Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2014 r.

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu, III Wydział Karny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Fryderyk Kwiatek

Protokolant: Jakub Stonio

Przy udziale Michała Długosza Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Wałbrzychu

po rozpoznaniu w dniach: 20 marca 2014 r., 18 czerwca 2014 r., 19 września 2014 r. i 26 września 2014 roku

sprawy przeciwko

I.  T. K.

synowi Z. i Z. z domu P.

urodzonemu (...) w W.

oskarżonego o to, że:

w okresie od 27 kwietnia 2005r. do końca czerwca 2005r na trasie pomiędzy S.a S.oraz w W., w województwie (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wspólnie i w porozumieniu M. M. (1)i A. R. (1), stworzył w dniu 27 kwietnia 2005r. zdarzenie drogowe, doprowadzając na trasie pomiędzy S.a S.do kolizji prowadzonego przez siebie a należącego do D. W.pojazdu marki O. (...)o numerze rejestracyjnym (...)z pojazdem marki A. (...)o numerze rejestracyjnym (...)należącego do i kierowanego przez A. R. (1), a następnie w dokumentacji powypadkowej podano okoliczności tej kolizji jako prawdziwe i będące podstawą do wypłaty odszkodowania, że kolizja była przypadkowa, co faktycznie nie miało miejsca, wprowadził w błąd przedstawicieli ubezpieczycieli pojazdów i doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, wyłudził nienależną kwotę odszkodowania z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej pojazdu marki O. (...)w wysokości 13.790,00 zł wypłaconego na rzecz A. R. (1)oraz z tytułu ubezpieczenia auto casco pojazdu marki O. (...)w kwocie 31.693, 00 zł wypłaconego na rzecz T. K.na szkodę (...) S.A. (...)w W.,

tj. o czyn z art. 298 §1 kk i art. 286 §1 kk w zw. z art. 11 §2 kk w zw. z art. 12 kk

II.  E. O.

córki J. i R. z domu G.

urodzonej (...) w W.

oskarżonej o to, że:

w okresie od 10 lutego 2004r. do 26 maja 2004r. w W.woj. (...), działając z góry powziętym zamiarem w krótkich odstępach czasu wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1)i G. Ż. (1), spowodowała zdarzenie drogowe będące podstawą do wypłaty odszkodowania, w ten sposób, że udostępniła swój samochód marki R. (...) nr rej. (...)nr VIN (...), M. M. (1), w celu użycia go w kolizji na drodze nr (...)między W.a B.z samochodem marki V. (...) nr rej. (...)nr VIN (...), należącym do G. Ż. (1)i przez niego kierowanym, następnie działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez M. M. (1)w dokumentacji powypadkowej podała nieprawdziwe okoliczności tej kolizji, że to ona była prowadzącą pojazd R. (...), czym wprowadziła w błąd przedstawicieli ubezpieczycieli pojazdów i doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, poprzez wypłatę nienależnej kwoty odszkodowania z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej pojazdu R. (...)wypłaconego na rzecz G. Ż. (1)w wysokości 15.400 złotych na szkodę (...) S.A.w Ł.oraz z tytułu auto casco pojazdu R. (...)na rzecz E. O.w wysokości 8374,00.na szkodę (...) S.A.w Ł.

tj. o czyn z art. 298 §1 k.k. i art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

III.  A. B. z domu S.

córki W. i J. z domu M.

urodzonej (...) w W.

oskarżonej o to, że:

w okresie od 18 kwietnia 2009 r. do 30 czerwca 2009 r. w W., w województwie (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1)i M. W., będąc uprzednio nakłonioną przez B. C.podała w oświadczeniach do dokumentacji powypadkowej, iż była prowadzącą pojazd H. (...)o numerze rejestracyjnym (...)w czasie kolizji, jaka miała miejsce na skrzyżowaniu pomiędzy ulicami (...)i (...)z pojazdem marki O. (...)o numerze rejestracyjnym (...)należącym do M. W., co faktycznie nie miało miejsca, czym wprowadziła w błąd przedstawicieli ubezpieczycieli pojazdów i doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, wyłudziła nienależną kwotę odszkodowania z tytułu ubezpieczenia auto casco pojazdu H. (...)w wysokości 38.899,92 zł oraz z tytułu ubezpieczenia auto casco pojazdu H. (...)w wysokości 31.064,11 zł na szkodę (...) SAoddział we W.,

tj. o czyn z art. 286 §1 k.k.

I.  oskarżonego T. K. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 298 §1 kk i art. 286 §1 kk w zw. z art. 11 §2 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 § 1 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie wobec oskarżonego T. K. kary pozbawienia wolności orzeczonej w pkt I części dyspozytywnej wyroku warunkowo zawiesza na okres 2 (dwóch) lat próby;

III.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeka obowiązek naprawienia szkody zobowiązując oskarżonego T. K., by zapłacił (...) SA w W. kwotę 31.693 zł (trzydzieści jeden tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt trzy złote);

IV.  oskarżoną E. O. uznaje za winną popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 298 §1 kk i art. 286 §1 kk w zw. z art. 11 §2 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza jej karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

V.  na podstawie art. 69 § 1 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie wobec oskarżonej E. O. kary pozbawienia wolności orzeczonej w pkt IV części dyspozytywnej wyroku warunkowo zawiesza na okres 2 (dwóch) lat próby;

VI.  oskarżoną A. B. uznaje za winną popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w pkt III części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 286 §1 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierza jej karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

VII.  na podstawie art. 69 § 1 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie wobec oskarżonej A. B. kary pozbawienia wolności orzeczonej w pkt VII części dyspozytywnej wyroku warunkowo zawiesza na okres 2 (dwóch) lat próby;

VIII.  na podstawie art. 72 § 2 k.k. orzeka obowiązek naprawienia części szkody zobowiązując oskarżoną A. B., by zapłaciła (...) SA Oddział we W. kwotę 100 (sto) zł w terminie 1 (jednego) miesiąca od uprawomocnienia się wyroku;

IX.  zwalnia oskarżonych od uiszczenia opłaty oraz od poniesienia wydatków powstałych od chwili wszczęcia postępowania, zaliczając te wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt III K 792/13

UZASADNIENIE

Po przeprowadzeniu rozprawy głównej Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Obrońca oskarżonego T. K. jako jedyny uczestnik postępowania złożył wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, dlatego w myśl art. 423 § 1a k.p.k. Sąd ograniczył zakres uzasadnienia do tych części orzeczenia, których dotyczył wniosek obrońcy.

W 2005 roku w W. M. M. (1), skazany w innej sprawie, razem z synami dokonał szeregu oszustw ubezpieczeniowych. Do popełnienia przedmiotowych przestępstw pozyskał wiele innych osób, które zgodnie z jego instrukcją uczestniczyły w kolizjach aranżowanych na potrzeby tego przedsięwzięcia. Pomysłodawca zabiegał o udział osób mających zwykle trudności finansowe i odpowiadał za relację z towarzystwami ubezpieczeniowymi wprowadzanymi w błąd przez współdziałające z nim osoby uczestniczące w takich kolizjach.

Dowód: - wyjaśnienia oskarżonego R. C. k. 131-137, 138-141, 141-148, 149-151, 153-155, 1200

- wyjaśnienia oskarżonego A. R. (1)k. 81-82, 83-84, 159-164,165-169, 173-175, 183-186, 187-191

- wyjaśnienia oskarżonego G. Ż. (1) k. 119-120, 1310

- wyjaśnienia oskarżonej A. B. k. 537-542, 543-546, 561-563

- wyjaśnienia oskarżonego T. K. częściowo k. 86-90, 91-93, 94-96, 98-100

- wyjaśnienia oskarżonej E. O. k. 128-130, 1418.

Jeden ze wzmiankowanych incydentów miał miejsce w dniu 27 kwietnia 2005 roku i z końcem czerwca 2005 roku przyniósł uczestniczącym w zdarzeniu korzyść majątkową w postaci wypłaty nienależnego odszkodowania. Na początku 2005 roku oskarżony T. K.kupił od D. W.samochód osobowy marki O. (...) numer rejestracyjny (...). Oskarżony znał M. M. (1), jako że sporadycznie odwiedzał go w jego warsztacie, znał też A. R. (1), zatrudnianego przez M. M. (1). Ten ostatni nabył za granicą samochód marki A. (...)i polecił A. R. (1), od którego pożyczył pieniądze na samochód, by to on zarejestrował pojazd jako jego rzekomy właściciel. A. R. (1)zgodził się użytkować wzmiankowany samochód o numerze rejestracyjnym (...). M. M. (1)oznajmił A. R. (1), że porozumiał się z osobą, gotową wziąć udział w kolizji w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia. Już raz M. M. (1)zaangażował swojego pracownika do udziału w takim zdarzeniu, kiedy zatem A. R. (1)zgłosił zastrzeżenia, obiecał, że da mu zarobić. M. M. (1)ustalił z A. R. (1), że do zdarzenia dojdzie na drodze między S.i S.. Podobne ustalenia M. M. (1)poczynił z oskarżonym T. K.. W dniu 27 kwietnia 2005 roku na ustalone miejsce przyjechał A. R. (1)i M. M. (1), a wkrótce po nich oskarżony T. K.. Zanim pojazdy kierowane przez M. M. (1)i A. R. (1)zderzyły się, M. M. (1)odjechał z miejsca zdarzenia. Stosownie do poczynionych ustaleń samochód O. (...), kierowany przez oskarżonego T. K., uderzył w przednią lewą część pojazdu A. (...), kierowanego przez A. R. (1). Stosownie do instrukcji M. M. (1)uczestnicy zdarzenia telefonicznie wezwali Policję i pomoc drogową. M. M. (1)przyjechał, kiedy należący do niego samochód był zabierany do warsztatu. Zgodnie z poleceniem M. M. (1) A. R. (1)zgłosił kolizję w (...) SAw celu uzyskania odszkodowania z polisy oskarżonego T. K.uznanego za sprawcę. Obaj uczestnicy zajścia sporządzili szkic miejsca zdarzenia i na potrzeby postępowania o wypłatę ubezpieczenia podali, że kolizja była przypadkowa, a zdarzenie, które zrelacjonowali, miało miejsce. Wkrótce ubezpieczyciel, (...)w W., wypłacił odszkodowanie. A. R. (1)otrzymał kwotę 13.790 zł, którą przekazał M. M. (1). Oskarżony T. K.otrzymał 31.693 zł.

M. M. (1)kontaktował się z A. R. (1)w czasie postępowania przygotowawczego i oznajmił mu, że może mówić przesłuchującym co chce na temat jego udziału, wskazując, że on i tak wyprze się wszystkiego.

Dowód: - wyjaśnienia oskarżonego A. R. (1)k. 81-82, 83-84, 159-164,165-169, 173-175, 183-186, 187-191

- wyjaśnienia oskarżonego T. K. częściowo k. 86-90, 91-93, 94-96, 98-100.

W piśmie z dnia 27 lipca 2012 roku pokrzywdzony (...) SAw W.za pośrednictwem pełnomocnika zgłosił wniosek o naprawienia szkody, domagając się w pkt 19 b zasądzenia na jego rzecz od M. M. (1). A. R. (1)i oskarżonego T. K.solidarnie kwoty 45.483 zł.

Dowód: - pismo (...) SA w W. z dnia 27.07.2012 r. k. 1133-1142.

Oskarżony T. K. ma 46 lat. Wyuczył się zawodu cukiernika. Obecnie pozostaje bez pracy. Utrzymuje małoletnie dziecko. Jest właścicielem samochodu marki B. (...) z 2005 roku.

Oskarżony nie był dotąd karany za przestępstwa.

W toku postępowania nie ujawniły się wątpliwości co do poczytalności oskarżonego.

Oskarżony przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. W toku postępowania przygotowawczego opisał zajście i wskazał na fakt działania w porozumieniu z A. R. (1), choć odmiennie niż ten współsprawca opisał zaangażowanie M. M. (1), umniejszając wkład tego ostatniego w powodzenie przedsięwzięcia. Sąd odczytał wyjaśnienia oskarżonego mając na uwadze, że oskarżony zawiadomiony osobiście nie stawił się na rozprawę. W toku śledztwa oskarżony wniósł o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy i zgodnie z jego stanowiskiem Prokurator złożył wniosek w trybie art. 335 k.p.k., wnosząc między innymi o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 72 § 2 k.k.. Wniosek nie został uwzględniony przez Sąd, co wiązało się z potrzebą rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych.

Dowód: - wyjaśnienia oskarżonego T. K. k. 86-90, 91-93, 94-96, 98-100

- informacja o karalności z dnia 25 marca 2014 roku.

Sąd zważył nadto, co następuje:

Mając na uwadze zebrane w sprawie dowody Sąd przyjął sprawstwo i winę oskarżonego T. K.. Wyniki swobodnej oceny wyjaśnień oskarżonego i relacji drugiego sprawcy, A. R. (1), przywiodły Sąd do przekonania o popełnieniu przestępstwa. Relacje współsprawców były właściwie zbieżne jak chodzi o przebieg incydentu i przygotowanie do zdarzenia, które miało skłonić ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania. Jedynie jak chodzi o wkład M. M. (1), a właściwie decydującą rolę przy organizacji i realizacji przedsięwzięcia, wyjaśnienia sprawców były rozbieżne. Mając na uwadze, że A. R. (1)nie miał żadnego powodu, by wbrew rzeczywistemu podziałowi ról, wikłać M. M. (1)w sprawę rzeczonej kolizji, Sąd przyjął, że wyjaśnieniom T. K., zapewniającym o współdziałaniu tylko z A. R. (1), nie można było dać wiary. Niezależnie od tego czy to obawa czy fałszywie pojmowane względy lojalności miały skłonić oskarżonego do zatajenia wkładu M. M. (1), Sąd przyjął, że tak w tym przypadku, jak i w innych ujawnionych w przedmiotowej sprawie (w sprawie pozostałych oskarżonych, E. O.i A. B.) M. M. (1)był inicjatorem, organizatorem i jednym z beneficjentów świadczenia odszkodowawczego. Wzmiankowana rozbieżność relacji współsprawców nie dyskwalifikowała wyjaśnień oskarżonego, jako że sama w sobie pozostawała obojętna dla ustalenia faktu popełnienia przestępstwa, a liczyła się tylko w kontekście ilości osób zaangażowanych w przedmiotowe przedsięwzięcie. Oskarżony T. K., oskarżona E. O.i oskarżona A. B.są ostatnimi z ujawnionych podejrzanych, którym przyszło odpowiadać za oszustwo ubezpieczeniowe, toteż ustalenia Sądu co do współdziałania T. K.z M. M. (1)i A. R. (1)pozostawały bez znaczenia dla odpowiedzialności tych ostatnich. Poza tym wyjaśnienia oskarżonych R. C.i G. Ż. (1), zaangażowanych do udziału w przedmiotowym przedsięwzięciu z oskarżoną A. B.i E. O.i podobnie jak A. R. (1)obiektywnych, także nie pozostawiały wątpliwości co do roli, jaką odegrał M. M. (1).

Norma art. 298 § 1 k.k. penalizuje powodowanie w celu uzyskania odszkodowania z umowy ubezpieczenia zdarzenia będącego podstawą do wypłaty takiego odszkodowania. Czyn sprawcy pośrednio godzi w prawidłowe funkcjonowanie obrotu gospodarczego, a bezpośrednio w instytucję ubezpieczenia. Sprawca zachowuje się w sposób sprzeczny z przyjętymi regułami, bo powoduje zdarzenie pociągające za sobą stan, który pozornie rodzi obowiązek wypłaty sumy odszkodowania, jako że nie jest wypadkiem, czy kolizją, ale jest przez sprawcę przedstawiany zakładowi ubezpieczeń jako takie zdarzenie. Stypizowane w ten sposób zachowanie, odpowiadające postąpienia sprawców, odpowiadających zgodnie z ustalonym podziałem za wykonanie kolejnych etapów czynu zabronionego, było wystarczające do przyjęcia, że działając wspólnie i w porozumieniu dopuścili się występku z art. 298 § 1 k.k. To że pokrzywdzony został wprowadzony w błąd przez sprawców podających, że zdarzenie było prawdziwe, doprowadziło go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, która to czynność wyraziła się w wypłacie nienależnego odszkodowania z tytułu odszkodowania odpowiedzialności cywilnej kierującego samochodem marki O. (...). Sprawcy nie kryli, że sama kolizja, niemająca cech przypadkowego zdarzenia, jak i relacje złożone na użytek postępowania o odszkodowanie, służyły wyłącznie uzyskaniu odszkodowania z umowy ubezpieczenia. Bez znaczenia pozostawało, że to M. M. (1), a nie jego pracownik odniósł korzyść z zachowania uczestników zdarzenia, skoro korzyść majątkowa dla innej osoby także mieści się w definicji ujętej w art. 115 § 4 k.k. Podzielając zapatrywania Prokuratora Sąd odzwierciedlił fakt wieloczynowego współdziałania w ramach porozumienia zawiązanego w celu uzyskania korzyści majątkowej i spowodowanie zdarzenia powodującego wypłatę odszkodowania z umowy ubezpieczenia oraz wskazanie kolizji jako przypadkowego zdarzenia, wprowadzające w błąd pokrzywdzonego i przywodzące go do wypłaty wzmiankowanego świadczenia, przyjmując w podstawie skazania art. 298 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Czyn oskarżonego był w oczywistym stopniu zawiniony. Oskarżony nie działał w okolicznościach, które wyłączałyby bądź znacznie ograniczały jego poczytalność albo tylko ograniczały swobodę wyboru właściwego wariantu zachowania. Działając z co najmniej przeciętnym rozeznaniem oskarżony miał świadomość, że przedkłada własny interes nad potrzebę prawidłowego funkcjonowania obrotu gospodarczego i przez wzgląd na chęć uzyskania odszkodowania godził w instytucję ubezpieczenia.

Wymierzając oskarżonemu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, stosownie do granic ustawowego zagrożenia przewidzianego w art. 286 § 1 k.k. (stanowiącego podstawę wymiaru kary zgodnie z normą art. 11 § 3 k.k.) i stopnia winy Sąd miał na względzie rozmiar uszczerbku w mieniu pokrzywdzonego, ale i szczególną determinację w zabiegach o nienależne odszkodowanie wyrażającą się w gotowości doznania uszczerbku na zdrowiu w czasie aranżowanej przez sprawców kolizji. Z drugiej strony Sąd miał na uwadze, że czyn oskarżonego stanowił odosobniony akt naruszenia prawa i nie tracił z pola widzenia, że oskarżony przyznał się do sprawstwa, i na tej podstawie przyjął, że oskarżony nie przejawia skłonności do naruszania prawa, a jednostkowy akt świadczący o demoralizacji nie miał żadnej kontynuacji. W tych okolicznościach Sąd mógł poprzestać na karze bliskiej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, uznając, że taka kara odzwierciedli rozmiar bezprawia, które ujawniło się w zachowaniu oskarżonego i będzie wystarczająca, by wdrożyć go do przestrzegania porządku prawnego. Oskarżony był gotów ponieść odpowiedzialność karną i wyrównać uszczerbek w mieniu pokrzywdzonego, co z pewnością nastąpi kosztem licznych wyrzeczeń przy zaspokajaniu jego potrzeb życiowych. Mając na uwadze perspektywę doświadczenia takiej dolegliwości przy okazji pierwszego skazania oskarżony nie naruszy prawa, zdając sobie zapewne sprawę z jeszcze dotkliwszych następstw kolejnego zamachu na obowiązujący porządek prawny. Kara wymierzona oskarżonemu będzie mieć także pozytywny wpływ na tych, którzy należą do grona jego bliskich czy znajomych, bo uświadomi im (bądź utwierdzi w przekonaniu), że prawo obowiązuje, a odpowiedzialność za jego naruszenie jest nieuchronna.

Mając na uwadze szczery żal oskarżonego i brak znaczących przejawów demoralizacji, wymagających przeprowadzenia oddziaływania karnoprawnego w warunkach izolacyjnych, Sąd powziął przekonanie, że perspektywa powrotu oskarżonego do przestępstwa nie jest realna. Z tych przyczyn Sąd powziął przekonanie o powodzeniu stosowania środka probacyjnego i na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. zawiesił warunkowo wykonanie wymierzonej oskarżonemu kary na okres 2 lat próby, wystarczający w tych realiach do tego, by ocenić trafność pozytywnej prognozy kryminologicznej.

Sąd miał na uwadze stanowisko pokrzywdzonego zakładu ubezpieczeń wyrażone w piśmie z 27 lipca 2012 roku i dlatego zdecydował o obowiązku naprawienia szkody niekwestionowanej przez oskarżonego po myśli art. 46 § 1 k.k.

Mając na uwadze aktualną sytuację materialną oskarżonego oraz perspektywę naprawienia szkody, Sąd przyjął, że poniesienie kosztów sądowych byłoby dla oskarżonego zbyt uciążliwe i na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił go od poniesienia wzmiankowanych należności, zaliczając na rachunek Skarbu Państwa przypadającą na oskarżonego część wydatków powstałych od chwili wszczęcia postępowania.