Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 sierpnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Szaj (spr.)

Sędziowie: SO Mariola Wojtkiewicz

SO Marzenna Ernest

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2014 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku wierzyciela A. P.

przeciwko dłużnikowi M. P.

o wyjawienie majątku dłużnika

na skutek zażalenia dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 12 czerwca 2014 roku w sprawie IX Co 767/14

oddala zażalenie.

SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Tomasz Szaj SSO Marzenna Ernest

Sygn. akt II Cz 1463/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie podczas postępowania zmierzającego do przymuszenia dłużnika do wyjawienia majątku, postanowieniem z dnia 12 czerwca 2014 roku w oparciu o art. 916 k.p.c. nakazał aresztowanie M. P. na okres 7 dni od dnia zatrzymania.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji wskazał, iż dłużnik pomimo prawidłowego wezwania nie stawił się na posiedzenia Sądu. Nieskuteczny okazał się także środek przymusu w postaci zarządzenia przymusowego doprowadzenia dłużnika.

W ocenie Sądu I instancji niecelowym byłoby zarządzenie ponownego przymusowego doprowadzenia dłużnika, albowiem z ustaleń policji wynika, iż dłużnik przebywa w mieszkaniu w godzinach wieczorno- nocnych, a co za tym idzie jego doprowadzenia mogą okazywać się nieskuteczne z powodu jego nieobecności w godzinach wyznaczonych posiedzeń sądowych. Bezcelowym w ocenie Sądu Rejonowego byłoby także orzekanie grzywny z racji tego, że nie jest znana sytuacja majątkowa dłużnika i prowadziłoby to do przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu zastosowanie 7 dniowego okresu jest wystarczające dla podjęcia przez dłużnika decyzji o złożeniu wykazu majątku. Jednocześnie powołując się na dyspozycje art. 917 k.p.c. wskazał, iż mimo orzeczenia aresztu dłużnik może domagać się stawienia jego przed Sądem celem złożenia wykazu i przyrzeczenia, co spowoduje uchylenie decyzji w przedmiocie osadzenia w areszcie.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się dłużnik, który zaskarżając je w całości wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i odstąpienie od zastosowania środka przymusu. Nadto, skarżący wniósł o zasadzenie od wierzycielki na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. naruszenie art. 139 k.p.c. i art. 136 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że doszło do skutecznego doręczenia przesyłki, w sytuacji kiedy sąd wysłał pismo, dłużnik nie wiedział o toczącym się z jego udziałem postępowaniu a jako człowiek wolny miał prawo przebywać czasowo poza miejscem zamieszkania;

2. naruszenie art. 916 k.p.c. poprzez zastosowanie aresztu w stosunku do dłużnika, który nie został poinformowany o terminie posiedzenia oraz pouczony o skutkach niestawiennictwa bez usprawiedliwienia;

3. niezgodność ustaleń sądu ze stanem faktycznym sprawy, polegająca na przyjęciu, że dłużnik wiedział o terminie posiedzenia.

W ocenie dłużnika uznanie, iż doszło do doręczenia przesyłki w rozumieniu art. 139 k.p.c. może mieć miejsce dopiero po pierwszym doręczeniu przesyłki do rąk adresata. Zdaniem skarżącego adres staje się pewny dopiero przy kolejnym doręczeniu, kiedy strona została pouczona o obowiązku informowania sądu o każdorazowej zmianie miejsca zamieszkania.

Skarżący zarzucił, iż Sąd nie ustalił czy Policja zostawiła informację dłużnikowi w przedmiocie doprowadzenia do sądu. Zdaniem skarżącego bez uprzedniego poczynienia przez Sąd ustaleń w przedmiocie tego, czy dłużnik przebywa w miejscu wskazanym przez wierzyciela, czy czasowo nie zmienił miejsca pobytu, jak też przyczyn jego niestawiennictwa nie miał on prawa zastosować najsurowszego środka przymusu jakim jest areszt.

Nadto, przed zastosowaniem tego środka dłużnik nie został pouczony o treści art. 916 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 916 § 1 k.p.c. sąd upoważniony jest do zastosowania środków przymusu w stosunku do dłużnika w sytuacji, gdy ten bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawi się do sądu w celu złożenia wykazu lub przyrzeczenia albo stawiwszy się wykazu nie złoży lub odmówi odpowiedzi na zadane mu pytanie albo odmówi złożenia przyrzeczenia. Warunkiem jednak zastosowania przewidzianych prawem środków, jest uprzednie pouczenie osoby wezwanej do udziału w czynnościach sądowych o skutkach niestawiennictwa (916 § 1 k.p.c.).

Jednocześnie wskazać należy, iż z treści przytoczonej normy prawnej nie wynika jakie środki przymusu powinny być zastosowane. Stąd też w przypadku „opornego dłużnika” sąd może wymierzyć grzywnę, ale też może od razu nakazać przymusowe doprowadzenie albo zastosować areszt. Jednocześnie użyty w przepisie spójnik „oraz” wskazuje na to, iż nie ma przeszkód do tego by sankcje aresztu zastosować kumulatywnie z karą grzywny.

Skarżący w wywiedzionym przez siebie zażaleniu, zakwestionował fakt zastosowania wobec niego instytucji aresztu powołując się przede wszystkim na okoliczność braku wiedzy o toczącym się z jego udziałem postępowaniu będącego - jak twierdzi wynikiem błędnego przyjęcia przez Sąd, iż doszło do skutecznego doręczenia przesyłki a co za tym idzie także pouczenia go o treści art. 916 k.p.c.

Zgodnie z art. 138 § 1 i 2 k.p.c. jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie i podjęły się oddania mu pisma. Dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism. Z kolei stosownie do art. 139 § 1 k.p.c. w razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających, pismo przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe należy złożyć w placówce pocztowej tego operatora, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono, oraz z pouczeniem, że należy je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. W przypadku bezskutecznego upływu tego terminu, czynność zawiadomienia należy powtórzyć. Datą doręczenia złożonego pisma jest data pozostawienia pisma w miejscu doręczenia albo data odbioru pisma przez adresata lub data, w której upłynął termin jego odbioru (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – zasada prawna z dnia (...)

Jak wynika z akt sprawy wezwanie na termin posiedzenia wyznaczonego na dzień 14 kwietnia 2014 roku, zostało wysłane do dłużnika na adres ul. (...), (...)-(...) S.. W wezwaniu tym znalazło się także pouczenie o treści art. 916 k.p.c. Przesyłka pocztowa zawierająca wezwanie była dwukrotnie awizowana, po raz pierwszy w dniu 12 marca 2014 roku i po raz drugi w dniu 20 marca 2014 roku, o czym świadczą wzmianki na kopercie podpisane przez doręczyciela (k. 56).

Przepis art. 139 k.p.c., o czym była mowa powyżej, pozwala uznać za skutecznie doręczenie pisma sądowego, które było dwukrotnie awizowane w miejscu zamieszkania adresata. Doręczenie to może, zatem zostać uznane za skuteczne, gdy adresat rzeczywiście mieszka pod wskazanym adresem a jedynie zaszła niemożność doręczenia mu pisma w inny sposób przewidziany przepisami (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia (...)

Skarżący, co istotne nie zakwestionował, ażeby w dacie doręczania przesyłki pod ww. adresem nie mieszkał. Podnoszony przez niego argument, iż jako osoba wolna ma prawo przebywać poza miejscem zamieszkania, nie mogło obalić domniemania skutecznego doręczenia, płynącego z treści przepisu art. 139 § 1 k.p.c. Skarżący nie wskazał, żadnego alternatywnego miejsca w którym w owym czasie miałby przebywać, jak też nie przedłożył na te okoliczność żadnego dowodu, pomimo że to na nim spoczywał obowiązek udowodnienia tych twierdzeń. W kontekście podniesionych przez skarżącego zarzutów wskazać także należy, iż przepisy postępowania nie przewidują, aby możliwość doręczenia pisma w trybie art. 139 k.p.c. wchodziła w grę- jak twierdzi skarżący dopiero przy kolejnym doręczeniu. Jak wynika z poczynionych na wstępie uwag, możliwość zastosowania doręczenia per awizo zachodzi, gdy nie było możliwe doręczenie właściwe (art. 133 k.p.c., art. 135 k.p.c.) lub zastępcze (art. 138 k.p.c.), a adresat mieszka pod wskazanym adresem.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że w dniu 27 marca 2014 roku nastąpił skutek doręczenia przesyłki pocztowej adresowanej do dłużnika. Dłużnik jak wynika z akt sprawy nie stawił się posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2014 roku, na którym zapadło postanowienie zobowiązujące go do wyjawienia majątku i przyrzeczenia jak też nie usprawiedliwił swojej nieobecności. Dłużnik nie uczestniczył również na posiedzeniu w dniu 26 maja 2014 roku, na którym miał być doprowadzony przez (...)

Mając na uwadze powyższe okoliczności jak też niecelowość orzekania wobec dłużnika sankcji grzywny, nie tylko ze względu nie niemożliwość jej wyegzekwowania ale też małą skuteczność, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego wyrażające się w konieczności zaangażowania organów wymiaru sprawiedliwości, celem złożenia przez dłużnika wykazu majątku i przyrzeczenia. Prawidłowo przy tym, z uwagi na wcześniejszą niemożność doprowadzenia dłużnika bezpośrednio na termin posiedzenia, Sąd Rejonowy zastosował areszt na okres 7 dni, co umożliwić ma zatrzymanie dłużnika i doprowadzenie go do Sądu. Podkreślenia przy tym wymaga, że stosownie do art. 917 § 1 k.p.c. w razie zastosowania środków przymusu dłużnik może w każdej chwili złożyć wykaz i przyrzeczenie. W wypadku, gdy zastosowano wobec niego areszt, dłużnik może domagać się stawienia go przed sąd w celu złożenia wykazu i przyrzeczenia. W wypadku tym sąd nie wzywając wierzyciela niezwłocznie przyjmie wykaz i odbierze przyrzeczenie, po czym zwolni dłużnika.

W konsekwencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw podlegało oddaleniu.

(...)

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)