Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Danuta Szykut

Protokolant: st.sekr.sądowy Sylwia Pławsiuk

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2013 r. w Słupsku na rozprawie

sprawy z odwołania J. Z.

od decyzji z dnia 21/12/2011 r. znak: PU- (...)

z udziałem zainteresowanego A. Z.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników

zmienia zaskarżoną decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i stwierdza, iż J. Z. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 01.10.2001r. do 02.03.2003r.

UZASADNIENIE

Ubezpieczona J. Z. wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania wraz z odwołaniem od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 21 grudnia 2011 r. r znak PU- 400/- (...) o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników. W uzasadnieniu odwołania podniosła, iż nie miała świadomości o konieczności złożenia oświadczenia o rozpoczęciu działalności gospodarczej. Jednocześnie wskazała, iż w momencie rozpoczęcia działalności osobiście była w jednostce KRUS w celu zasięgnięcia informacji czy może jako rolnik prowadzić pozarolniczą działalność oraz czy w związku z rozpoczęciem działalności pozostanie w ubezpieczeniu rolniczym.

Pozwany organ rentowy - Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o odrzucenie odwołania wniesionego po terminie, a w przypadku uwzględnienia odwołania o jego oddalenie w całości oraz o zasadzenie od ubezpieczonej na rzecz organu kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2012 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego męża ubezpieczonej A. Z..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona J. Z. podlegała z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników na mocy decyzji z dnia 20 lipca 2001 r. znak PT/Cz-400- (...) od dnia 12 maja 2000 r. tj. od dnia następnego po dniu ustania prawa do zasiłku dla bezrobotnych w zakresie emerytalno- rentowym, wypadkowym chorobowym i macierzyńskim.

/dowód: decyzja z dnia 20.07.2001 r. k. 20 akta KRUS/

W okresie od dnia 08 sierpnia 2001 r. do 03 marca 2003 r. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą - pośrednictwo ubezpieczeniowe. Zaprzestała prowadzenia działalności poprzez jej zawieszenie w dniu 03.03.2003r. Wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej ubezpieczona dokonała w dniu 15 listopada 2011 r., wskazując, iż zaprzestała wykonywania działalności z dniem 03.03.2003 r.

/dowód: informacja NIP z 07.12.2011 r. k.65, decyzja z 15.11.2011 r. k.57/

Ubezpieczona przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, jak i już po jej rozpoczęciu zasięgała informacji w placówce Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w C., czy może rozpocząć prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej oraz czy prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą nadal będzie podlegała ubezpieczeniu rolniczemu. Pracownica punktu informacji nie poinformowała jej o konieczności złożenia oświadczenia o wyborze ubezpieczenia. Informacji zasięgał także mąż ubezpieczonej A. Z..

/dowód: wyjaśnienia i zeznania J. Z. i A. Z. k.33, k.56, k.67-68, k.76-78 akta sprawy/

Zaskarżoną decyzją z dnia 21 grudnia 2011 r. organ rentowy - Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w stosunku do J. Z. od dnia 01.10.2001 r. do 02.03.2003 r.

/dowód: zaskarżona decyzja z 21.12.2011 r. k. 67 akta KRUS/

Ubezpieczona nie złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniosku o umorzenie należności z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej za sporny okres.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie:

Zgodnie z przepisem art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie od decyzji organu rentowego wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Odwołanie wniesione po tym terminie jest bezskuteczne (art. 167 k.p.c.) i podlega odrzuceniu (art. 477 ⁹ § 3 k.p.c.). Według ogólnych reguł procesu pismo spóźnione może być skutecznie wniesione ponownie po uzyskaniu przez stronę przywrócenia terminu do jego wniesienia (art. 168 k.p.c.). W odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postępowanie o przywrócenie terminu w odniesieniu do odwołania, czyli pisma wszczynającego postępowanie nie jest stosowane. Sąd z urzędu, w trakcie wstępnego badania sprawy, dokonuje nie tylko sprawdzenia zachowania przez stronę terminu do wniesienia odwołania, ale także - w przypadku stwierdzenia opóźnienia - ocenia jego rozmiar oraz przyczyny. Sąd ma dyskrecjonalną możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może tego dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne oraz że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego. Stosownie do oceny tych okoliczności odwołanie odrzuca albo nadaje mu bieg (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12.10.2012 r. sygn. akt III AUz 215.12, Lex nr 1220784).

Na gruncie niniejszej sprawy, w świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego uznać należy, iż ubezpieczona po otrzymania dwóch decyzji: decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników oraz decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o podleganiu powszechnemu ubezpieczeniu społecznemu wraz z naliczeniem składek za sporny okres, podjęła działania w celu wyjaśnienia swej sytuacji. Najpierw w KRUS, a następnie w ZUS, uzyskując sprzeczne informacje. W ocenie Sądu ubezpieczonej nie można zarzucić braku działania, jednakże sprzeczne informacje uzyskiwane w organach rentowych bez wątpienia miały istotny wpływ na uchybienie terminu do złożenia odwołania.

W niniejszej sprawie roszczenie ubezpieczonej podlegało rozstrzygnięciu w oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz.1585 ze zm.) oraz ustawy z dnia z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.)

W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 1997 r. do dnia 2 maja 2004 r., stosownie do treści art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnik lub domownik, który - podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej 1 rok - podejmował pozarolniczą działalność gospodarczą, pozostawał w tym ubezpieczeniu, chyba że złożył Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie, że chce podlegać ubezpieczeniu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wykładnia gramatyczna tego przepisu prowadzi do wniosku, że warunkiem podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu przez rolnika (domownika), który podejmuje pozarolniczą działalność gospodarczą jest uprzednie, trwające nieprzerwanie przez 1 rok podleganie, w pełnym zakresie z mocy ustawy, ubezpieczeniu społecznemu rolników. Wskazuje na to konstrukcja gramatyczna pierwszego zdania tego przepisu, które ma decydujące znaczenie w sprawie. Zdanie to ma dwa orzeczenia w określonym następstwie czasów. Użycie dla pierwszego orzeczenia, tj. dla czasownika "podlegać" formy imiesłowu czynnego w postaci niedokonanej oznacza rozpoczęcie tej czynności i jej trwanie przez okres wskazany w tym przepisie (nieprzerwanie co najmniej 1 rok) zanim nastąpi czynność określona drugim orzeczeniem, a więc zanim rolnik podjął działalność pozarolniczą gospodarczą.

Ubezpieczona objęta została z mocy prawa pełnym ubezpieczeniem rolniczym od dnia 20.05.2000 r., a pozarolniczą działalność rozpoczęła w dniu 08.08.2001 r., tym samym uznać należy, iż ubezpieczona spełniła niezbędny warunek pozostania w rolniczym ubezpieczeniu społecznym, gdyż podjęła pozarolniczą działalność gospodarczą po roku podlegania temu ubezpieczeniu.

Zdanie drugie powołanego przepisu „ chyba że złożył Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie, że chce podlegać ubezpieczeniu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej” stanowi dalszy ciąg zdania pierwszego i obejmuje swym zakresem podmiotowym ten sam krąg osób, o których stanowi zdanie pierwsze. Innymi słowy, na mocy tego przepisu rolnik (domownik), który co najmniej przez 1 rok nieprzerwanie podlegał w pełnym zakresie ubezpieczeniu społecznemu rolników i w czasie trwania tego ubezpieczenia podjął pozarolniczą działalność gospodarczą podlega nadal ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ten sam rolnik (domownik) może podlegać innemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności gospodarczej, gdy złoży stosowne oświadczenie. Tak więc prawo wyboru pomiędzy ubezpieczeniem społecznym rolników a innym ubezpieczeniem (zbieg systemów ubezpieczeń społecznych) przysługuje zatem tylko rolnikowi (domownikowi), który podjął pozarolniczą działalność gospodarczą po okresie 1 roku nieprzerwanego podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu.

Jak z tego wynika, to do ubezpieczonej należało prawo wyboru, czy po podjęciu pozarolniczej działalności gospodarczej przy spełnieniu warunku zawartego w zdaniu pierwszym art. 5a cytowanej ustawy pozostaje w ubezpieczeniu społecznym rolników czy też chce podlegać ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności gospodarczej tj. ubezpieczeniu społecznemu w ZUS. Jednakże chęć zmiany na ubezpieczenie powszechne w ZUS ubezpieczona winna uzewnętrznić poprzez złożenie oświadczenia woli w jednym z organów rentowych wskazanych w cytowanym przepisie. Jeżeli ubezpieczona takiego oświadczenia nie złożyła, to znaczy, iż nie wyraziła woli zmiany systemu ubezpieczeń i wybrała pozostanie w dotychczasowym systemie tj. w ubezpieczeniu społecznym rolników.

Ten sam przepis, art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w brzmieniu zmienionym przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004 r. Nr 91 poz. 873), od dnia 2 maja 2004 r. wykluczył możliwość pozostania w rolniczym ubezpieczeniu społecznym w pełnym zakresie tych rolników, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Rolnicy znajdujący się w tym dniu w omawianej sytuacji, którzy zamierzali nadal podlegać rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu, powinni byli - stosownie do przejściowego przepisu art. 5 ustawy zmieniającej - wykazać spełnianie nowych warunków. W tym celu powinni byli do dnia 30 września 2004 r. udokumentować Kasie w jakiej formie opodatkowania prowadzona jest przez nich działalności gospodarczej w 2003 r. oraz udokumentować wysokość należnego podatku dochodowego (nie wyższy niż 2.528 zł). Niedostarczenie tych dokumentów powodowało ex lege wyłączenie z ubezpieczenia rolniczego z końcem trzeciego kwartału 2004 r. (art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r.).

Ubezpieczona zaprzestała prowadzenia pozarolniczej działalności w dniu 03.03.2003 r. , zatem nie ma do niej zastosowania art. 5a w brzmieniu zmienionym przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004 r. Nr 91 poz. 873) nakładającym obowiązek składania Kasie oświadczeń i przedkładania dokumentów o spełnieniu warunków do pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy uznał, iż ubezpieczona J. Z. w dacie podjęcia pozarolniczej działalności gospodarczej spełniała wymóg co najmniej 1 roku podlegania ubezpieczeniu społecznego rolników z mocy ustawy, a tym samym zgodnie z art. 5 a ustawy z dnia z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), to do niej należała decyzja czy chce podlegać powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych w ZUS. Ubezpieczona nie wybrała ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, a zatem bezprzedmiotowym było składanie oświadczenia. Nadto, zważyć należy, iż zgodnie z treścią art. 5a w brzmieniu przed 2004 r. niezłożenie oświadczenia nie powodowało ex lege wyłączenia z ubezpieczenia, jak po 2004 r., a potwierdzało pozostanie w systemie ubezpieczenia rolniczego zgodnie z wolą ubezpieczonej.

Sąd przeprowadził postepowanie dowodowe na okoliczność ustalenia, jakie informacje zostały ubezpieczonej udzielone i przez jakiego pracownika w placówce Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...)w C.w dacie rozpoczęcia prowadzenia przez odwołującą pozarolniczej działalności gospodarczej. W tym celu przesłuchał jedynie kierownika Placówki Terenowej w C. Z. Z.albowiem pracownik Placówki, który był zatrudniony w spornym okresie w okienku informacji w osobie B. K. (1)już nie żyje zaś pracownik, który najczęściej zastępował B. K.w osobie D. S.obecnie zamieszkuje i pracuje za granicą. Odwołująca i jej mąż A. Z.zrezygnowali z zeznań tegoż świadka. W celu ustalenia treści pouczeń udzielonych ubezpieczonej i jej mężowi (rolnikowi) w dacie rozpoczęcia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron, który ograniczył do przesłuchania odwołującej i jej męża – osoby, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja. Sąd w pełni dał wiarę ubezpieczonej i jej mężowi, co do treści pouczeń udzielonych jej w pozwanym organie rentowym tj. Placówce Terenowej w C.w dacie rozpoczynania przez odwołującą działalności gospodarczej albowiem zeznania ich ocenił jako szczegółowe, logicznie argumentowane i stanowcze.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Słupsku na mocy art. 477 ¹⁴§ 2 Sad zmienił zaskarżoną decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i stwierdził, iż J. Z. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie 01.10.2001 r. do 02.03.2003r.