Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Sztorc (spr.)

Sędziowie: SSO Piotr Popek

SSR del. Anna Romańska

Protokolant: sekr.sądowy Jagoda Stępień

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Rzeszowie - Zbigniewa Husa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 października 2014 r.

sprawy oskarżonego F. P. o przestępstwo z art. 291 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie

z dnia 17 grudnia 2013 r., sygnatura akt X K 1549/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania

Sygn. akt II Ka 134/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2013 r., sygn. akt. XK 1549/12, Sąd Rejonowy w Rzeszowie uznał oskarżonego F. P. za winnego tego, ze w miesiącu czerwcu 2012 r. w miejscowości S. M.. Na ul. (...) woj. (...) nabywał od M. K. (1) metalowe elementy wyposażenia kurnika, pochodzące z kradzieży z włamaniem do budynku fermy kurzej w m. W. N., gdzie na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i mógł przypuszczać, że rzeczy te zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego, a stanowiącego przestępstwo z art. 292 § 1kk i za ten czyn na podstawie art. 292 § 1 kk skazał go na karę grzywny w wymiarze 100 (sto) stawek dziennych przy określeniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10,00 zł (dziesięć złotych).

Na podstawie art. 69 § 1 i § 2 kk i art. 70 § 1 pkt 2 kk warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary grzywny na okres próby 1 (jednego) roku.

Na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego w całości od ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację osobistą od powyższego wyroku złożył oskarżony.

Wyrok zaskarżył w całości i zarzucił:

1)  obrazę przepisów postepowania poprzez dowolna a nie swobodna ocenę materiału dowodowego w postaci zeznań świadka M. K. (1), która to obraza mogła mieć wpływ na wynik sprawy,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego wyroku przejawiający się w przyjęciu, ze na podstawie okoliczności związanych z nabywaniem złomu od M. K. (1) mógł przypuszczać, że rzeczy te były kradzione.

Powołując powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, o ile skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W sprawie wystąpiły uchybienia, które miały wpływ na treść wyroku.

Trafnie zarzuca apelujący zmarginalizowanie przez Sąd I instancji okoliczności odnoszących się do oceny jego winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu, także w aspekcie cen złomu, którego skupem się zajmuje, w zakresie wielkości wyrządzonej szkody.

Sąd Okręgowy zna ukształtowany i aprobowany pogląd, w myśl którego przedmiotem czynności wykonawczej wykroczenia z art. 122 § 1 i 2 kw jest nabycie mienia pochodzącego z kradzieży zwykłej lub z przywłaszczenia nieprzekraczającego wartości przewidzianych dla wykroczeń. Nabycie mienia, niezależnie od jego wartości, ale z czynu innego niż kradzież zwykła lub przywłaszczenie (art. 119 kw), np. z kradzieży z włamaniem (art. 279 kk), kradzieży rozbójniczej (art. 281 kk), czy też z rozboju (art. 280 kk), stanowi występek paserstwa, dlatego też Sąd Okręgowy nie kwestionuje kwalifikacji czynu oskarżonego przyjętej przez Sąd Rejonowy jako popełnienie przestępstwa, a nie wykroczenia.

Niezależnie od powyższego w postępowaniu, którego przedmiotem jest czyn z art. 292 § 1 kk nie należy rezygnować z ustalenia wartości mienia. Ustaleń w tym przedmiocie Sąd Rejonowy zaniechał. W świetle treści apelacji ma to wpływ na treść wyroku w zakresie ustalenia stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu. W uzasadnieniu wyroku w ramach rozważań o karze Sąd I instancji przywołał te pojęcia, ale nie nadał im treści odnoszącej się do ustaleń stanu faktycznego w sprawie.

Przypomnieć należy, że społeczna szkodliwość (art. 115 § 2 kk) jest to cecha czynu, wyrażająca się w tym, że jest on „szkodzący komuś”, konkretnej osobie lub szerszej społeczności. Społeczna szkodliwość może występować w różnym stopniu, może być ona wysoka, znaczna, nieznaczna, niekiedy znikoma. Warunkiem odpowiedzialności karnej jest, aby czyn charakteryzował się szkodliwością społeczną więcej niż znikomą. Czyn, którego społeczna szkodliwość jest znikoma nie stanowi przestępstwa.

Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości Sąd bierze pod uwagę zarówno okoliczności przedmiotowe, jak i podmiotowe.

Do okoliczności przedmiotowych, mających wpływ na ocenę społecznej szkodliwości, należy zaliczyć rodzaj i charakter naruszonego dobra (im cenniejsze dobro tym wyższa szkodliwość), rozmiaru wyrządzonej lub grożącej szkody (im większa szkoda tym wyższa szkodliwość), wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, czy rodzaj naruszonych reguł ostrożności (im ważniejsze społecznie są te reguły, tym wyższa szkodliwość).

Do okoliczności podmiotowych również ważnych dla oceny społecznej szkodliwości czynu, zaliczyć należy w szczególności zamiar (zamiar bezpośredni, a zwłaszcza przemyślany, znamionuje wyższą szkodliwość – zamiar ewentualny, niekiedy powstały przypadkowo pod wpływem emocji czy impulsu, wskazuje na szkodliwość niższą - nadto motywację. Im motywy czynu są bardziej naganne, niskie, godne potępienia, tym wyższa szkodliwość. I przeciwnie – czyn wypływający z motywacji zasługującej na uwzględnienie, z jakichś szlachetnych pobudek wskazuje na mniejszą społeczną szkodliwość).

Dla zbadania wyżej przywołanych przesłanek należało ustalić wartość objętego czynem mienia. W sprawie nie można tracić z pola widzenia, że oskarżony nabywał od M. K. (1) przedmioty metalowe stanowiące złom o niskiej jednostkowej wartości. Miał to uczynić dziesięć razy, co przy niskich cenach złomu metalowego za kilogram naprowadza, że nie powstała wysoka wartość zysku z przestępstwa. Wartość tę należało zestawić i przyporządkować oraz odnieść do wartości szkody wyrządzonej przestępstwem kradzieży z włamaniem przez M. K. (1), i na tej podstawie możliwie precyzyjnie ustalić wysokość szkody, którą swoim czynem wyrządził oskarżony. Słusznie zarzuca oskarżony w apelacji, że jest człowiekiem w starszym wieku, skupuje rzeczy o niskiej wartość, nieoznaczone co do tożsamości. Okoliczność ta może wpływać na ocenę stopnia społecznej szkodliwości jego czynu. Bez ustalenia wartości nabytego mienia, ocena stopnia społecznej szkodliwości nie jest w pełni możliwa, a jest w sprawie konieczna. Wtedy dopiero będzie możliwe wyjaśnienie zachodzących w sprawie granic społecznej szkodliwości czynu w zakresie jej stopnia, a zatem wykazania czy jest ona wysoka, znaczna, nieznaczna, czy wręcz znikoma, co powinno znaleźć odniesienie w wyrokowaniu.

Pamiętać należy, że w art. 292 kk określona została odpowiedzialność za tzw. paserstwo nieumyślne. Sama istota popełnienia czynu jest identyczna jak opisana w art. 291 kk, różnica dotyczy świadomości sprawcy. Z art. 291 kk odpowiada sprawca, który wie lub co najmniej podejrzewa, że rzecz pochodzi z czynu zabronionego. Z art. 292 kk odpowiada sprawca, który tej świadomości nie ma, ale obiektywnie biorąc powinien ją mieć na podstawie towarzyszących okoliczności. W aspekcie tych okoliczności zachodzi konieczność rozważenia znaczenia odebrania przez oskarżonego od M. K. (1) jako sprzedającego złom, danych osobowych na podstawie dowodu osobistego. Czynność ta umożliwiła przecież identyfikację M. K. (1) jako sprawcy przestępstwa kradzieży z włamaniem. W tym zakresie zabrakło ustaleń Sądu Rejonowego odnośnie tego, czy postępowanie oskarżonego było zachowaniem wystarczającym z punktu widzenia praktykowanych w punktach skupu zasad ostrożności (czy była to zwykła w takich sprawach ostrożność), czy też swoim zachowaniem w trakcie dalszego nabywania złomu od M. K. (1) oskarżony zasadom ostrożności uchybił. Szczegółowo należy zbadać okoliczności nabywania złomu przez oskarżonego, czy w tym wypadku nabycia od M. K. (1) cenę zaniżał, czy zachowanie zbywcy było nietypowe oraz to, czym uzasadnione było podnoszone przez oskarżonego dla obrony twierdzenie, że sądził, iż M. K. pracuje przy rozbiórce budynku i stąd ma te rzeczy. Ustalić należy, czy popełnienie przestępstwa przez oskarżonego mieści się w całych ramach czasowych zarzucanego czynu, czy też można w zachowaniu oskarżonego wyróżnić moment powstania świadomości, że nabywa rzeczy pochodzące z czynu zabronionego.

Brak ustaleń w powyżej wskazanym zakresie, sprawia że wyrok jest przedwczesny. Wynikające stąd uchybienia powodują, że wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W ponownym postępowaniu rolą Sądu Rejonowego będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego w sposób uwzględniający powyższe wskazania. Dopiero w ten sposób przeprowadzone postępowanie powinno doprowadzić do wydania prawidłowego wyroku. Dostrzegając kierunek apelacji wniesionej na korzyść oskarżonego, Sąd Okręgowy nie przesądza treści ostatecznego rozstrzygnięcia, które po dokonaniu uzupełnień dowodowych należy oprzeć na wyczerpujących ustaleniach.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku na podstawie art. 437 § 2 kpk, art. 444 kpk, art. 449 kpk i art. 456 kpk.