Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 03 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki

Sędziowie: SO Beata Has-Kloc (spr.)

SO Anna Harmata

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Kościak

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2014 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) S.A. w R.

przeciwko: E. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie
V Wydziału Gospodarczego z dnia 22 stycznia 2014 r., sygn. akt V GC 641/13

uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu
w R. V Wydziałowi Gospodarczemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 03 września 2014r., sygn. akt VI Ga 166/14

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22.01.2014r. sygn. akt V GC 641/13 Sąd Rejonowy w Rzeszowie zasądził od pozwanej E. D. na rzecz powoda (...) S.A. w R. kwotę 15.465,31 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.08.2011r. do dnia zapłaty (pkt I), zaś w pkt II ustalił, iż powód wygrał w 74 % i zasądzając koszty w tej wysokości od pozwanej na rzecz powoda pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu. W uzasadnieniu powyższego Sąd Rejonowy podał, iż strony będące przedsiębiorcami zawarły dwie umowy najmu lokalu, jedną w dniu 06.10.2006 r. a drugą 01.11.2011r. W w/w umowach oprócz obowiązku zapłaty czynszu strony przewidziały obowiązek zwrotu przez pozwanego opłat za media na podstawie refaktury wystawionej przez powoda z terminem płatności wynikającym z umowy 7 dni liczonym od dnia doręczenia faktury. Powód opłacał koszty tych mediów na podstawie faktur wystawianych przez ich dostawców. Od 2008 r. do pierwszego kwartału 2011r. należności z tytułu mediów nie były refakturowane na rzecz pozwanego i powód w dniu 31.05.2011r. wystawił na podstawie umowy najmu z dnia 06.10.2006 r. cztery faktury za rok 2008 do pierwszego kwartału 2011r. a na podstawie umowy najmu z 01.11.2011r. jedną fakturę za pierwszy kwartał 2001r. dotyczących należności z tytułu opat eksploatacyjnych wyznaczając termin ich płatności. Pozwany nie zapłacił w/w należności choć korzystał z lokali powoda w okresie objętym fakturami. Następnie Sąd Rejonowy ustalił, iż powód regulował swoje należności na bieżąco zgodnie z terminami płatności wyznaczonymi w fakturach przez podmioty – dostawców mediów – wystawiających faktury.

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy wskazał, iż strony łączyły umowy najmu co wywiódł na podstawie art. 659 kc, następnie opierając się na treści w/w umów najmu wskazał, iż termin płatności za media winien być zapłacony w terminie 7 dni liczonych od dnia doręczenia faktury najemcy. Następnie wskazał, iż zgodnie z zarzutami strony pozwanej biegły w niniejszej sprawie ustalił należności za okres którego powód nie refakturował tj. od 2008 do pierwszego kwartału 2011 na kwotę w wysokości 15.465,13 zł co w ocenie Sądu z uwagi na brak zarzutów do opinii biegłego – uzasadniało zasądzenie tejże kwoty w wyroku. Natomiast Sąd Rejonowy nie przyjął zarzutu pozwanej odnośnie przedawnienia roszczenia z uwagi na w/w zapis umowny dotyczący płatności za media i faktu, iż pozwany nie kwestionował, iż przedmiotowe faktury zostały mu doręczone. Z tych też względów Sąd Rejonowy przyjął, iż roszczenie o zapłatę należności z tytułu opłat eksploatacyjnych powstało z chwilą wystawienia faktur (refaktur). Skoro powód wystawił faktury z datą 31.05.2011r. z terminem płatności 14 dni, zaś spór wytoczył 14.02.2013r. zatem roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu przyjmując dwuletni okres przedawnienia.

Powyższe orzeczenie zaskarżyła pozwana w zakresie pkt. I i pkt. II wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Zarzuciła mu naruszenie art. 5 § 2 kpc poprzez jego niezastosowanie im oparcie się na dosłownym brzmieniu łączących strony umów skutkujących błędnym przyjęciem, że powodowa spółka nie była zobowiązana do wystawienia faktur za korzystanie przez pozwaną z opłaty eksploatacyjne w takich samych okresach jak czynsz najmu tj. w okresach miesięcznych oraz art. 120 § 1 kc i art. 117 § 2 kc poprzez ich niezastosowanie.

W uzasadnieniu powyższego pozwana opierając się na orzeczeniach Sądu Najwyższego stwierdziła, iż stan wymagalności roszczenie powstaje w chwili której uprawiony może rozpocząć przymusową realizację, a więc wtedy gdy dłużnikowi w stosunku do tego roszczenia nie będą służyły żadne zarzuty dylatoryjne lub peremptoryjne, a powództwo o zasądzenie tego świadczenia nie będzie przedwczesnym. Ponadto zdaniem skarżącej mając na uwadze treść art. 120 § 1 zd. drugie kc początek biegu przedawnienia jest niezależny od tego kiedy roszczenie stało się wymagalne. Następuje on (bieg przedawnienia) z dniem w którym roszczenie stałoby się wymagalne gdyby uprawiony podjął czynności w najwcześniej możliwym terminie. Dla jego rozpoczęcia nie jest zatem istotne czy czynność uprawionego została podjęta i czy uprawiony w ogóle był świadom tego, że roszczenie mu przysługuje i powinien podjąć jakąś czynność w celu jego zrealizowania. W związku z tym zdaniem apelującego bieg przedawnienia roszczeń powoda względem pozwanego rozpoczynał swój bieg każdorazowo z chwilą gdy dostawcy mediów wystawiali powodowej spółce stosowne faktury za te świadczenia. To, że powodowa spółka nie dokonywała na bieżąco ich refakturowania nie wpłynęło zatem w żaden sposób na przesunięcie biegu terminu przedawnienia, a w szczególności na to że miałby on rozpocząć swój bieg dopiero po wystawieniu zbiorczych faktur co miało miejsce w dniu 31.05.2011r. Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów za obie instancje.

Sąd Okręgowy mając na uwadze powyższe zważył co następuje:

Apelacja pozwanej zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wypada podnieść, że podniesione w apelacji zarzuty , podobnie jak wnioski apelacji nie wyznaczają granic apelacji. Zarzuty i wnioski apelacji nie wiążą sądu drugiej instancji. Oznacza to z jednej strony ,że sąd odwoławczy jako instancja także merytoryczna powinien zbadać sprawę w pełnym zakresie ( w granicach apelacji) niezależnie od podniesionych zarzutów np. powinien wziąć pod uwagę w granicach zaskarżenia wszystkie stwierdzone naruszenia prawa materialnego, procesowego i inne uchybienia , niezależnie od tego czy zostały one wytknięte w apelacji ( por. post. SN z dnia 04.10.2002r , III CZP 62/02, wyrok SN z dnia 27.04.2000r, I CKN 648/98, wyrok SN z dnia 21.10.2005r , I PK 77/05).

Mając na uwadze powyższe oraz zarzuty apelacji należy przyznać rację stronie skarżącej, iż Sąd Rejonowy przy ocenie zarzutu przedawnienia nie uwzględnił treści art. 120 § 1 kc.

Zgodnie z jego treścią bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia

w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenie staje się wymagalne wówczas kiedy wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika zadośćuczynienia jego roszczeniu (por. orz. SN z dn. 12.02.1991r. III CRN 500/90).

Należy podzielić pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w orzeczeniu z dnia 16.11.1995r. II CRN 156/95, że w przypadku gdy wymagalność roszczenia o wynagrodzenia zależy od zafakturowania to bieg terminu przedawnienia liczy się od dnia w którym roszczenie stałoby się wymagalne gdyby wierzyciel zafakturował należność w najwcześniej możliwym terminie.

Z chwilą nadejścia terminu spełnienia świadczenia zobowiązanie staje się wymagalne co oznacza, że wierzyciel uzyskuje możność żądania spełnienia świadczenia, a dłużnik może i powinien to żądanie zaspokoić. Powstanie stanu wymagalności nadaje wierzytelności nową kwalifikację, polegającą przede wszystkim na jej uaktywnieniu w stosunku do dłużnika, a także powoduje inne skutki prawne jak np. początek biegu przedawnienia roszczenia dotyczącego tej wierzytelności.

Należy tu podkreślić, że termin spełnienia świadczenia należy odróżnić od terminu wymagalności , a mianowicie, że wyznacza on granicę czasową do której najpóźniej świadczenie powinno być spełnione. Termin spełnienia świadczenia to ostatni dzień w którym najpóźniej świadczenie powinno zostać spełnione przez dłużnika. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania w kontekście zapisów łączących strony umów najmu, a w szczególności § 7 oraz § 6 ust 2 i 3 wskazują, iż strony określiły w nim termin płatności za opłaty eksploatacyjne na 7 dni liczonych od dnia doręczenia faktury najemcy.

Powyższe wskazuje, iż termin wymagalności zapłaty za opłaty eksploatacyjne należało rozpatrywać przez pryzmat art. 120 ust 1 kc, gdyż z momentem zapłaty przez powoda faktur za dostarczone media uzyskał on już w tym momencie możliwość żądania od pozwanej spełnienia świadczenia polegającego na zapłacie za opłaty eksploatacyjne ujęte w § 6 umów najmu z terminem płatności zdefiniowanym w § 7 ust 2 i § 6 ust 2 w/w umów najmu.

W tej sytuacji zarzut skarżącej w zakresie niezastosowania art. 120 kc przy ocenie kwestii przedawnienia roszczeń powódki należało ocenić jako zasadny. Jednakże przy ocenie powyższego należało mieć na uwadze art. 677 kc, który reguluje termin przedawnienia w zakresie odnoszącym się do umów najmu. Jednak przepis ten obejmuje swą dyspozycją wszystkie roszczenia z tytułu nakładu oraz o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy – jeśli chodzi o roszczenia wynajmującego, a w zakresie roszczeń najemcy jak już podniesiono o zwrot nakładów na rzecz i o zwrot nadpłaconego czynszu.

Jeśli chodzi o pozostały roszczenia wynajmującego i najemcy wynikające ze stosunku najmu podlegają one ogólnym regułom przedawnienia i dotyczy to m.in. roszczenia o zapłatę zaległego czynszu (por. Komentarz do KC tom II pod red. prof. K. Pietrzykowski do art. 450-1088, wyd. C.H. Beck W-wa 2011 str. 491).

W tych okolicznościach Sąd I instancji, a za nim również obie strony procesu błędnie przyjęły, iż przedmiotowe roszczenia ulegają przedawnieniu w terminie dwóch lat.

W niniejszej sprawie termin przedawnienia winien być liczony zgodnie z treścią art. 118 kc, a mianowicie trzy lata dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz dla roszczeń o świadczeniach okresowych.

Z uwagi na fakt, iż Sąd w całości oparł się na dowodzie z opinii biegłego który dokonał rozliczenia stron za lata 2008r do pierwszego kwartału 2011r brak było możliwości przy uwzględnieniu trzyletniego okresu przedawnienia ustalenia, które należności uległy przedawnieniu szczególnie, że biegły dokonał pomniejszenia wyliczonych należności za w/w okresy o kwotę nadpłaconego przez pozwaną czynszu tj. kwotę 5.551,73 zł.

Zdaniem Sądu Okręgowego to Sąd winien dokonać ustalenia czy kwota nadpłacona przez pozwaną w wysokości 5.551, 73 zł została przez stronę powodową prawidłowo zarachowana na poczet faktury nr (...) z dnia 31.05.2011r w kwocie 6.599,91 zł za opłaty eksploatacyjne za 2008r

( a więc przedawnione) i po uczynieniu powyższego - to Sąd , a nie biegły- winien wskazać jak należy tę kwotę rozliczyć i z jakimi należnościami.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy ustali,

mając na uwadze powyższe rozważania, za jakie okresy uległy przedawnieniu należności dochodzone przez powoda; następnie poprzez przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej ( jeżeli zajdzie taka potrzeba ) ustali w jakiej wysokości żądane przez powoda opłaty eksploatacyjne winny być uwzględnione i dokona zarachowania kwoty 5.551,73 zł przy zastosowaniu dyspozycji art. 451 kc.

Z tych też względów zaskarżony wyrok uchylono po myśli art. 386 par 4 kpc uznając ,że doszło do nierozpoznania istoty sprawy , co ma miejsce gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się m. in. do dokładnego zbadania merytorycznych zarzutów strony bezpodstawnie przyjmując ,że nie doszło do przedawnienia roszczeń powoda.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 par 2 kpc.