Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, X Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Lesław Zieliński (spr.)

Sędziowie: SSO Iwona Wańczura

SSO Barbara Przybyła

Protokolant: Anna Rogal

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2014 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w R.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. Oddział KWK (...) w R.

o zapłatę kwoty 10.800 zł

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia
18 lutego 2014 r., o sygn. akt VI GC 345/12

1)  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej
w K. Oddział KWK (...) w R. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty;

b)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej
w K. Oddział KWK (...) w R. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. kwotę 2.957 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej
w K. Oddział KWK (...) w R. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. kwotę 1.740 zł (jeden tysiąc siedemset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Iwona Wańczura SSO Lesław Zieliński SSO Barbara Przybyła

Sygn. akt X Ga 162/14

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w R., jako podwykonawca wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. Oddział KWK (...) w R., jako inwestora kwoty 10.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia
18 stycznia 2012 r. oraz kosztów postępowania tytułem zapłaty części wynagrodzenia za roboty budowlane, mające na celu usunięcie skutków szkód górniczych wyrządzonych ruchem pozwanej.

Nakazem zapłaty Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że roboty budowlane zostały zlecone M. H., a powódka nie zwracała się do pozwanej o wyrażenie zgody na wykonywanie przez nią robót budowlanych. Powódka nie była stroną zawartych umów, a pozwana nie wyraziła zgody na zatrudnienie podwykonawcy.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana zawarła umowę ramową z M. H., której przedmiotem było ustalenie zasad i warunków dotyczących udzielania i realizacji zamówień wykonawczych jakie mogą zostać udzielone przez zamawiającego (pozwaną). Na podstawie § 7 ust. 6 umowy powierzenie wykonania oznaczonej części robót podwykonawcom mogło nastąpić tylko
i wyłącznie za pisemną zgodą zamawiającego (pozwanej). Wykonawca zwracając się o wydanie takiej zgody winien był przedstawić umowę
z podwykonawcą lub jej projekt wraz z częścią dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w umowie lub w projekcie. Pozwana zawarła
z M. H. umowę wykonawczą, której przedmiotem było kotwienie budynku mieszkalnego oraz remont ogrodzenia i placu w M.
ul. (...). Wartość umowy nie przekroczyła kwoty 96.000 zł netto. Zgodnie
z § 5 umowy obowiązkiem wykonawcy (M. H.) było wykonanie przedmiotu umowy zgodnie z warunkami określonymi w umowie ramowej
i umowie wykonawczej. Obowiązkiem zamawiającego (pozwanej) było wyrażenie zgody lub odmowa na zawarcie przez wykonawcę (M. H.) umowy z podwykonawcą. Powódka zawarła z M. H. umowę,
na mocy której zamawiający (M. H.) zlecił powódce wykonanie robót polegających na wykonaniu konstrukcji zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej w budynku mieszkalnym położonym w M. przy ul (...). Wynagrodzenie powódki ustalono na kwotę 90.000 zł netto płatne
na podstawie protokołu odbioru podpisanego przez zamawiającego
i wykonawcę oraz faktury VAT. Zlecone roboty zostały wykonane i odebrane bez zastrzeżeń. Ze strony wykonawcy pod protokołami odbioru podpisywał się M. H.. Powódka obciążyła M. H. fakturą VAT z dnia 29 lipca 2011 r. na kwotę 50.760 zł brutto, fakturą VAT z dnia 2 września 2011 r.
na kwotę 35.640 zł brutto oraz fakturą VAT z dnia 7 lipca 2011 r. na kwotę 10.800 zł.W dniu 27 lipca 2011 r. powódka zwróciła się do pozwanej
o wypełnienie ust. 4 § 2 umowy w zakresie cesji wynagrodzenia. W odpowiedzi pozwana wskazała, że terminowo realizuje zobowiązania wynikające z umowy zawartej z M. H. i nie znajduje podstaw do pozytywnego rozpoznania sprawy. Podniosła, że nie posiada wobec powódki żadnych zobowiązań. M. H. nie zgłosił pozwanej umowy z podwykonawcą i sam podpisywał się pod protokołami odbioru robót.

Sąd Rejonowy uznał, że powódka w żaden sposób nie wykazała, iż doszło do przedstawienia pozwanej przez M. H. wiążącej go z powódką umowy, nie doszło zatem do formalnego zgłoszenia umowy podwykonawczej przecz wykonawcę.

W apelacji powódka zarzuciła wyrokowi naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. poprzez nieprawidłowe wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy i pominięcie okoliczności, że pozwana posiadała wiedzę o fakcie wykonywania robót budowlanych przez powódkę, jako podwykonawcę i nie zgłaszała co do tego zastrzeżeń i sprzeciwu; art. 230 k.p.c. polegające
na pominięciu okoliczności, iż fakt zawiadomienia pozwanej o statusie podwykonawcy wraz z przedstawieniem umowy powykonawczej, jak też fakt niekwestionowania samodzielnego wykonywania robót przez powódkę zostały przyznane przez pozwaną w sposób konkludentny; art.328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sąd I instancji oparł się na zeznaniach reprezentanta pozwanej jedynie w części; naruszenie prawa materialnego, tj. art. 647 ¹ § 5 w zw. z art.647 ¹ § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że dla uznania solidarnej odpowiedzialności inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy niezbędnym jest przedstawienie inwestorowi umowy
z podwykonawcą, przy czym przedstawienia może dokonać jedynie wykonawca; art. 647 ¹ § 2 w zw. z art. 60 k.c. poprzez nieuwzględnienie,
że zgoda pozwanej na zawarcie umowy podwykonawczej nastąpiła w sposób bierny, względnie w sposób czynny – dorozumiany.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie
od pozwanej kwoty 10.800 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji
i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona i zasługiwała na uwzględnienie.

W oparciu o zgromadzony w sprawie materiał procesowy Sąd I instancji poczynił właściwe ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne
i podziela w pełni dokonaną ocenę dowodów.

Jednakże na podstawie poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy dokonał odmiennej niż Sąd I instancji wykładni prawa materialnego, co miało wpływ na treść orzeczenia.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy zaistniały przesłanki do żądania przez powódkę wynagrodzenia od pozwanej, będącej inwestorem, na podstawie przepisu art. 647 ¹ § 5 k.c. za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę – powódkę.

Jak słusznie wskazała powódka niezbędnymi przesłankami odpowiedzialności solidarnej inwestora i wykonawcy wobec podwykonawcy
za należne mu wynagrodzenie, na podstawie przepisu art. 647 ¹ § 2 k.c. są: zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą i wyrażenie zgody inwestora i wykonawcy.

Bezspornym w sprawie było to, że umowa pomiędzy wykonawcą
i podwykonawcą została zawarta. Poprzez zawarcie umowy z podwykonawcą wykonawca wyraził zgodę na wykonywanie przez podwykonawcę określonych w umowie czynności w ramach inwestycji.

Wymagającym ustalenia było to czy inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy z podwykonawcą i wykonywanie przez niego prac.

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że pozwana uzyskała wiedzę o wykonywaniu prac przez powódkę z treści przedłożonej jej przez podwykonawcę umowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego oczywistym było to, że inwestor mógł wyrazić zgodę na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane
z podwykonawcą nie tylko wprost poprzez pisemne wyrażenie zgody
na powyższe, ale także w sposób dorozumiany, np. poprzez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót oraz dokonywanie przez niego innych czynności. W tej sytuacji nie było koniecznym przedstawianie inwestorowi ani umowy z podwykonawcą, czy też jej projektu, ani odpowiedniej części dokumentacji. Inwestor nie musi znać treści całej umowy (jej projektu), wystarczająca jest bowiem znajomość tych elementów, które konkretyzują daną umowę i decydują o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wynagrodzenie podwykonawcy. Elementami tymi są przede wszystkim zakres prac powierzonych zindywidualizowanemu podmiotowo podwykonawcy oraz jego wynagrodzenie, w szczególności sposób jego ustalenia, czy też dochodzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 lutego 2014 r. sygn. akt I ACa 765/13).

W rozpoznawanej sprawie pozwana otrzymała odpis umowy pomiędzy podwykonawcą a wykonawcą. Ponadto w dzienniku budowy na jego pierwszej stronie wprost określono powódkę, jako bezpośredniego wykonawcę robót. Już z tego zapisu pozwana powinna uzyskać wiedzę co do istnienia podwykonawcy w zaistniałym procesie budowlanym. Ponadto inspektor nadzoru budowlanego ustanowiony przez pozwaną, pojawiający się często na budowie i nadzorujący prace, z łatwością mógł zauważyć obecność pracowników powódki na budowie celem wykonywania stosownych czynności i akceptował ten stan nie wnosząc żadnych zastrzeżeń czy też sprzeciwu. Z zeznań samego inspektora nadzoru wynika, iż kontaktował się on podczas wykonywania prac z powódką, a nie wykonawcą, miał zatem świadomość, że to ona wykonuje prace na budowie.

Należy również dostrzec cel wprowadzenia do obowiązującego prawa przepisu art. 647 ¹ § 5 k.c., zgodnie z którym zawierający umowę
z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Celem tego przepisu było zapewnienie podwykonawcy pewnej ochrony w ten sposób, że inwestor, mimo iż nie jest związany
z podwykonawcą żadną umową, z mocy ustawy odpowiada solidarnie
z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia. Kolejną funkcją ochronną podwykonawcy jest uzyskanie na podstawie wskazanego przepisu przez podwykonawcę solidarności dla swojej wierzytelności, ułatwiającej egzekwowanie ewentualnych wierzytelności. Należy również zaznaczyć,
iż obecnie inwestor nie może powoływać się na brak stosunku prawnego między nim a podwykonawcą. Rozliczenia z tytułu wynagrodzenia podwykonawcy stają się sprawą między inwestorem a wykonawcą. Zapewnienie szczególnej ochrony podwykonawcom ze wskazanego przepisu okazało się reakcją ustawodawcy
na "coraz częstsze są przypadki, na rynku świadczeń budowlanych, nieregulowania lub nieterminowego regulowania należności za wykonane świadczenia dotyczące robot budowlanych. Odnosi się to często do należności za roboty wykonywane przez małych i średnich przedsiębiorców, których kontrahentami są wykonawcy, na ogół duże przedsiębiorstwa budowlane - spółki akcyjne lub z ograniczoną odpowiedzialnością, które później ogłaszają upadłość lub co najmniej wnoszą o wszczęcie postępowania układowego" (uzasadnienie do nowelizacji k.c. w zakresie umowy o roboty budowlane, druk sejmowy 888, www.sejm.gov.pl).

Biorąc powyższe pod uwagę, w tym cel wymienionego powyżej przepisu,
na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., apelację powódki należało uwzględnić i orzec, jak w pkt 2 sentencji.

Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania okazało się konsekwencją orzeczenia głównego. Oparto je na przepisach art. 98 i 108 k.p.c. Pozwana, która przegrała sprawę zobowiązana jest do uiszczenia kosztów poniesionych przez powódkę.

Koszty poniesione przez powódkę w postępowaniu przed Sądem
I instancji to :

- opłata sądowa od pozwu – 540 zł

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł

- wynagrodzenie pełnomocnika – 2.400 zł.

Na koszty poniesione przez powódkę w postępowaniu odwoławczym złożyły się:

- opłata od apelacji – 540 zł

- wynagrodzenie pełnomocnika – 1.200 zł.

Wysokość zasądzonego wynagrodzenia radcy prawnego Sąd ustalił
w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163 poz. 1349 z późn. zm.).

SSO Iwona Wańczura SSO Lesław Zieliński SSO Barbara Przybyła