Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Krzysztof Górski

po rozpoznaniu w dniu 2 września 2014 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa W. G.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 13 czerwca 2014 roku, sygnatura akt X GC 44/14:

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 300 zł (trzystu złotych) tytułem kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VIII Ga 277/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie zasądził od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. na rzecz powoda W. G. kwotę 1.518,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 czerwca 2013r. do dnia zapłaty i kwotę 647,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu .

W uzasadnieniu wyjaśniono, że powód dochodził tej należności jako wynagrodzenia za wykonanie zastępstwa procesowego na podstawie ustnej umowy zlecenia. Powód wyjaśnił, iż strony uzgodniły, że wynagrodzenie za prowadzenie sprawy pozwana zapłaci w wysokości zasądzonej przez Sąd i przyznanej przez komornika, po zakończeniu postępowania egzekucyjnego. Powód wskazał, że należne powodowi wynagrodzenie miało być powiększone o podatek VAT. Poza wynagrodzeniem pozwana zobowiązała się zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty niezbędne do prowadzenia sprawy. W związku z brakiem uiszczenia przez pozwaną zaliczki w wysokości 1 900,00 zł na koszty wyceny nieruchomości postępowanie egzekucyjne zostało umorzone. W dniu 22 kwietnia 2013 r. powód za wykonana usługę wystawił pozwanej fakturę VAT na kwotę 4 830,00 zł, fakturę tą pozwana zapłaciła częściowo w dniu 12 czerwca 2013 r. w kwocie 3 375,55 zł. Pozwana nie udzieliła odpowiedzi na wezwanie do zapłaty oraz nie uregulowała pozostałej części należności.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i przyznała, że powód na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa występował w jej imieniu w postępowaniu przeciwko D. D. (...). Pozwana wskazała, iż strony ustaliły, że wynagrodzenie z tytułu zastępstwa obejmowało wynagrodzenie w wysokości 2 400,00 zł, + VAT. Pozwana zaprzeczyła natomiast jakoby strony umówiły się na dalsze wynagrodzenie w kwocie 1 200,00 netto, przecząc jednocześnie, że uzgodnienia między stronami obejmowały obowiązek zapłaty kwot przyznanych przez komornika i powiększonych dodatkowo o podatek VAT. Ponadto pozwana wskazała, że koszty te są przyznawane na rzecz wierzyciela nie zaś pełnomocnika, a nadto, że koszty te nie zostały wyegzekwowane. Pozwana przyznała, że zapłaciła powodowi kwotę 2 952,00 zł tytułem wynagrodzenia oraz zwróciła poniesione wydatki w kwocie 402,00 zł. Pozwana wskazała jednocześnie, iż z należnej powodowi kwoty pozwana dokonała potrącenia z uwagi na nadpłatę jednej z uprzednich faktur. Pozwana podniosła, że zakwestionowała zasadność roszczenia w pozostałej części i zwróciła się do powoda o korektę wystawionej faktury, czego ten nie uczynił. Dodatkowo pozwana wskazała, że udział powoda w postępowaniu egzekucyjnym ograniczył się do sporządzenia wniosku egzekucyjnego. Z uwagi na brak woli spółdzielni w kontynuowaniu postępowania poprzez egzekucję z nieruchomości dłużnika, nie były pełnomocnikowi zlecane dalsze czynności. Żądana przez powoda kwota jest zatem zdaniem pozwanej nieadekwatna także z punktu widzenia nakładu pracy pełnomocnika i jego wkładu w zakończenie sprawy.

Na rozprawie z dnia 27 maja 2014 r. pełnomocnik strony powodowej naprowadzał, że pełnomocnictwo do prowadzenia sprawy obejmuje również czynności podejmowane w postępowaniu egzekucyjnym o ile strona wyraźnie nie ograniczy pełnomocnictwa do czynności w postępowaniu procesowym. Pełnomocnik pozwanej w trakcie rozprawy nadmienił, że między stronami nie ma sporu co do tego, że powód podejmował czynności w postępowaniu egzekucyjnym, natomiast sporem objęta jest treść umowy stron co do przysługującego mu wynagrodzenia.

Sąd dla uzasadnienia orzeczenia przedstawił następujące ustalenia faktyczne:

Powód W. G. prowadzi Kancelarię Radcy Prawnego Biuro Doradztwa (...) w S.. Strony pozostawały w stałych stosunkach gospodarczych

Powód dnia 2 kwietnia 2009 r. wystawił na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 3 275,40 zł, z tytułu świadczonych usług, w zakresie której pozwana dokonała wpłaty w kwocie 2000,00 zł oraz 1 345,00 zł.

Powód dnia 12 listopada 2009 wystawił na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 3 245,00 zł, z tytułu świadczonych usług, w zakresie której pozwana dokonała wpłaty w kwocie 2000,00 zł oraz 1 345,00 zł.

Powód zawarł z pozwaną Spółdzielnią Mieszkaniową (...) ustną umowę zlecenia. Przedmiot zlecenia dotyczył prowadzenia procesu sądowego oraz egzekucyjnego w charakterze pełnomocnika procesowego zleceniodawcy w sprawie przeciwko D. D. Tran. Strony uzgodniły, że wynagrodzenie za prowadzenie sprawy pozwana zapłaci w wysokości zasądzonej przez sąd i przyznanej przez komornika. Pozwana przekazała powodowi zaliczkę w kwocie 300,00 zł.

Powód przygotował i złożył w dniu 21 lipca 2010 r. przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie Wydziałem III Cywilnym pozew w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. przeciwko D. D. Tran o zapłatę 13 798,10 zł. Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 9 sierpnia 2010 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III Nc 4101/10, Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie uwzględnił żądanie pozwu obejmujące kwotę 13 798,10 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kwotą 2 492,00 zł tytułem kosztów procesu. Nakaz zapłaty uprawomocnił się.

W dniu 22 września 2010 r. w sprawie Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie nadał nakazowi zapłaty z dnia 9 sierpnia 2010 r. klauzulę wykonalności.

Powód sporządził wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi D. D. Tran. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie K. K. wszczęła postępowanie przeciwko dłużnikowi D. D. Tran pod sygnaturą akt KM 3167/10. W. G. reprezentował Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w trakcie postępowania egzekucyjnego.

Wezwaniem z dnia 6 grudnia 2010 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie K. K. wezwała do uiszczenia zaliczki na wydatki w kwocie 84,75 zł, która została uiszczona.

Wezwaniem z dnia 30 marca 2011 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie K. K. wezwała wierzyciela Spółdzielnię Mieszkaniową (...) do uiszczenia zaliczki na wydatki w kwocie 1 900,00 zł.

Pismem z dnia 5 maja 2011 r. W. G. poinformował komornika, że dłużnik dokonał wpłaty kwoty 9 000,00 zł bezpośrednio do rąk wierzyciela. Pełnomocnik wskazał, że do zapłaty pozostała kwota 4 162,57 zł z ustawowymi odsetkami.

Pismem z dnia 12 lipca 2011 r. komornik ponowienie poinformował, iż w celu przystąpienia do opisu i oszacowania nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) wierzyciel winien uiścić zaliczkę zgodnie z wezwaniem. Strony prowadziły korespondencje e-mailową w zakresie szczegółów prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Zaliczka nie została uiszczona przez wierzyciela Spółdzielnię Mieszkaniową (...).

W związku z brakiem dokonania w ciągu roku przez wierzyciela czynności potrzebnych do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, postępowanie umorzyło się z mocy prawa. Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2013 r. komornik przyznał wierzycielowi koszty zastępstwa adwokackiego w postępowaniu egzekucyjnym w kwocie 1 200,00 zł.

W dniu 22 kwietnia 2013 r. W. G. wystawił fakturę VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za sprawę przeciwko D. D. Tran, opłaty skarbowej oraz opłat sądowych i komorniczych w łącznej wysokości 4 830,00 zł. Jako termin płatności wskazano dzień 6 maja 2013 r. pozwana z tytułu faktury (...) dokonała wpłaty w wysokości 3 375,33 zł.

Pismem datowanym na dzień 16 czerwca 2013 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty pozostałej części należności wynikającej z ww. faktury VAT w kwocie 1 518,10 zł w terminie do dnia 25 czerwca 2013 r. na wskazany rachunek bankowy, pod rygorem zainicjowania postępowania sądowego. Pozwana nie udzieliła odpowiedzi na wezwanie do zapłaty.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd uznał powództwo za uzasadnione w całości .

Sąd przyjął, że stosunek prawny między stronami należy kwalifikować zgodnie z art. 734 § 1 k.c.. Sąd wyjaśnił w ślad za doktryną prawa i orzecznictwem, że zlecenie może dotyczyć zarówno czynności prawnej z zakresu prawa materialnego, jak i czynności procesowych, podejmowanych w postępowaniu przed sądami, organami administracji czy innymi organami i uregulowanych przepisami dotyczącymi takich postępowań. Czynności procesowe prowadzą bowiem do ukształtowania sfery prawnej dającego zlecenie. Przedmiot umowy obejmujący obsługę prawną przewidujący dokonywanie czynności prawnych oraz czynności natury faktycznej wykazuje cechy właściwe umowie zlecenia na podstawie odesłania zawartego w art. 750 k.c. z uwzględnieniem przepisów korporacyjnych.

Sąd stwierdził, że na mocy wspomnianej umowy powód domagał się zasądzenia od pozwanej kwoty 1 518,10 zł stanowiącej wynagrodzenie za prowadzenie sprawy przyznane przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie K. K. z tytułu zastępstwa adwokackiego. Pozwana argumentowała natomiast, że z tytułu zastępstwa pozwana miała uiścić powodowi jedynie kwotę 2 400,00 zł + VAT oraz zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty. Pozwana zaprzeczyła natomiast jakoby strony umówiły się na dalsze wynagrodzenie w kwocie 1 200,00 zł.

Za bezsporny Sąd poczytał fakt zawarcia między powodem, a pozwaną ustnej umowy zlecenia której przedmiotem było prowadzenie procesu sądowego oraz postępowania egzekucyjnego w charakterze pełnomocnika procesowego zleceniodawcy w sprawie przeciwko D. D. Tran. Bezsporna pozostała także okoliczność dotycząca wypłaty wynagrodzenia powodowi w wysokości 3 375,33 zł. Spór sprowadzał się w zasadzie do zasadności wypłacania powodowi wynagrodzenia przyznanego przez komornika w kwocie 1 200,00 zł.

Sąd wskazał, że zgodnie z treścią art. 735 § 1 k.c. Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.

Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2010 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie K. K. przyznała wierzycielowi koszty zastępstwa adwokackiego w postępowaniu egzekucyjnym kwotę 1 200,00 zł. W związku z wykonywaniem przez pełnomocnika W. G. zawodu radcy prawnego oczywistym jest zdaniem Sądu , iż w przyznane koszty stanowią koszty zastępstwa radcowskiego. Określone przez komornika koszty zastępstwa zgodnie z art. 98 k.p.c. obejmują wynagrodzenie i wydatki pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, zatem w niniejszym przypadku są to koszty należne pełnomocnikowi reprezentującemu stronę postępowania egzekucyjnego. Powodowi W. G. należało się zatem wynagrodzenie po wykonaniu usługi, tj. po uczestniczeniu w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości odpowiadającej zasądzonym kosztom zastępstwa procesowego. Takie rozwiązanie wynika zdaniem Sądu wprost z ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U.2014 r. poz. 637). Art. 22 ⁵ ust. 1 ustawy wskazuje, że opłaty za czynności radców prawnych (…) ustala umowa z klientem. Minimalne stawki należne zawodowemu pełnomocnikowi będącemu radcą prawnym określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013 r. poz. 490). Mając na uwadze, że przepisy ustawy nie regulują kwestii wypłaty pełnomocnikowi wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej części lub całości kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego reprezentowanej lub jej przyznanych np. w postępowaniu egzekucyjnym, w sytuacji gdy łączy go z mocodawcą umowa cywilnoprawna, strony stosunku obligacyjnego są uprawnione do ustalenia w indywidualny sposób wysokości wynagrodzenia należnego za wykonanie przedmiotu umowy. W przypadku braku wykazania przez stronę takich ustaleń część kosztów postępowania w zakresie kosztów zastępstwa procesowego ustalonych w oparciu o wskazane rozporządzenie w orzeczeniu wydanym w postępowaniu sądowym, czy egzekucyjnym, stanowi wynagrodzenie należne pełnomocnikowi. Minimalna wysokość kosztów zastępstwa procesowego wynika bowiem z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości Sąd nie dał wiary argumentacji pozwanej, iż udział powoda w postępowaniu egzekucyjnym ograniczył się do sporządzenia wniosku egzekucyjnego. Ze zgromadzonych w toku postępowania materiałów dowodowych, w szczególności korespondencji kierowanej przez Komornika Sądowego w sprawie o sygn. KM 3167/10 do W. G. oraz korespondencji mailowej między powodem a spółdzielnią jednoznacznie wynika, że powód prowadził z pozwaną korespondencję w zakresie prowadzenia postępowania egzekucyjnego w stosunku do D. D. Tran.

Sąd zauważył też, że treść pełnomocnictwa udzielonego W. G. nie została ograniczona do reprezentacji strony w postępowaniu sądowym. Wobec braku odmiennych ustaleń pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych oraz wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji (art. 91 § k.p.c.), należy zatem wskazać, że pełnomocnik działał w granicach umocowania.

Sąd nie podzielił również stanowiska pozwanej, iż żądana przez powoda kwota jest nieadekwatna z punktu widzenia nakładu pracy pełnomocnika i jego wkładu w zakończenie sprawy bowiem jak wcześniej wskazano powód podejmował czynności w zakresie reprezentowania spółdzielni w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym jednak doznał przeszkody w postaci bezczynności pozwanej. Natomiast umorzenie postępowania egzekucyjnego było spowodowane – jak sam wskazała pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty - brakiem woli spółdzielni w kontynuowaniu postępowania poprzez egzekucję z nieruchomości dłużnika, wobec czego nie były pełnomocnikowi zlecane dalsze czynności.

Z faktu, że Komornik Sądowy przyznał koszt zastępstwa w stawce minimalnej, Sąd wywiódł, że nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem strony pozwanej, że jest to wynagrodzenie nieadekwatne z punktu widzenia nakładu pracy pełnomocnika.

Sąd zauważył też, iż stanowisko pozwanej jest niekonsekwentne bowiem z jednej strony w sprzeciwie od nakazu zapłaty wskazuje ona, że udział powoda w postępowaniu egzekucyjnym ograniczył się do sporządzenia wniosku egzekucyjnego, natomiast w trakcie rozprawy pełnomocnik pozwanej nadmienił, że między stronami nie ma sporu co do tego, że powód podejmował czynności w postępowaniu egzekucyjnym, co w ocenie Sądu daje podstawy do przyjęcia, że stanowisko pozwanej zostało sformułowane na potrzeby niniejszego postępowania.

Sąd dokonując analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego i ustalonego na jego podstawie stanu faktycznego uznał, iż powód wykazał i udowodnił słuszność swojego żądania zarówno, co do jego podstawy, jak i wysokości.

Powód prawidłowo ustalił kwotę będącą przedmiotem roszczenia, bowiem z wystawionej faktury na kwotę 4 830,00 zł pozwana wpłaciła w dniu 12 czerwca 2013 r. kwotę 3 375,55 zł. Otrzymaną kwotę 3 375,55 zł powód prawidłowo zaliczył w pierwszej kolejności na odsetki od kwoty 4 830,00 zł – od dnia 7 maja do dnia 12 czerwca 2013 r. Skapitalizowane odsetki za ten okres wyniosły 63,65 zł. Na poczet należności głównej powód słusznie zaliczył zatem kwotę 3 311,90 zł. Wobec powyższego do zapłaty pozostała zatem kwota wskazana w pozwie.

Sąd dodał, że u podstaw orzeczenia legły ustalenia poczynione w toku postępowania na podstawie dowodów z dokumentów dołączonych do pozwu w szczególności faktury VAT nr (...), treści udzielonego pełnomocnictwa oraz korespondencji mailowej które w sposób spójny i logiczny korespondowały ze sobą. Wskazane dowody pozwoliły ponad wszelką wątpliwość ustalić stan faktyczny sprawy i wydać orzeczenie w całości uwzględniające treść żądania zawartego w pozwie.

Wobec powyżej poczynionych ustaleń Sąd uznał, że roszczenie o zapłatę zasługuje na uwzględnienie w całości, tj. co do kwoty 1 518,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 czerwca 2013 r.

Podstawę zasądzenia odsetek ustawowych stanowił art. 481 § 1 i 2 k.c.

Konsekwencją rozstrzygnięcia co do meritum było obciążenie stron obowiązkiem zwrotu kosztów procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.). Sąd szczegółowo wskazał koszty podlegające rozliczeniu z tego tytułu i zasądzeniu na rzecz powoda.

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniósł pozwany zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o jego zmianę przez oddalenie powództwa. Wyrokowi zarzucono naruszenie art. 233 §1 k.p.c. przez ustalenie że w ustnej umowie zlecenia strony ustaliły, iż wynagrodzenie za prowadzenie sprawy pozwana zapłaci w sumie zasądzonej przez sąd i przyznanej przez komornika oraz że strona pozwana nie miała prawa do potrącenia kwoty 50 zł z tytułu nadpłaconych poprzednio wartości, naruszenie art. 22 ⁵ ust 1 ustawy o radcach prawnych przez bezzasadne przyjęcie że wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru określana jest przepisami wynagrodzenia z dnia 28 09 2002 a nadto naruszenie przepisu §2 ust 3 tego rozporządzenia przez przyjęcie, że w sprawie z wyboru stawka określona w rozporządzeniu jest stawką netto a nie stawką brutto; naruszenie art. 3 k.p.c. 227 k.p.c. i 6 k.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, że ciężar dowodu co do wysokości wynagrodzenia spoczywa na pozwanej oraz art. 328 §2 k.p.c. przez niewyjaśnienie w pisemnych motywach, na podstawie jakich dowodów Sąd poczynił ustalenia faktyczne i dlaczego nie dał wiary twierdzeniom przeciwnym.

W odpowiedzi na apelację wniesiono o jej oddalenie przedstawiając argumentację stanowiącą powielenie ustaleń i wywodów Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wstępnie zaznaczyć należy, że sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, zaś Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, zatem zgodnie z art. 505 ¹³ §2 k.p.c. uzasadnienie niniejszego orzeczenia powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Katalog zarzutów, które skarżący może uczynić podstawą apelacji jest w postępowaniu uproszczonym ograniczony do zarzutu naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy (art. 505 ⁹ § 1 k.p.c.). Enumeratywne wyliczenie zarzutów mogących stanowić podstawę apelacji oznacza, że w postępowaniu uproszczonym ten środek odwoławczy ma charakter ograniczony, a sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach wyznaczonych przez treść podniesionych zarzutów apelacyjnych.

W pierwszej kolejności wskazać należy więc, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy zakwalifikował umowę łączącą strony jako zlecenie, a w oparciu o treść art. 735 §1 k.c. uznał, że umowa ta była odpłatna. Wywód Sądu wymaga uzupełnienia jedynie o argumenty wynikające z treści art. 735 §2 k.c., w myśl którego jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Zatem w świetle tej normy o wysokości wynagrodzenia w przypadku braku postanowień umownych w tym zakresie, decyduje w pierwszej kolejności obowiązująca taryfa zaś dopiero w jej braku – znajduje zastosowanie norma nakazująca ustalenie wynagrodzenia stosownie do wykonanej pracy.

W tym kontekście jurydycznym trafnie Sąd odwołuje się do ustawy o radcach prawnych wskazując, że wysokość wynagrodzenia ustala umowa z klientem i do aktu wykonawczego – rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. 2013 roku, poz. 490). W świetle art. 735 §2 k.c. bowiem należy przyjąć, że w przypadku braku w umowie o zastępstwo procesowe postanowień co do wysokości wynagrodzenia, właśnie przepisy tego rozporządzenia będą stanowiły obowiązującą taryfę w rozumieniu tego przepisu i kształtować będą obowiązki umowne zlecającego wobec zleceniobiorcy wyłączając kolejną normatywną podstawę do ustalenia wynagrodzenia jaką jest zrelatywizowanie go do wykonanej pracy.

Zasadnie też Sąd odwołuje się do postanowienia komornika ustalającego wysokość kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym jako mającego znaczenie prejudycjalne dla określenia wysokości należności powoda wobec pozwanego. Orzeczenie komornika bowiem przesądziło, że w postępowaniu egzekucyjnym pozwany był zastępowany przez powoda i określiło wartość kosztów postępowania związanych z udziałem pełnomocnika.

Dokonując oceny materiału procesowego stwierdzić więc należy, że niewątpliwie między powodem jako zleceniobiorcą a pozwanym jako mocodawcą zaistniał stosunek prawny na podstawie którego powód wykonywał obowiązki w zakresie zastępstwa procesowego zarówno w postępowaniu procesowym jak i w postępowaniu egzekucyjnym. Pozwany nie wykazał, by mocą umowy strony wyłączyły prawo powoda do wynagrodzenia za świadczenie usług w ramach postępowania egzekucyjnego. W szczególności nie zaoferowano żadnego dowodu, który potwierdzałby tezę, że wynagrodzenie w kwocie 2400 zł miało wyczerpywać roszczenia powoda za reprezentowanie pozwanego w kolejnych fazach postępowania wbrew orzeczeniom odpowiednich organów ustalającym koszty. Jeśli tak, to wobec niewykazania treści umowy w zakresie wynagrodzenia obowiązkiem Sądu było wzięcie pod uwagę przepisów prawa kształtujących minimalne stawki wynagrodzenia za wykonywanie zastępstwa procesowego stosownie do charakteru sprawy oraz treść orzeczenia ustalającego wysokość tego wynagrodzenia.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów apelacji stwierdzić należy, że zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. mającego polegać na wadliwym ustaleniu ustnej umowy między stronami nie może wpłynąć na treść rozstrzygnięcia. Jakkolwiek bowiem zasadne jest spostrzeżenie, że materiał procesowy nie pozwala na czynienie ustaleń co do treści ustnej umowy zlecenia to jednak stosownie do treści art. 56 k.c. opisane wyżej normy regulujące wysokość wynagrodzenia współkształtują treść stosunku obligacyjnego łączącego strony (wobec niewykazania, by umową stron kwestię wynagrodzenia uregulowano odmiennie lub - by umówiono się o świadczenie nieodpłatnej obsługi prawnej).

Nie naruszono natomiast art. 233 k.p.c. przez przyjęcie, że strona pozwana nie miała prawa dokonać potrącenia kwoty 50 zł. Po pierwsze kwestia ta nie dotyczy ustaleń faktycznych lecz oceny prawnej materiału procesowego i jako taka nie może stanowić podstawy uzasadniającej zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. Po wtóre - wprawdzie w uzasadnieniu Sąd nie odniósł się do kwestii potrącenia, jednak strona powodowa nie może czynić z tego tytułu zasadnego zarzutu. Podkreślić bowiem należy, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty powołano się na dokonane potrącenie, jednak nie wskazano, kiedy oświadczenie o potrąceniu zostało złożone jaką część należności objętej pozwem obejmowało i co najważniejsze - nie skonkretyzowano wzajemnej wierzytelności przedstawionej do potrącenia (przez wskazanie daty dokonania nadpłaty). W toku rozprawy przedstawiając dokumentny mające wskazywać na nadpłatę w kwocie 50 zł również nie przedstawiono żadnych twierdzeń ani dowodów, z których wynikałoby, że przed wniesieniem sprzeciwu od nakazu zapłaty złożono oświadczenie o potrąceniu tej należności z wierzytelnością dochodzoną pozwem stosownie do treści art. 499 k.c.

Przypomnieć należy, że oświadczenie o potrąceniu jest oświadczeniem woli o skutkach prawokształtujących i (przy zaistnieniu przesłanek z art. 498 §1 k.c.) powoduje umorzenie wzajemnych wierzytelności stosownie do art. 498 §2 k.c. Zatem dla wywołania skutku o którym mowa w powołanej normie nie jest wystarczające istnienie wzajemnych wierzytelności (tzw. stan potrącalności) lecz niezbędnym elementem stanu faktycznego jest złożenie oświadczenia woli stosownie do treści art. 61 k.c.

Na pozwanym wobec przyjętej przezeń linii obrony spoczywał ciężar dowodu wykazania złożenia takiego oświadczenia. Brak w materiale procesowym zarówno twierdzeń faktycznych konkretyzujących taki fakt jak i zwłaszcza dowodów potwierdzających tą zaszłość powoduje, że nie można uznać, by przed procesem do potrącenia doszło.

W świetle lakonicznej treści sprzeciwu oraz przy braku jednoznacznego oświadczenia w toku rozprawy nie można uznać, by strona pozwana skorzystała w niniejszej sprawie z procesowego zarzutu potrącenia. Wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie, że zarzut potrącenia podnoszony w procesie, będący czynnością procesową strony (w sytuacji, w której nie dokonano potrącenia przez oświadczenie o skutku materialnoprawnym złożone poza procesem) wymaga dla swej skuteczności złożenia jednoznacznego oświadczenia o potrąceniu i jednocześnie skonkretyzowania własnej wierzytelności przedstawionej do potrącenia. Z uwagi na swoje zarówno materialnoprawne jak i procesowe skutki, czynność ta nie może budzić wątpliwości co do woli strony pozwanej i przywoływanej przez nią podstawy faktycznej potrącenia. Dotyczy to zwłaszcza strony reprezentowanej w procesie przez zawodowego pełnomocnika procesowego, którego czynności procesowe dokonywane powinny być w sposób kategoryczny i wyłączający wątpliwości interpretacyjne w zakresie skutków, jakie przez konkretną czynność procesową (oświadczenie) strona chce wywołać. Sąd nie posiada kompetencji, by dokonywać uzupełnienia stanowiska procesowego strony reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika o stosowne elementy, niezbędne dla skutecznego dokonania czynności procesowej. Zachowanie tego rodzaju jako działanie na korzyść jednej ze stron narażałoby bowiem na zarzut naruszenia zasady bezstronności i równości stron.

Jak wskazano wyżej, w treści sprzeciwu odwołano się do potrącenia dokonanego przed jego wniesieniem (o czym kategorycznie świadczy użycie czasu przeszłego dla opisu czynności). W toku rozprawy również zarzutu potrącenia nie zwerbalizowano. Jeśli tak, to nie sposób uznać, by pozwany podniósł w procesie zarzut potrącenia a wobec niewykazania faktu złożenia oświadczenia o potrąceniu obejmującego wierzytelność z tytułu nadpłaty kwoty 50 zł przed procesem nie można skutecznie zarzucać Sądowi Rejonowemu, że kwestią potrącenia w procesie się nie zajmował.

Odnosząc się do kwestii zasadności uwzględnienia podatku VAT od wynagrodzenia stwierdzić należy, że trafnie Sąd wskazuje, iż stawki wynagrodzenia wynikające z cytowanego wyżej rozporządzenia są stawkami służącymi ustaleniu należności przysługującej radcy prawnemu za wykonaną przezeń pracę. Podatek VAT jest należnością publicznoprawną. Jeśli więc uprawnionym do wynagrodzenia jest podmiot będący podatnikiem VAT, to ma on obowiązek wystawiania faktury VAT a następnie rozliczenia podatku, zaś podmiot zobowiązany do świadczenia jest zobowiązany do zapłaty nie tyko należności będącej ceną (wynagrodzeniem) lecz także należności podatkowej. Na taki charakter podatku od wynagrodzenia wskazuje się w literaturze (por. np. A. Patryk, T. Patryk, Rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Komentarz, LEX/el., 2014, komentarz do § 2, teza VI), jak i w orzecznictwie (por. np. postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 marca 2008 r. II AKz 147/08, OSAW 2009/1/136).

Z materiału procesowego w niniejszej sprawie wynika, że powód jest podatnikiem VAT a treść faktury dołączonej do pozwu odpowiada przepisom prawa podatkowego. Pozwany tego nie kwestionował, uiszczając w uznanym przez siebie zakresie również należność z tytułu podatku (a także dokonując zapłaty należności wraz z podatkiem VAT we wcześniejszej praktyce między stronami dokumentowanej fakturami przedłożonymi na rozprawie). Jeśli tak, to przyjąć należy, że powód miał obowiązek należne mu zgodnie z przepisami wynagrodzenie powiększyć o podatek VAT i kwotę podatku odprowadzić, a pozwany miał obowiązek zapłaty również w zakresie równowartości podatku. Nie można więc uznać, by orzeczenie Sądu uwzględniające należność z tytułu podatku VAT naruszało wymienione w apelacji przepisy.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 3 k.p.c. i 227 k.p.c. oraz art. 6 k.c. wskazać należy, że zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są wyłącznie fakty istotne dla rozstrzygnięcia. Przepis ten nie może być naruszony przez „bezzasadne przyjęcie”, że ciężar dowodu konkretnej okoliczności faktycznej spoczywa na jednej ze stron procesu (jak to wywodzi skarżący). Naruszenie tego przepisu może polegać zasadniczo na przeprowadzeniu dowodu celem ustalenia faktu nie mającego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Norma art. 3 k.p.c. odnosi się do ciężarów procesowych nałożonych przez ustawę na strony. Sąd normy tej nie może więc zasadniczo naruszyć. Naruszenia takiego nie można zwłaszcza upatrywać w błędnym zastosowaniu przepisów dotyczących rozkładu ciężaru dowodu. Norma art. 6 k.c. z kolei może zostać naruszona wówczas, gdy Sąd błędnie obciąży skutkami prawnymi nieudowodnienia faktu stronę, na której nie spoczywał ciężar dowodu. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie wystąpiła. Jak wskazano wyżej wobec niewykazania żadnym dowodem treści umowy między stronami w zakresie ustalenia wynagrodzenia Sąd miał obowiązek stosownie do treści art. 56 k.c. uwzględnić regulację ustawową co do ukształtowania wysokości wynagrodzenia pełnomocnika. Ciężar dowodu poczynienia ustaleń ograniczających wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w stosunku do norm rozporządzenia spoczywał zaś niewątpliwie na pozwanym, skoro z faktu tego wywodził on korzystne dla siebie skutki prawne.

Nie naruszono też w niniejszej sprawie art. 328 §2 k.p.c. Sąd bowiem przedstawiając ustalenia faktyczne wskazał szczegółowo dowody, w oparciu o które ustalenia te zostały poczynione. Z kolei wbrew dalszym sugestiom skarżącego, norma art. 328§2 k.p.c. nie wymaga od Sądu wskazania przyczyn dla których nie dał wiary twierdzeniom przeciwnym. Sąd ma jedynie obowiązek wskazania przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (zatem ma obowiązek oceny dowodów a nie twierdzeń faktycznych strony, które w procesie podlegają weryfikacji w kontekście materiału procesowego). W niniejszej sprawie strony poddały pod osąd wyłącznie dowody z dokumentów. Sąd w ustaleniach fatycznych dowody te uwzględnił. Zatem nie powstał obowiązek wyjaśnienia braku wiarygodności lub mocy dowodowej któregokolwiek ze źródeł dowodowych i zarzut apelacji musi być uznany za chybiony.

Z przedstawionych powodów stosując normę art. 385 k.p.c. orzeczono o oddaleniu apelacji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 §1 k.p.c. Pozwany przegrał proces w instancji odwoławczej i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy jest zobowiązany do zapłaty powodowi kosztów procesu związanych z postępowaniem apelacyjnym. Na zasądzoną z tego tytułu sumę składa się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone jako 50% stawki minimalnej, właściwej dla wartości przedmiotu zaskarżenia stosownie do treści §6 pkt. 3 w zw. z §2 ust 1 i §13 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jedn. Dz. U. 2013 roku, poz. 461).