Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Futro (spr.)

Sędziowie: SA Bogdan Wysocki, SA Ewa Staniszewska

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2013 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w P.

o zaniechanie

na skutek zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 4 stycznia 2013 r.

sygn. akt XI Gc 812/12

1.  oddala zażalenie;

2.  rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego pozostawia do orzeczenia końcowego.

Ewa Staniszewska Jan Futro Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda o udzielenie mu zabezpieczenia roszczenia o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji popełnianych na szkodę powoda, polegających na wykorzystywaniu we własnej działalności gospodarczej pozwanego informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa powoda w postaci dokumentacji technicznej i wiedzy technicznej powoda, w szczególności projektów technicznych płyt tramwajowych (...) w celu oferowania do sprzedaży zintegrowanej nawierzchni torowo - drogowej do torowisk tramwajowych, uzyskanych w sposób bezprawny i naruszający interes powoda oraz usunięcia skutków niedozwolonych działań tj. zaprzestania oferowania przez pozwanego wyrobów budowlanych opartych na rozwiązaniach powoda oraz usunięcia z wszelkich materiałów promocyjnych pozwanego, ofert przedmiotowych wyrobów; nakazanie pozwanemu zaniechania dokonywania naruszeń autorskich praw majątkowych powoda do projektów technicznych płyt tramwajowych (...), polegających na korzystaniu z tych utworów, przerabianiu i rozporządzaniu nimi bez zgody powoda.

Wnioskowane zabezpieczenia miało polegać na ustanowieniu na czas trwania procesu zakazu produkcji, oferowania, zbywania i promowania przez pozwanego płyt tramwajowych odpowiadających wskazanym przez powoda płytom. Nadto wniósł o zagrożenie nakazem zapłaty sumy pieniężnej w wysokości 1 000 000 zł na rzecz powoda na wypadek naruszenia obowiązków określonych w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwany wszedł w posiadanie dokumentacji technicznej oferowanych przez powoda płyt tramwajowych w sposób nieuprawniony, a następnie skopiował zastosowane rozwiązania. Tym samym spowodował zagrożenie istotnych interesów gospodarczych powoda i naruszył tajemnicę przedsiębiorcy lub co najmniej zagroził interesom powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Zdaniem powoda, działania pozwanego naruszają również jego autorskie prawa majątkowe.

W piśmie z dnia 17 grudnia 2012 r. nadto wskazał, że pozwany nie zlecał projektantowi wykonania projektu warsztatowego konstrukcji dla prefabrykatów płyt tramwajowych o czym świadczy, zdaniem powoda, szybki termin zakończenia zamówienia. Zdaniem powoda działania pozwanego polegające na nieuprawnionym korzystaniu informacji, a także skopiowaniu rozwiązań technologicznych przez powoda chronionych, w szczególności prawami autorskimi oraz patentem polegające na współpracy z wcześniejszym partnerem powoda spółką (...) Sp. z o.o. narusza dobre obyczaje panujące wśród przedsiębiorców a także uczciwą konkurencję.

Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie uprawdopodobnił istnienia roszczenia. Z przedłożonych przez powoda dokumentów nie wynika, że oferowane przez powoda produkty stanowią rozwiązania indywidualne, do których posiada on wyłączne prawa w sferze ochrom własności intelektualnej jak i w sferze ochrony konkurencji. Pozwany w odpowiedzi na pozew przedłożył dokumenty w postaci m. in. aprobat i kart technicznych oraz projektu budowlano-wykonawczego, z których wynikało, że stosowane przez powoda technologie nie noszą znamion nowości, a wspólne cechy produktów pochodzących od powoda i pozwanego wynikają wyłącznie w właściwości i warunków stosowania produktów oferowanych przez koncern (...) czyli producenta mocowań sprężystych, na których opiera się technologia budowy zintegrowanych systemów torowo-drogowych. Zastosowane rozwiązania techniczne dotyczące prefabrykatów do budowy torowisk tramwajowych, w tym wymagania funkcjonalno - użytkowe dotyczące płyt wykorzystywanych do budowy zintegrowanych systemów torowo-drogowych są powszechnie stosowane.

Sąd nie znalazł podstaw, aby uznać, że zachodzi związek między użyciem rozwiązań powoda a krótkim czasem realizacji zlecenia, tym bardziej, że z przedstawionej dokumentacji wynika, iż produkty pozwanego różnią się m. in. długością płyt torowych, długością płyt międzytorowych, grubością płyt, szerokością płyt międzytorowych, stalą sprężającą, klasą betonu, siłą sprężającej oraz minimalną wytrzymałością transportową.

Rozwiązania przyjęte przez pozwanego różnią się także od zastrzeżeń patentowych zawartych w opisie patentowym powoda. Kanały szynowe w płytach pochodzących od pozwanego rozszerzają się ku górze, a nie ku dołowi jak zastrzeżono w patencie, natomiast połączenia między płytami pochodzącymi od pozwanego mają być wykonane z materiałów gwarantujących szczelność połączenia zgodnie z opisem technologii zamieszczonym w Aprobacie (...), a nie stanowią wzdłużnego elementu sprężystego.

Na postanowienie to zażalenie wniósł powód zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, polegające na błędnej interpretacji przepisu poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie, że powód nie uprawdopodobnił swojego roszczenia, co miało istotny wpływ na wynik sprawy w przedmiocie orzeczenia o udzieleniu zabezpieczenia oraz przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik postępowania, tj. art. 730 ¹ § 1 k.p.c. poprzez stwierdzenie, iż powód nie uprawdopodobnił roszczenia podlegającego zabezpieczeniu oraz art. 233 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz nieuwzględnienie materiału dowodowego dotychczas zebranego w sprawie.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia oraz udzielenie zabezpieczenia zgodnie z wnioskami powoda oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przewidzianych.

W uzasadnieniu wskazał, że nawet jeżeli w ocenie Sądu działanie pozwanego nie mieści się w katalogu czynów wyraźnie wskazanych w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 2011 - dalej: u.z.n.k.), należy na podstawie przewidzianej w art. 3 ust 1 tej ustawy klauzuli generalnej, jako uniwersalnego zakazu nieuczciwej konkurencji, ocenić charakter tego działania, z uwzględnieniem przesłanek przewidzianych w tym przepisie. Przywołał szereg orzeczeń sądów dokonujących wykładni tej klauzuli.

W niniejszej sprawie powód zarówno w pozwie, jak i we wniosku o udzielenie zabezpieczenia szczegółowo opisał kontekst przedmiotowego działania pozwanego.

Na elementy stanu faktycznego składają się w szczególności:

- zatrudnienie przez pozwanego byłego pracownika powoda - A. K., współpracującego z powodem w okresie od 1995 roku do września 2010 roku na kierowniczych stanowiskach i mającego dostęp do wrażliwych informacji w przedsiębiorstwie, wkrótce po rozwiązaniu przez niego umowy o pracę z powodem (już we wrześniu 2010 r.), co potwierdzają w szczególności zeznania A. K. oraz K. L. - Prezesa Zarządu powoda, złożone w charakterze świadków w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Rejonowa K. - (...) Ds. 985/12.

- korzystanie z usług projektanta, wykonującego wcześniej zlecenia dla powoda w ramach projektowania systemów prefabrykatów torowo-drogowych, tj. firmy (...) dr inż. W. D. - na uwagę zasługuje fakt, iż pozwany przekazał projektantowi gotowe rysunki do sprawdzenia i ewentualnej korekty oraz okoliczność szybkiego zakończenia zlecenia przez projektanta, przy znacznym zakresie przedmiotu zlecenia,

- nawiązanie współpracy z byłym partnerem powoda w latach 2008-2010 - spółką (...) Sp. z o. o., produkującą mocowania sprężyste, która to firma nabyła na skutek współpracy z powodem doświadczenie w stosowaniu swoich materiałów mocujących w prefabrykatach betonowych.

Każdy z wyżej wskazanych podmiotów - Pan A. K., Pan W. D. oraz pracownicy spółki (...) Sp. z o. o. posiadali pewien wycinek wiedzy na temat specyfiki prowadzonej przez powoda działalności, co przy zebraniu tych wszystkich podmiotów dało pozwanemu kompleksową wiedzę na temat produkcji systemów torowo-drogowych, którą pozwany wcześniej się nie zajmował. Jak szczegółowo wskazano w pozwie oraz we wniosku o udzielenie zabezpieczenia informacje dotyczące produkowanych przez powódkę płyt stanowiły tajemnicę jej przedsiębiorstwa, dostępną wyłącznie dla nielicznych jej pracowników.

Uzyskiwanie informacji, stanowiących tajemnicę innego przedsiębiorcy, stanowi z pewnością działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami a zdobywanie klientów kosztem innego uczestnika rynku powinno następować w drodze uczciwej rywalizacji.

O fakcie przejęcia przez pozwanego wiedzy i technologii stosowanej przez powoda w sposób sprzeczny z zasadami uczciwej konkurencji świadczy z pewnością chronologia wskazanych wyżej zdarzeń oraz logiczne związki zachodzące między nimi.

Powód i pozwany pozostają aktualnie w stosunku konkurencji w zakresie produkcji systemów prefabrykowanych nawierzchni torowo-drogowych, z tą jednak różnicą, iż powód jest aktywny na tym rynku od prawie dwudziestu lat i produkcja ta jest podstawowym przedmiotem jej działalności, natomiast pozwany w branży tej działa od niedawna i stanowi to wyłącznie wycinek oferowanych przez niego produktów.

Rozwiązania stosowane przez powoda z pewnością były innowacyjne, gdyż żaden inny przedsiębiorca na rynku do tej pory nie oferował produktów odpowiadających jej płytom torowo-drogowym. Oczywistym jest, że pewna ogólna idea produkcji płyt torowych stanowi pochodną wymagań pojazdów szynowych, jednak to właśnie te cechy szczególne, posiadane dotychczas tylko przez wyroby powoda, decydowały o jej sukcesie na rynku.

Wyłącznie wskazany przez powoda sposób zabezpieczenia jest w stanie zapewnić należytą i ochronę jej uzasadnionych interesów. Brak jest łagodniejszego środka, który mógłby zapewnić powodowi odpowiednią ochronę prawną. Wskazany sposób zabezpieczenia natomiast nie będzie obciążał pozwanego w nadmiernym stopniu, gdyż produkcja płyt drogowo-torowych jest pozycją nową w ofercie jego produktów i stanowi tylko ułamek jego produkcji.

Ponadto powód wskazał na nieprawidłowości w procesie oceny przez Sąd dotychczas zebranych w sprawie materiałów, nie zostały przez Sąd wszechstronnie rozważone, a niektóre, jak protokoły ze sprawy prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową dla Krakowa - Krowodrzy, sygn. 1 Ds. 985/12, wręcz pominięte.

Rozpoznając zażalenie Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest niezasadne.

Zasadność zarzutu naruszenia art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r, o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 2003, nr 153, poz. 1503 dalej: u.z.n.k.) i art. 730 ¹ § 1 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie poprzedzić musi zbadanie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c.

W judykaturze utrwalony jest pogląd, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę odwołania wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawiera wszystkich koniecznych elementów, bądź posiada tak kardynalne braki, które uniemożliwiają kontrolę apelacyjną. Na taką sytuację powód nawet nie wskazuje.

Zarzut naruszenia przepisów art. 233 § 1 k.p.c. winien dotyczyć oceny poszczególnych przeprowadzonych dowodów. W sytuacji gdy wymagane jest tylko uprawdopodobnienie roszczenia przepis ten może być – z reguły – stosowany jedynie odpowiednio. Uprawdopodobnienie bowiem nie może być utożsamiane z udowodnieniem roszczenia. Nie rozwijając tego zagadnienia szerzej wskazać można, że przeprowadza się je za pomocą środków nieskrępowanych wymaganiami stawianymi co do formy przez przepisy kodeksu o postępowaniu dowodowym. Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym, przy uwzględnieniu treści art. 243 k.p.c. oznacza, że uprawniony przedstawił i należycie uzasadnił twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Uprawdopodobnienie dotyczy przy tym dwóch aspektów. Odnosi się ono do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna.

Powód wskazuje tu w szczególności na pominięcie treści protokołów zawartych w aktach postępowania przygotowawczego. Konkretnie wskazuje na zeznania A. K. oraz K. L. - Prezesa Zarządu. Tymczasem z protokołu przesłuchania świadka K. wynika, że dokumentacja techniczna była ogólnie dostępna. Wiedzy zdobytej u powoda nie wykorzystywał i nie ujawniał pozwanemu. Nie podpisywał z powodem żadnej umowy o zakazie konkurencji. Zeznał też, że pozwany produkuje płyty prefabrykowane według własnej dokumentacji. Złożony natomiast protokół zawiadomienia przez K. L. o przestępstwie jest w przeważającej mierze nieczytelny. Z kolei z protokołu przesłuchania świadka M. D. wynika, że jej zdaniem pozwany nie był w stanie samodzielnie w ciągu roku opracować niezbędnej dokumentacji. Podejrzewa K. gdyż zachodzi związek czasowy między jego odejściem od powoda a zatrudnieniem u pozwanego.

Już po wydaniu zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy w Poznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2013 r. przesłuchał w charakterze świadków M. D. i A. K..

Z zeznań świadka M. D. wynika, że powód sprzedaje nie tylko prefabrykaty ale cały system, który sprawia, że jest to kompletne rozwiązanie. Rozwiązania systemowe stosowane przez pozwanego są tożsame z systemem stosowanym wcześniej przez powoda. Dostęp do wszystkich danych technicznych u powoda miał także świadek K.. Jej zdaniem prefabrykaty pozwanego były tożsame z systemem (...) stosowanym przez powoda gdyż realizacje odbywają się w ramach zamówień publicznych, w których pojawiają się wskazane rozwiązania systemowe. W tym trybie zamiana na inny system jest niemożliwa. Projekty konstrukcyjne na zlecenie powoda wykonywał W. D.. (...) jest na rynku dużo.

Z zeznań A. K. wynika natomiast, że aczkolwiek brał udział w pracach projektowych u powoda, nie brał udziału w tego rodzaju pracach u pozwanego.

Znając aprobaty przyznane obu firmom wskazał na szereg konkretnych różnic w stosowanych w nich rozwiązaniach. Twierdzi, że produkty pozwanego nie są oparte na rozwiązaniach stosowanych przez powoda. Pozwany wykonywał dokumentację projektową płyt a mocowanie szyn pochodziło z wiedzy firmy (...). Dokumentacja elementów zawarta jest w warunkach przetargów. Opracowanie dokumentacji pozwany zlecał W. D.. Gdy podjął pracę u pozwanego, prace nad prefabrykatami były już zaawansowane.

Oceniając powyższe wskazać należy, że twierdzenia świadka D., iż poszczególne prefabrykaty są tożsame z prefabrykatami produkowanymi przez powoda są sprzeczne z konkretnymi - znajdującymi potwierdzenie w zebranych dokumentach - ustaleniami Sądu wskazującymi na różnice między nimi. Na różnice takie wskazał także w swoich zeznaniach również świadek K.. Przeciwko temu konkretnemu twierdzeniu świadka D. przemawia też fakt, że wnioski swoje wyciągnęła nie z porównania tych wyrobów a z faktu, że realizacje odbywają się w ramach zamówień publicznych, w których pojawiają się wskazane rozwiązania systemowe.

Powód nie zakwestionował ustaleń Sądu I instancji, że produkty pozwanego różnią się m. in. długością płyt torowych, długością płyt międzytorowych, grubością płyt, szerokością płyt międzytorowych, stalą sprężającą, klasą betonu, siłą sprężającej oraz minimalną wytrzymałością transportową a także różnią się od zastrzeżeń patentowych zawartych w opisie patentowym powoda.

Ani też zatrudnienie przez pozwanego A. K., ani skorzystanie z usług projektanta, który między innymi świadczył usługi dla powoda (W. D.) czy też nawiązanie współpracy z byłym partnerem powoda w latach 2008-2010 - spółką (...) Sp. z o. o. nie mogą być uznane za czyny nieuczciwej konkurencji. Nie mogą też w sposób dostateczny uprawdopodobnić, że powyższe podmioty w sposób niedozwolony czy choćby naganny wykorzystały nabytą we współpracy z powodem wiedzę dla sprzecznego z zasadami konkurencji uzyskania korzyści. W żaden też sposób powód nie wykazał, by pozwany przekazał projektantowi jedynie gotowe rysunki do sprawdzenia i ewentualnej korekty oraz by projektant zlecenie wykonał w nadzwyczaj krótkim czasie. Podkreślić należy, że osobiste doświadczenie i wiedza pracownika zdobyte w toku wieloletniego zatrudnienia, stanowią element dobra osobistego każdej jednostki i jako takie zasługują na ochronę prawną, a zatem mogą być przez tę jednostkę wykorzystywane dla własnej korzyści. Jak wskazał Sąd Apelacyjny Gdańsku w wyroku z dnia 22 kwietnia 2008 r. I ACa 1467/07 wykorzystywanie doświadczeń zawodowych lub kontaktów towarzyskich w celu pozyskania klienteli, nie przesądza ipso iure o łamaniu klauzul generalnych, których powinien przestrzegać uczciwy kupiec. Pogląd ten, mimo pewnej różnicy stanów faktycznych, Sąd Apelacyjny w Poznaniu podziela. Zauważyć tu należy, że powód nie uprawdopodobnił też, że konkretne rozwiązania znane świadkowi stanowiły rozwiązania nowe na rynku tego rodzaju produktów. Wskazać można, że jak wynika z aprobaty technicznej (...) (...) (wydanie drugie) podstawowym elementem systemu (...) (odmiany(...)) są prefabrykowane płyty żelbetowe stanowiące główną warstwę nośną podbudowy torowiska zintegrowaną z zabudową tworzącą nawierzchnię drogową.

Zastosowanie określonego jednoznacznie systemu wynika natomiast – jak stwierdziła świadek D. - ze specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art.397 § 2 k.p.c. orzekł jak punkcie 2 postanowienia.

W myśl z art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Nie jest takim orzeczeniem niniejsze postanowienie. Zasada odpowiedzialności za wynik procesu. jest naczelną zasadą w zakresie kosztów procesu przyjętą przez kodeks postępowania cywilnego Zgodnie z tą zasadą strona wygrywająca proces ma prawo żądać zwrotu także kosztów postępowania incydentalnego. (z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1973 II CR 159/73 - OSNC 1974/5/90).

Ewa Staniszewska Jan Futro Bogdan Wysocki