Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2014r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 października 2014r. w O.

sprawy z odwołania W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania W. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 11.03.2013r. znak (...)

orzeka:

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje W. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01.01.2013r. do 31.05.2015r.

2. stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 marca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił przyznania W. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W. M. wniósł odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, że stan jego zdrowia nie uległ poprawie, a pogorszył się.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości podnosząc, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS odwołujący nie został uznany za niezdolnego do pracy.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 21 lutego 2000r. ZUS przyznał W. M. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wypłata świadczenia był kontynuowana do 28 lutego 2002r. Począwszy od 1 marca 2002r. do 31 grudnia 2012r. ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 29 listopada 2012r. W. M. zwrócił się do (...) Oddział w P. z wnioskiem o ustalenie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W celu ustalenia powyższych uprawnień, odwołującego skierowano na badanie lekarskie, po przeprowadzeniu którego, lekarz orzecznik ZUS, orzeczeniem z dnia 25 stycznia 2013r. stwierdził, że W. M. nie jest niezdolny do pracy. W. M. od powyższego orzeczenia złożył sprzeciw. Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 27 lutego 2013r. zajęła analogiczne, jak lekarz orzecznik stanowisko. Wobec powyższego ZUS decyzją z dnia 11 marca 2013 roku odmówił W. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ( vide dokumenty z akt rentowych i dokumentacji lekarskiej).

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce, zważył co następuje:

Odwołanie W. M. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 57 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące przesłanki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a jego niezdolność do pracy powstała w okresach przewidzianych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ich ustania. W myśl art. 58 ust. 1 pkt 5 powoływanej ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy, uważa się za spełniony, jeżeli ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat, jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Przy czym zgodnie z ustępem 2 tegoż przepisu okres ten winien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Definicję osoby niezdolnej do pracy zawiera art. 12 ust.1-3 powoływanej ustawy, który stwierdza, że jest nią osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Zgodnie z art. 61 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu osiemnastu miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony stał się ponownie niezdolny do pracy. Przez ustąpienie niezdolności do pracy należy rozumieć zarówno sytuację, kiedy na skutek badania lekarskiego ustalono brak niezdolności do pracy, jak też sytuację kiedy upłynął okres, na jaki świadczenie przyznano.

W świetle cytowanych wyżej przepisów zasadniczą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, od której zależała skuteczność odwołania W. M., było ustalenie czy jest on w dalszym ciągu niezdolny do pracy.

Na tę okoliczność Sąd dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu psychiatrii, neurologii i ortopedii, jako właściwych ze względu na schorzenia odwołującego, którzy w złożonej opinii, po przeprowadzeniu badania odwołującego oraz zapoznaniu się z dokumentacją medyczną dotyczącą stanu jego zdrowia, rozpoznali u niego organiczne zaburzenia nastroju oraz bóle kręgosłupa bez uszkodzeń neurologicznych. W konkluzji biegli uznali, że stwierdzone u odwołującego schorzenia nie powodują niezdolności do pracy. W uzasadnieniu opinii biegli wskazali, że odwołujący leczy się psychiatrycznie od 1999r. z powodu lęków, zaburzeń koncentracji uwagi, drażliwości oraz trudnej do opanowania nerwowości. Po małych dawkach neuroleptyków nastąpiła poprawa. Leczenie od 2007 r. bez większych zmian, poza korektą leków poprawiających sen. Nie obserwowano wyraźnych okresów zaostrzeń i remisji objawów. Nie wymagał hospitalizacji psychiatrycznej. W badaniu biegłych neurologa i ortopedy nie stwierdzono dysfunkcji narządu ruchu, które utrudniałyby podjęcie przez opiniowanego pracy zarobkowej.

Żadna ze stron nie wniosła pisemnych zastrzeżeń do opinii, jednak odwołujący na rozprawie stanowczo stwierdził, że nie zgadza się z powyższą opinią biegłych. Przesłuchany w charakterze strony zeznał, że rentę pobierał nieprzerwanie od 2000 roku do 31 grudnia 2012 roku, głównie ze względu na schorzenia psychiatryczne, spowolnienie psychoruchowe, skrzywienie kręgosłupa w części lędźwiowej oraz na schorzenia gastrologiczne. Podniósł, że stan jego zdrowia nie poprawił się, a ze względu schorzeń psychiatrycznych jeszcze się pogorszył. Dodał, że ma kłopoty z pamięcią, pogłębiły się też schorzenia kręgosłupa. Rano wstaje z bólem nogi, który promieniuje od kręgosłupa, ma też problemy natury gastrologicznej. Podkreślił, że w badaniach mikroskopowych ostatni wynik wskazał u niego zapalenie jelita grubego. Wdrożono mu leczenie, przyjmuje leki, których nazwy nie pamiętał. Pracował ostatnio od 2004r. Przez 7 lat w zakładzie pracy chronionej, gdzie wręczono mu wypowiedzenie uzasadniając, że był zbyt mało wydajny. Następnie pracował na umowę zlecenie przez dwa lata jako dozorca do końca 2012r. Wskazując na powyższe odwołujący wniósł o powołanie nowego zespołu biegłych z zakresu psychiatrii i gastrologii w celu oceny jego zdolności do pracy.

Sąd uwzględnił powyższy wniosek i dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu psychiatrii i gastrologii. Biegły z zakresu gastroenterologii rozpoznał u odwołującego mikroskopowe zapalenie jelita grubego bez upośledzenia funkcji przewodu pokarmowego oraz schyłkowość esicy i prostnicy wskazując, że stwierdzone schorzenia pomimo długotrwałego przebiegu nie spowodowały zespołu złego wchłaniania powodującego niedożywienie i znacznego upośledzenia funkcji ustroju powodującego niezdolność do pracy. Zdaniem biegłego zasadna jest weryfikacja jednostki choroby w kierunku schorzeń pasożytniczych bądź poronnej postaci celiakii. Wskazując na powyższe biegły nie stwierdził u odwołującego niezdolności do pracy z powodu schorzeń przewodu pokarmowego. Natomiast biegła z zakresu psychiatrii rozpoznała u odwołującego zaburzenia schizotypowe oraz łagodne wybiórcze zaburzenia funkcji poznawczych i uznała, że aktualny poziom naruszenia sprawności organizmu odwołującego powoduje nadal częściową niezdolność do pracy na okres 1 roku do grudnia 2014r. W uzasadnieniu opinii biegła wskazała, że z dokumentacji faktycznie, tak jak zauważył lekarz orzecznik ZUS, u odwołującego od wielu lat występują utrwalone skargi o charakterze neurastenicznym, somatyzacyjnym. Prezentuje on nastawienia urojeniowe, dziwaczność zachowania, jest sztywny w myśleniu. W ocenie biegłej charakter objawów spełnia kryteria diagnostyczne zaburzenia schizotypowego (wg obowiązującej w Polsce klasyfikacji (...)10). W dokumentacji brak istotnej dynamiki zaburzeń - ponieważ zaburzenia schizotypowe z definicji nie są burzliwe psychopatologicznie. Biegła wskazała, że zaburzenia schizotypowe nie rozwinęły się w kierunku zaburzeń psychotycznych głębszych, więc funkcjonowanie na przestrzeni lat nie zmieniło się. Dodała, że Lekarz Orzecznik ZUS funkcjonowanie psychospołeczne i obraz psychopatologiczny przypisuje zaburzeniom osobowości. Biegła podniosła, że klasyfikacja (...) (obowiązująca w USA) faktycznie zaburzenia schizotypowe określa mianem zaburzeń osobowości - osobowość schizotypowa, gdyż obraz kliniczny charakteryzuje się m.in. utrwalonym zmienionym wzorcem zachowań - nastawienia ksobne (wszyscy patrzą), tendencje do unikania ludzi, izolowania się. Inne prezentowane objawy, takie jak: nastrój obojętny, afekt monotonny, mimika uboga, wokalizacja jednostajna, wzrok spuszczony, wypowiedzi aspontaniczne, również wskazują na istotną psychopatologię. W ocenie biegłej charakter tejże psychopatologii jest na tyle dysfunkcyjny i utrwalony, że opiniowany funkcjonuje w rolach społecznych (rodzinnej, zawodowej) jedynie pozornie - spłycony emocjonalnie, wycofany z życia rodzinnego, ostatnio wykonywał jedynie proste, rutynowe prace w zakładzie pracy chronionej. Niewielkie deficyty funkcji poznawczych - niektórych funkcji poznawczych - stwierdzane w kolejnych badaniach psychologicznych, zdaniem biegłej nie dają wystarczających podstaw do rozpoznania otępienia czy nawet zaburzeń o podłożu organicznym. W dodatkowych badaniach neuroobrazowych brak istotnych zmian sugerujących organiczny charakter psychopatologii. Klinicznie odwołujący nie przejawia również typowej psychopatologii „organicznej". W ocenie biegłej opisywane deficyty funkcji poznawczych mogą wynikać właśnie z wieloletniego przebiegu zaburzeń schizotypowych, a nie z istotnego uszkodzenia oun o charakterze organicznym. Biegła zwróciła uwagę, że poza typowymi objawami chorobowymi odwołujący przejawia jeszcze słabe funkcjonowanie społeczne, zawodowe, wynikające z wieloletniej inwalidyzacji i wyuczonej bezradności. Zdaniem biegłej opiniowany wymaga rehabilitacji społecznej i ambulatoryjnej pomocy psychologicznej w celu wsparcia w powrocie na rynek pracy po kilkunastu latach niezdolności do pracy (z powodu zaburzeń psychicznych). Biegła wskazała, że jego obecny stan psychiczny nie uległ poprawie w porównaniu z badaniami w poprzednich latach, kiedy to orzekano częściową niezdolność do pracy. Wskazując na powyższe, zdaniem biegłej, obecny poziom naruszenia sprawności organizmu W. M. powoduje nadal częściową niezdolność do pracy do grudnia 2014r.

Organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do powyższej opinii stwierdzając, że kwestionuje rozpoznanie zaburzeń schizotypowych oraz wskazując, że konsultant ZUS psychiatra, który orzekał na podstawie tej samej dokumentacji rozpoznał u odwołującego neurastenię. Zdaniem organu rentowego opisywany przez biegłą aktualny stan psychiczny odwołującego nie powoduje niezdolności do pracy. Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu psychiatrii.

Sąd uwzględnił powyższy wniosek i dopuścił dowód z opinii trzeciego biegłego lekarza z zakresu psychiatrii J. P., która w złożonej opinii, po przeprowadzeniu badania odwołującego oraz zapoznaniu się z dokumentacją medyczną dotyczącą stanu jego zdrowia, rozpoznała u niego, podobnie jak poprzednia biegła, zaburzenia schizotypowe. W konkluzji biegła uznała, że stwierdzone u odwołującego schorzenie w aktualnym nasileniu czyni go nadal częściowo niezdolnym do pracy zarobkowej na okres do 31.05.2015r. W uzasadnieniu opinii biegła wskazała, że analiza akt sprawy, dostępnej dokumentacji medycznej oraz osobiście przeprowadzone badanie psychiatryczne W. M. w pełni uzasadniają postawione powyżej rozpoznanie. Wskazała, że W. M. od 15 października 1999 roku pozostaje pod stałą opieką psychiatryczną z powodu zaburzeń schizotypowych. W ostatnim okresie dodatkowo stawiano także rozpoznanie organicznych zaburzeń nastroju. Zdaniem biegłej, analiza linii życia wnioskodawcy i jego funkcjonowania dają podstawę do stwierdzenia, że dominującymi objawami chorobowymi są objawy schizotypowe, upośledzające zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy zarobkowej.

Do powyższej opinii zastrzeżenia ponownie złożył organ rentowy podnosząc, że pozostaje ona w sprzeczności z opinią konsultanta ZUS psychiatry, a także opinią biegłej sądowej psychiatry M. F.. Zdaniem organu rentowego funkcjonowanie ubezpieczonego pracownika fizycznego jest wystarczające do wykonywania prostych prac fizycznych. Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu psychiatrii.

Powyższy wniosek Sąd w oparciu o art. 217 § 3 k.p.c. oddalił uznając, że sporne okoliczności zostały już wyjaśnione. W ocenie Sądu argumenty podniesione przez ZUS nie uzasadniały stanowiska, że istniała obiektywnie potrzeba skorzystania z opinii kolejnego biegłego z zakresu psychiatrii. Odmienna ocena stanu zdrowia odwołującego dokonana przez ZUS, nie zawierająca przekonujących argumentów podważających miarodajność ostatnich dwóch opinii lub co najmniej miarodajność tę poddających w wątpliwość, nie mogła zdaniem Sądu decydować o zasadności dopuszczenia dowodu z kolejnego zespołu biegłych. Wskazać należy, że zarówno doktryna jak i orzecznictwo stoją na stanowisku, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (vide wyrok SN z 4 sierpnia 1999 r, I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000, nr 15, poz. 479). Sąd Okręgowy w przedmiotowej sprawie, potrzeby powołania kolejnego biegłego psychiatry nie widział.

Odnosząc się do opinii biegłych wydanych w przedmiotowej sprawie, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że należy podzielić wywody i wnioski opinii biegłych lekarzy sądowych psychiatry A. K. i biegłej psychiatry J. P.. Wskazane opinie wydane zostały przez biegłych lekarzy o specjalnościach odpowiednich do ujawnionych wcześniej u odwołującego jednostek chorobowych, po dokonaniu analizy zebranej w sprawie dokumentacji medycznej, przeprowadzeniu wywiadu oraz badań odwołującego. Zarówno rozpoznanie, jak też wnioski biegłych są rzeczowe, spójne, logiczne i przekonujące. Wynika z nich, że stan zdrowia odwołującego czyni go nadal częściowo niezdolnym do pracy z powodu zaburzeń schizotypowych. Jedyną rozbieżnością w opiniach wskazanych biegłych był czasookres niezdolności do pracy. Biegła A. K. określiła datę końcową niezdolności do pracy na 31.12.2014r., a biegła J. P. do 31 maja 2015r. Sąd w tym zakresie uznał za zasadne oparcie się na opinii biegłej P., która jako ostania opiniowała odwołującego, stąd jej ocena przewidywanego okresu niezdolności do pracy odwołującego jest najbardziej aktualna i miarodajna.

Odnosząc się do opinii pierwszego zespołu biegłych, Sąd uznał, że stanowisko zaprezentowane przez tych biegłych, jako zbyt uproszczone i nie uwzględniające wszelkich okoliczności, nie mogło stanowić podstawy rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Wskazani biegli stwierdzając, że odwołujący jest aktualnie zdolny do pracy, nie wskazali, na czym ma polegać aktualna poprawa stanu jego zdrowia w stosunku do okresu, kiedy było on uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Sąd nie podzielił też opinii biegłej psychiatry M. F., która rozpoznała u odwołującego jedynie organiczne zaburzenia nastroju. Opnia biegłej w tym zakresie stoi w sprzeczności z opiniami pozostałych dwóch psychiatrów opiniujących odwołującego, którzy rozpoznali u odwołującego zaburzenia schizotypowe, uzasadniając sczegółowo i obszernie swoje stanowiko w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał W. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres tj. od dnia 1.01.2013 roku do 31.05.2015 roku.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do renty, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie istniały podstawy do obciążenia odpowiedzialnością organu rentowego za nieprzyznanie odwołującemu prawa do renty już na etapie postępowania przed ZUS. Kwestia oceny zdolności odwołującego do pracy nie była jednoznaczna, wymagała zasięgnięcia kilkakrotnie opinii biegłych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.