Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział XII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Horbacz

Protokolant: p.o. staż Joanna Bendlewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 listopada 2014 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w S. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

SSO Magdalena Horbacz

Sygnatura akt Sygnatura

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 lipca 2014 r. A. S. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S. 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za bezprawne działanie naruszające jego dobra osobiste w postaci godności i zdrowia.

W uzasadnieniu powód wskazał, że sposób załatwienia złożonej przez niego sprawy był nieprawidłowy, a pozwany nie wywiązał się z obowiązku przeprowadzenia kontroli sanitarnej po uzyskaniu od powoda informacji o występowaniu niewłaściwych warunków sanitarno-technicznych w Zakładzie Karnym we W. w celach, w których przebywał A. S.. Takie potraktowanie powoda, w jego ocenie, uwłacza jego godności.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w S. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa i o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej.

Pozwany podniósł, że terminowe poinformowanie A. S. o sposobie załatwienia złożonego przez niego wniosku nie może stanowić o naruszeniu jego dóbr osobistych. Ponadto pozwany powołał się na tzw. teorię obiektywną naruszenia dóbr osobistych wskazując, że nawet przy przyjęciu, że powód faktycznie poczuł, że jego dobra osobiste doznają uszczerbku, w świetle wskazanej teorii nie można uznać, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. S. (lat 51) przebywa w Zakładzie Karnym we W. od dnia 31 marca 2010 r., będąc pozbawionym wolności. Koniec kary przypada na 5 stycznia 2016 rok. Podstawą osadzenia powoda w Zakładzie są prawomocne wyroki skazujące za kradzieże. Powód nie jest zatrudniony, nie ma żadnych dochodów ani oszczędności. Nie ma na utrzymaniu innych osób. Powód ma wykształcenie średnie, z zawodu jest technikiem ekonomistą.

Okoliczność bezsporna, nadto dowód: zeznania A. S. (k. 80-81 płyta CD k. 83)

W od 19 marca 2012 r. powód przebywa w pawilonie szpitalnym Zakładu Karnego we W. (pawilon (...)). Powód był osadzony w celach o numerach 38, 39, obecnie przebywa w celi numer 47. Cela 38 jest 4-osobowa, a cele 39 i 47 3-osobowe. Wszystkie cele są zagrzybione. Powód wielokrotnie zgłaszał to podczas wizytacji Dyrekcji Zakładu karnego, ustnie. Powód nie występował pisemnie o usunięcie zagrzybienia. Powód jest osobą zdrową, jedynie od czasu osadzenia w pawilonie (...) Zakładu Karnego cierpi na bóle głowy i codziennie przyjmuje tabletki przeciwbólowe.

Dowód: zeznania A. S. (k. 80-81 płyta CD k. 83)

W dniu 14 kwietnia 2014 r. powód skierował do (...) Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w P. pismo, w którym poinformował, że od dnia 19 marca 2012 r. przebywa w pawilonie szpitalnym Zakładu Karnego we W., gdzie w celach o numerach 38, 39 i 47 na suficie jest „grzyb”, a stan sanitarny pawilonu jest zły i skazani chorują na świerzb. Wniósł o przeprowadzenie kontroli sanitarnej w celu zapobieżenia „ewentualnym chorobom wywołanym grzybem”. Pismo zostało przekazane organowi właściwemu do rozpatrzenia sprawy, tj. Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w S.. Pismem z dnia 15 maja 2014 r. organ ten poinformował powoda, że ostatnia kompleksowa kontrola stanu sanitarnego Zakładu Karnego we W. nie wykazała nieprawidłowości mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia życia i ludzi oraz, że badanie „grzybów niższych”, w tym próbek zacieków mogących wskazywać na zgrzybienie ścian nie leży w kompetencji organów Inspekcji Sanitarnej. Powoda pouczono także o możliwości zgłaszania zapotrzebowania na naprawę usterek codziennie podczas kontroli cel mieszkalnych. A. S. złożył do (...) Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w P. skargę na sposób załatwienia wniesionej przez niego interwencji. Pismem z 26 czerwca 2014 r. organ ten uznał, że skarga powoda zasługuje na uwzględnienie, a sposób załatwienia wnoszonej przez powoda interwencji był nieprawidłowy. Obszar kontroli przeprowadzonej 16 maja 2013 r. nie obejmował bowiem pawilonu G i cel mieszkalnych, o których informował powód w przesłanej interwencji. Po uzyskaniu sygnału o niewłaściwym stanie sanitarno – technicznym cel o numerach 38, 39 i 47 przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S. powinni przeprowadzić kontrolę sanitarną, w szczególności wymienionych cel. (...) Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wskazał, ze z higienicznego punktu widzenia przebywanie osób w pomieszczeniach, które są skażone pleśniami z uwagi na występowanie w nich znacznych ilości zarodników (silny alergen) oraz ich metabolitów (aflatoksyny) może być niebezpieczne dla zdrowia ludzi. W celi niedopuszczenia do kolejnych nieprawidłowości w przyszłości Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w S. zostanie pouczony o prawidłowym sposobie rozpatrywania zgłoszonych interwencji. Pismem z dnia 3.07.2014 r. powód zwrócił się do (...) Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w P. o informację, czy w związku z uwzględnieniem jego skargi zostaną podjęte odpowiednie kroki przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S.. Powód nie uzyskał odpowiedzi na swoje pismo.

Okoliczność bezsporna, nadto dowód: pisma powoda z 14.04.2014 r. (k. 47) i z 3.07.2014 r. (k. 79), pisma (...) z 25.04.2014 r. (k. 48), z 5.06.2014 r. (k. 50) i z 26.06.2014 r. (k. 78), pisma (...) w S. z 15.05.2014 r. (k. 49) i z 11.06.2014 r. (k. 51), zeznania A. S. (k. 80-81 płyta CD k. 83)

W dniu 16 maja 2013 r. w Zakładzie Karnym we W. przeprowadzono kontrole stanu sanitarnego, zgodnie z „Harmonogramem nadzoru nad obiektami” zatwierdzonym przez Wojewódzką (...) w P.. Kontrola, której zakres przedmiotowy dotyczył oceny stanu sanitarnego zakładu, oceny ambulatorium, zagadnień dotyczących dezynfekcji, sterylizacji i postępowania z odpadami obejmowała m. in. pawilon (...) Zakładu Karnego. Przeprowadzono kontrole w losowo wybranych celach na oddziałach I A, II B i III A. Kontrola nie obejmowała natomiast cel pawilonu (...), w których przebywał i przebywa powód. W dniu 25 października 2013 r. w Zakładzie Karnym we W. przeprowadzono kontrolę w związku ze sprawdzeniem zasadności zażalenia dotyczących nieprawidłowych warunków bytowych w celach. Kontrola objęła cele w pawilonach A i (...).

Dowód: protokoły kontroli ZK we W. z 16.05.2013 r. wraz z załącznikami (k. 21-27, 31-41) i z 25.10.2013 r. (k. 28-30)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o wskazane dowody.

Sąd dał wiarę zeznaniom powoda A. S., które korespondowały z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Za wiarygodne Sąd uznał zgromadzone w sprawie wymienione wyżej dokumenty urzędowe, albowiem zostały one sporządzone przez właściwe ku temu organy i w granicach ich kompetencji. Dokumentom prywatnym złożonym w sprawie Sąd nie odmówił przymiotu wiarygodności, ponieważ ich wartość dowodowa nie budziła zastrzeżeń żadnej ze stron. Sąd miał na uwadze jednak, iż stanowią one dowód jedynie tego, iż osoby, które je podpisały złożyły oświadczenie o treści zawartej w dokumencie.

Na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. Sąd pominął dowód z zeznań świadków J. N. i R. C. albowiem zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający dla zrekonstruowania stanu faktycznego. Sąd oddalił także wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z fotografii cel o numerach 38, 39 i 47 pawilonu (...) Zakładu Karnego we W. oraz o przeprowadzenie dowodu z zeznań funkcjonariuszy pełniących obowiązki oddziałowych na tym pawilonie, gdyż dowody te są zbędne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, której przedmiotem jest naruszenie dóbr osobistych powoda wskutek sposobu załatwienia sprawy wywołanej pismem A. S. z 14 kwietnia 2014 r., a nie stan sanitarny wskazanych cel.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą prawną roszczenia powoda są art. 24 § 1 k.c. i 448 k.c. przewidujące możliwość żądania zadośćuczynienia pieniężnego w razie naruszenia dobra osobistego.

Zgodnie z treścią art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. W myśl art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Wspomniane zasady zostały określone m. in. w art. 448 k.c., który w odniesieniu do naruszeń czynem niedozwolonym dóbr osobistych stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Art. 24 § 1 k.c. wskazuje przesłanki ochrony dóbr osobistych którymi są: zagrożenie lub naruszenie tego dobra i bezprawność takiego zagrożenia lub naruszenia. Przesłanki te muszą być spełnione łącznie. Bezprawność działania polega przy tym na zagrożeniu bądź naruszeniu dobra osobistego w sposób zobiektywizowany, a zatem na samym przekroczeniu zakreślonej w art. 24 § 1 k.c. granicy zagrożenia dobra osobistego bądź na naruszeniu obiektywnych, chronionych prawem stanów. Z kolei, aby przypisać jakiemukolwiek podmiotowi (w tym Skarbowi Państwa) odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego (jakim jest bezprawne naruszenie dobra osobistego) muszą zostać spełnione łącznie trzy przesłanki: powstanie szkody, czyli uszczerbku w dobrach osoby poszkodowanej (w tym szkody niemajątkowej – tj. tzw. krzywdy); szkoda spowodowana być musi przez zachowanie (działanie/zaniechanie) określonego podmiotu; pomiędzy szkodą, a zachowaniem podmiotu potencjalnie odpowiedzialnego musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, które Sąd Okręgowy podziela, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia, że jego dobra osobiste zostały naruszone, a pozwany winien wykazać, że naruszenie nie było bezprawne (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.06.2004 r. wydany w sprawie V CK 609/03, LEX nr 109404). W niniejszej sprawie powód musiał więc dowieść, że sposób załatwienia skargi – pisma A. S. z 14 kwietnia 2014 r. naruszał jego dobro osobiste w postaci godności, pozwany zaś - aby się ekskulpować - musiał wykazać brak bezprawności w swoim zachowaniu. Nadto powód zobligowany był do wykazania, iż wysokość dochodzonego zadośćuczynienia uzasadniona jest rozmiarem krzywd.

Sposób załatwienia pisma powoda z 14 kwietnia 2014 r. przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego polegał na pisemnej odpowiedzi na wniosek i pouczeniu o możliwości zgłoszenia zapotrzebowania na naprawę usterek administracji zakładu karnego, a nie na podjęciu określonych czynności wskazanych w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej o Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity: Dz. U. 2011 r. Nr 212 poz. 1263 ze zm.). Późniejsze przyjęcie przez (...) Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w P., że sposób załatwienia skargi był nieprawidłowy nie oznacza, że można automatycznie mówić o naruszeniu godności powoda. W postępowaniu administracyjnym strona ma prawo do skargi na każdą, w jej ocenie negatywną ocenę działalności podmiotu powołanego do wykonywania zadań państwa i z uprawnienia tego powód skorzystał. Odpowiedź na pismo powoda miała prawem przepisaną formę i była sformułowana językiem urzędowym, nie zawierała w sobie treści, które można by uznać za obraźliwe dla adresata. Podkreślenia wymaga, że sama nieprawidłowa decyzja bądź sposób postępowania organu administracji nie jest równoznaczne z naruszeniem dobra osobistego strony postępowania prowadzonego przed tym organem, a jedynie prowadzić może do uruchomienia jednoinstancyjnego postępowania administracyjnego o charakterze uproszczonym, kończącego się czynnością materialno-techniczną zawiadomienia skarżącego o sposobie załatwieniu skargi. Także sam fakt niezadowolenia z rozstrzygnięć wydawanych przez organy administracji publicznej nie jest przesłanką ewentualnego naruszenia dóbr osobistych.

Brak naruszenia dobra osobistego powoda stanowi wystarczającą przesłankę oddalenia powództwa.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że w działaniu pozwanego nie sposób dopatrzyć się cech bezprawności. Fakt uwzględnienia skargi powoda przez (...) Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w P. i uznanie, że sposób załatwienia wnoszonej przez powoda skargi był nieprawidłowy nie jest równoznaczny ze stwierdzeniem bezprawności działania pozwanego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w S., podejmując czynności w zawiązku z pismem powoda z 14 kwietnia 2014 r. działał w granicach prawa i przyznanych mu kompetencji. Skoro działanie pozwanego było zgodne z obowiązującymi przepisami, nie można mówić o bezprawności, a jedynie o nieprawidłowości działania pozwanego. Nie jest zatem spełniona także druga z przesłanek warunkująca możliwość domagania się przez powoda zadośćuczynienia.

Powód nie udowodnił także, by w wyniku podejmowanych przez pozwanego działań doznał jakiejkolwiek krzywdy, tzn. że normalnym następstwem działań pozwanego było doznane cierpienie, ból, dyskomfort.

W tym miejscu wskazać należy także, że żądanie powoda zapłaty kwoty 80.000 zł nie było w żaden sposób uzasadnione okolicznościami niniejszej sprawy, co powód sam przyznał na rozprawie w dniu 6 listopada 2014 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie 1 wyroku powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku.

Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności i jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Sąd Okręgowy uznał, iż skoro powód odbywa karę izolacyjną, nie pracuje, nie posiada majątku ani oszczędności, to zasadnym było odstąpienie od obciążenia go kosztami procesu.

SSO Magdalena Horbacz