Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Danuta Flinik

Sędziowie SO Danuta Lesiewska

SO Adam Sygit - sprawozdawca

Protokolant sekr. sądowy Dominika Marcinkowska

przy udziale Jerzego KoźmińskiegoProkuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu dnia 7 listopada 2014 r.

sprawy Ł. N. s. M. i U. ur. (...)

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 287 § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 31 lipca 2014 r. sygn. akt III K 103/14

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a. ustala, iż oskarżony przypisanym mu czynem doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) S.A. Oddział w Polsce, którego następcą prawnym jest (...) Bank (...) S.A.;

b. z kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu eliminuje art. 270 § 1 k.k.;

c. w punkcie 3 wyroku w miejsce zawartego w nim rozstrzygnięcia, na podstawie art. 46 § 1 k.k., orzeka wobec oskarżonego Ł. N. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę kwoty 10.100 (dziesięciu tysięcy stu) złotych na rzecz (...) Bank (...) S.A.;

2. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3. zwalnia oskarżonego od uiszczenia kosztów sądowych na postępowanie odwoławcze i jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt IV Ka 836/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 31 lipca 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III K 103/14, oskarżonego Ł. N. uznano za winnego tego, że w okresie od 01-11 czerwca 2007 roku w B. przy ul. (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 10.100 zł (...) Bank (...) S.A. w ten sposób, że działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonym mężczyzną, przyjął od niego w całości podrobione oświadczenie o zatrudnieniu i osiąganych zarobkach w Firmie (...) sp. z o.o. ul. (...) W., przy czym posłużył się tym zaświadczeniem składając w dniu 01.06.2007 r. w Banku wniosek o kredyt, który uzyskał i w dniu 11.06.2007 r. wypłacił kwotę 9.599, 44 złotych, nie mając zamiaru wywiązać się z umowy kredytowej, której do chwili obecnej nie spłacił, to jest uznano go za winnego popełnienia występku z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k., wymierzono mu karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Jej wykonanie, na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k., warunkowo zawieszono na okres pięciu lat. Jednocześnie, na podstawie art. 72 § 2 k.k., zobowiązano oskarżonego do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. przy ul. (...) kwoty 10.100 złotych w okresie dwóch lat od uprawomocnienia się orzeczenia. Ponadto zwolniono oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych i obciążono nimi Skarb Państwa.

Od powyższego orzeczenia apelację wniosła Prokuratura Rejonowa Bydgoszcz–Północ zaskarżając wyrok w części dotyczącej środka karnego, tj. orzeczenia o sposobie naprawienia szkody na niekorzyść Ł. N., zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 46 § 1 k.k. poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 3 i orzeczenie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 k.k.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego była zasadna a ponadto uruchomione jej wywiedzeniem postępowanie odwoławcze doprowadziło - z urzędu - do dalszych modyfikacji zaskarżonego orzeczenia.

Odnosząc się do zaskarżonego rozstrzygnięcia a dotyczącego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem należy przede wszystkim podnieść, że w przedmiotowej sprawie wadliwie ustalono, iż oskarżony przypisanego mu przestępstwa dopuścił się na szkodę (...) Bank (...) S.A., doprowadzając ten właśnie podmiot do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie i niekwestionowanego materiału dowodowego oskarżony złożył wniosek o przyznanie kredytu i go otrzymał z (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce, co wynika z zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, zgromadzonych dokumentów oraz zeznań świadka R. P.. Jego prawnym następcą jest (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wskutek przejęcia pokrzywdzonego banku z dniem 1 stycznia 2013 roku. Konieczność prawidłowego ustalenia podmiotu pokrzywdzonego przestępstwem skutkowała zmianą zaskarżonego wyrok w ten sposób, że ustalono, iż oskarżony przypisanym mu czynem doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) S.A. Oddział w Polsce, którego następcą prawnym jest (...) Bank (...) S.A.

Przejęcie a polegające na objęciu akcji pokrzywdzonego banku nie było przeszkodą do orzeczenia restytucyjnego na rzecz następcy prawnego. Sąd odwoławczy uznaje, że na podstawie umowy cywilnoprawnej (cesji wierzytelności rekompensującej poniesioną szkodę) inny podmiot nie uzyskuje statusu pokrzywdzonego przestępstwem a tym samym uprawnień mu przysługujących w postępowaniu karnym. Niemniej w przedmiotowej sprawie nie doszło do takiej sytuacji a tylko do przekształcenia własnościowego podmiotu pokrzywdzonego przestępstwem. Uznano więc za możliwe orzeczenie na rzecz bezpośredniego następcy prawnego obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

Zasadne są poglądy, wskazane w części motywacyjnej apelacji a sprowadzające się do reguły prymatu orzeczenia takiego obowiązku w trybie art. 46 § 1 k.k. przy spełnieniu ustanowionych tą regulacją warunków. W zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (...) Bank (...) S.A.zawarł wniosek o orzeczenie – na podstawie art. 46 § 1 k.k. – obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego szkody w wysokości 18.527,31 złotych (kwota całej zaległości z tytułu udzielonego a niespłaconego kredytu). Wniosek złożony przez Prokuraturę Rejonową Bydgoszcz-Północ w trybie art. 335 k.p.k. zawierający m.in. orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46 § 1 k.k. (k. 58) nie został uwzględniony i sprawę rozpoznano na zasadach ogólnych (k. 88). W zaskarżonym wyroku zawarto natomiast rozstrzygnięcie o zobowiązaniu oskarżonego do naprawienia szkody (przy czym słusznie ustalono wysokość szkody a podlegającej restytucji jedynie na wysokość udzielonego kredytu) poprzez zapłatę na rzecz (...) S.A.z siedzibą w W.jako obowiązek probacyjny w trybie art. 72 § 2 k.k. czyli wbrew treści art. 46 § 1 k.k. Złożenie wniosku przez uprawniony podmiot zobowiązywało sąd do podjęcia decyzji właśnie na tej podstawie prawnej. Dlatego w punkcie 3 wyroku w miejsce zawartego w nim rozstrzygnięcia, na podstawie art. 46 § 1 k.k., orzeczono wobec oskarżonego Ł. N.obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę kwoty 10.100 złotych na rzecz (...) Bank (...) S.A.

Dalszej modyfikacji zaskarżonego wyroku dokonano w związku z brzmieniem art. 455 k.p.k. a stanowiącym, iż nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd odwoławczy poprawia błędną kwalifikację prawną i to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. W ostatecznie przyjętym przez sąd I instancji opisie popełnionego czynu podkreślono, iż oskarżony posłużył się, przedkładając podrobione przez inną a nieustaloną osobę dokumenty. Powyższe winno prowadzić do wyeliminowania z kwalifikacji prawnej art. 270 § 1 k.k. Tylko bowiem w sytuacji, gdy sprawca ubiegający się o kredyt użył fałszywego dokumentu, wcześniej przez siebie podrobionego lub przerobionego czyn należy kwalifikować kumulatywnie, zarówno z art. 297 § 1 k.k., jak i z art. 270 § 1 k.k. W przedmiotowej sprawie wykluczono jednak aby to oskarżony był sprawcą sfałszowania dokumentów, które wykorzystano w toku starań o udzielenie kredytu. Uznano więc, iż w takiej sytuacji zbieg przepisów art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. jest pomijalny, bowiem posłużenie się fałszywym lub stwierdzającym nieprawdę dokumentem przez ubiegającego się o pożyczkę bankową, kredyt lub inne świadczenie wymienione w art. 297 § 1 k.k., zostało wymienione w znamionach tego przestępstwa, co przesądza o redukcji wielości ocen opartej na zasadzie konsumpcji.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy. Ponieważ konieczność wniesienia apelacji, jak i modyfikacji wyroku z urzędu, wynikały z błędów orzeczenia pierwszoinstancyjnego zasada słuszności (art. 624 § 1 in fine k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.) była przesłanką do zwolnienia oskarżonego od uiszczenia kosztów sądowych i obciążenia wydatkami postępowania odwoławczego Skarbu Państwa.