N., mieszkała na terenie tej nieruchomości od 10. roku życia, był to jej dom rodzinny, stanowiący najpierw własność rodziców, a od 2006 r. brata pozwanej. Powódka zamieszkała tam w 1996 r., a pozwana po uzyskaniu samodzielności korzystała z zajmowanej części nieruchomości, stanowiącej lokal mieszkalny, na podstawie umowy użyczenia (art. 710 k.c.), zawartej najpierw z rodzicami, a następnie z bratem J. N.. W 1999 r. z pozwaną zamieszkał jej konkubent L. N., a jego prawo do spornej nieruchomości było pochodne od prawa E. S.. Sąd nie podzielił poglądu pozwanej, że przysługuje jej do nieruchomości prawo najmu na podstawie umowy z 26.07.2001 r., a to z powodu nieodpłatności korzystania z lokalu. Dalej Sąd ustalił, że D. N. od 2010 r. domagała się od swojego męża, by doprowadził do wyprowadzenia się pozwanych z nieruchomości, a to z uwagi na konieczność zapewnienia odpowiednich warunków mieszkaniowych dorastającej czwórce dzieci małżonków, liczących od kilku do kilkunastu lat. Po śmierci męża D. N. ponawiała pod adresem pozwanych żądania opuszczenia nieruchomości, a w dniu 25.04.2012 r. pozwani otrzymali od powódki pisemne wezwanie do wydania zajmowanej części nieruchomości. W ten sposób w ocenie sądu Rejonowego doszło do wypowiedzenia użyczenia (art. 716 k.c.) i od tego momentu pozwani nie mają do spornej nieruchomości tytułu prawnego, toteż na mocy art. 222 § 1 k.c. powodowie mogą skutecznie żądać jej wydania. Sąd I instancji nie znalazł podstaw faktycznych i prawnych do oddalenia powództwa zgodnie z żądaniem pozwanych, stwierdzając, że są oni w stanie zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe poza sporną nieruchomością, a do jej opuszczenia mieli czas się przygotować w ciągu minionych lat, mając świadomość prawa własności nieruchomości oraz stanowiska powódki. Sąd Rejonowy ustalił i rozważył szczegółowo sytuację życiową wszystkich stron, w tym pozwanych, dochodząc do wniosku o braku podstaw do przyznania im uprawnienia do lokalu socjalnego w świetle art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów (..). Podkreślił Sąd Rejonowy, że pozwany ma stały dochód, a E. S. zachowane możliwości zarobkowe, co przy braku innych osób na utrzymaniu pozwoli pozwanym zabezpieczyć odpowiednio swoje interesy po orzeczonej eksmisji.

Pozwani złożyli osobne apelacje od wyroku Sądu Rejonowego.

E. S., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranych dowodów przez uznanie braku po jej stronie tytułu prawnego do nieruchomości oraz naruszenie art. 5 k.c. i art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów (..) , polegające na nieudzielaniu pozwanej ochrony prawnej w trudnej sytuacji życiowej. Pozwana podniosła, że przysługuje jej do spornego lokalu prawo najmu na podstawie złożonej do akt umowy z 26.07.2001 r., a niezależnie od tego orzeczeniu eksmisji sprzeciwiają się zasady współżycia społecznego, przy jednoczesnym spełnieniu przesłanek do przyznania skarżącej lokalu socjalnego. E. S. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa, a z ostrożności procesowej – o orzeczenie jej uprawnienia do lokalu socjalnego.

Pozwany L. N. w osobistej apelacji zarzucił naruszenie art. 5 k.c. oraz podniósł, że jego konkubina ma pochodzący od ojca i brata tytuł prawny do spornej nieruchomości, że pozwani poczynili na nią szereg nakładów oraz że nie mają uprawnień do innego lokalu. W oparciu o taką argumentację pozwany wniósł o zmianę wyroku Sądu Rejonowego przez oddalenie powództwa.

W postępowaniu apelacyjnym Sąd odwoławczy poczynił następujące dodatkowe ustalenia faktyczne:

W dniu 23.10.2013 r., czyli na tydzień przed rozprawą apelacyjną w niniejszej sprawie, E. S. złożyła do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości, objętej wyrokiem eksmisyjnym. Z tej przyczyny postępowanie apelacyjne zostało zawieszone, natomiast w sprawie o zasiedzenie najpierw dokonany został zwrot wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, a następnie w dniu 3.03.2014 r. nastąpił zwrot wniosku o zasiedzenie z powodu jego nieopłacenia w terminie. Sprawa zarejestrowana została ponownie w dniu 13.05.2014 r., a termin rozprawy wyznaczono na 2.09.2014 r. ( dowód: akta Sądu Rejonowego w Głogowie, sygn. I Ns 1649/13 i I Ns 826/14).

Decyzją z 9.06.2014 r. Wójt Gminy R. wymeldował oboje pozwanych z pobytu stałego w miejscowości N. nr 30, gdzie skarżący obecnie nie zamieszkują ( dowód: decyzje Wójta Gminy R. z 9.06.2014 r.).

Sąd Okręgowy w oparciu o dowody zebrane w obu instancjach zważył, co następuje:

Apelacje nie podlegają uwzględnieniu.

Przede wszystkim należy wskazać, że Sąd Rejonowy rozpoznał niniejszą sprawę z dużą wnikliwością i starannością, postępowaniu dowodowemu nadał właściwy kierunek, zgromadzone dowody ocenił w ramach swobody przyznanej w art. 233 k.p.c., a w oparciu o tę ocenę poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, przyjęte przez Sąd odwoławczy za własne, i wyprowadził z nich trafne wnioski. Rozumowaniu Sądu Rejonowego, przedstawionemu w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie sposób postawić żadnego konstruktywnego zarzutu – jest ono logiczne i rozważne, a do tego tak wyczerpujące, że nie wymaga uzupełniania ani tym bardziej powtarzania.

Z przyczyn klarownie przytoczonych w tym uzasadnieniu nie było podstaw do uznania, że pozwanej przysługuje do spornej nieruchomości prawo najmu. Stosunek prawny, łączący pozwaną najpierw z rodzicami i następnie z bratem, Sąd I instancji trafnie zakwalifikował jako mający charakter użyczenia, a oparty na więzach rodzinnych. Oczywistym też było, jako zgodne z życiowym doświadczeniem i prawem, potraktowanie pisma powódki skierowanego do pozwanych w kwietniu 2012 r. jako wypowiedzenie użyczenia, co pozbawiło skarżących tytułu prawnego do nieruchomości, a uzasadnione było wskazywanymi przez D. N. względami na zabezpieczenie odpowiednich warunków mieszkaniowych czworgu jej małoletnich i dorastających dzieci.

W wyniku przedstawionej oceny prawnej stanu faktycznego sprawy, którą można tylko podzielić jako jak najbardziej prawidłową, zasadnym było uwzględnienie roszczenia windykacyjnego powodów. Nie sprzeciwiały się temu zasady współżycia społecznego, także przy uwzględnieniu sytuacji życiowej pozwanych, którą Sąd I instancji bardzo wnikliwie rozważył i ocenił, również w kontekście ewentualnego uprawnienia skarżących do lokalu socjalnego (strony 11-13 obszernego uzasadnienia wyroku). Lakoniczne w istocie, w porównaniu z wywodami Sądu Rejonowego, twierdzenia apelacji w żadnym razie nie podważają bardzo dokładnej merytorycznej analizy dokonanej przez ten Sąd, przez co nie mogą one czynić tych apelacji skutecznymi. Podkreślić należy, że interes pozwanych nie został zaskarżonym wyrokiem naruszony poprzez obrazę prawa, lecz musiał i mógł ustąpić przed interesem powodów, co Sąd I instancji również odpowiednio uargumentował. Niewątpliwie w swojej aktualnej sytuacji życiowej skarżący są w stanie zabezpieczyć własne potrzeby mieszkaniowe poza sporną nieruchomością, do czego mogli się w ciągu dwóch minionych lat przygotować, a Sąd Rejonowy dał im jeszcze 3 miesiące po uprawomocnieniu wyroku dla zorganizowania się w nowej sytuacji. Dobitnym przykładem możliwości pozwanych jest fakt, że nie zamieszkują oni już w objętym wyrokiem lokalu.

Co do wskazywanych w apelacji pozwanego nakładów skarżących na sporną nieruchomość, to przede wszystkim podnieść należy, że dokonanie takich nakładów nie dało pozwanym skutecznego względem powodów prawa do nieruchomości. Natomiast rozliczenie stron z tytułu tych ewentualnych nakładów nie było przedmiotem badania w niniejszej sprawie wobec braku konkretnego roszczenia o zapłatę.

Nie znajdując zatem w zaskarżonym wyroku żadnych ze wskazywanych apelacjami uchybień, Sąd odwoławczy apelacje te oddalił jako niezasadne na mocy art. 385 k.p.c.

Odnosząc się jeszcze do złożonego przez pozwaną wniosku o zasiedzenie, należy wskazać, że Sąd Okręgowy, widząc związek obu spraw, zawiesił po pierwszej rozprawie postępowanie apelacyjne, umożliwiając E. S. dochodzenie swoich praw. Pozwana jednak z możliwości tej nie skorzystała, dopuszczając po 4 miesiącach do zwrotu wniosku o zasiedzenie. W tej sytuacji, przy fakultatywności zawieszenia z art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., zasadnym było podjęcie postępowania celem zakończenia sporu stron w aktualnym stanie faktycznym i prawnym, uzasadniającym roszczenie windykacyjne powodów. Jeżeli w zainicjowanym ponownie postępowaniu o zasiedzenie pozwana uzyska korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, ma zapewnione środki prawne dla jego realizacji (art. 840 k.p.c.). Ciężar ich podjęcia będzie już jednak spoczywał na pozwanej, skoro nie wykorzystała ona należycie udzielonego na jej wniosek zawieszenia w niniejszej sprawie.