Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi, II Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Kubasik

Protokolant sekr. sąd. Dorota Jankiewicz

po rozpoznaniu w dniu 08 maja 2014 roku w Łodzi na rozprawie

sprawę z powództwa A. W.

przeciwko K. K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego K. K. na rzecz powoda A. W. kwotę 208.010,96 zł (dwieście osiem tysięcy dziesięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 200.000 zł (dwieście tysięcy złotych) liczonymi od dnia 29 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

b)  od kwoty 8.010,96 zł (osiem tysięcy dziesięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) od dnia 14 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego K. K. na rzecz powoda A. W. kwotę 17.618 zł (siedemnaście tysięcy sześćset osiemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  wyrokowi nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt IIC 466/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 14 marca 2014r. (data wpływu) powód A. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego K. K. kwoty 208.010,96zł z ustawowymi odsetkami :

- od kwoty 200.000 zł liczonymi od dnia 29 kwietnia 2012r. do dnia zapłaty ,

-od kwoty 8.010,96zł liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz pod zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (pozew k. 3-4 akt).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu (odpowiedź na pozew k. 18-19 akt).

Pozwany podniósł zarzut przedwczesności powództwa z powodu braku wymagalności świadczenia. Pozwany twierdził, że powód przedłużył mu termin zwrotu pożyczki (odpowiedź na pozew k. 18-19 akt).

Na rozprawie w dniu 8 maja 2014r. poprzedzającej wyrokowanie powód podtrzymał swoje stanowisko w sprawie. Pozwany nie kwestionował długu, uznał żądanie pozwu (stanowiska stron w protokole rozprawy k. 27 czas 00:03:13, 00:03:55).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 kwietnia 2010r. doszło do zawarcia między stronami umowy pożyczki. Na podstawie tej umowy powód jako pożyczkodawca pożyczył pozwanemu jako pożyczkobiorcy kwotę 200.000zł. Kwota została wydana pozwanemu, co zostało potwierdzone przez sam fakt podpisania umowy. Termin zwrotu pożyczki strony określiły na 28 kwietnia 2012r.

Wraz ze zwrotem kwoty pozwany zobowiązał się zapłacić powodowi odsetki należne za okres od dnia otrzymania kwoty pożyczki, do dnia zwrotu pożyczki, w wysokości 2% w stosunku rocznym.

W paragrafie 3 ust.2 umowy strony określiły, że wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności (dowód: umowa pożyczki k. 8, zeznania powoda k. 27-28 , czas 00:09:13, zeznania pozwanego k. 28, czas 00:15:22).

W związku z tym, że pozwany nie spłacił pożyczki, w dniu 19 lutego 2014r. pismem powoda został wezwany do zwrotu kwoty 200.000zł i odsetek (dowód: kopia pisma z dowodem nadania k. 9 akt).

Pozwany zdawał sobie sprawę z postanowienia zapisanego w paragrafie 3 ust. 2 umowy pożyczki (dowód: zeznania pozwanego k. 28, czas 00:15:22).

Strony nigdy nie zawierały aneksu do umowy pożyczki, nie zmieniały terminu zwrotu pożyczonej kwoty, nie przedłużały tego terminu (dowód: zeznania powoda k. 27-28, czas 00:09:13, zeznania pozwanego k. 28, czas 00:15:22).

Gdy pozwany nie zwracał pożyczki w terminie ze względu na trudną sytuacje majątkową, powód wykazywał zrozumienie (dowód: zeznania pozwanego k. 28, czas 00:15:22).

Do daty wyrokowania pozwany nie zwrócił powodowi pożyczonej kwoty, nie potrafił też zadeklarować, czy może spełnić świadczenie na raty, a jeśli tak , to w jakich kwotach i w jakich terminach (dowód: zeznania pozwanego k. 28, czas 00:15:22).

Pozwany świadczy pracę i zarabia około 4000zł miesięcznie. Ma na utrzymaniu bezrobotną żonę. Pozwany spłaca kredyt w banku wzięty na kwotę 30.000zł, rata miesięczna to kwota 700zł. Przeciwko pozwanemu nie toczy się postępowanie egzekucyjne (dowód: zeznania pozwanego k. 28, czas 00:17:26).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z przepisu powyższego wynika, że istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki (art. 720 i n. k.c.) jest przeniesienie własności przedmiotu pożyczki z pożyczkodawcy na pożyczkobiorcę i odwrotnie przy zwrocie pożyczki, przy czym przedmiotem powrotnego przeniesienia własności nie muszą być te same pieniądze lub te same rzeczy zamienne, o ile mają tę samą ilość i jakość (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 lutego 2013 roku, sygn. akt I ACa 814/12).

Zawarta między pozwanymi umowa pożyczki nie stanowi rażącego naruszenia interesów pożyczkobiorcy i naruszenia zasad swobody umów. Umowa pożyczki, w zakresie w jakim zapewnia pożyczkodawcy wymierne korzyści, zazwyczaj poprzez zastrzeżenie odsetek, nie może być wolna od oceny z zastosowaniem kryteriów, o których mowa w art. 353 ¹ k.c., określającym granice swobody umów. W kodeksie cywilnym istnieje podwójne zabezpieczenie przed tego rodzaju nadużyciami, mianowicie art. 58 § 2 k.c. przypisujący skutek nieważności dla czynności prawnej sprzecznej z zasadami współżycia społecznego oraz art. 353 ¹ k.c., który stanowi, że treść lub cel swobodnie ułożonego stosunku prawnego nie może sprzeciwiać się między innymi zasadom współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 września 2012 roku, sygn. akt I ACa 377/12). W ramach wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów mieści się również przyzwolenie na faktyczną nierówność stron umowy. Nieekwiwalentność sytuacji prawnej stron umowy nie wymaga, co do zasady, istnienia okoliczności, które by ją usprawiedliwiały, skoro stanowi ona wyraz woli stron. Obiektywnie niekorzystna dla jednej strony treść umowy zasługiwać będzie na negatywną ocenę moralną, a w konsekwencji prowadzić do uznania umowy za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy do takiego ukształtowania stosunków umownych, który jest dla niej w sposób widoczny krzywdzący, doszło przy świadomym lub tylko spowodowanym niedbalstwem, wykorzystaniu przez drugą stronę swojej silniejszej pozycji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 1363/12).

Nie ulega wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie umowa pożyczki jest ważna, treść stosunku prawnego została ułożona zgodnie z wolą obu stron, również w zakresie określenia odsetek kapitałowych.

Nie było też przedmiotem sporu, że pozwany nie spłacił pożyczki i to w terminie wspólnie przez strony określonym w umowie pisemnej. Powód wykazywał zrozumienie przez 9 miesięcy dla sytuacji finansowej pozwanego , ale to nie oznacza automatycznie, że wyrażał zgodę na przesuniecie terminu spłaty pożyczki, bowiem znalazłoby to wyraz w pisemnym oświadczeniu woli z podaniem konkretnej daty. Byłoby to też należyte zabezpieczenie interesu obu stron.

W oparciu o art. 65 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, brak jest podstaw do kwalifikacji zachowania powoda jako zgody na przedłużenie terminu spłaty pożyczki i to bez pisemnego aneksu do umowy, tym bardziej, że nawet na rozprawie pozwany nie potrafił zadeklarować, kiedy jest w stanie spłacić pożyczkę.

Trudno przyjąć, w świetle logiki i doświadczenia życiowego, że w takiej sytuacji strony ustaliły jakikolwiek konkret w tej kwestii. Brak jest również podstaw do przyjęcia, że strony dokonały zmiany w zakresie postanowienia umownego dotyczącego zachowania formy pisemnej dla zmian umowy i dokonały zmian w zakresie zastrzeżonego rygoru w przypadku niezachowania formy (rygor nieważności).

Artykuł 76 k.c. potwierdza, że zasada swobody umów upoważnia do zawierania umów dotyczących formy, w jakiej dokonywane mają być w przyszłości czynności prawne. Tego rodzaju zobowiązanie, które może stanowić element umowy nazwanej lub nienazwanej, tradycyjnie określane jest jako pactum de forma. Zastrzeżenie wymogu dokonania czynności w określonej formie ( pactum de forma) nie wymaga zachowania formy szczególnej (może być dokonane nawet ustnie). Umowa zobowiązująca do zachowania określonej formy czynności prawnej może dotyczyć zarówno czynności, które w świetle ustawy mogą być dokonane w dowolnej formie, jak i czynności, dla których ustawodawca przewidział wymóg zachowania określonej formy jednak w takim przypadku strony mogą jedynie wprowadzić wymóg zachowania "surowszej" formy. Przepisy dotyczące formy czynności prawnych mają charakter jednostronnie bezwzględnie obowiązujący (semiimperatywny). Oznacza to, że podmioty prawa cywilnego nie mogą wyłączyć zastosowania tych przepisów. Zgodnie jednak z zasadą "zastępowalności" form słabszych przez formy silniejsze , można zawrzeć umowę, z której wynikać będzie obowiązek zachowania "dalej idącej" formy niż przewidziana przez ustawodawcę (np. kwalifikowanej formy pisemnej zamiast zwykłej formy pisemnej). Zobowiązując się do dokonywania w przyszłości czynności prawnych w określonej formie strony mogą zdecydować, jakie skutki prawne powodować będzie niezachowanie tej formy. Jeśli nie sprecyzowano tych skutków, co do zasady, konsekwencją niezachowania formy zastrzeżonej przez strony w pactum de forma będzie bezwzględna nieważność takiej czynności. Z art. 76 zd. 2 k.c. wynika jednak reguła interpretacyjna, zgodnie z którą w razie wątpliwości zastrzeżenie wymogu formy pisemnej zwykłej uważa się za dokonane dla celów dowodowych. Oznacza to, że jeśli strony chcą połączyć z niezachowaniem formy pisemnej rygor nieważności, rygor ten wynikać powinien wprost z pactum de forma ( wyr. SN z 15.5.1980 r., II CR 110/80, OSN 1980, Nr 11, poz. 222).

Jak wynika z powyższego, strony mogły przyjąć formę pisemną pod rygorem nieważności dla zmian umowy i nie zmieniały wspólnymi ustaleniami treści § 3 ust.2 umowy ani co do formy , ani co do rygoru.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanego zgodnie z żądaniem pozwu kwotę jak w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 720 § 1 k.c. w zw. z art. 471 k.c.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. zgodnie z żądaniem pozwu, a o odsetkach kapitałowych na podstawie art.359 § 1 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i obciążył nimi pozwanego jako stronę przegrywająca spór. Na koszty procesu złożyły się: opłata od pozwu 10.401zł, opłata od pełnomocnictwa 17zł, wynagrodzenie pełnomocnika powoda 7200zł.

W związku z uznaniem żądania pozwu, Sąd wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333§1 pkt 2 k.p.c.).