Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Arkadiusz Łata

Sędziowie SSO Kazimierz Cieślikowski

SSR del. Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

Protokolant Sylwia Sitarz

przy udziale Jolanty Mandzij

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2014 r.

sprawy S. L. ur. (...) w P.

syna A. i J.

oskarżonego z art. 289§2 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 21 stycznia 2014 r. sygnatura akt III K 514/13

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 636 § 1 kpk

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, iż:

- uznaje, że uprzednie otwarcie pojazdu kluczykami, w których posiadanie oskarżony wszedł wbrew woli osoby uprawnionej stanowiło pokonanie zabezpieczenia pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną i czyn ten kwalifikuje z art. 289 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk,

- obniża karę pozbawienia wolności orzeczoną wobec oskarżonego w punkcie 1 do 8 (ośmiu) miesięcy, przyjmując za podstawę wymierzenia tejże kary i kary grzywny art. 289 § 2 i § 4 kk,

- uchyla rozstrzygnięcie z punktu 2 oparte o art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk,

- na mocy art. 63 § 1 kk zalicza na poczet powyższej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach 05, 06, 07 lutego 2013r.,

2.  w pozostałej części utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

3.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa wydatki poniesione
w postępowaniu odwoławczym w kwocie 20 zł (dwadzieścia złotych)
i wymierza mu jedną opłatę za obie instancje w kwocie 260 zł (dwieście sześćdziesiąt złotych).

Sygn. akt VI Ka 348/14

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 11 lipca 2014r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 21 stycznia 2014r., w sprawie o sygn. III K 514/13, w miejsce zarzucanego czynu z art. 289 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, uznał oskarżonego S. L. za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że w dniu 4 lutego 2013r. w G. przy ul. (...), po uprzednim otwarciu kluczykami, w których posiadanie wszedł wbrew woli osoby uprawnionej, dokonał zaboru w celu krótkotrwałego użycia samochodu marki H. (...) o nr rej. (...) stanowiącego własność G. Ś., przy przyjęciu, iż czynu tego dopuścił się przed upływem 5 lat od odbycia w okresie od 21 maja 2007r. do 17 lutego 2008r. kary 10 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 25 lutego 2002r., sygn. akt III K 124/02 za umyślne przestępstwo podobne z art. 288 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, tj. występku z art. 289 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to przestępstwo na mocy art. 289 § 1 i 4 kk wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie w oparciu o art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat oraz karę grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych, przy ustaleniu jednej stawki na kwotę 10 złotych.

Nadto Sąd zasądził od oskarżonego na Skarbu Państwa stosowne koszty procesu.

Od niniejszego wyroku apelację wywiódł Prokurator, który zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego w całości i zarzucił mu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na nieprawidłowym i bezpodstawnym przyjęciu, że oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał ustawowe znamiona czynu określonego w art. 289 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, podczas gdy właściwa ocena zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje na to, iż popełnił on przestępstwo z art. 289 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk;

2.  rażącą niewspółmierność orzeczonej kary w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości czynu, stopnia winy oraz celów zapobiegawczych jakie kara ma osiągnąć wobec oskarżonego, jak również potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, co spowoduje, że kara ta nie spełni swej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej i w efekcie nie zaspokoi społecznego poczucia sprawiedliwości.

Stawiając takie zarzuty Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu i uznanie, iż dopuścił się on przestępstwa spenalizowanego w art. 289 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, a nadto wymierzenie oskarżonemu kary 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja Prokuratora zasługuje na uwzględnienie tak, iż w wyniku jej rozpoznania wyrok Sądu I instancji należało zmienić poprzez przyjęcie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu z art. 289 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, obniżenie kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego do 8 miesięcy, a nadto uchylenie rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że Sąd I instancji należycie i w sposób pełny przeprowadził postępowanie dowodowe, zgromadzony materiał dowodowy poddając ocenie zgodnej z zasadami wiedzy, logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, czyniąc na tej podstawie prawidłowe ustalenia faktyczne. Sąd odwoławczy nie podzielił jednak prawnej oceny zachowania oskarżonego. Skarżący uchwycił istotę problemu, a zatem to, iż zachowanie oskarżonego S. L., polegające na uprzednim otwarciu samochodu osobowego marki H. (...), należącego do G. Ś., oryginalnymi kluczykami, w posiadanie których wszedł on niewątpliwie wbrew woli właściciela pojazdu, stanowiło pokonanie zabezpieczenia pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, a zatem wyczerpywało znamiona przepisu art. 289 § 2 kk, a nie art. 289 § 1 kk, jak błędnie przyjął Sąd orzekający. Sąd ten, dokonując oceny prawnej zachowania oskarżonego, skupił się jedynie na jednej z czterech odmian typu kwalifikowanego, tj. na porzuceniu pojazdu, zaś w obliczu prawidłowych ustaleń, że sprawca zaparkował pojazd na chodniku, zamknął go kluczykami i poszedł do domu, wykluczył zaistnienie tego znamienia kwalifikującego. Rzecz jednak w tym, że w istocie art. 289 § 2 kk opisuje cztery odmiany typu kwalifikowanego – pierwszą, polegającą na zaborze cudzego pojazdu mechanicznego w celu krótkotrwałego użycia, który zostaje poprzedzony pokonaniem przez sprawcę zabezpieczenia pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, drugą, polegającą na zaborze cudzego pojazdu mechanicznego stanowiącego mienie znacznej wartości, w celu krótkotrwałego użycia, trzecią, przyjmująca postać zaboru cudzego pojazdu mechanicznego w celu krótkotrwałego użycia i porzuceniu pojazdu w stanie uszkodzonym i czwartą, polegającą na zaborze cudzego pojazdu mechanicznego w celu krótkotrwałego użycia oraz porzuceniu tego pojazdu w stanie nieuszkodzonym, lecz w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości.

Ma rację zatem apelujący gdy wywodzi, że w niniejszej sprawie zachowanie oskarżonego, polegające na dokonaniu zaboru w celu krótkotrwałego użycia pojazdu G. Ś., po uprzednim otwarciu pojazdu kluczykami, w posiadanie których wszedł on niewątpliwie wbrew woli osoby uprawnionej, stanowiło realizację pierwszej odmiany typu kwalifikowanego. Zabezpieczenie pojazdu przed użyciem go przez osobę nieupoważnioną jest stosunkowo szeroko interpretowane i oznacza wszelkiego rodzaju środki, jakie zastosował uprawniony użytkownik pojazdu mechanicznego w celu uniemożliwienia lub utrudnienia osobom nieupoważnionym użycie tego pojazdu. Chodzi tu zatem o pokonanie zabezpieczenia pojazdu jako takiego, poprzez przełamanie zamków w drzwiach itp., w sytuacji gdy pojazd w chwili czynu jest zamknięty, jak i zachowanie polegające na pokonaniu wszelkich innych sposobów zabezpieczenia, także tych, których celem nie jest zabezpieczenie całego pojazdu (blokady kierownicy, blokady skrzyni biegów, połączenie przewodów pod stacyjką pojazdu, odłączenie lub wyjęcie z pojazdu akumulatora, świec, zainstalowanie ukrytych przerywaczy dopływu prądu lub paliwa) – por. B. Michalski w: Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarz, s. 1010-1011; M, Dąbrowska – Kardas, P. Kardas w: Komentarz do art. 289 kk. Trafnie wskazuje się w piśmiennictwie i orzecznictwie, że podstawowym środkiem uniemożliwiającym użycie pojazdu mechanicznego, a w szczególności uruchomienie go przez osobę nieupoważnioną, jest jednak wyjęcie kluczyka ze stacyjki oraz zamknięcie drzwi i bagażnika. Czynności te świadczą przecież jednoznacznie o woli rzeczywistego zabezpieczenia pojazdu przez jego użytkownika. Określone zachowanie sprawcy, polegające na pokonaniu zabezpieczenia pojazdu i przełamaniu urządzeń chroniących pojazd przed nieuprawnionymi osobami świadczy o nieposzanowaniu wyrażonej przez dysponenta rzeczy woli zabezpieczenia jej przed innymi osobami. Nie może być też wątpliwości, że pokonaniem zabezpieczenia pojazdu przed użyciem go przez osobę nieupoważnioną jest także zachowanie polegające na otwarciu jego drzwi oryginalnym kluczykiem wbrew woli osoby uprawnionej do dysponowania pojazdem (wszak to pokonanie zabezpieczenia należy interpretować podobnie jak znamię „z włamaniem” użyte w art. 279 kk).

Wobec powyższego, zważywszy na prawidłowo poczynione ustalenia Sądu meriti, konieczną stała się korekta zaskarżonego wyroku i uznanie, że uprzednie otwarcie pojazdu kluczykami, w których posiadanie oskarżony wszedł wbrew woli osoby uprawnionej, stanowiło pokonanie zabezpieczenia pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, a tym samym zakwalifikowanie przypisanego oskarżonemu czynu z art. 289 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

Przechodząc do zarzutu drugiego, zawartego w apelacji Prokuratora, wskazać należy, iż Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie okoliczności mających wpływ na wymiar kary, tym niemniej poczynione przez Sąd I instancji ustalenia nie uzasadniają jednak w ocenie Sądu Okręgowego przekonania co do pozytywnej prognozy, o której mowa w art. 69 § 1 kk.

Nie przekonują bowiem Sądu Okręgowego zaprezentowane w pisemnych motywach wyroku wywody odnoszące się do przyjęcia przez Sąd I instancji „ostrożnej” pozytywnej prognozy kryminologicznospołecznej w stosunku do oskarżonego S. L., a tym samym do zastosowania art. 69 § 1 kk i warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej mu kary pozbawienia wolności. Pomimo tego, że formalna przesłanka została spełniona – kara orzeczona została w wymiarze nie przekraczającym 2 lat pozbawienia wolności, niemniej jednak pozostałe wymogi niezbędne do zastosowania tego środka probacyjnego nie zaistniały. Zgodzić się tu należy ze skarżącym, iż uprzednia karalność oskarżonego nie została w sposób dostateczny uwzględniona przez Sąd Rejonowy w momencie oceny możliwości uzyskania spodziewanego efektu zapobiegawczego kary, o jakim mowa w przytoczonym przepisie. Orzeczona kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania także w ocenie Sądu odwoławczego nie ma szans na realizację celów w zakresie zapobiegawczego oddziaływania na sprawcę i w tym kontekście musi zostać uznana za niezasadną. Przypomnieć należy, że oskarżony zarzucanego mu przestępstwa dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa; w dacie wyrokowania był już zatem uprzednio karany dwukrotnie za przestępstwa przeciwko mieniu, pomimo zaś orzeczenia trzykrotnie kar pozbawienia wolności z dobrodziejstwem warunkowego zawieszenia ich wykonania na stosowny okres próby stosunkowo łatwo powracał na drogę przestępstwa. Ma więc rację skarżący, iż zaprezentowana przez Sąd meriti pozytywna prognoza kryminologiczna wobec oskarżonego nie znajduje żadnego oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym; wręcz przeciwnie, wskazuje na łatwość oskarżonego w łamaniu prawa, naruszaniu czyjejś własności dla realizacji swoich błahych, bliżej nieuzasadnionych celów. Nieprzyznanie się do winy, prowadzenie nieustabilizowanego trybu życia, brak stałego zawodu i zajęcia, łatwość w naruszaniu cudzej własności i jej nieposzanowanie, nadto parokrotna karalność oraz lekceważenie poprzednich orzeczeń świadczą dobitnie o tym, że kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie spełni dyrektywy prewencji ogólnej pozytywnej, tj. takiego jej ukierunkowania, które ma na celu wyrobienie przekonania o nieuchronności sankcji, a tym samym o nieopłacalności popełnienia przestępstw. Wcześniejsze łagodne potraktowanie nie powstrzymało oskarżonego od dokonania kolejnego przestępstwa, nie wpłynęło też na zmianę jego zachowania, a przeciwnie skłoniło do nadużycia udzielonego mu wówczas zaufania. Nie sposób więc doszukać się jakichkolwiek gwarancji, iż obecnie w wypadku zastosowania kary w wariancie wolnościowym S. L. przestrzegałby porządku prawnego i nie dopuściłby się już kolejnego zachowania godzącego w ten porządek.

Podkreślenia wymaga nadto, że instytucja zawieszenia warunkowego kary pozbawienia wolności znajduje wtedy zastosowanie, gdy brak jest potrzeby zmiany postawy sprawcy czynu, która jest stabilna i pozytywna wobec porządku prawnego, a przestępstwo którego się dopuścił jest tylko jednorazowym błędem życiowym, przypadkiem ocenionym przez niego negatywnie, epizodem, którego karygodność sam sobie on uświadamia. W przypadku oskarżonego nie może być o tym mowy.

Dlatego Sąd Okręgowy zdecydował o uchyleniu rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności, nie znajdując podstaw w realiach sprawy do stosowania środka probacyjnego.

Jednocześnie uznając, iż kara 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona przez Sąd I instancji jawi się jako nadmiernie surowa, Sąd Okręgowy złagodził orzeczoną zaskarżonym wyrokiem karę pozbawienia wolności do 8 miesięcy, przyjmując za podstawę wymierzenia tejże kary i kary grzywny przepisy art. 289 § 2 i 4 kk.

Mając w polu widzenia sposób działania oskarżonego, jego sylwetkę, znaczny stopień społecznej szkodliwości czynu jakiego się dopuścił, a nadto przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności zarówno łagodzących, jak i obciążających, przytoczonych przez Sąd Rejonowy, zdaniem Sądu Okręgowego kara w tym wymiarze spełni swe cele zapobiegawcze i wychowawcze, wypełni wymogi prewencji ogólnej i w zakresie społecznego oddziaływania.

Konsekwencją powyższej zmiany była konieczność zaliczenia oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu zatrzymania w dniach 5, 6 i 7 lutego 2013r.

Nie znajdując innych uchybień, w szczególności tych, które podlegają uwzględnieniu niezależnie od kierunku i granic wniesionego środka odwoławczego, Sąd Okręgowy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy w pozostałym zakresie.

Nadto zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa wydatki poniesione w postępowaniu odwoławczym w kwocie 20 złotych oraz wymierzył mu jedną opłatę za obie instancje w kwocie 260 złotych, będącą konsekwencją wymierzonych kar.