Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Arkadiusz Śmiech /spr./

Sędziowie: SO Elżbieta Kowalska

SO Elżbieta Daniluk

Protokolant: st. protokolant Dominika Karasek-Raczyńska

przy udziale Prokuratora Krzysztofa Rubika

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014 roku

sprawy E. S.

oskarżonej z art. 284 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łukowie

z dnia 11 lutego 2014 r. II K 519/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjmując, iż oskarżona przywłaszczyła 100.000 (sto tysięcy) złotych na szkodę męża K. S. na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk postępowanie karne o ten czyn umarza;

II.  kosztami procesu obciąża Skarb Państwa, przy czym należnościami z tytułu udziału w sprawie obrońcy i pełnomocnika obciąża strony;

III.  zasądza od oskarżyciela posiłkowego K. S. na rzecz Skarbu Państwa 100 (sto) złotych opłaty za drugą instancję oraz 20 (dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu części wydatków postępowania odwoławczego.

XI Ka 346/14

UZASADNIENIE

E. S. została oskarżona o to, że w okresie od 2 października 2012 r. do 15 października 2012 r. w T. woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru dokonała przywłaszczenia pieniędzy w łącznej kwocie 108 000 zł, stanowiących wspólny majątek małżeński, czym spowodowała szkodę w wysokości 54 000 złotych na rzecz swojego męża K. S. tj. o czyn z art. 284 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Łukowie wyrokiem z dnia 11 lutego 2014 roku oskarżoną E. S. uznał za winną dokonania zarzucanego jej przestępstwa z tym, że z opisu czynu wyeliminował określenie „w wysokości 54 000 złotych” oraz przyjmując, iż czyn ten wyczerpuje dyspozycję art. 284 § 1 kk w zw. z art. 12 kk i za ten czyn na podstawie art. 284 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, przyjmując za podstawę wymiaru kary art. 284 § 1 kk w zw. z art. 58 § 3 kk wymierzył oskarżonej karę grzywny w liczbie 100 stawek dziennych, na podstawie art. 33 § 3 kk, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych; na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 2 kk wykonanie orzeczonej kary grzywny warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 3 lata; na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł względem oskarżonej środek karny w postaci nawiązki poprzez zapłatę na rzecz K. S. kwoty 2.000 złotych; zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 398 złotych tytułem kosztów sądowych w zakresie wydatków oraz kwotę 200 złotych tytułem kosztów sądowych w zakresie opłaty.

Apelacje od powyższego wyroku złożyli prokurator, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego oraz obrońca oskarżonej.

Prokurator zaskarżył powyższy wyrok na niekorzyść oskarżonej E. S. w części dotyczącej orzeczenia o karze i zarzucił mu

I.  obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 46 § 1 kk poprzez zaniechanie orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego, w sytuacji gdy K. S. przed zakończeniem pierwszego przesłuchania go na rozprawie głównej złożył wniosek o zasądzenie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem;

I.  obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 46 § 2 kk poprzez orzeczenie nawiązki na rzecz pokrzywdzonego zamiast obligatoryjnego w niniejszej sprawie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk

II.  rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonej E. S., a przemawiającą się warunkowym zawieszeniem wykonania orzeczonej wobec oskarżonej kary grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 20 zł każda, w sytuacji gdy zastosowanie dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary grzywny w niniejszej sprawie, spowoduje, że kara nie spełni swoich celów zarówno w zakresie prewencji indywidualnej jak i ogólnej;

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze, poprzez:

-

uchylenie punktu II sentencji zaskarżonego orzeczenia, w którym Sąd orzekł nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego;

-

orzeczenie na podstawie art. 46 § 1 kk wobec oskarżonej E. S. obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zwrotu przywłaszczonej kwoty 108 000 zł;

-

orzeczenie na pod-stawie art. 284 § 1 kk w zw. z art. 58 § 3 kk wobec oskarżonej E. S. kary grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 20 zł każda, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego K. S. zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonej i zarzucił mu

1.  obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 46 § 1 kk, poprzez jego niezastosowanie i niezobowiązanie do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 108 000 zł,

1.  rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonej kary w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości oraz winy, wynikającą z orzeczenia zbyt niskiej kary, co powoduje, że nie spełnia ona swojej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej oraz nie zaspokaja społecznego poczucia sprawiedliwości.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonej kary pozbawienia wolności(...) z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby wynoszący 3 lata oraz orzeczenie względem oskarżonej środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 108 000 zł,

ewentualnie

-

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w całości i zarzucił mu naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na treść orzeczenia w postaci naruszenia:

1.  art. 413 § 2 pkt 1 i 2 kpk polegające na niejasnym określeniu przypisanego oskarżonej czynu, którego opis w kształcie przyjętym w wyroku, jako niedookreślony, nie wyczerpuje znamion ustawowych, w szczególności poprzez niewskazanie w sposób pełny, umożliwiający stwierdzenie wyczerpania znamion przepisu, czynności sprawczej – obejmującej działanie, świadczące o zerwaniu więzi pieniędzy z majątkiem wspólnym tj. brak wskazania sposobu i okoliczności popełnienia czynu, nadto przez nieokreślenie wysokości szkody.

1.  art. 410 kpk przez wyrokowanie w oparciu o częściowo wybrany materiał dowodowy sprawy, w szczególności całkowite pominięcie okoliczności istnienia zobowiązania K. i E. S. do zwrotu pieniędzy na rzecz M. S. oraz faktycznej kwoty pieniędzy, stanowiących majątek wspólny, znajdującej się na rachunku małżonków.

2.  art. 424 § 1 pkt 1 i 2 kpk poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób lakoniczny, z którego nie sposób wywieść w jakiej części i które z okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej stanowiły podstawę ustaleń faktycznych, dlaczego inne z ujawnionych okoliczności nie stały się podstawą tych ustaleń, co tyczy się w szczególności ciążącego na małżonkach obowiązku zwrotu na rzecz córki M. S. pieniędzy, a nadto pobieżne omówienie podstawy prawnej wyroku, w tym zakresie przyjmowanego braku podstawy prawnej małżonka do dysponowania środkami wspólnymi.

3.  art. 7 kpk poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie ich oceny w sposób wybiórczy, a nadto niezgodny ze wskazaniami wiedzy, w szczególności z przepisami prawa cywilnego i rodzinnego, co dotyczy zwłaszcza dowodów z wyjaśnień oskarżonej i zeznań M. S.;

nadto zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu:

-

iż oskarżona działała z zamiarem powiększenia własnego majątku kosztem majątku wspólnego,

-

iż działanie to obejmuje kwotę 108 000 zł,

-

iż działanie oskarżonej wyrządziło szkodę K. S.,

-

iż wysokość szkody wynosi 108 000 zł;

-

iż oskarżona dokonała darowizny na rzecz córki M. S., podczas gdy brak jest materiału dowodowego pozwalającego takie ustalenia czynić,

Powołując się na powyższe zarzuty na zasadzie art. 427 § 1 kpk wniósł o:

-

uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu,

ewentualnie

-

uchylenie skarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łukowie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

wszystkie apelacje w toku instancyjnej kontroli prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia uznane zostały za oczywiście bezzasadne. Za taką oceną złożonych środków odwoławczych przemawiało to, że podniesione w nich zarzuty jak też przytoczona na ich poparcie argumentacja okazały się być całkowicie chybione.

Podstawa faktyczna zaskarżonego wyroku w zasadzie jest bezsporna, bowiem wynika z całości zgromadzonego materiału dowodowego. Istota orzekania w niniejszej sprawie sprowadza się do prawidłowej oceny prawnej zachowania oskarżonej, a następnie do właściwego określenia stopnia szkodliwości społecznej czynu jakiego dopuściła się E. S..

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga to, że Sąd I instancji, wbrew twierdzeniom obrońcy, co do zasady, w sposób prawidłowy ocenił pod względem prawnym zachowanie oskarżonej i doszedł do słusznego wniosku, że formalnie wyczerpało ono znamiona występku przywłaszczenia. Stanowisko swoje w tym zakresie wyczerpująco umotywował w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Stanowisko to spotyka się z całkowitą aprobatą Sądu odwoławczego.

Nie sposób się jednak zgodzić z przekonaniem Sądu Rejonowego, iż czyn, którego dopuściła się oskarżona stanowi przestępstwo przywłaszczenia. Nie ulega wątpliwości, iż motywem działania oskarżonej była chęć ratowania zdrowia córki M. S., wbrew woli męża i ojca córki. Oskarżona wypłaciła z konta bankowego męża, na którym znajdowały się wspólne pieniądze małżonków, 100.000 złotych bez wiedzy męża i pieniądze te przelała na konto córki. Do dysponowania pieniędzmi z konta córki nie był upoważniony ojciec dziecka. W ten sposób zabezpieczyła te pieniądze z przeznaczeniem na dalsze leczenie córki. Takie zachowanie oskarżonej, polegające na tak celowym rozdysponowaniu pieniędzy stanowiących wspólny majątek dorobkowy małżonków, przekracza czynność zwykłego zarządu i przy braku akceptacji drugiego małżonka wyczerpuje znamiona przywłaszczenia mienia. Przy uwzględnieniu tych okoliczności popełnienia czynu, w tym, przede wszystkim motywacji działania oskarżonej, zasługującej na aprobatę w odczuciu społecznym, czyni zasadnym przyjęcie, że ujemna zawartość czynu jest atypowo niska i osiągnęła poziom znikomego stopnia społecznej szkodliwości. Tak więc, pomimo realizacji przez oskarżoną E. S. znamion czynu zabronionego, brak jest podstaw do potraktowania tegoż czynu jako przestępstwa.

Zgodnie bowiem z treścią art. 1 § 2 k.k. nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Zatem nawet, jeśli zachowanie sprawcy wypełnia znamiona czynu zabronionego i to zarówno jego strony podmiotowej i przedmiotowej, to w świetle tego przepisu ustawy karnej nie będzie przestępstwem, w razie ustalenia jego społecznej szkodliwości na poziomie znikomym.

Poza tym należy zwrócić uwagę na to, że w sprawie nie wystąpiły żadne dowody świadczące o tym, że E. S. dokonała przywłaszczenia pieniędzy ponad kwotę 100.000 złotych. Stwierdzić bowiem należy, iż pieniądze znajdujące się na koncie bankowym K. S. stanowiły dochód z majątku wspólnego małżonków S.. Małżonkowie mieli w związku z tym równe prawa w dysponowaniu środkami pieniężnymi. Oskarżona pobierając 8000 złotych z konta męża, nie potrzebowała na to jego zgody. W sytuacji, kiedy pieniądze te były przeznaczone na potrzeby gospodarstwa domowego to dysponowanie nim mieściło się w zakresie zwykłego zarządu mieniem wspólnym i nie może być mowy o ich przywłaszczeniu. Inna jest natomiast sytuacja jeśli chodzi o pobranie kwoty 100.000 złotych. Czynność ta nie była czynnością w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzająca do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podjęta w ramach działalności zarobkowej i małżonek mógł się jej sprzeciwić . Czynność taka przekraczająca zakres zwykłego zarządu mieniem od strony formalnej stanowiła czyn zabroniony ale w odczuciu społecznym działanie oskarżonej zmierzające do ratowania zdrowia córki zasługiwało na aprobatę.

Mając na względzie powyższe okoliczności, wobec uznania, iż czyn oskarżonej polegający na przywłaszczeniu 100.000 zł, zawiera znikomy stopień społecznej szkodliwości, Sąd Okręgowy na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 k.k. postępowanie karne o ten czyn umorzył. W takiej sytuacji bezprzedmiotowe stały się apelacje autorstwa prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Orzeczenie o wydatkach postępowania uzasadnia art. 632 pkt 2 kpk w zw. z art. 636 § 1 kpk.