Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku w III Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący SSO Szczęsny Szymański (ref.)

Sędziowie SO Mariusz Kurowski

SO Wiesław Żywolewski

Protokolant Marta Kruk

w obecności Prokuratora Elżbiety Żalikowskiej

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2014 r. sprawy z wniosku J. R.o zadośćuczynienie i odszkodowanie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie w dniach od 5 marca 2007 r. do 7 marca 2007 r. w sprawie Sądu Rejonowego w Ełku o sygnaturze (...)

na mocy na mocy art. 555 k.p.k.

1.  Wniosek oddala.

2.  Kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt. III Ko 150/14

UZASADNIENIE

J. R. złożył wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 3.596.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i odszkodowania wynikłe z zatrzymania w dniach od 5 do 7 marca 2007 r.

W uzasadnieniu podnosił bezzasadność zatrzymania wynikającą z uniewinnienia go wyrokiem Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 17 września 2012 r. w sprawie o sygnaturze akt (...)utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie o sygnaturze (...).

Zadośćuczynienie za krzywdę miało wynosić 1.580.000 zł. Krzywda miała wynikać nie tylko z pobawienia wolności, ale również z upublicznienia tego faktu w mediach, utraty zaufania w środowisku osób wykonujących prace budowlane oraz utraty przyjaciół. Niezależnie od krzywdy J. R.miał ponieść szkodę wynikającą ze sprzedaży w czasie zatrzymania zajętej przez komornika nieruchomości po cenie zaniżonej o 2.000.000 zł i honorarium obrońcy, który odebrał go z Prokuratury Apelacyjnej w B.po zwolnieniu go.

Podczas rozprawy Prokurator podniósł zarzut przedawnienia.

Sąd ustalił, co następuje:

J. R.jest mieszkańcem miejscowości R.. W dniu 5 marca 2007 r. został zatrzymany w związku ze śledztwem prowadzonym przez Prokuraturę Apelacyjną wB.w sprawie o sygnaturze (...). Zatrzymanie trwało do 7 marca 2007 r. tego dnia prokurator zastosował wobec J. R.środki zapobiegawcze w postaci poręczenia majątkowego, zakazu opuszczania kraju połączonego z zatrzymaniem paszportu i dozoru Policji. J. R.zwolniono.

Prokuratura Apelacyjna wB.skierowała akt oskarżenia przeciwko J. R.. Postępowanie toczyło się przed Sądem Rejonowym w Ełku.

Wyrokiem z dnia 17 września 2012 r. w sprawie o sygnaturze akt (...)Sąd Rejonowy w Ełku uniewinnił J. R.od popełnienia zarzucanego mu czynu. Powyższy wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 13 grudnia 2012 r. w spraw9ie o sygnaturze (...).

W dniu 12 grudnia 2013 r. J. R. skierował do Sądu Okręgowego w Suwałkach wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne zatrzymanie.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 552 § 4 k.p.k. oskarżonemu przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie w wypadku niesłusznego lub zatrzymania. Jednak zgodnie z art. 555 k.p.k. wymienione roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie należne z powodu niesłusznego zatrzymania przedawniają się po upływie roku od daty zwolnienia. J. R., zatrzymany w dniu 5 marca 2007 r., został zwolniony w dniu 7 marca 2007 r., zaś wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne zatrzymanie złożył 12 grudnia 2013 r., podczas, gdy termin przedawnienia upłynął w dniu 7 marca 2008 r. Nie ulega zatem wątpliwości, że roszczenie J. R. w przedmiotowej sprawie przedawniło się.

Przedawnienie, o którym mowa w wart. 555 k.p.k. jest tożsame z instytucją o której mowa w art. 117 § 1 k.c. ( L. Paprzycki, Komentarz aktualizowany do art. 555 k.p.k., Lex). Niekwestionowany jest pogląd, że przedawnione roszczenie majątkowe nie wygasa, jednakże po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia ( SA w Szczecinie II AKa 43/09, OSA 2011, z. 6, poz. 20). Należy jednak badać, czy podniesienie zarzutu przedawnienia nie stanowił nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 k.c. Zgodnie z tym przepisem nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Dalsze rozważania wypada zacząć od ustalenia celu i funkcji instytucji przedawnienia. Ratio legis instytucji przedawnienia sprowadza się do usunięcia stanu niepewności prawnej w sytuacji, gdy uprawniony przez bardzo długi czas nie wykonuje swoich praw podmiotowych, nie realizuje przysługujących mu roszczeń. Przepisy te mają też charakter dyscyplinujący strony stosunków prawnych. Potencjalne zagrożenie skutkami przedawnienia ma na celu mobilizację wierzyciela, by wykonał swoje prawo podmiotowe, poprzez realizację przysługującego mu roszczenia, doprowadzając tym samym do zgodności stanu faktycznego z obowiązującym prawem ( Tak: A. Jedliński, Komentarz do art. 117 Kodeksu cywilnego, Lex).

W orzecznictwie dominuje pogląd, że art. 5 k.c. będzie miał zastosowanie, gdy o przedawnieniu zdecydowały wyjątkowe okoliczności. Do takich okoliczności zaliczano błędne pouczenie o terminie przez sąd albo prokuratora, (SN WA 7/00, OSNKW 2000, nr 7-8, poz. 73, SN IV KK 172/02, OSNKW 2003, nr 1-2, poz. 19).

Nie można uznać za nadużycie prawa wykorzystywania przez prokuratora swoich uprawnień i zgłoszenie zarzutu przedawnienia w sytuacji, gdy uchybienie terminowi do złożenia wniosku o odszkodowanie jest zawinione. Taka właśnie sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie.

W toku rozprawy J. R. powiedział, że zbyt późne złożenie wniosku było podyktowane uzyskaniem informacji, że kasacja wniesiona w jego sprawie przez prokuraturę została cofnięta. Błędne przeświadczenie wnioskodawcy dotyczące terminu przedawnienia nie stanowi usprawiedliwienia dla uchybienia terminowi. J. R. miał możliwość złożenia wniosku w terminie. Treść art. 555 k.p.k. jest jednoznaczna i jego zrozumienie nie wymaga wiedzy prawniczej. Warto też zaznaczyć, że wnioskodawca korzystał z pomocy obrońcy i bezpośrednio po zwolnieniu mógł łatwo dowiedzieć się w jakim terminie należało złożyć wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu niesłusznego zatrzymania. Błędne przeświadczenie dotyczące terminu przedawnienia roszczenia wynikało z braku należytej staranności, a nie innych przyczyn.

Sąd nie dopatrzył się żadnych wyjątkowych okoliczności, które obiektywnie uniemożliwiałyby złożenie wniosku w ustawowym terminie.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że prokurator ponosząc zarzut przedawnienia nie uczynił ze swojego prawa użytku sprzecznego z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem ani z zasadami współżycia społecznego. Zarzut przedawnienia należało uznać za skuteczny i w konsekwencji wniosek oddalić.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 554 § 2 k.p.k.