Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący-Sędzia SO Danuta Pacześniowska (spr.)

Sędziowie SO Aleksandra Janas

SO Lucyna Morys - Magiera

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 kwietnia 2014 roku

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej (...) w G.

przeciwko L. B. (B.)

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki

na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 20 listopada 2013 roku, sygn. akt I C 1398/13

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

SO Lucyna Morys – Magiera SSO Danuta Pacześniowska SO Aleksandra Janas

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem zawartym w pkt 2 wyroku z dnia 20 listopada 2013r. uwzględniającym powództwo Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej (...) w G. o zapłatę, Sąd Rejonowy na podstawie art. 102 kpc nie obciążył pozwanej obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwana znajduje się w bardzo trudnej sytuacji rodzinnej i materialnej, a nadto ma kłopoty zdrowotne, w skutek których została uznana za częściowo niezdolną do pracy, co czyniło zasadnym odstąpienie od zasad wynikających z art. 98 kpc.

W zażaleniu powódka zarzuciła naruszenie art. 102 § 1 kpc przez jego błędną wykładnię i przyjecie, że w sprawie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami procesu w całości oraz art. 98 § 1 kpc przez jego niezastosowanie. W oparciu o tak podniesione zarzuty wniosła o zmianę punktu 2 wyroku przez zasądzenie na swoją rzecz tytułem zwrotu kosztów procesu kwoty 2.848,63 zł, w tym 2.400 zł kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów postępowania zażaleniowego. Ewentualnie domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji z uwzględnieniem kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

W uzasadnieniu podkreślała, że pozwana dała powód do wytoczenia powództwa nie spłacając zaciągniętej pożyczki. Powódka zmuszona została do wystąpienia z roszczeniem na drogę sądową i poniosła koszty, w tym koszty zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika. Wskazując na wynikającą z art. 98 kpc zasadę odpowiedzialności za wynik procesu podkreślała, że nawet niekorzystna sytuacja strony, która bez uszczerbku dla własnego utrzymania nie jest w stanie ponieść kosztów procesu, nie stanowi podstawy do zwolnienia od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Zażalenie nie może odnieść skutku.

Art. 98 kpc statuuje zasadę odpowiedzialności za wynik procesu zgodnie z którą strona przegrywająca proces zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zasada ta może jednak doznać wyłomu w wypadkach szczególnie uzasadnionych, w których stosownie do regulacji prawnej zawartej w art. 102 kpc Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Art. 102 kpc urzeczywistniający zasadę słuszności, jako wyjątkowy nie konkretyzuje „wypadków szczególnie uzasadnionych” toteż ich kwalifikacja należy do Sądu, który winien mieć na względzie całokształt okoliczności konkretnej sprawy i zasady współżycia społecznego. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art.102 k.p.c. należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące na „zewnątrz” procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony (zob. Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego…, tom I, pod red. prof. dr hab. T. Erecińskiego, WP LexisNexis, W-wa 2002, k.268).

W aspekcie przywołanych kryteriów Sąd Okręgowy uznał, iż w sprawie wystąpił wypadek szczególnie uzasadniony przemawiający za nieobciążaniem w całości pozwanej kosztami procesu. W pierwszym rzędzie zauważyć należy, że mimo braku ustawowej definicji „wypadków szczególnie uzasadnionych” oraz braku obiektywnych kryteriów i mierników przemawiających za zasądzeniem od strony przegrywającej tylko części kosztów albo nie obciążaniem jej w ogóle kosztami, za zastosowaniem wobec pozwanej dobrodziejstwa płynącego z art. 102 kpc przemawia przede wszystkim jej sytuacja majątkowa i życiowa. Pozwana, w związku z częściową niezdolnością do pracy spowodowaną kłopotami ze wzrokiem, otrzymuje rentę w wysokości 980,54 zł brutto miesięcznie. Prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z niewidzącym synem, który otrzymuje rentę rodzinną w kwocie 1.009 zł brutto. Na zakup leków i wyżywienia przeznacza miesięcznie około 1.200 zł. Do tego spłaca szereg pożyczek łącznie na kwotę 831 zł miesięcznie. Zatem jej miesięczne wydatki są wyższe niż uzyskiwane dochody. W takiej sytuacji zgodzić się trzeba z Sądem Rejonowym, że 2.848,63 zł jest dla pozwanej kwotą wysoką i pozostaje poza granicami jej finansowych możliwości.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że do kręgu okoliczności uzasadniających zastosowanie art.102 kpc zalicza się między innymi wyjątkowo ciężką sytuację strony przegrywającej (orzeczenie Sądu Najwyższego z 17.11.1972 r., I PR 423/72, OSN 1973, Nr 7-8, poz. 138). Skoro zatem sytuacja finansowa pozwanej na skutek problemów ze wzrokiem pogorszyła się, to okoliczności te w sposób jednoznaczny przemawiają za odstąpieniem od obciążania jej kosztami procesu w całości.

W tej sytuacji zasadnie uznał Sąd pierwszej instancji, iż w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony pozwalający na podstawie art. 102 kpc, na odstąpienie od obciążenia pozwanej jako przegrywającej proces, obowiązkiem zwrotu kosztów na rzecz powódki.

Sąd Okręgowy, biorąc powyższe pod uwagę na mocy art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc orzekł jak w sentencji postanowienia.

SO Lucyna Morys – Magiera SSO Danuta Pacześniowska SO Aleksandra Janas