Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Henryk Brzyżkiewicz (spr.)

Sędzia SO Joanna Naczyńska

Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy G.

przeciwko Gminie R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 7 czerwca 2013 r., sygn. akt I C 791/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Tomasz Tatarczyk SSO Henryk Brzyżkiewicz SSO Joanna Naczyńska

Sygn. akt III Ca 1624/13

UZASADNIENIE

Gminy G. wniosła pozew przeciwko pozwanej Gminie R. o zapłatę kwoty 420 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz domagała się zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podała, iż dnia 2 października 2009r. pomiędzy Gminą G. a Gminą R. zawarte zostało porozumienie w sprawie ponoszenia przez pozwaną kosztów związanych z umieszczeniem dziecka V. B. zamieszkałej w R., w rodzinie zastępczej J. D. zamieszkałej w G.. Porozumienie zostało zawarte na podstawie art. 86 ust.3 i 4 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej . Nadto podała, że decyzją z dnia 15 października 2009 r. Kierownika D. (...) i Pomocy (...), działającego z upoważnienia Prezydenta Miasta G., przyznał rodzinie zastępczej jednorazową pomoc pieniężną na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny zastępczej dziecka V. B. w wysokości 1.420,00 zł. Dalej podniosła, że pismem z dnia 22 grudnia 2009 r. pozwana podała, że nie może pokryć jednorazowej pomocy pieniężnej wysokości 1.420,00 zł, wyraża natomiast zgodę na pokrycie ww. świadczenia do kwoty 1.000 zł, gdyż nie pozwalają jej na to możliwości finansowe. Powódka wystąpiła do pozwanej o podpisanie Aneksu nr (...) do porozumienia z dnia 2 października 2009r., regulującego zasady zwrotu przez pozwaną jednorazowej pomocy pieniężnej. Pozwana zakwestionowała kwotę przyznaną rodzinie zastępczej jako wygórowaną, wyrażając zgodę na pokrycie kwoty 1.000 zł. Powódka podniosła, iż wprawdzie jednorazowe świadczenie pieniężne jest świadczeniem fakultatywnym, to jednak decyzja uznaniowa w tej kwestii nie oznacza dowolności, dlatego niniejszym pozwem domagała się zwrotu pełnej kwoty przyznanej pomocy.

Nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w postępowaniu upominawczym z dnia 13 grudnia 2010r. uwzględniono żądanie powódki zgodnie z pozwem (k. 34).

Pozwana wniosła sprzeciw od wyżej wymienionego nakazu zapłaty, w którym zakwestionowała w szczególności kognicję Sądu powszechnego co do rozpoznania sprawy.

W uzasadnieniu podała, iż zaniechania powiatu w zakresie obowiązku zawarcia porozumienia, o którym mowa w art. 86 ust 4 ustawy o pomocy społecznej winny być rozstrzygane w drodze skargi do sądu administracyjnego, gdyż mają one charakter publicznoprawny, a ich zawarcie powoduje powstanie pomiędzy stronami stosunku administracyjnoprawnego, charakteryzującego się jednak w tym konkretnym przypadku równością stron.

Nadto podniosła, że w zakresie dochodzonej pozwem kwoty pozwana nie miała prawnego obowiązku zawierania z powódką porozumienia, a przemawia za tym przede wszystkim nieobligatoryjny charakter tego świadczenia oraz analiza treści art. 86 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto pozwana wskazała, iż w przypadku świadczenia o charakterze fakultatywnym zwrot takiego wydatku nie ma charakteru prawnego obowiązku powiatu, z którego dziecko pochodzi. Wskazała też, iż praktyka stosowania prawa przez powiaty wykształciła mechanizm uprzedniego konsultowania przez powiat udzielający pomocy z powiatem zobowiązanym wysokości jednorazowego świadczenia na pokrycie niezbędnych wydatków przyjmowanego do rodziny dziecka. W ocenie pozwanej nie zachodził stan przyjmowania dziecka do rodziny zastępczej, gdyż V. B. przebywała w rodzinie, która następnie została ustanowiona rodziną zastępczą od urodzenia, zatem musiał posiadać już niezbędne jej rzeczy (k. 38-40).

Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2011 roku Sąd Rejonowy odrzucił pozew przyjmując brak drogi sądowej dla niniejszego powództwa (k. 51-53).

Na skutek zażalenia powódki postanowieniem z dnia 4 października 2011r. Sąd Okręgowy w Gliwicach uchylił powyższe postanowienie Sądu Rejonowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, uznając, iż zachodzi potrzeba wezwania powódki do uzupełnienia pozwu poprzez jednoznaczne określenie podstawy roszczenia będącego przedmiotem pozwu (k. 67-69).

Zarządzeniem z dnia 21 grudnia 2011r., doręczonym powódce w dniu 11 stycznia 2012r., zobowiązano ją do sprecyzowania w terminie 7 dni żądania pozwu poprzez oświadczenie czy powódka dochodzi roszczenia o naprawienie szkody, czy też innego roszczenia np. o charakterze publicznoprawnym, pod rygorem zawieszenia postępowania (k.72).

W zakreślonym terminie powódka pozwu nie sprecyzowała, dlatego postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 20 lutego 2012r. zawieszono postępowanie w sprawie (k. 77-78).

Postanowieniem tegożSądu z dnia 7 września 2012r. podjęto zawieszone postępowanie zgodnie z żądaniem wyrażonym w piśmie procesowym powódki z dnia 13 sierpnia 2012r., w którym wskazane zostało, iż powódka opiera żądanie pozwu na treści art. 415 i nast. kodeksu cywilnego , dochodząc roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej wobec uchylenia się przez pozwaną od zawarcia porozumienia (k. 85).

Z uwagi na podtrzymanie przez pozwaną również przy tak sformułowanej podstawie roszczenia zarzutu niedopuszczalności drogi sadowej postanowieniem z dnia 30 października 2012r. Sąd Rejonowy odmówiono odrzucenia pozwu w sprawie (k. 96).

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 czerwca 2013r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Orzekając ustalił między innymi, że w dniu 2 października 2009 r. pomiędzy Miastem na prawach powiatu - Gminą G. (powódką) a Miastem na prawach powiatu - Gminą R. (pozwaną) zawarte zostało porozumienie nr ZD- (...)- (...) w sprawie ponoszenia przez pozwaną kosztów związanych z umieszczeniem dziecka V. B. zamieszkałej w R., w rodzinie zastępczej J. D. zamieszkałej w G.. Porozumienie to zawarto na podstawie art. 86 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej w związku z przyjęciem dziecka do rodziny zastępczej na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach Wydział IV Rodzinny i Nieletnich z dnia 22 czerwca 2009r., wydanego w sprawie o sygn. akt IV Nsm 161/09.

Nadto ustalił, że zgodnie z § 3 Porozumienia, pozwana jako właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed skierowaniem go do rodziny zastępczej, zobowiązała się do ponoszenia od dnia 14 lipca 2009r. określonych w § 3 Porozumienia kosztów pobytu V. B. w rodzinie zastępczej J. D., na które miała składać się kwota 573,79 zł za okres 14 do 31 lipca 2009r. oraz comiesięczna pomoc pieniężna na częściowe pokrycie kosztów utrzymania w/w dziecka w rodzinie zastępczej w wysokości 988,20 zł miesięcznie.

Ponadto ustalił, iż w oparciu o przepis art. 78 ust. 7a w zw. z art 112 ust. 5 wyżej cytowanej ustawy, decyzją Nr DP. (...) z dnia 15 października 2009r. Kierownika D. (...) i Pomocy (...) działającego z upoważnienia Prezydenta Miasta G., przyznano rodzinie zastępczej fakultatywną jednorazową pomoc pieniężną na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny zastępczej dziecka V. B. w wysokości 1.420 zł, które to świadczenie wypłacone zostało w dniu 26 października 2009 r.

Dalej ustalił, iż powódka wystąpiła do pozwanej z ofertą zawarcia Aneksu nr (...) do porozumienia nr ZD- (...)- (...) z dnia 2 października 2009r. regulującego między innymi zasady zwrotu przez pozwaną jednorazowej pomocy pieniężnej przyznanej rodzinie zastępczej J. D. w kwocie 1 420 zł. W paragrafie 1 oraz paragrafie 2 aneksu postulowano dodać do porozumienia nr ZD- (...)- (...) z dnia 2 października 2009r. stosowne postanowienia w zakresie przyznania jednorazowej pomocy pieniężnej na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka w wysokości 1 420 zł, płatnej w terminie 14 dni od daty podpisania Aneksu.

Pismem z dnia 22 grudnia 2009r. pozwana poinformowała jednakże powódkę, że nie może pokryć jednorazowej pomocy pieniężnej w wysokości 1.420 zł, natomiast podała, iż wyraża zgodę na pokrycie w/w świadczenia do kwoty 1.000 zł, która jej zdaniem jest wystarczająca na zakup mebli, zaś pozostałe rzeczy zgłoszone w wywiadzie mogą być zakupione z bieżącej pomocy pieniężnej przyznawanej rodzinie zastępczej w wysokości 988,20 zł miesięcznie. Stanowiska w powyższym zakresie podtrzymane zostały następnie w dalszej korespondencji, którą stanowiły pisma stron z dnia: 22 grudnia 2009r., 18 marca 2010r., 10 maja 2010r., 21 września 2010r., 29 września 2010r.

Poza tym ustalił, że aneks w proponowanym przez powódkę kształcie finalnie nie został podpisany, natomiast w dniu 21 września 2010r. powódka wystosowała do pozwanej przesądowe ostateczne wezwanie do dobrowolnej zapłaty kwoty 1.420,00 zł, która ostatecznie w pełnej wysokości nie została zapłacona, ponieważ w dniu 8 października 2010r. strony zawarły porozumienie co do zwrotu kwoty 1.000 zł przez pozwaną na rzecz powódki.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentówszczegółowo wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, natomiast Sąd ten oddalił wnioski pozwanej o przesłuchanie świadków J. S., J. D. i K. M. oraz przesłuchanie stron, gdyż przeprowadzenie tych dowodów jak stwierdził zmierzało do zakwestionowania treści ostatecznej decyzji administracyjnej o przyznaniu rodzinie zastępczej jednorazowego świadczenia.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji stwierdził, że powództwo jakoniezasadne należało oddalić.

Wskazał, że powódka oparła żądanie pozwu na treści art. 415 i nast . kodeksu cywilnego , dochodząc roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej wobec uchylenia się przez pozwaną od zawarcia porozumienia, jednakże zdaniem tego Sądu nie wykazała w sposób prawem przewidziany przesłanek tegoż roszczenia. Podniósł, że przepis art. 415 k.c., dla przypisania odpowiedzialności deliktowej, wymaga ustalenia bezprawności zachowania sprawcy, a także jego winy, których to przesłanek powódka nie wykazała w sprawie.

Nadto odwołał się do art. 86 ust. 1, 3 i 4 ustawy o pomocy społecznej, w brzmieniu obowiązującym w okresie zawarcia przez strony porozumienia, który stanowił, iż w przypadku gdy powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka nieposiadający rodziny zastępczej wystąpi do powiatu prowadzącego rodzinę zastępczą o przyjęcie dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki albo niedostosowanego społecznie, to powiat prowadzący taką rodzinę zastępczą ma obowiązek przyjąć to dziecko, jeżeli dysponuje wolnym miejscem. W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej na terenie innego powiatu, powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej ponosi wydatki na jego utrzymanie w łącznej kwocie świadczeń przysługujących danej rodzinie zastępczej. Powiat prowadzący rodzinę zastępczą przyjmującą dziecko zawiera z powiatem właściwym ze względu na miejsce zamieszkania przyjętego dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej porozumienie w sprawie umieszczenia dziecka i wysokości wydatków, o których mowa w ust. 2 lub 3.

W związku z powyższym stwierdził, że niewątpliwie przepis powyższy przewiduje zawarcie przez powiaty porozumienia dotyczącego zwrotu zarówno wydatków obligatoryjnych jak i fakultatywnych, związanych z utrzymaniem dziecka w rodzinie zastępczej. Jednakże w przypadku wydatków obligatoryjnych przepis art. 78 ust. 2 - 4 określał wysokość tychże w zależności od między innymi wieku dziecka, jego niepełnosprawności czy tez faktu spokrewnienia z rodzina zastępczą. Wobec powyższego zarówno powiat, na terenie którego umieszczono dziecko w rodzinie zastępczej jak i powiat, z którego dziecko pochodziło, nie miały możliwości swobodnego kształtowania wysokości tego rodzaju wydatków. Natomiast zdaniem tego Sądu inaczej rzecz się ma z wydatkami fakultatywnymi, takimi jak jednorazowa pomoc w oparciu o ust. 7aart. 78 cytowanej wyżej ustawy, gdyż w takim przypadku starosta powiatu prowadzącego rodzinę zastępczą sam podejmuje decyzję czy i w jakiej wysokości taką pomoc przyznać. Powyższe oznacza, iż decyzja odnośnie przyznania pomocy jednorazowej powinna być wydana dopiero po zawarciu porozumienia z powiatem, z którego dziecko pochodzi, ustalającym zasady zwrotu nie tylko wydatków obligatoryjnych, ale i fakultatywnych.

Skoro zatem strony w dniu 2 października 2009r. zawarły porozumienie dotyczące wydatków dla rodziny zastępczej J. D., to zdaniem Sądu pierwszej instancji w tym porozumieniu winny były uregulować wszelkie kwestie dotyczące rozliczania wydatków na tą rodzinę. Ewentualnie strony powinny były zawrzeć drugie porozumienie określające zakres finansowania wydatków fakultatywnych i dopiero w oparciu o taką umowę Miasto G. mogło wydać decyzję o wysokości jednorazowej pomocy udzielonej rodzinie zastępczej. Przyjęcie założenia przeciwnego pozbawiałoby strony porozumienia możliwości kształtowania jego treści i czyniłoby porozumienie aktem wykonawczym do decyzji administracyjnej, od której powiatowi zwracającemu wydatki nie przysługuje nawet odwołanie.

Ponadto Sąd Rejonowy stwierdził, iż szczególnego podkreślenia wymaga okoliczność dotycząca nieobligatoryjnego charakteru świadczenia wynikającego z art. 78 ust. 7a ustawy o pomocy społecznej. Poza tym norma art. 86 ust. 4 cytowanej ustawy stanowi, że w porozumieniu ustala sie wysokość wydatków, które to sformułowanie wyraźnie wskazuje na możliwość dokonywania przez strony modyfikacji kwoty zwracanych wydatków. Takie twierdzenie koresponduje z praktyką stosowania prawa w powyższym zakresie, a dotyczącą mechanizmu uprzedniego konsultowania przez powiat udzielający pomocy z powiatem zobowiązanym wysokości jednorazowego świadczenia na pokrycie niezbędnych wydatków przyjmowanego do rodziny dziecka. Powiat przyznający pomoc - przed jej udzieleniem we władczej formie decyzji administracyjnej - uzgadnia z powiatem, z którego dziecko pochodzi wysokość świadczenia i przyznaje je w kwocie, na którą zgodził się zobowiązany.

Konkludując wskazał, iż w niniejszej sprawie strony w dniu 8 października 2010r., na podstawie obowiązujących przepisów prawa, zawarły porozumienie co do zwrotu przez pozwaną na rzecz powódki tylko kwoty 1 000 zł, stąd z uwagi na powyższe stwierdził, że wobec niewykazania przez powódkę przesłanek z art. 415 k.c. żądanie powódki uznano za niezasadne.

O kosztach procesu orzekł jak wskazał na zasadzie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości wraz z odsetkami i kosztami procesu, a także wnosiła o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie wnosiła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, a to naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, tj. art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia całości zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz sprzeczności ustaleń Sądu pierwszej instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającym na uznaniu dowodów i twierdzeń powódki w zakresie przesłanek odpowiedzialności deliktowej (bezprawności zachowania sprawcy, a także jego winy) za niewykazanej w sprawie.

Zarzuciła także naruszenie prawa materialnego a to art. 78 ust. 7a w związku z art. 86 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r., nr 175, poz. 1362– tj. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2012r.) poprzez błędną wykładnię tych przepisów i uznanie, że decyzja odnośnie przyznania pomocy jednorazowej powinna być wydana dopiero po zawarciu porozumienia z powiatem, z którego dziecko pochodzi, ustalającym zasady zwrotu nie tylko wydatków obligatoryjnych, ale i fakultatywnych oraz naruszenie art. 19 pkt 5 cytowanej wyżej ustawy poprzez jego błędną wykładnię, a to poprzez nieprawidłowe rozumienie pojęcia „pokrywanie kosztów”, które określa zadania własne na prawach powiatu, a także art. 415 k.c., poprze przyjęcie, że zachowanie pozwanej nie wyczerpuje znamion odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania wywołanego wniesieniem apelacji według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podtrzymał w całości swoje dotychczasowe stanowisko oraz podniósł, że powód nie uzgodniwszy wysokości świadczenia z pozwanym, winien liczyć się z tym, że w sferze nie władczej pozwana wyraziła swoje stanowisko co do wysokości wydatku, który uznaje, co w żaden sposób nie przesądza, aby działanie takie było bezprawne czy zawinione, a przeciwnie zdaniem pozwanej znajduje pełne oparcie w przepisie art. 86 ust. 4 cytowanej wyżej ustawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest nieuzasadniona.

Sąd Rejonowy poczynił bowiem prawidłowe ustalenia faktyczne i prawne, które Sąd odwoławczy w pełni akceptuje i przyjmuje za własne.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy nie dopatrzył się przekroczenia przez Sąd pierwszej instancji granic oceny materiału dowodowego zakreślonych dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Nie można się również dopatrzeć aby nie zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy.

Zresztą zarzut ten powódka opierała li tylko na ogólnych twierdzeniach. Natomiast w motywach zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy prawidłowo i szczegółowo wskazał z jakich przyczyn uznał, iżpowództwo wytoczone na zasadzie art. 415 k.c. jest całkowicie nieuzasadnione. Ocena ta została oparta na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie, nie zawiera błędów logicznego rozumowania i jest zgodna ze wskazaniami doświadczenia życiowego.Wywodzenie z powyższego przez apelującą innych wniosków wymaga konkretnych zarzutów w zakresie objętym podstawą żądania pozwu, których do końca nie przedstawiono, stąd stanowią one li tylko niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami tegoż Sądu.

Dokonując zatem oceny zebranych w sprawie dowodów jednoznacznie należy stwierdzić, że Sąd pierwszej instancji nie przekroczył ram określonych w art. 233 § 1 k.p.c.

Odnosząc się natomiast do poszczególnych zarzutów pisemnej apelacji powódki, należy jednoznacznie stwierdzić, iż żaden z zawartych w niej punktów nie zasługuje na uwzględnienie, dlatego Sąd Okręgowy bez zbędnego powtarzania przytoczonych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia argumentów, w całości je podziela i przyjmuje za własne.

Jedynie należy dodać, iż jeśli chodzi o zarzuty apelującej uzasadniające odpowiedzialność pozwanej opartą o przytoczony w apelacji art. 415 k.c., to zdaniem Sądu Okręgowego w zaoferowanym przez strony materiale dowodowym brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia odmiennej oceny, zwłaszcza że przesłanki wynikające z dyspozycji tegoż artykułu nie zostały wykazane przez powódkę, na której to w tej mierze spoczywał ciężar dowodu z mocy art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.

Nadto wbrew zarzutom strony apelacyjnej Sąd odwoławczy nie dopatrzył się również naruszenia pozostałych przepisów prawa materialnego wskazanych przez apelującą, ponieważ w żadnym wypadku nie można dopatrzeć się naruszenia art. 78 ust. 7a w związku z art. 86 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r., nr 175, poz. 1362 – tj. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2012r.) poprzez błędną ich wykładnię co wyżej podkreślono. Niezrozumiały natomiast całkowicie jest zarzut błędnej wykładni art. 19 pkt 5 cytowanej wyżej ustawy, ponieważ przepisu tego Sąd Rejonowy w ogóle nie interpretował. Sąd ten nie powoływał się na ten przepis przy wyrokowaniu, stąd też zarzut błędnej wykładni tego artykułu podniesiony w tym zakresie jest całkowicie bezzasadny.

Reasumując, apelacja powódki jako niezasadna podlegała oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c.

SSO Tomasz Tatarczyk SSO Henryk Brzyżkiewicz SSO Joanna Naczyńska