Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania Z. F. (Z. F. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 14 marca 2012r. sygn. akt XI U 2842/11

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

/-/SSA I. Goik/-/SSA M. Żurecki/-/SSA M. Małek - Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 872/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. decyzją z dnia 7 października 2011 roku przyznał Z. F. od 10 września 2011 roku prawo do emerytury na podstawie art.184 w zw. z art.39 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach

z FUS ustalając wysokość świadczenia w oparciu o zasady określone w art.183 ust.1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach, tj. jako 80% emerytury obliczonej na podstawie art.53 ustawy i 20% emerytury obliczonej na podstawie art.26 ustawy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się ustalenia wysokości emerytury
z zastosowaniem przeliczników pracy górniczej.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję zobowiązując organ rentowy do ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonego z przyjęciem przelicznika pracy górniczej 1,5 w odniesieniu do okresów zatrudnienia: od 5.09.1973 roku do 31.06.1989 roku, od 1.04.2009 roku do 30.06.2009 roku, od 1.08.2009 roku do 30.11.2009 roku, od 1.01.2010 roku do 28.02.2011 roku, od 1.04.2011 roku do 31.07.2011 roku i od 1.09.2011 roku do 9.09.2011 roku.

Sąd uwzględnił odwołanie ubezpieczonego wskazując, że wprawdzie wysokość jego świadczenia została obliczona w oparciu o zasady określone w art.183 ust.1 pkt 1 ustawy
o emeryturach i rentach, jednak nie oznacza to braku podstaw dla zastosowania przelicznika pracy górniczej w części emerytury obliczanej na podstawie art.53 ustawy.

W uzasadnieniu Sąd podał, że przeliczniki górnicze przewidziane w art.52 ustawy zawsze były stosowane do ustalenia wysokości nie tylko emerytur górniczych, ale również emerytur przyznawanych na podstawie art.39 ustawy. Wprowadzenie w art.183 ustawy nowego systemu wyliczania wysokości emerytur w niczym nie naruszyło możliwości stosowania przeliczników górniczych do tej części emerytury, która jest ustalana według starego systemu. Inne rozumienie art.183 ustawy jest niewłaściwe i stanowi, zdaniem Sądu Okręgowego, nadinterpretację uregulowania zawartego w tym przepisie. Należy bowiem mieć na uwadze, że przepis art.183 ustawy określa jedynie nowy sposób ustalania wysokości emerytur, a nie nowe warunki uzyskania prawa. Również chybiony wydaje się być argument, że skoro przepis art.52 zamieszczony jest w rozdziale 4 zatytułowanym: „Ustalanie wysokości emerytur, o których mowa w art.27-50e”, to nie może on dotyczyć emerytur ustalanych na zasadach art.183. Tytuł powyższego rozdziału nie uległ bowiem zmianie od początku obowiązywania ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co nie stało na przeszkodzie
w stosowaniu art.52 także do świadczeń przyznawanych na podstawie art.184 ustawy.

W apelacji od wyroku organ rentowy, wnosząc o jego zmianę i oddalenie odwołania, zarzucił rozstrzygnięciu Sądu naruszenie przepisów art.52 i art.53 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS podnosząc, że z treści art.183 ustawy nie wynika możliwość stosowania przeliczników pracy górniczej określonych w art.52 ustawy do obliczania wysokości emerytury w części ustalanej wg zasad wskazanych w art.53 ustawy.

Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację, albowiem biorąc pod uwagę językowe znaczenie przepisu art.183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma podstaw dla ustalania wysokości emerytur innych niż górnicze emerytury z zastosowaniem przeliczników pracy górniczej przewidzianych w art.52 ustawy osobom ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, które osiągnęły wiek uprawniający do emerytury w latach kalendarzowych 2009-2013.

Należy zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Nie powinno się więc stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej jeżeli ta istotnie prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych.

Stąd poddawanie wykładni rozszerzającej lub zawężającej wyczerpująco i kazuistycznie określonych przez ustawodawcę przepisów określających uprawnienia do świadczeń jest nieuprawnione (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16.08.2005 I UK 378/04 OSNP 2006 nr 13-14 poz.218, z 23.10.2006 I UK 128/06 OSNP 2007 nr 23-23 poz.359 z 29.01.2008 I UK 239/07 OSNP 2009 nr 7-8 poz.103, z 4.03.2008 II UK 129/07, OSNP 2009 nr 11-12 poz.155, z 19.05.2009 III UK 6/09 LEX nr 509028).

Treść przepisu art.183 ust.1 w zw. z ust.1 ustawy jest jasna. Przepis ten stanowi, że emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej, urodzonej po dniu 31.12.1948 roku, z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art.46 lub 50, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2009, wynosi 80% emerytury obliczonej na podstawie art.53 oraz 20% emerytury obliczonej na podstawie art.26. Będące przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie przeliczniki 1,5 i 1,8 należne za każdy rok pracy górniczej, stosowane przy ustalaniu wysokości emerytur innych niż górnicze emerytury, zostały przewidziane w art.52 ustawy o emeryturach i rentach, tj. w rozdziale 4 działu II ustawy zatytułowanym: „ustalanie wysokości emerytur, o których mowa w art.27-50e”.

Natomiast ubezpieczony bezspornie nabył prawo do emerytury na podstawie art.184
w zw. z art.39 ustawy o emeryturach i rentach, który jest samodzielną podstawą powstania uprawnień emerytalnych, określającą odrębne przesłanki ich nabycia, inne niż w art.27-50e ustawy.

Niewątpliwie ubezpieczony, wskutek zastosowania zasad obniżenia powszechnego wieku emerytalnego z tytułu pracy górniczej, osiągnął wiek emerytalny w 2009 roku,
co wyłączyło możliwość nabycia prawa do emerytury na warunkach z art.46 ustawy (spełnienia warunków do uzyskania emerytury z art.32 do 31.12.2008r.).

Wykładnia językowa przepisu art.183 znajduje zatem potwierdzenie w wykładni systemowej ustawy o emeryturach i rentach.

Wynik tej wykładni wzmacnia ponadto odwołanie się do względów celowościowych ustawy, która przewiduje stopniowe ograniczenie i wygaszanie preferencji w zakresie nabywania uprawnień do emerytur w obniżonym wieku oraz ustalania wysokości świadczeń. Wyrazem takich założeń ustawy jest m.in. omawiany przepis art.183 zamieszczony w przepisach przejściowych przewidujący niejako mieszany sposób ustalania wysokości emerytur dla określonej w tym przepisie kategorii ubezpieczonych osiągających wiek uprawniający do emerytury po 31.12.2008 roku a przed 2014 rokiem, przewidujący możliwość obliczania wysokości świadczeń po części według reguł z art.53 ustawy, co nie oznacza, że w przypadku tej kategorii osób ubezpieczonych istnieje możliwość wykroczenia poza te reguły, skoro przepis art.183 ustawy nie nasuwa wątpliwości interpretacyjnych.

Należy też zauważyć, że przepis art.183a ustawy wyraźnie stanowi, iż przepisu art.183 nie stosuje się tylko do emerytur przyznanych ubezpieczonym, którzy prawa do emerytur nabyli na podstawie art.50a lub 50c (tj. nabyli prawa wyłącznie do górniczych emerytur).

/-/SSA I. Goik/-/SSA M. Żurecki/-/SSA M. Małek - Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM