Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 września 2014r. w S.

sprawy S. S. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową M. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty rodzinnej

na skutek odwołania S. S. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową M. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia (...)r. Nr (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt: IV U 626/13 UZASADNIENIE

Decyzją z 28 marca 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.57, 58, 65 i 68 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił małoletniemu S. S. reprezentowanemu przez przedstawicielkę ustawową M. S. (1) prawa do renty rodzinnej wskazując, że zmarły M. S. (2) (ojciec małoletniego) w 10-leciu poprzedzającym datę zgonu legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 1 rok, 5 miesięcy i 3 dni, zamiast wymaganych 5 lat, a ponadto nie legitymował się okresem składkowym w wymiarze co najmniej 30 lat.

Odwołanie od w/w decyzji złożył S. S. reprezentowany przez przedstawicielkę ustawową M. S. (1), wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu renty rodzinnej. W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że zmarły leczył się psychiatrycznie w związku z chorobą alkoholową już (...). (odwołanie k.2 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.4-5 akt sprawy).

Wyrokiem (...). Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie S. S. wskazując, że w dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy ,tj. przed datą zgonu M. S. (2) nie spełniał przesłanki 5-letniego okresu ubezpieczenia. Przeprowadzone zaś dowody w postaci dokumentacji medycznej i opinii biegłych nie dały podstaw do ustalenia, że niezdolność do pracy powstała u M. S. (2) wcześniej niż w dacie zgonu (wyrok z 22 stycznia 2013r. wraz z uzasadnieniem k.27 i 29-30 akt sprawy).

Na skutek apelacji małoletniego Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z 24 kwietnia 2013r. uchylił powyższy wyrok Sądu Okręgowego i sprawę przekazał temu Sądowi do ponownego rozpoznania wskazując, że przedmiotowy wyrok został wydany przedwcześnie, bowiem Sąd pierwszej instancji nie zgromadził pełnej dokumentacji z leczenia psychicznego M. S. (2) od początku tego leczenia aż do śmierci. Wskazał, że w toku ponownego rozpoznania sprawy konieczne jest zgromadzenie pełnej dokumentacji z leczenia M. S. (2) we wszystkich placówkach medycznych i następnie ustalenie - w drodze uzupełniającej opinii biegłych psychiatry i psychologa, czy M. S. (2) stał się niezdolny do pracy w stopniu częściowym lub całkowitym wcześniej niż data zgonu i czy niezdolność ta istniała do chwili zgonu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 24 kwietnia 2013r. wraz z uzasadnieniem k.48-50 akt sprawy).

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu (...). zmarł M. S. (2) pozostawiając po sobie syna S. S. urodzonego w dniu (...) W chwili śmierci M. S. (2) miał ukończone 44 lata (akt zgonu M. S. (2) i akt urodzenia S. S. k.5-6 akt rentowych).

We wniosku z 29 lutego 2012r. M. S. (1) wystąpiła do ZUS o przyznanie renty rodzinnej dla syna S. S. po zmarłym M. S. (2) (wniosek z 29 lutego 2012r. k.1-4 akt rentowych). Rozpoznając wniosek organ rentowy przyjął za udowodniony okres ubezpieczenia zmarłego w łącznej ilości: 14 lat, 1 miesiąc i 8 dni. Nadto ustalił, że w 10-leciu przed dniem zgonu (uznawanym za datę powstania całkowitej niezdolności do pracy) ,tj. w okresie (...). zmarły posiadał okres ubezpieczenia w ilości: 1 rok, 5 miesięcy i 3 dni (z ograniczeniem okresów nieskładkowych do 1/3 okresów składkowych). Wobec powyższego ,tj. ustalenia, że w chwili śmierci M. S. (2) nie spełniał warunków do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (nie posiadał wymaganego 5-letniego okresu ubezpieczenia w ostatnim 10-leciu przed zgonem lub 30 lat składkowych na przestrzeni całego życia) zaskarżoną decyzją z 28 marca 2012r. organ rentowy odmówił S. S. prawa do renty rodzinnej po M. S. (2) (decyzja z 28 marca 2012r. k.46 akt rentowych).

M. S. (2) podlegał ubezpieczeniu społecznemu w następujących okresach:

-

od 4 listopada 1985r. do 31 grudnia 1986r. z tytułu zatrudnienia w L. P. –. N. S., co stanowi 1 rok, 1 miesiąc i 27 dni (świadectwo pracy z 17 maja 2002r. k.9 akt rentowych)

-

od 24 marca 1988r. do 6 lutego 1990r. w ramach zasadniczej służby wojskowej, co stanowi 1 rok, 10 miesięcy i 14 dni (zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień w K. z 6 lutego 2012r. k.10 akt rentowych),

-

od 1 marca 1990r. do 13 października 1991r. z tytułu zatrudnienia w Zakładzie (...) w M., co stanowi 1 rok, 7 miesięcy i 13 dni (duplikat świadectwa pracy z 13 października 1991r. k.11 akt rentowych),

-

od 1 marca 1994r. do 31 sierpnia 1994r. z tytułu zatrudnienia w Zakładzie (...) w miejscowości M., co stanowi 6 miesięcy (świadectwo pracy z 31 sierpnia 1994r. k.13 akt rentowych),

-

od 1 września 1995r. do 9 grudnia 1996r. z tytułu zatrudnienia w Zakładzie Produkcji (...) Spółka Cywilna w S., co stanowi 1 rok, 3 miesiące i 9 dni (duplikat świadectwa pracy z 14 maja 2002r. k.14 akt rentowych),

-

od 5 stycznia 1998r. do 31 stycznia 1999r. z tytułu zatrudnienia w Zakładzie Produkcji (...) Spółka cywilna w S., co stanowi 1 rok i 26 dni (świadectwo pracy z 31 stycznia 1999r. k.15 akt rentowych),

-

od 1 maja 2002r. do 31 października 2002r. z tytułu zatrudnienia w PPUH (...) w W., co stanowi 6 miesięcy (świadectwo pracy z 31 października 2002r. k.16 akt rentowych),

-

od 1 lipca 2010r. do 20 października 2011r. z tytułu zatrudnienia w firmie (...) w W., co stanowi 1 rok, 3 miesiące i 20 dni (umowa o pracę z 30 czerwca 2010r. k. 17 akt rentowych).

Ponadto M. S. (2) pobierał zasiłek dla bezrobotnych w okresach: od 14 października 1991r. do 31 sierpnia 1992r., od 20 lutego 1993r. do 19 lutego 1994r., od 2 września 1994r. do 31 sierpnia 1995r., od 11 grudnia 1996r. do 10 grudnia 1997r., od 29 kwietnia 1999r. do 28 kwietnia 2000r. (zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w S. z 18 stycznia 2012r. k. 12 akt rentowych).

Łącznie okres ubezpieczenia M. S. (2) wynosi 14 lat, 1 miesiąc i 8 dni, z czego okresy składkowe wynoszą 12 lat, 7 miesięcy i 17 dni, a okresy nieskładkowe 1 rok, 5 miesięcy i 21 dni (karta przebiegu zatrudnienia M. S. (2) k.40-41 akt rentowych).

Biegli z zakresu psychiatrii i psychologii w opinii z 14 grudnia 2012r. rozpoznali u M. S. (2) zespół zależności alkoholowej (F10.20) z okresami abstynencji i powrotami do nałogu z piciem ciągami udokumentowany od 1999r. Stwierdzili, że wieloletnie nadużywanie alkoholu powodowało u M. S. (2) zaburzenia osobowości, głównie w sferze emocjonalnej oraz zaburzenia funkcjonowania społecznego. Występujące w okresach zaawansowania choroby epizody zaburzeń depresyjno-lękowych z próbami samobójczymi wymagały doraźnych hospitalizacji i okresowego leczenia psychiatrycznego w warunkach ambulatoryjnych, ale stopień nasilenia tych symptomów i ich obraz kliniczny rokował każdorazowo poprawę stanu psychicznego po zastosowaniu leków i zachowaniu abstynencji. W konkluzji biegli stwierdzili, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że z powodu stanu zdrowia psychicznego M. S. (2) był częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy w okresie od 1999r. do daty zgonu. Istniejące schorzenia wymagały okresowego leczenia psychiatrycznego, rokowały poprawę i powrót do zdrowia pozwalający na podjęcie pracy zarobkowej (opinia biegłych psychiatry i psychologa k.15-18 akt sprawy).

W uzupełniającej opinii, wydanej po uzupełnieniu dokumentacji z leczenia psychiatrycznego M. S. (2) (złożona w kopertach na k.64, 74 i 76 akt sprawy oraz w skoroszycie z W. Z. d. O. o. N.w K.) biegli psychiatra i psycholog podtrzymali swoje wcześniejsze ustalenie o braku podstaw do stwierdzenia u M. S. (2) w okresie jego życia częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy z powodu stanu zdrowia psychicznego ,tj. rozpoznanego u niego zespołu zależności alkoholowej. Wskazali, że w porównaniu do głównej opinii uzasadnione jest jedynie zweryfikowanie daty początkowej udokumentowanej choroby alkoholowej, którą – w świetle dodatkowej dokumentacji - określić należy na 1993r. M. (uzupełniająca opinia biegłych psychiatry i psychologa k.82-83 akt sprawy).

W dniu 26 kwietnia 2011r. M. S. (2) doznał rany ciętej nadgarstka prawego z uszkodzeniem ścięgien zginacza promieniowego nadgarstka, zginacza powierzchniowego palców II-V i zginacza głębokiego palców III-V, nerwu pośrodkowego, tętnicy łokciowej . Do zdarzenia doszło podczas pobytu w domu (dokumentacja z leczenia w Zespole (...) w S. – w kopercie na k.108 akt sprawy i historia choroby z Poradni (...) Urazowo-Ortopedycznej w S. – w kopercie na k.69 akt sprawy).

Biegli ortopeda i neurolog w opinii sporządzonej na zlecenie Sądu stwierdzili, że powyższa pourazowa dysfunkcja ręki prawej kwalifikowała M. S. (2) (będącego z zawodu elektromonterem taboru szynowego, a wykonującego prace stolarza i pracownika budowlanego) do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy zawodowej fizycznej od 26 kwietnia 2011r. (dzień zdarzenia) do dnia śmierci ,tj. do 21 października 2011r. (opinia biegłych ortopedy i neurologa k.130-131 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie S. S. reprezentowanego przez M. S. (1) okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art.65 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r., poz.1440 ze zm.) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Stosownie do dalszego art.68 ust.1 powyższej dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Nie ulega wątpliwości, że małoletni S. S. jako osoba, która nie ukończyła 16. roku życia znajduje się w gronie osób, którym ustawodawca przyznał prawo do ubiegania się o rentę rodzinną po zmarłym rodzicu. Okoliczność ta nie przesądza jednak o prawie wymienionego do renty rodzinnej po M. S. (2). Jak wynika z przytoczonego na wstępie uregulowania art.65 ust.1 i 2 ustawy, aby członek rodziny nabył prawo do renty rodzinnej, osoba po której renta ta ma być przyznana powinna w chwili śmierci mieć ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub powinna spełniać warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, przy czym przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Poza sporem pozostaje, że M. S. (2) z uwagi na wiek nie miał ustalonego prawa do emerytury i nie spełniał warunków do ustalenia tego prawa. Rozważenia wymagała zatem kwestia spełniania przez wymienionego warunków do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Warunki ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określa przepis art.57 ust.1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowiąc, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania zatrudnienia, przy czym ostatniego wymogu nie stosuje do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. W myśl art.58 ust.1 pkt 5 i ust.2 ustawy warunek posiadania okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat, przy czym ów 5-letni okres ubezpieczenia powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. W myśl ust.4 art.58 ustawy spełnienie tego ostatniego warunku nie jest wymagane, jeżeli ubezpieczony osiągnął okres składkowy wynoszący w przypadku mężczyzny co najmniej 30 lat oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Odnosząc powyższe uregulowania do okoliczności sprawy stwierdzić należało, że M. S. (2) nie spełniał warunków do ustalenia prawa do renty. Przeprowadzony przez Sąd dowód z opinii biegłych neurologa i ortopedy pozwolił ustalić, że M. S. (2) był osobą całkowicie niezdolną do pracy i niezdolność ta powstała w dniu 26 kwietnia 2011r., a jej źródłem była pourazowa dysfunkcja ręki prawej będąca następstwem zdarzenia z 26 kwietnia 2011r. (vide: ustalenia faktyczne). Powyższa data powstania całkowitej niezdolności do pracy - po ukończeniu przez M. S. (2) 30. roku życia nakazywała w dalszej kolejności zbadanie, czy M. S. (2) posiadał wymagany 5-letni okres ubezpieczenia, który – jak wskazano wyżej powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania niezdolności do pracy. Niezdolność M. S. (2) do pracy powstała w dniu 26 kwietnia 2011r. i istniała do śmierci, a zatem dziesięcioletni okres, na przestrzeni którego M. S. (2) winien osiągnąć co najmniej 5-letni okres ubezpieczenia obejmował czas od 26 kwietnia 2001r. do 25 kwietnia 2011r. Przedstawione wyżej ustalenia Sądu co do okresów zatrudnienia (ubezpieczenia) M. S. (2)) pokazują, że we wskazanym dziesięcioleciu M. S. (2) nie osiągnął wymaganego 5-letniego okresu ubezpieczenia. Na przestrzeni wskazanego dziesięciolecia M. S. (2) był ubezpieczony w okresie od 1 maja 2002r. do 31 października 2002r. (z tytułu zatrudnienia w firmie (...)), co stanowi 6 miesięcy oraz w okresie od 1 lipca 2010r. do 25 kwietnia 2011r. (z tytułu zatrudnienia w firmie (...)), co stanowi 9 miesięcy i 25 dni, a łącznie daje okres ubezpieczenia w wymiarze 1 rok, 3 miesiące i 25 dni. Również przy przyjęciu korzystniejszej (w okolicznościach sprawy) daty powstania u M. S. (2) niezdolności do pracy ,tj. daty śmierci, przesłanka 5-letniego okresu ubezpieczenia pozostaje niespełniona. W dziesięcioleciu przed śmiercią ,tj. w okresie od 21 października 2001r. do 20 października 2011r. M. S. (2) legitymuje się bowiem okresem ubezpieczenia w wymiarze 1 rok, 5 miesięcy i 3 dni (z ograniczeniem okresów nieskładkowych do 1/3 okresów składkowych), zamiast wymaganych 5 lat.

Należy podkreślić, że przeprowadzone dowody nie dawały podstaw do ustalenia wcześniej daty powstania u M. S. (2) niezdolności do pracy niż 26 kwietnia 2011r. Przedstawicielka ustawowa S. S. podnosiła, że M. S. (2) był osobą uzależnioną od alkoholu i schorzenie to powinno stanowić podstawę orzeczenia wcześniejszej daty powstania u wymienionego niezdolności do pracy. Przeprowadzony na tę okoliczność dowód z opinii biegłych psychiatry i psychologa nie dał podstaw do takich ustaleń. Wskazani biegli rozpoznali u M. S. (2) zespół zależności alkoholowej udokumentowany od 1993r., podnosząc że w okresach zaawansowania choroby występowały u M. S. (2) epizody zaburzeń depresyjno-lękowych z próbami samobójczymi, które wymagały doraźnych hospitalizacji i okresowego leczenia psychiatrycznego w warunkach ambulatoryjnych, ale stopień nasilenia tych symptomów i ich obraz kliniczny rokował każdorazowo poprawę stanu psychicznego po zastosowaniu leków i zachowaniu abstynencji. W konkluzji biegli stwierdzili, że brak jest podstaw do uznania, że z powodu stanu zdrowia psychicznego M. S. (2) był częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy na przestrzeni całego okresu trwania tego uzależnienia aż do daty zgonu. Przedmiotowa opinia jest spójna i logiczna i w ocenie Sądu stanowi wiarygodny dowód w sprawie. Biegli są specjalistami z zakresu medycyny i psychologii, a powyższą opinię, w tym opinię uzupełniającą (vide: ustalenia faktyczne) wydali w oparciu o posiadaną wiedzę i doświadczenie zawodowe po uprzedniej analizie bogatej dokumentacji z leczenia M. S. (2).

Wobec ustalenia, że M. S. (2) nie spełniał warunków do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy stwierdzić należało brak przesłanek do ustalenia prawa S. S. do renty rodzinnej po ojcu M. S. (2).

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 kpc orzekł jak w wyroku.