Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA– Maciej Dobrzyński

Sędzia SA– Lidia Sularzycka

Sędzia SO del.– Małgorzata Siemianowicz – Orlik /spr./

Protokolant– apl. sędz. Łukasz Malinowski

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2012 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z o.o. w W.

przeciwko R. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 6 grudnia 2011 r. sygn. akt XVI GC 452/10

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od (...) spółki z o.o. w W. na rzecz R. B. kwotę 2 700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 353/12

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego R. B. kwoty 127.216,89zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że dochodzona pozwem kwota stanowi wynik rozliczenia ostatecznego po rozwiązaniu łączącej strony umowy finansowania operacyjnego.

Dnia 20.04.2010r. w sprawie wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że powód rażąco zaniżył wartość leasingowanego pojazdu na dzień jego sprzedaży osobie trzeciej oraz naruszył przepis par.15 ust.4 ogólnych warunków umowy finansowania operacyjnego zgodnie z którym w okresie 4 tygodni od dnia określenia wartości szacunkowej pojazdu powód nie mógł dokonać przeceny auta.

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2011r. Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie I. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 69.716,89zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 marca 2010r. do dnia zapłaty, w punkcie II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w punkcie III. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.712zł tytułem kosztów procesu, a w punkcie IV nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 688,18zł tytułem części kosztów opinii biegłego.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód zawarł z pozwanym umowę finansowania operacyjnego nr (...), której przedmiotem był pojazd marki M. (...) typ(...). Na treść zawartej umowy leasingu składały się wniosek oraz Ogólne Warunki Umowy Finansowania Operacyjnego (owufo). Pozwany opóźnił się z regulowaniem opłat leasingowych. Ze względu na niewywiązywanie się z obowiązku uiszczania należnych opłat, finansujący skierował do korzystającego wezwanie do zapłaty, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu w dniu 13.07.2009r. wypowiedział umowę w trybie natychmiastowym. Powołany przez finansującego rzeczoznawca ustalił wartość rynkową pojazdu na kwotę 96.200zł netto. Powód sprzedał pojazd (...) sp. z o.o. w W. za ustaloną przez rzeczoznawcę kwotę, doliczając podatek VAT w wysokości 22%, tj. za kwotę 117.364zł. Powód skierował do pozwanego ostateczne rozliczenie umowy i wezwał do zapłaty kwoty 127.216,89zł. Biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej, wyceny wartości pojazdów samochodowych oraz jakości i kosztów napraw powypadkowych ustalił wartość rynkową netto pojazdu na kwotę 153.700zł. Biegły wskazał, że ze względu na to, iż pozwany lub osoba przez niego wskazana miał prawo pierwokupu pojazdu, powodowi nie należała się marża. Zdaniem biegłego rzeczoznawca, któremu powód zlecił dokonanie wyceny, nie uwzględnił korekty za przebieg samochodu, którą w niniejszej sprawie ustalił na +8000, gdyż przebieg był mniejszy.

Sąd Okręgowy zważył, że nie było sporu co do zawarcia przez strony umowy leasingu i co do skuteczności jej wypowiedzenia. Pozwany wskazywał, że opóźnienie w płatnościach rat leasingowych było następstwem okoliczności przez niego niezawinionych, jednakże nie kwestionował uprawnienia powoda do rozwiązania umowy za wypowiedzeniem z powodu opóźnienia. Pozwany nie kwestionował też zastosowanego przez powoda mechanizmu rozliczenia umowy. Spór dotyczył prawidłowości ustalenia wartości pojazdu, w oparciu o którą wartość powód dokonał obliczenia wysokości dochodzonego roszczenia. Pozwany wskazał na rażące zaniżenie wartości pojazdu przez rzeczoznawcę dokonującego wyceny na zlecenie powoda. Roszczenie powoda oparte jest o przepis art.709[15]kc. Zasady rozliczeń w sytuacji określonej w przepisie zostały określone w treści umowy leasingu. Zgodnie z par.15 ust.6 owufo w przypadku wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym przez leasingodawcę, jeżeli Wartość Szacunkowa Pojazdu jest niższa od Wartości Rozliczeniowej, leasingobiorca jest zobowiązany do zapłaty kwoty różnicy pomiędzy Wartością Rozliczeniową a Wartością Szacunkową Pojazdu. W przypadku późniejszej sprzedaży Pojazdu, jeżeli Cena Sprzedaży Pojazdu Netto jest niższa od Wartości Szacunkowej Pojazdu, leasingobiorca jest zobowiązany do dopłacenia na rzecz leasingodawcy kwoty różnicy pomiędzy tymi kwotami. Uregulowanie to odwołuje się do pojęcia Wartości Rozliczeniowej (której wysokość w sprawie była bezsporna) oraz pojęć Wartości Szacunkowej pojazdu i Ceny Sprzedaży Pojazdu Netto. Zgodnie a par.15 ust.3 owufo wartość szacunkowa pojazdu to cena płacona zwykle przez dealera przy zakupie pojazdów używanych celem ich dalszej odsprzedaży. Zgodnie z par.15 ust.4 owufo cena sprzedaży netto to cena sprzedaży pojazdu uzyskana przez leasingodawcę, po odjęciu podatku VAT i kosztów opinii biegłego. W sprawie doszło do sprzedaży pojazdu przez powoda na rzecz (...) sp. z o.o. w W.. Ustalając wysokość roszczenia powoda należało zatem wziąć pod uwagę, zgodnie z par.15 ust.6 owufo Cenę Sprzedaży Pojazdu Netto. Zarówno ustalona na zlecenie powoda Wartość Szacunkowa Pojazdu jak też Cena Sprzedaży Pojazdu Netto były takie same i wynosiły 96.200zł netto, bowiem powód sprzedał auto po cenie oznaczonej przez rzeczoznawcę. Zdaniem pozwanego cena sprzedaży pojazdu była zaniżona i odbiegała od wartości rynkowej pojazdu. Ponieważ dokonanie ustaleń w spornym zakresie wymagało wiadomości specjalnych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego w celu ustalenia rzeczywistej wartości rynkowej pojazdu. Zdaniem biegłego wartość rynkowa netto pojazdu na dzień 18.08.2009r. wynosiła 153.700zł. Zdaniem Sadu Rejonowego przy obliczaniu kwoty, o którą należało pomniejszyć odpowiedzialność pozwanego z tytułu umowy leasingu, zgodnie z art.709[15]kc należało wziąć wartość rynkową pojazdu netto a nie wartość szacunkową pojazdu w rozumieniu powoda. Korzystający ma prawo do pomniejszenia swego zobowiązania o wartość korzyści uzyskanych przez finansującego. W niniejszej sprawie korzyść taką stanowił zwrócony pojazd. Ustalając jego wartość należało wziąć pod uwagę, że to powód miał możliwość zbycia zwróconego auta bez żadnych ograniczeń oferentowi proponującemu najwyższą cenę. Nie był przecież zobowiązany do zbycia pojazdu po cenie równej wartości szacunkowej pojazdu, określonej zgodnie z par.15 ust.3 owufo, a więc po cenie płaconej zwykle przez dealera przy zakupie pojazdu używanych celem ich dalszej odsprzedaży. Niewykorzystanie możliwości w tym zakresie uzyskania jak najwyższej ceny powinno zdaniem Sądu obciążać powoda a nie pozwanego. Nie można się zgodzić z zarzutami powoda, ze biegły powinien ustalić wartość szacunkową pojazdu – uwzględniającą pozycję dealera jako pośrednika i marżę dealerska, a nie wartość rynkową pojazdu. Okoliczności te nie miały znaczenia z punktu widzenia możliwości zbycia pojazdu po jak najwyższej cenie. Powód mógł zbyć auto na takich samych zasadach jak każdy inny podmiot na rynku. Nie było też podstawy do naliczenia przez powoda marży za sprzedaż. Pojazd stanowił bowiem własność powoda, który sprzedał go we własnym imieniu. Nie ma zatem podstaw do obciążania pozwanego marżą za sprzedaż rzeczy, która nie należy do niego. Nie zasługują na uwzględnienie zarzuty powoda dotyczące wadliwości opinii spowodowanej korzystaniem przez biegłego z innego systemu komputerowego niż rzeczoznawca, ponieważ powód nie wskazał mankamentów działania zastosowanego przez biegłego narzędzia ani przyjętej metody wyceny. Nie wskazał też na błędy rzeczowe ani logiczne w treści opinii. Tylko takie nieprawidłowości mogłyby doprowadzić do podważenia mocy dowodowej wyceny. Biegły przedstawił źródło danych, na których się oparł oraz w sposób logiczny uzasadnił sformułowane wnioski. Biegły uwzględnił aktualną sytuację na rynku motoryzacyjnym. Biegły wyjaśnił, że oparł się na danych statystycznych uzyskiwanych w wyniku bieżącej analizy rynku przez (...)/ Stowarzyszenie (...) i Ruchu Drogowego powszechnie uznawanych za miarodajne w tym zakresie. Sąd Rejonowy obliczył wartość dochodzonego roszczenia uwzględniając wartość rynkową pojazdu netto określoną przez biegłego sądowego na kwotę 153.700zł. Zgodnie z par.15 ust.6 owufo kwotę tę należało odjąć od wartości rozliczeniowej pojazdu (suma kwot należnych leasingodawcy), która wyniosła 223.416,89zł Kwota ta nie była kwestionowana przez pozwanego. Roszczenie okazało się zasadne co do kwoty 69.716,89zł. Na uwzględnienie nie zasługiwały argumenty pozwanego dotyczące naruszenia przez powoda par.15 ust.4 owufo, zgodnie z którym w okresie 4 tygodni od dnia określenia wartości szacunkowej powód nie mógł dokonać przeceny auta. Z ustaleń faktycznych nie wynika, aby powód dokonał przeceny. Powód sprzedał pojazd od razu, po ustalonej na swoje zlecenie cenie, która nie była przez niego obniżana. O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art.481par.1 i 2 kc.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.100 kpc oraz par.6 pkt.6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu uznając, że powód wygrał sprawę w 55%. Ponieważ powód przegrał sprawę w 45%, w takiej części obciążają go koszty opinii biegłego (art.113ust.1 uksc).

Apelację od wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok w punkcie II i zarzucając wyrokowi:

1. naruszenie przepisów postępowania:

- przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów tj. art.233kpc poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią umowy, która była podstawą i z której w bezpośredni sposób wynikało roszczenie powoda, tj. przyjęcie, że powodowi nie jest należne roszczenie w kwocie 57.500zł w związku z przyjęciem za jedynie wiarygodna i przyznanie mocy dowodowej opinii biegłego sądowego co do wartości pojazdu; w ocenie powoda ocena dowodów w sprawie była niespójna i nielogiczna, a przede wszystkim przeciwna do treści umowy stron i zasad współżycia społecznego,

2. naruszenie prawa materialnego:

- przepisu art.353[1]kc poprzez zmianę woli stron i warunków umowy finansowania operacyjnego nr (...), które były podstawą przeprowadzenia procedury ostatecznego rozliczenia stron umowy wypowiedzianej z powodu zaległości tar leasingowych,

- przepisu art.6 kc poprzez niewłaściwe, sprzeczne z przepisami prawa i orzecznictwem uznanie przez sąd rozpoznający sprawę, iż strona pozwana składając wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu motoryzacji i przeprowadzając ten dowód, skutecznie zakwestionowała wartość pojazdu, za którą powód sprzedał go dealerowi.

W konsekwencji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku

i uwzględnienie powództwa co do kwoty 57.500zł ewentualnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania we wskazanym zakresie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji

i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wskazując, że zarzuty apelacji pozwanej są bezzasadne.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Po zapoznaniu się z ustaleniami faktycznymi, oceną dowodów i rozważaniami prawnymi Sądu Okręgowego, Sąd II instancji doszedł do przekonania, że zarzuty podniesione w apelacji powoda są niezasadne, a apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, a w szczególności w zakresie: umowy finansowania operacyjnego łączącej strony, wypowiedzenia umowy przez powoda, ustalenia wartości rynkowej pojazdu przez rzeczoznawcę powołanego przez powoda i sprzedaży pojazdu za tę kwotę, skierowania do pozwanego ostatecznego rozliczenia umowy i wezwania do zapłaty, wartości rynkowej pojazdu ustalonej przez biegłego sądowego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego trafna była ocena prawna Sądu Okręgowego, w szczególności dotycząca podstawy prawnej roszczenia, a także uwzględnienia wartości rynkowej pojazdu netto przy obliczaniu kwoty pomniejszenia wartości rozliczeniowej pojazdu z tytułu umowy leasingu.

Przechodząc do oceny zarzutów podniesionych przez powoda w apelacji należy stwierdzić, iż okazały się one nieuzasadnione.

W szczególności za niezasadny uznać należy zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art.233 kpc poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią umowy stron, która była podstawą i z której bezpośrednio wynikało roszczenie strony powodowej i przyjęcie, że powodowi nie przysługuje roszczenie w kwocie 57.500zł w związku z uznaniem za jedynie wiarygodną opinii biegłego sądowego co do wartości pojazdu. Zdaniem Sądu II instancji Sąd Okręgowy dokonał swobodnej a nie dowolnej oceny dowodów i zasadnie uwzględnił treść i wnioski opinii biegłego sądowego odnośnie wartości pojazdu, nie naruszając przy tym normy art.233par.1 kpc. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał, z jakich względów uznał, iż należy pomniejszyć zobowiązanie pozwanego o wartość rynkową pojazdu jako wartość korzyści uzyskanych przez finansującego wskutek rozwiązania umowy leasingu. Mianowicie, zdaniem Sądu I instancji, niewykorzystanie przez powoda możliwości uzyskania za sprzedaż zwróconego samochodu jak najwyższej ceny, powinno obciążać powoda a nie pozwanego. W owufo rzeczywiście wspomina się o wartości szacunkowej pojazdu (czyli cenie płaconej przez dealera przy zakupie pojazdów używanych celem dalszej odsprzedaży – par.15 ust.3), ale rzeczoznawca powołany przez powoda w swojej opinii posługiwał się określeniem „wartość rynkowa” i wskazywał, że wartość rynkowa stanowi kwotę 96.200zł. Ustanowiony przez Sąd Okręgowy w celu dokonania wyceny wartości rynkowej pojazdu biegły sądowy, wskazał jako wartość rynkową pojazdu kwotę o ponad 50.000zł wyższą tj. kwotę 153.700zł. Z powyższego wynika, że rzeczoznawca powołany przez powoda zaniżył wartość rynkową pojazdu o ponad 50.000zł. Korzyść finansującego z rozwiązania umowy wyraża się w zyskach wynikających z odzyskania rzeczy będącej jej przedmiotem i zadysponowania nią - np. sprzedaży. Powód powinien był dążyć do uzyskania jak największej korzyści tj. sprzedać auto po jak najwyższej cenie, czego nie uczynił. W związku z powyższym Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że w świetle opinii biegłego korzyść finansującego była potencjalnie wyższa niż kwota, o którą powód pomniejszył swoje roszczenie wobec leasingobiorcy.

Wypada dodać, że Sąd I instancji trafnie przyjął, iż opinia biegłego sądowego z uwagi na konieczność uzyskania wiadomości specjalnych, stanowiła miarodajne źródło ustaleń faktycznych. Zarzuty powoda podnoszone wobec treści opinii stanowią jedynie polemikę z twierdzeniami w niej zawartymi. Należy zaznaczyć, że strona powodowa nie stawiła się na terminie rozprawy, wyznaczonym w celu ustnego uzupełnienia przez biegłego opinii o zagadnienia podniesione w piśmie procesowym powoda i nie skorzystała z możliwości zadawania biegłemu pytań i wyjaśnienia swoich wątpliwości powstałych w związku z opinią biegłego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżonym wyrokiem nie naruszono prawa materialnego tj. art.353[1]kc przez zmianę woli stron i warunków finansowania operacyjnego nr (...), które były podstawą przeprowadzenia procedury ostatecznego rozliczenia stron umowy. Sąd I instancji bowiem oparł swoje rozważania na treści umowy stron i uznał, że właśnie w umowie leasingu określono zasady rozliczeń stron w sytuacji przewidzianej w art.709[15]kc. Par.15 ust. 6 owufo stanowi, że w przypadku wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym przez leasingodawcę, jeżeli wartość szacunkowa pojazdu jest niższa od wartości rozliczeniowej, leasingobiorca jest zobowiązany do zapłaty kwoty różnicy pomiędzy wartością rozliczeniową a wartością szacunkową pojazdu. Pojęcie wartości rozliczeniowej nie było sporne między stronami. Wartość szacunkowa pojazdu to cena płacona zwykle przez dealera przy zakupie pojazdów używanych celem ich dalszej odsprzedaży (par.15 ust.3 owufo), a cena sprzedaży netto to uzyskana przez leasingodawcę cena sprzedaży pojazdu po odjęciu podatku VAT i kosztów opinii biegłego (par.15 ust.4 owufo). Należy przyznać rację pozwanemu, że wartość szacunkowa pojazdu nie może być ceną dowolną, ustalaną przez leasingodawcę. Wręcz przeciwnie, treść par.15 ust.3 wskazuje, iż wartość szacunkowa powinna być równa wartości rynkowej. Powyższe potwierdza opinia rzeczoznawcy przybranego przez powoda, który posługuje się pojęciem „wartość rynkowa”, podczas gdy powód w pozwie twierdzi, że rzeczoznawca ustalił cenę szacunkową. Dlatego też Sąd Okręgowy w oparciu o opinię biegłego sądowego uznał, że przy obliczaniu kwoty, o którą pomniejszono odpowiedzialność pozwanego z tytułu umowy leasingu, należało uwzględnić wartość rynkową pojazdu netto, a nie wartość szacunkową – 96.200zł, bowiem powód miał możliwość zbycia oferentowi zwróconego pojazdu za najwyższą cenę tak jak każdy inny podmiot. Niewykorzystanie tej możliwości winno obciążać powoda, a nie pozwanego. Trudno uznać różnicę między ceną rzeczoznawcy a ceną biegłego w wysokości ponad 50.000zł za marżę powoda, ponadto powód zbywał pojazd będący jego własnością. W konsekwencji nie sposób uznać, żeby Sąd I instancji zmienił wolę stron i warunki umowy stron, gdyż procedura ostatecznego rozliczenia stron umowy została przeprowadzona zgodnie z warunkami tej umowy.

Niesłusznie także podniesiono w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art.6 kc poprzez niewłaściwe, sprzeczne z przepisami prawa i orzecznictwem uznanie przez Sąd rozpoznający sprawę, iż strona pozwana składając wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu motoryzacji i przeprowadzając ten dowód, skutecznie zakwestionowała wartość pojazdu, za którą powód sprzedał go dealerowi. Apelujący słusznie zauważył, że obowiązek wykazania korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek rozwiązania umowy leasingu przed terminem, ciąży na leasingobiorcy. Zdaniem Sądu II instancji pozwany przedstawił dowód na okoliczność wykazania korzyści finansującego a nadto na okoliczność, że korzyść uzyskana przez leasingodawcę jest większa niż cena uzyskana ze sprzedaży pojazdu, o którą pomniejszono wartość rozliczeniową. Pozwany udowodnił powyższe okoliczności za pomocą opinii biegłego sądowego, który ustalił wartość rynkową pojazdu, różniącą się o ponad 50.000zł od ceny, za którą powód sprzedał przedmiotowy pojazd. Korzyścią uzyskaną przez leasingodawcę wskutek wypowiedzenia umowy, jak słusznie podniósł pozwany, nie jest bowiem cena sprzedaży pojazdu osobie trzeciej, ale wartość rynkowa pojazdu. Nie ulega wątpliwości, iż pozwany w oparciu o opinię biegłego wykazał, że pojazd został sprzedany poniżej wartości szacunkowej (rynkowej).

Reasumując, wobec prawidłowego wyroku Sądu I instancji i bezzasadności zarzutów podniesionych w apelacji, apelację powoda należało oddalić.

Wobec powyższego i na podstawie art.385 kpc orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art.98par.1 i 3 kpc w zw. par.6 pkt.6 i par.12 ust.1 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Pozwany wygrał postępowanie przed Sądem II instancji w 100%, ponosząc koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2700zł.