Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera

Sędzia SR (del.) Roman Troll (spr.)

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa S. M.

przeciwko A. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 21 listopada 2013 r., sygn. akt I C 146/13

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Lucyna Morys - Magiera

Sygn. akt III Ca 137/14

UZASADNIENIE

W dniu 18 stycznia 2013 r. powód S. M. wniósł do Sądu Rejonowego w Gliwicach pozew przeciwko pozwanemu A. M., w którym domagał się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 5 689,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 31 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty z jednoczesnym zasądzeniem kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że w wyniku kolizji drogowej z dnia 22 czerwca 2012 r. uszkodzeniu uległ jego samochód marki V. (...), a w celu dokonania naprawy pojazd ten oddał pozwanemu, przy czym w czasie dokonywania naprawy doszło do kolejnego uszkodzenia pojazdu, zaś koszt naprawy uszkodzeń wynosi 5 320,61 zł, a koszty opinii prywatnej 369 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wskazując, że powód odebrał pojazd po naprawie i nie zgłaszał pozwanemu żadnych reklamacji, nie okazywał mu także uszkodzeń karoserii samochodu, a treść ekspertyzy nie dowodzi istnienia związku przyczynowego pomiędzy pomalowaniem samochodu, a powstaniem uszkodzeń na karoserii pojazdu i działaniami pozwanego.

Sąd Rejonowy w Gliwicach ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie ustnej umowy powód zlecił pozwanemu naprawę uszkodzeń powstałych w jego samochodzie marki V. (...) nr rej (...). Strony nie znały się wcześniej i powyższe zlecenie było pierwszym. W ramach umowy naprawie podlegał przedni zderzak, przednia atrapa, obydwie przednie lampy, przednie drzwi od strony pasażera. Naprawa polegała na wymianie części uszkodzonych na części sprawne, ale używane za wynagrodzeniem 500 zł, a prace naprawcze wykonywane były od końca czerwca 2012 r. do pierwszej dekady lipca 2012 r. W czasie remontu pozwany uszkodził tylną klapę pojazdu powodując jej zarysowanie i wgniecenie, ale uszkodzenia te następnie usunął wymieniając uszkodzona klapę na używaną, w pełni wartościową i pomalowaną, jednocześnie pozwany uszkodził także antenę w dachu i nie zamontował w jej miejsce sprawnej. Powód odebrał pojazd, ale zgłosił zastrzeżenia odnośnie złego ustawienia jednego z reflektorów, zacieku na zderzaku, źle działającego zamka w drzwiach. Po interwencji powoda pozwany naprawił klamkę w drzwiach.

Przed wniesieniem pozwu powód zlecił wykonanie opinii technicznej rzeczoznawcy M. D. celem ustalenia wartości należnego odszkodowania.

W piśmie z dnia 13 sierpnia 2012 r. powód wezwał pozwanego do dobrowolnej zapłaty kwoty 5 320 zł tytułem odszkodowania oraz kwotę 369 tytułem kosztów sporządzenia opinii w terminie 14 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań powoda w charakterze strony, albowiem teza dowodowa tego wniosku obejmowała okoliczność nieprzydatną dla rozstrzygnięcia zasadności zgłoszonego żądania, gdyż wniosek dotyczył ustalenia złożenia przez powoda ugodowego zakończenia postępowania i początkowego przyjęcia tej propozycji, a następnie odstąpienie od niej w zamian za pomoc w sprzedaży auta.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 21 listopada 2013 r. zasądził od pozwanego A. M. na rzecz powoda S. M. kwotę 559,24 zł z każdoczesnymi ustawowymi odsetkami od dnia 31 sierpnia 2012 r. (pkt 1); oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2); zasądził od powoda S. M. na rzecz pozwanego A. M. kwotę 882,04 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3).

W ocenie Sądu Rejonowego powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego odnośnie całości roszczenia, a pozwany przyznał w swych zeznaniach, że uszkodził i ostatecznie nie naprawił anteny dachowej zwracając pojazd z otworem na dachu bez zamontowanej anteny. Dlatego biorąc pod uwagę zeznania świadków, zeznania pozwanego oraz opinię biegłego, z której kosztorysu wybrano pręt anteny – 120,81 zł, podstawkę anteny – 361,93 zł, koszt wbudowania anteny – 76,50 zł, co w sumie stanowi łączną kwotę 559,24 zł Sąd Rejonowy ustalił wysokość szkody tylko w zakresie uszkodzenia anteny. Wskazał także, że powód w 3 miesiące po naprawieniu pojazdu sprzedał samochód, ale nie pamięta komu, za jaką cenę i kiedy, a nadto nie posiada umowy sprzedaży, zaś od czasu transakcji nabył już dwa nowe auta, przy czym podał, że samochód sprzedał po naprawie uszkodzeń spowodowanych przez pozwanego, ale nie był w stanie podać osoby naprawiającej pojazd, to zaś wykluczyło możliwość zweryfikowania przez biegłego twierdzeń powoda o konkretnych uszkodzeniach pojazdu przez pozwanego.

Sąd Rejonowy uznał także, iż poniesienie kosztów opinii rzeczoznawcy w trybie przedprocesowym przy braku wykazania związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego, a stwierdzoną w opinii szkodą w trakcie postępowania sądowego wyklucza zasadność przeprowadzenia tej opinii na potrzeby niniejszego postępowania.

Swoje orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na art. 415 kc, o odsetkach orzekł na mocy art. 481 § 1 kc, a o kosztach postępowania na podstawie art. 100 kpc stosunkowo je rozdzielając, gdyż powód utrzymał się jedynie w 10 % ze swoim roszczeniem.

Apelację od tego wyroku złożył powód zaskarżając go w części dotyczącej pkt 2 i zarzucił mu:

1  naruszenie prawa materialnego poprzez sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznaniu, że wysokość szkody jest równa kwocie 559,24 zł oraz przyjęcie, że powód nie udowodnił poniesienia większej szkody (art. 6 kc),

2  naruszenie przepisów postępowania cywilnego poprzez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego wskazującą wysokość szkody (art. 233 kpc) oraz błędną wykładnię art. 299 kpc i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron ograniczając go do przesłuchania pozwanego

i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 5 382,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 31 sierpnia 2012 r. oraz zwrotu koszów postępowania przed sądem pierwszej instancji, zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego oraz przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powoda na okoliczność stanu pojazdu po wykonaniu „naprawy następczej” przez pozwanego.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie koszów postępowania wskazując, że jest niezasadna.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W toku postępowania przed Sądem Rejonowym doszło do naruszenia przepisów postępowania, gdyż na ostatniej rozprawie dopuszczono dowód z „przesłuchania pozwanego na okoliczność powtórnej naprawy pojazdu i jej zakresu dokonanej w warsztacie przez pozwanego”. Tak też ten dowód przeprowadzono. Na rozprawie tej nie był obecny powód, gdyż nie był wzywany, był obecny zaś jego pełnomocnik, który nie zgłaszał zastrzeżeń naruszenia przepisów postępowania. Przeprowadzenie tego dowodu w porównaniu z zeznaniami świadków doprowadziło Sąd Rejonowy do ustalenia, że zakresem szkody jest objęta tylko antena. Sąd Rejonowy jednak w sposób nieprawidłowy dopuścił tenże dowód, niezgodnie z art. 299 kpc, albowiem powinien w tym zakresie dopuścić dowód z przesłuchania stron, a następnie – jeżeli zachodziły ku temu okoliczności – ograniczyć go do przesłuchania pozwanego. Nie to jest jednak najistotniejsze, gdyż Sąd Rejonowy na ostatnie posiedzenie wyznaczone na rozprawę nie wezwał powoda, a w ten sposób uniemożliwił mu podjęcie decyzji o ewentualnym jego przesłuchaniu, przy czym sam wniosek pozwanego o jego przesłuchanie został złożony dopiero na tymże ostatnim posiedzeniu. W takim przypadku doszło do ograniczenia praw powoda do właściwego, zgodnego z zasadami postępowania cywilnego, przeprowadzenia postępowania.

Jednocześnie Sąd Rejonowy przeprowadzając dowód z opinii biegłego i nie kwestionując jej w żadnym zakresie, a dochodząc do wniosku, że tylko antena została uszkodzona wybrał z kosztorysu do tejże opinii część elementów – jego zdaniem – odpowiadających wysokości szkody w zakresie uszkodzenia anteny i w kwocie netto zasądził w tak ustalonej wysokości odszkodowanie. To postępowanie także jest nieprawidłowe, albowiem obarczone jest błędem dotyczącym przyjęcia z góry, iż do prawidłowej naprawy w zakresie uszkodzonej anteny nie jest konieczne przeprowadzenie innych czynności niż jej wbudowanie, a przecież w kosztorysie występują także czynności związane z wybudowaniem wykładziny dachu, jego relingów, nakładek słupków z odpowiednimi oznacznikami, trudno więc bez specjalistycznej wiedzy ocenić, które czynności z kosztorysu będą konieczne do prawidłowego wykonania naprawy w tym zakresie. Do prawidłowego wyliczenia tych czynności oraz szkody w tej części konieczne jest co najmniej wysłuchanie biegłego po prawidłowym przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania stron, gdyż biegły będzie w stanie wskazać, które dokładnie elementy z kosztorysu prac dotyczą szkody w zakresie anteny.

Ponadto wyliczenie odszkodowania w kwocie netto, przy braku ustalenia, że powód ma możliwość odliczenia podatku od towarów i usług stanowi nieprawidłowe obniżenie wartości szkody. W tym zakresie także należałoby dokonać ustaleń, których w sprawie brak. Dokonanie zaś ustaleń w tym zakresie umożliwi dokonanie prawidłowego wyliczenia wartości szkody.

Takie ukształtowanie postępowania doprowadziło do nieprawidłowych ustaleń związanych z zakresem szkody, gdyż przede wszystkim brak jest na obecnym etapie możliwości jednoznacznego ustalenia czy zakres szkody obejmuje tylko antenę (co do której powstanie szkody jest w zasadzie bezsporne) czy też również klapę tylną (co jest objęte sporem). Istotne jest więc właściwe ustalenie zakresu szkody, a do tego trzeba doprowadzić poprzez prawidłowe dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z „przesłuchania stron”, co pozwoli na dokonanie wszechstronnej oceny materiału dowodowego oraz ewentualne odebranie od biegłego wyjaśnień w zakresie czynności i elementów wyposażenia koniecznych do naprawienia szkody w zakresie uszkodzenia anteny (oczywiście tylko przy ustaleniu, że do szkody doszło jedynie w tym zakresie).

Z powyższych względów na skutek oczywistych nieprawidłowości w dopuszczeniu i przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania stron, nawet pomimo braku zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc, dowolnemu wybraniu z kosztorysu do opinii biegłego poszczególnych elementów oraz braku ustaleń co do możliwości odliczenia przez powoda podatku od towarów i usług, należało uznać, iż w sprawie doszło do nierozpoznania istoty sprawy, gdyż Sąd Rejonowy nie zbadał roszczenia będącego podstawą powództwa, a swoje rozstrzygnięcie oparł de facto na art. 415 kc i ewentualnie art. 6 kc zupełnie pomijając art. 361 kc i art. 363 kc. Należy zauważyć, że nawet ustalenie, iż zakresem szkody objęta jest jedynie antena, doprowadziło do nieprawidłowego wyliczenia wartości szkody w tej części, wobec braku ustaleń co do możliwości odliczenia przez powoda podatku od towarów i usług oraz wybiórczego wyjęcia z kosztorysu elementów koniecznych do jej ustalenia.

Istotą rozpoznania żądania powoda jest ustalenie zakresu szkody wyrządzonej przez pozwanego w mieniu powoda, co prawda okoliczności związane ze zbyciem pojazdu przez powoda mogą mieć znaczenie dla oceny przeprowadzonych dowodów oraz zachowania powoda, ale dopiero po prawidłowym zebraniu materiału dowodowego będzie możliwa jego wszechstronna ocena. Zakres szkody w rozpoznawanej sprawie musi wynikać z porównania stanu uszkodzonych przez pozwanego elementów w chwili oddania mu samochodu do naprawy z tym w jaki sposób wyglądały one po dokonanej naprawie, to bowiem implikuje wysokość odszkodowania żądanego przez powoda. Sąd Rejonowy zaś jedynie w sposób częściowy ustalił wysokość szkody pomijając unormowania art. 361 kc i art. 363 kc, co doprowadziło do ustalenia jej wysokości w zakresie wskazanym przez ten Sąd w kwocie netto, a przy baku ustaleń co do kwestii możliwości odliczenia przez powoda podatku od towarów i usług stanowi to nierozpoznanie istoty sprawy, gdyż zaniechano zbadania materialnej podstawy żądania w tej części. Ponadto zakres szkody musi wynikać z prawidłowego przeprowadzenia postępowania, albowiem przepisy postępowania cywilnego stanowią narzędzie do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego, a ich naruszenie stanowić musi o wpływie na orzeczenie końcowe. Naruszenie przepisów postępowania w rozpoznawanej sprawie doprowadziło do braku możliwości weryfikacji stanowiska Sądu Rejonowego co do prawidłowości dokonanych ustaleń faktycznych, istotą bowiem w toku postępowania było prawidłowe ustalenie czy zakres szkody jest związany tylko z uszkodzeniem anteny czy też również z nieprawidłową naprawą uszkodzonej klapy tylnej (drzwi bagażnika). Trzeba było ustalić jakiego zakresu była szkoda, ale przy opisanym naruszeniu przepisów postępowania nie było to w istocie możliwe.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 386 § 4 kpc w związku z art. 108 § 2 kpc, należało uchylić zaskarżony wyrok i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gliwicach pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego. Sam brak zgłoszenia przez pełnomocnika powoda w rozpoznawanej sprawie zastrzeżenia z mocy art. 162 kpc co do dopuszczenia „dowodu z przesłuchania pozwanego” nie mógł ograniczyć dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny postępowania przed Sądem Rejonowym, gdyż w sprawie okazało się, że doszło do nierozpoznania istoty sprawy, a wadliwie przeprowadzony dowód tylko to podkreślił.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy dopuści i przeprowadzi w sposób prawidłowy dowód z przesłuchania stron wzywając powoda do przesłuchania, a w wypadku jego niestawiennictwa pominie ten dowód w tym zakresie, a następnie w przypadku ustalenia, że zakres szkody dotyczy tylko części zgłoszonych jako uszkodzone elementów wysłucha biegłego celem ustalenia jakie czynności i elementy są koniecznie do prawidłowego naprawienia szkody w tym zakresie. Przy czym ustalenia zakresu szkody Sąd Rejonowy dokona po wszechstronnej ocenie materiału sprawy, biorąc także pod uwagę zdjęcia uszkodzonych elementów w opinii prywatnej przedłożonej do pozwu i wyjaśniając ewentualne wątpliwości co do tego zakresu. Przeprowadzone przez Sąd Rejonowy postępowanie musi wyjaśnić czy szkoda została naprawiona przez pozwanego także w zakresie tylnej klapy (tylnych drzwi bagażnika) i czy naprawa ta była przeprowadzona prawidłowo.

SSR (del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Lucyna Morys – Magiera