Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2014 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2014 r. w Olsztynie

sprawy E. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o zwrot nienależnie wypłaconego zasiłku chorobowego

na skutek odwołania E. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 lutego 2014 nr (...)

orzeka:

oddala odwołanie.

IV U 249/14

UZASADNIENIE

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 10 lutego 2014 nr (...) zobowiązano płatnika składek E. W. do zwrotu nienależnie wypłaconego A. S. zasiłku chorobowego. W uzasadnieniu podkreślono, iż prawomocną decyzją ZUS O/O. z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...) wyłączono tę ostatnia z ubezpieczenia społecznego z powodu ustalenia, iż jej zatrudnienie u płatnika składek było fikcyjne ( pozorne ).

W odwołaniu od tejże decyzji ubezpieczony wniósł o jej zmianie wskazując, iż stosunek zatrudnienia z A. S. nie był fikcyjny.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Prawomocnym prawomocną decyzją ZUS O/O. z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...) wyłączono pracownicę A. S. z ubezpieczenia społecznego z powodu ustalenia, iż jej zatrudnienie u płatnika składek E. W. było fikcyjne ( pozorne ).

W konsekwencji ukształtowania stanu prawnego przez przedmiotową decyzje odpowiedzialność płatnika składek jest uzasadniona w świetle brzemienia art. 84 ust. 6 z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zgodnie z którym „ jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot”

Nie ulega wątpliwości, iż w świetle ustaleń i wniosków zawartych w przedmiotowej decyzji płatnik składek przekazał organowi rentowemu nieprawdziwe ( fałszywe ) dane ( co do faktu, iż ubezpieczona pozostawała z płatnikiem w stosunku pracy ) co w efekcie spowodowało wypłatę jej nienależnych świadczeń. Nie ma przy tym znaczenia iż istnieją jednocześnie podstawy do wystąpienia o zwrot nienależnie pobranych świadczeń od osoby, która je otrzymała ( rzekomego pracownika ) w oparciu o art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej ( świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia ). Co prawda powołane przepisy (art. 84 ust. 1, 2 i 6 ustawy systemowej) nie wskazują jednoznacznie i wprost podmiotu zobowiązanego do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w sytuacji, gdy obowiązek taki obciąża i ubezpieczonego i płatnika składek. Nie można jednak na ich podstawie twierdzić, że ustawodawca preferuje w takim przypadku dochodzenie zwrotu świadczeń nienależnie wypłaconych jedynie od ubezpieczonego. Należy raczej wskazać, iż odpowiedzialność płatnika składek w świetle powyższych przepisów może mieć charakter albo wyłączny (gdy pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane wyłącznie przekazaniem przez płatnika nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość) albo alternatywny (gdy zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń jest także świadczeniobiorca, obok płatnika składek). I z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie a zatem organ rentowy ma w tej sytuacji prawo wyboru od którego podmiotu będzie żądał nienależnie wypłaconych świadczeń.

Z cytowanych przepisów nie można bowiem wywieść ogólnej reguły, w myśl której w pierwszej kolejności organ winien obciążyć obowiązkiem zwrotu osobę, która pobrała to świadczenie. Takiej reguły w żaden sposób nie da się wyinterpretować z ich brzemienia. Wręcz przeciwnie oba przepisy aktualizują obowiązek zwrotu świadczeń przez oba podmioty w sytuacji gdy zostanie ustalone iż wypłata świadczenia została spowodowane przekazaniem przez oba podmioty „ nieprawdziwych danych „ ( krzyżowanie się przepisów ). Jest to tym bardziej zrozumiałe jeśli się weźmie pod uwagę fakt, iż w istocie przekazanie nieprawdziwych danych celem wyłudzenia świadczeń jest deliktem. W konsekwencji odpowiedzialności obu podmiotów ( określona w art. 84 ust. 1, 2 i 6 ustawy systemowej ) w zakresie niniejszego stanu faktycznego zbliżona jest do odpowiedzialności deliktowej. W tej sytuacji przy określaniu zakresu ich odpowiedzialności w drodze wykładni zasadne jest odwoływanie się do kardynalnych zasad tej odpowiedzialności ujętych w kodeksie cywilnym. I tak zgodnie z art. 441§1 kc „ jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna „ Kwestią, która pozostaje poza zainteresowaniem wierzyciela ( poszkodowanego ) jest to w jakim zakresie poszczególni sprawy odpowiadają za szkodę wobec siebie ( art. 441§2 i 3 kc ). Celem ustanowienia solidarnej odpowiedzialności sprawców jest to aby poszkodowany nie ponosił ryzyka niewypłacalności któregokolwiek ze sprawców ( a istnieje takie ryzyko gdy zostanie nałożony obowiązek dochodzenia szkody wedle ustalonej kolejności bądź w ułamkowej części od poszczególnych sprawców ). Ideę tę widać doskonale na niniejszym przykładzie, gdzie z reguły dochodzenia świadczeń od osób bezpośrednio wzbogaconych ( rzekomych ubezpieczonych ) jest obarczone dużo większym ryzykiem niż od płatników składek, którzy ze względu na zgromadzony majątek i prowadzenie działalności gospodarczej zorientowanej na zysk mają dużo większe możliwości płatnicze. W tej sytuacji komentowane przepisy ze względu na fakt, iż statuują one odpowiedzialność tych osób zbliżoną do odpowiedzialności deliktowej a nadto stoją one na straży interesu zarówno Skarbu Państwa jak i wspólnoty ubezpieczonych uzasadnione jest zapatrywanie o alternatywnej ( łącznej ) odpowiedzialności płatnika jak i ubezpieczonego w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez oba wskazane podmioty.

Dodatkowo należy podkreślić iż taką interpretację norm prawnych potwierdza stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia z dnia 20 maja 2004 r. II UK 385/03 OSNP 2005/2/25, M.P.Pr.-wkł. 2005/5/20 w którym stwierdził, iż na tle regulacji art. 84 ust.1 i 6 można stwierdzić, iż odpowiedzialność płatnika składek może mieć charakter obligatoryjny (gdy pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane wyłącznie przekazaniem nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość) lub fakultatywny (gdy zobowiązanym do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń jest także świadczeniobiorca). Także zwróci należy uwagę na orzeczenie Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie IV Ua 20/14, który w niemal identycznym stanie faktycznym i prawnym podzielił pogląd reprezentowany w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

SSR R. Jerka